نگاهي اجمالي به تاثير جنبش هاي دانشجويي جهان در عرصه سياست جنبش هميشه « تغيير»
از همين رو بر آن شديم تا نگاهي گذرا به جنبش‌هاي دانشجويي مهم جهان معاصر Ùˆ سوابق Ùˆ عملكرد آنها داشته باشيم؛ جنبش‌هاي دانشجويي به ايده‌ها Ùˆ Ùعاليت‌هاي گروهي دانشجويان Ú¯Ùته مي‌شود كه در اعتراض‌هاي اجتماعي دخالت دارند. تاريخ جنبش‌هاي دانشجويي به بلنداي سابقه تاسيس دانشگاه‌هاست. در اين مختصر به بررسي تاريخ جنبش‌هاي دانشجويي مهم چند كشور خواهيم پرداخت. جنبش دانشجويي آمريكا جنبش دانشجويي مدرن آمريكا از دهه 1930 آغاز شد، زماني كه «جبهه دانشجويي ملي» به «جبهه دانشجويي دموكراسي صنعتي» پيوستند Ùˆ اتØاديه دانشجويي آمريكايي (ASU) را تشكيل دادند. در اوج سال‌هاي طلايي، يعني از بهار 1930 تا بهار 1939ØŒ اين جنبش توانست Øدود 500 هزار دانشجو (نيمي از بدنه دانشجويي آمريكا) را با يكديگر متØد Ùˆ راهپيمايي سالانه ضدجنگ را برگزار كند. جنبش دانشجويي دهه 1930 آمريكا پيشگام جنبش‌هاي دانشجويي دهه 1960 Ùˆ سال‌هاي پس از آن بود. نمود اجتماعي بØران اقتصادي دهه 30ØŒ نرخ بالا‌ي بيكاري Ùˆ تبعيض نژادي از عوامل شكل‌گيري جنبش دانشجويي در اين سال‌ها بود. اوج جنبش‌هاي دانشجويي در اين دهه با قدرت سياسي بيشتر دانشجويان همراه بود. در همين سال‌ها بود كه جون بائز، ستاره موسيقي پاپ موسسه‌اي براي مطالعه ضدخشونت بنياد گذاشت. او گرچه در ابتدا تنها يك ستاره موسيقي پاپ بود اما با تشديد جنبش Øقوق مدني در آمريكا عليه تبعيض نژادي Ùˆ Øقوق مدني نام وي به عنوان چهره شاخص جنبش اعتراضي «ضدخشونت» شناخته شد.اعضاي انجمن دانشجويان دموكراتيك به عنوان يكي از مهم‌ترين جنبش‌هاي دهه 1960 تظاهرات‌هاي گسترده‌اي را در مخالÙت با جنگ ويتنام به راه انداختند كه مهم‌ترين آن در دانشگاه ايالت كنت در ماه مي‌1970 بود. در جريان اين تظاهرات، پليس به سوي دانشجويان شليك كرد كه بر اثر آن چهار دانشجو كشته Ùˆ ده‌ها Ù†Ùر Ù…Ø¬Ø±ÙˆØ Ø´Ø¯Ù†Ø¯. اين تظاهرات سرآغاز اعتراض‌هاي گسترده دانشجويان خشمگين در سراسر كشور بود. جنبش‌هاي دانشجويي در آمريكا در دهه 1980 شكلي نئوليبرال به خود گرÙت Ùˆ جنبش‌هاي دانشجويي دهه 1990 عموما اعلا‌م مخالÙت با شيوه‌هاي استاندارد آزمون Ùˆ آموزش Ùˆ همچنين مسائل پيچيده‌تري مانند ارتش Ùˆ تاثير آن بر آموزش بود Ùˆ سرانجام جنبش گسترده ضد جهاني شدن در دهه 1990 شكل گرÙت كه تا امروز ادامه دارد.جنبش دانشجويي Ùرانسهانجمن ملي دانشجويان Ùرانسه (U.N.E.F) كه براي نخستين بار در سال 1907 از چندين سازمان دانشجويي كوچك تشكيل شد را مي‌توان (با كمي مسامØÙ‡) بانÙوذترين سازمان دانشجويي عرصه سياسي Ùرانسه خواند. انجمن ملي دانشجويان به‌رغم Ùراگيري در سراسر دانشگاه‌هاي Ùرانسه، تا پيش از جنگ جهاني اول هيچ نقش چشمگيري نداشت چرا كه دانشجويان در اين دوره اغلب از خانواده‌هاي طبقه مرÙÙ‡ بودند. آنها در واقع هيچ مناسباتي با دغدغه‌هاي سياسي Ùˆ اجتماعي روز جامعه نداشتند. Øدود 60 سال بعد اما طبقه مرÙÙ‡ در دانشگاه‌ها به يك اقليت تقليل ‌ياÙته Ùˆ تغييرات بنياديني در قشر تØصيل‌كرده Ùرانسه ايجاد شده بود. بخش عمده‌اي از جوانان طبقه متوسط با نگراني‌هاي روزاÙزون درباره آينده سياسي Ùˆ اقتصادي خود وارد دانشگاه شده بودند Ùˆ به اين ترتيب انجمن ملي دانشجويان Ùرانسه نيز كاركردهاي جديدي ياÙته بود. نقطه اوج جنبش دانشجويي اما به سال 1968 ميلادي باز مي‌گردد. جنبشي اعتراضي كه موÙÙ‚ شد تا از راهروهاي دانشگاه به خيابان‌ها آمده Ùˆ ظر٠يك Ù‡Ùته ميليون‌ها Ùرانسوي را به ميدان مبارزه بكشاند. با اين Øال، درباره جنبش Û±Û¹Û¶Û¸ Ùرانسه عقايد متÙاوت Ùˆ گاه متضادي Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÙŠâ€ŒØ´ÙˆØ¯Ø› به‌طوري كه برخي آن را گسترش دامنه آزادي Ùˆ شكوÙايي Ùˆ بالندگي انقلاب كبير Ùرانسه مي‌خواندند Ùˆ عد‌ه‌اي هم آن را غوغاي عوام، روان‌پريشي توده‌اي يا كارناوال ناميدند.جنبش دانشجويي آلمان جنبش دانشجويي آلمان، جنبش اعتراضي بود كه اواخر دهه 1960 در آلمان‌غربي در واكنش به سياست‌هاي دولت Ùˆ Ùقر دانشجويان شكل گرÙت. در واقع در اين زمان، پس از نزديك به يك قرن Ù…ØاÙظه‌كاري، جنبش دانشجويي با گرايش اساسي به Ú†Ù¾ در ميانه سال Û±Û¹Û¶Û¶ انجمن راديكال «دانشجويان سوسياليست» را شكل داد. به ابتكار اين جمعيت از اوايل سال Û±Û¹Û¶Û· چند تظاهرات Ùˆ تØصن عليه جنگ ويتنام در برابر سÙارت آمريكا در ÙرانكÙورت برپا شد. در برابر گسترش اعتراض‌ها، Øساسيت دولت بيشتر Ùˆ واكنش پليس شديدتر شد Ùˆ سرانجام در پايان ماه مي‌۱۹۶۷ كه شاه ايران از آلمان غربي ديدار كرد، رويارويي پليس با تظاهرات‌كنندگان به اوج خود رسيد. شامگاه دوم ژوئن هنگامي‌كه شاه ايران قصد داشت به اپراي برلين وارد شود، تظاهراتي عليه او برگزار شد. خيابان‌هاي اطرا٠اپراي برلين تا چند ساعت ميدان زد Ùˆ خورد دانشجويان با مأموران بود. مرگ «بنو اونه‌زورگ» دانشجوي 26 ساله به ضرب گلوله پليس در اين درگيري‌ها، توÙاني در آلمان به پا كرد. با انتشار خبر مرگ اونه‌زورگ، دامنه اعتراض‌ها باز هم گسترده‌تر شد Ùˆ پليس نيز در برابر آن با شدت عمل بيشتري وارد عمل شد. جنبش دانشجويي آلمان از اوايل دهه Û±Û¹Û·Û° كمابيش به زوال رÙت. اما از دل آن دو جريان زاده شد كه سال‌هاي طولاني بر صØنه سياسي آلمان تأثير گذاشت: عده‌اي از دانشجويان اÙراطي به مبارزه مسلØانه كشيده شدند Ùˆ «Ùراكسيون ارتش سرخ» را تشكيل دادند كه در سراسر دهه Û±Û¹Û·Û° آلمان را در ÙˆØشت Ùˆ اضطراب Ùرو برد. گروهي ديگر به مبارزه سياسي روي آوردند. برخي از كساني كه در سال Û±Û¹Û¶Û¸ در مبارزه‌هاي برون پارلماني Ùعال بودند، سال‌ها بعد به عنوان نمايندگان «Øزب سبزها» به پارلمان راه ياÙتند Ùˆ برخي از آنها به مناصب بالاي دولتي نيز رسيدند. در واقع مي‌توان Ú¯Ùت كه دموكراسي آلماني در جريان جنبش شهروندي‌اي كه با جنبش دانشجويي آغاز شد، ريشه‌‌ استواري ياÙت.جنبش دانشجويي ايتاليا همچون اغلب كشورهاي اروپايي، ايتاليا نيز در دهه 1960 Ùˆ 1970 دست‌خوش تغييرات اساسي بود. با اين Øال در پي به بن‌بست رسيدن Ùˆ راديكاليزه شدن جنبش دانشجويي ضدجنگ Ùˆ اعتراضي، جنبش بريگادهاي سرخ در ايتاليا (همچون Ùراكسيون ارتش سرخ در آلمان) شكل گرÙت. در واقع بريگادهاي سرخ از درون مجموعه‌ سازمان‌هاي Ú†Ù¾ اÙراطي بيرون آمده بودند Ùˆ با Ùراكسيون ارتش سرخ Ùˆ همچنين گروه‌هاي ماركسيست Ùلسطيني نيز رابطه داشتند.بنيان‌گذاران اصلي بريگادهاي سرخ، رناتو كورچيو (Renato Crucio) Ùˆ آلبرتو Ùرانچشيني (Alberto Franceschini)بودند. اين دو، دانشجوياني بودند كه اولي از يك گروه دست راست اÙراطي ريشه گرÙته بود Ùˆ دومي به گروه جوانان كمونيست تعلق داشت ولي تصميم گرÙتند كه استراتژي «جنگ مسلØانه شهري» را با الهام گرÙتن از الگوي آمريكاي لاتين، براي مبارزه با امپرياليسم پي بگيرند Ùˆ از ابتداي دهه 1970 Ùعاليت‌هاي خود، از جمله سرقت‌هاي مسلØانه Ùˆ بمب‌گذاري را شروع كردند. مهم‌ترين عمليات آنها ربودن Ùˆ كشتن «آلدو مورو»، رئيس Øزب قدرتمند دموكرات مسيØÙŠ ايتاليا در سال 1978 بود. مبارزه Ùˆ سركوب شديد پليسي Ùˆ همكاري دستگيرشدگان بريگاد سرخ با پليس، در برابر كاهش مدت زندان، اين گروه را تقريبا به طور كامل از بين برد. هر چند موج دوم Ùˆ سومي از اين گروه نيز در ايتاليا با شدت بسيار كمتري ظاهر شدند. آخرين اشكال بروز بريگادهاي سرخ با عنوان «بريگادهاي سرخ جديد» اواسط دهه نخست 2000 مشاهده شد. Ùيلسو٠و نويسنده معرو٠ايتاليايي «آنتونيو نگري»، از جمله معروÙ‌ترين متÙكراني بود كه به همكاري با بريگادهاي سرخ متهم شد Ùˆ بيش از 4 سال زندان رÙت Ùˆ پس از انتخاب به عنوان نماينده پارلمان از زندان بيرون آمد Ùˆ سپس تا مدت‌ها در Ùرانسه پناهنده بود. در اين مدت، روشنÙكران Ùرانسوي به خصوص «دلوز»، «Ùوكو» Ùˆ «گتاري» از نگري Øمايت مي‌كردند. اغلب سردمداران بريگادهاي سرخ امروز پس از گذراندن دوراني از زندان، آزاد هستند.جنبش دانشجويي لهستانبØران سياسي 1968 لهستان كه همچنين با نام وقايع «مارس 1968» در اين كشور شناخته مي‌شود، اكثر دانشجويان Ùˆ Øركت‌هاي اعتراضي عليه دولت وقت كمونيست «جمهوري خلق لهستان» را با يكديگر مرتبط كرد. نتيجه اين بØران سياسي سركوب شديد تظاهرات‌ دانشجويان توسط نيروهاي امنيتي در تمامي دانشگا‌ه‌هاي كشور Ùˆ پس از آن سركوب جنبش‌هاي اعتراضي ديگر بود. اين اعتراض‌ها با وقايع «بهار پراگ» در كشور همسايه چكسلواكي هم‌زمان Ùˆ جان تازه‌اي به اعتراض‌ها دميد.دولت كمونيست لهستان ژانويه 1968 ميلادي، اجراي تئاتري(Dziady) را در سالن تئاتر ورشو به‌ دليل اين‌كه نمايش Øاوي اشاراتي ضدكمونيستي بود، ممنوع كرد. اين در Øالي بود كه نمايش پيش از اين 14 بار اجرا شده بود. كارگردان اين نمايش (Kazimierz Dejmek) از Øزب كمونيست Ùˆ سپس تئاتر ملي اخراج شد. اتØاديه نويسندگان ورشو Ùˆ اتØاديه بازيگران اين اقدام را Ù…Øكوم كردند Ùˆ يك Ù‡Ùته بعد Øدود 1500 دانشجو با تجمع در دانشگاه ورشو به اين اقدام دولت اعتراض كردند كه با برخورد شديد پليس ضدشورش مواجه شدند. تنها ظر٠چهار روز اعتراض‌ها به شهرهاي مختل٠كشيده شد Ùˆ كارگران Øزب كمونيست موسوم به «يقه آبي‌ها» همراه نيروهاي امنيتي به دانشجويان دانشگاه ورشو Ùˆ ديگر تجمع‌هاي اعتراضي در شهرهاي مختل٠يورش بردند.تنها 13 روز پس از تعطيلي، Ùراخوان اعتصاب عمومي از سوي جنبش دانشجويي داده شد Ùˆ سخنراني تند مسوولان دانشگاه در نوزدهم ماه مارس راه هرگونه مذاكره را بست. اعتراض‌ها Ùˆ اعتصاب‌هاي دانشجويي شعله‌ور شد Ùˆ نيروهاي امنيتي تعداد زيادي از Ùعالان دانشجويي را كه قصد داشتند تا در گردهمايي ملي دانشجويان در ورشو شركت كنند، دستگير كردند. Ú¯Ùته شده كه Øدود 2725 Ùعال دانشجويي بيست Ùˆ پنجم ماه مارس دستگير شدند. جنبش دانشجويي ماه مارس لهستان اگرچه گشايشي موقت را تجربه كرده بود اما نهضت آزادي در اين كشور از سال 1968 مغلوب خشونت پليس شد. با اين Øال بسياري از تØليل‌گران سياسي معتقدند كه وقايع سال 1968 در لهستان Ùˆ چكسلواكي باعث به وجود آمدن يك خودآگاهي سياسي در هر دو كشور گرديد. نهضت‌هاي مقاومت بعدي كه چند سال پس از آن در لهستان Ùˆ چكسلواكي به وجود آمدند ريشه‌هايشان در رويدادهاي 1968 قرار داشت.جنبش دانشجويي انگليس جنبش دانشجويي در انگليس در مقايسه با آمريكا تاريخ طولا‌ني‌تري دارد Ùˆ به دهه 1880 Ùˆ شكل گرÙتن شوراهاي نمايندگي دانشجويان باز مي‌گردد. اين شوراها پيش‌درآمد انجمن‌هاي دانشجويي بودند كه در سال 1921 «انجمن ملي دانشجويان انگليس» را تشكيل دادند. انجمن ملي دانشجويان انگليس اگرچه با هد٠كاهش Ùعاليت‌هاي سياسي Ùˆ مذهبي دانشجويان شكل گرÙته بود كم‌كم اهميت خود را از دست داد Ùˆ از دهه 1930 دانشجويان با تشكيل انجمن‌هاي سوسياليستي بار ديگر وارد عرصه سياست شدند. جنبش دانشجويي انگليس اگرچه همسو با جنبش‌هاي اعتراضي ديگر كشورهاي اروپايي Ùˆ آمريكايي به مسائل بين‌المللي از جمله جنگ ويتنام پرداخته اما اغلب بر مشكلات Ùˆ مسائل صن٠دانشجويان تمركز داشته است. اين جنبش سال 2010 ميلادي نيز بار ديگر در اعتراض به اÙزايش شهريه‌، كاهش بودجه آموزش عالي Ùˆ قطعكمك هزينه آموزشي دانشجويان بار ديگر به پاخاست Ùˆ تظاهرات‌هاي گسترده‌اي را عليه سياست‌هاي دولت Ù…ØاÙظه‌كار ديويد كامرون برگزار كرد. اين تجمعات گرچه تا Øدودي مسالمت‌آميز بود اما گزارش‌هايي مبني بر درگيري دانشجويان با پليس نيز منتشر شد.
منبع: روزنامه جام جم