این مقاله، ضمن ارایه گزارشی از تاریخ روابط پرتلاطم ایران Ùˆ آمریکا در دو دهه اخیر، زوایای مختل٠استراتژی Ùˆ عمق نگاه ایالات متØده در قبال ایران را مورد تØلیل Ùˆ بررسی قرار داده Ùˆ توصیه هایی برای مواجهه با آمریکا بیان Ù…ÛŒ دارد. بی تردید، نگاه Ù…Øققانه به مسأله آمریکا Ùˆ درک صØÛŒØ Ùˆ به روز مناÙع ملّی، بهترین روش در مواجهه معقول با این مساله Ù…ÛŒ باشد.
سیاست خارجی آمریکا درباره ایران را در دو دهه گذشته (1979 تا 2001 میلادی) می توان به چهار دوره مشخص تقسیم کرد:
(1) از پیروزی انقلاب اسلامی تا آغاز جنگ تØمیلی عراق علیه ایران
(2) از جنگ تØمیلی تا صدور قطعنامه سازمان ملل متØد
(3) از رØلت امام خمینی (ره) تا پایان ریاست جمهوری آقای هاشمی رÙسنجانی
(4) از آغاز ریاست جمهوری آقای سیدمØمد خاتمی تا امروز
ابتدا باید یادآوری کرد Ú©Ù‡ مطالعات، بررسی ها Ùˆ پژوهش های دو دهه گذشته بخوبی نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ به استثنای عده ای انگشت شمار، اغلب نظرات کارشناسان Ùˆ نخبگان آمریکا در مورد انقلاب اسلامی ایران Ùˆ نظام جمهوری اسلامی با سیاست خارجی دو Øزب Øاکم بر آمریکا یعنی جمهوری خواهان Ùˆ دموکرات ها هماهنگ است. دردهه 1970 Ùˆ در آستانه انقلاب اسلامی ایران دولتمردان Ùˆ کارشناسان آمریکا نه تنها به امکان Ùˆ اØتمال وقوع انقلاب اسلامی در ایران معتقد نبوده Ùˆ در Øد تصمیم گیری هیچ بØØ«ÛŒ از آن به میان نیاوردند، بلکه آن عده از دست اندرکاران Ùˆ ایران شناسان Ú©Ù‡ از بØران وضع سیاسی Ùˆ اقتصادی ایران آگاهی داشته Ùˆ از مشکلات رژیم پهلوی سخن Ú¯Ùته Ùˆ نظام دیکتاتوری را تØلیل Ù…ÛŒ کردند، نیز هرگز تصور نمی کردند Ú©Ù‡ خیزش اسلامی در ایران به چنین موقعیتی دست یابد. البته این نظریه Ú©Ù… Ùˆ بیش بر دیدگاههای کاخ سÙید Ùˆ سیاست خارجی آن روز آمریکا منطبق بود.(2)
در اینجا منظور از سیاست آمریکا دیدگاهها Ùˆ سیاست های قوه مجریه آن کشور Ùˆ در رأس همه کاخ سÙید، ریاست جمهوری، وزارت امور خارجه، وزارت دÙاع ملّی Ùˆ سازمان های مختل٠گردآوری اطلاعات Ùˆ جاسوسی Ùˆ نیز تصمیمات Ùˆ بØØ« قوه مقننه این کشور یعنی کنگره (مجلس نمایندگان Ùˆ سنا) Ùˆ کمیته های وابسته به آن Ù…ÛŒ باشد. در آمریکا مطبوعات Ùˆ رسانه ها درباره سیاست خارجی آن کشور، بویژه در مورد ایران Ùˆ Ùعالیت سازمان های غیر دولتی، Ùرهنگی Ùˆ استراتژیکی همواره نقش کاتالیزور را داشته Ùˆ در بیشتر موارد در Øمایت Ùˆ Ùردگرایی از مدلولات سیاست خارجی واشنگتن بوده اند. مردم Ùˆ اÙکار عمومی نیز در تعیین Ùˆ جریان سیاست خارجی آمریکا تنها در موارد بØرانی وظیÙÙ‡ پشتیبانی از تصمیمات اتخاذ شده درباره ایران را داشته اند. در Øقیقت سیستم سرمایه داری کنترل کاخ سÙید Ùˆ کنگره را در دست دارد.
با شکست نقشه های امریکا در ØÙظ رژیم پهلوی Ùˆ ناکامی واشنگتن در به وجود آوردن یک کودتای نظامی در راستای مهار انقلاب اسلامی، این انقلاب اسلامی ایران بود Ú©Ù‡ بعنوان یک واقعیت تاریخی خود را به آمریکایی ها تØمیل کرد. اگرچه به عقیده گردانندگان سیاست خارجی آمریکا، چنین نظامی با دوام نیست.
استراتژی آمریکا در دوره اول را Ù…ÛŒ توان به Ø´Ø±Ø Ø°ÛŒÙ„ خلاصه نمود:
Øمایت از نیروهای لیبرال نهضت آزادی Ùˆ شخصیت های قدیمی جبهه ملی Ú©Ù‡ با نخست وزیری شاپور بختیار سازش نکردند امّا Ø¬Ù†Ø§Ø Ø³Ú©ÙˆÙ„Ø§Ø± ملی را تشکیل Ù…ÛŒ دادند؛ جلوگیری از دخالت اØتمالی شوروی در امور ایران، Øداکثر استÙاده از اغتشاشات Ùˆ جنگ های Ù…ØÙ„ÛŒ Ùˆ داخلی در برخی از استان ها Ùˆ بالاخره سیاست صبر، انتظار Ùˆ اقدام برای برانداختن نظام جمهوری اسلامی ایران در Ùرصتی مناسب از طریق مناقشات منطقه ای Ùˆ با مواÙقت Ùˆ Øمایت دول اروپای غربی (آلمان، انگلستان، Ùرانسه) Ùˆ بعضی از Øکومت های عربی (مانند عراق، مصر، عربستان سعودی Ùˆ کویت). تجاوز قوای نظامی عراق به خاک ایران، ائتلا٠و Øمایت دولت های Ù…ØاÙظه کار عرب از رژیم بعث بغداد، Ú©Ù…Ú© های نظامی دول اروپایی به صدام Øسین Ùˆ توطئه های واشنگتن Ùˆ رژیم صهیونیستی در جنگ تØمیلی هم از مراØÙ„ مختل٠تکمیل این استراتژی بودند.(3)
مقارن با پیروزی انقلاب اسلامی ایران Ùˆ در سال های 1978 Ùˆ 1979 میلادی، پروÙسور مولانا در دانشکده خدمات بین الملل دانشگاه آمریکن در واشنگتن، سمیناری با عنوان «ایران Ùˆ سیاست های جهانی» در Ø³Ø·Ø Ú©Ø§Ø±Ø´Ù†Ø§Ø³ÛŒ ارشد Ùˆ دکترا برگزار کرد در این سمینار ÙˆÛŒ درباره جوانب مختل٠انقلاب اسلامی ایران، سقوط رژیم پهلوی سیاست های جهانی از جمله سیاست خارجی آمریکا سخنرانی نمود. با تشدید Ùˆ بØرانی شدن روابط بین ایران Ùˆ آمریکا Ùˆ شکست سیاست های واشنگتن، تعداد قابل توجهی از دست اندرکاران Ùˆ کارشناسان آمریکایی مانند هنری پرشت متصدی امور ایران در وزارت امور خارجه در زمان انقلاب Ùˆ پروÙسور ریچارد کاتم از ایران شناسان آمریکایی Ú©Ù‡ مدتی نیز در دهه 1950 در سÙارت آمریکا در تهران خدمت Ù…ÛŒ کرد، در این سمینار شرکت کردند. ژوز٠سیسکو قائم مقام وزارت امور خارجه آمریکا Ú©Ù‡ در زمان ریاست جمهوری نیکسون به ریاست دانشگاه آمریکن منصوب شده بود با ایشان (پروÙسور مولانا) مشاجرات داغی داشت. در Øالیکه ÙˆÛŒ Ø·ÛŒ مقالات خود در نیویورک تایمز از رژیم پهلوی دÙاع کرده Ùˆ به پشتیبانی از سیاست خارجی آمریکا برخاسته بود، پروÙسور مولانا در میامی هرالد، سقوط رژیم شاه Ùˆ پیروزی انقلاب اسلامی را پیش بینی کرده واز خطاها Ùˆ تخل٠های واشنگتن صØبت Ù…ÛŒ کرد. از جمله نشست های عمومی Ú©Ù‡ درآن زمان در دانشگاه آمریکن تشکیل شد مناظره او Ùˆ وارن کریستوÙر از وزارت خارجه درباره سیاست ها Ùˆ ایده های آمریکا درباره ایران بود. کریستوÙر رییس هیأت مذاکره درباره گروگان های آمریکایی در ایران بود Ú©Ù‡ سال های بعد، در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون، به سمت وزیر خارجه آمریکا منصوب گردید. آمریکایی ها در دوره اول انقلاب از اØتمال دخالت قوای شوروی Ùˆ اشغال شمال ایران Ùˆ Øتی تهران بیمناک بودند. اگر Ú†Ù‡ بر خلا٠اشغال اÙغانستان بدست ارتش سرخ آثار تضعی٠نظام شوروی بسیار Ù…Øسوس بود. Øتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی اÙسران Ùˆ استراتژیست های نظامی آمریکا نقشه تخلیه مردم تهران را Ù…ÛŒ کشیدند زیرا عقیده داشتند Ú©Ù‡ هرگونه دخالت شوروی با ورود ارتش آمریکا به ایران همراه بوده Ùˆ با برخورد شدید واشنگتن روبرو خواهد شد. یکی از سوالهای اÙسران این بود Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ کسانی در ایران اقتدار صدور Ùرمان تخلیه شهرها را دارند؟(4)
سیاست خارجی آمریکا Ùˆ کارشناسان واشنگتن در پیشداوری های خود مرتکب اشتباه شدند Ùˆ در مرØله اول، انقلاب اسلامی ایران برخلا٠همه مشکلات اقتصادی، سیاسی Ùˆ داخلی، موجودیت خود را ØÙظ کرد Ùˆ با مشارکت هر Ú†Ù‡ بیشتر مردم، نظام جمهوری اسلامی ایران تجلی بیشتری در عرصه جهانی پیدا کرد.
دوره دوم سیاست آمریکا درباره ایران Ú©Ù‡ از جنگ تØمیلی شروع شده Ùˆ تا قطعنامه سازمان ملل Ùˆ درخواست آتش بس ادامه پیدا Ù…ÛŒ کند، متشکل از سیاست تضعی٠نظام Ùˆ براندازی آن از طریق جنگ های خارجی Ùˆ منطقه ای است. اینگونه استراتژی بارها درتاریخ آزمایش شده Ùˆ بازیگران سیاست خارجی واشنگتن از آن غÙلت نکردند. انقلابات قرن بیستم از انقلاب روسیه، چین Ùˆ کوبا گرÙته تا خیزش های دیگر دنیا علیه استعمار اروپا Ùˆ آمریکا، همواره در اثر دخالت کشور مورد نظر با کشمکش های نظامی مواجه شده است. انقلاب روسیه بین دو جنگ جهانی اول Ùˆ دوم Ùˆ سپس با جنگ سرد Ùˆ تسلیØات پرهزینه Ùˆ دخالت های بی Ùایده آن کشور در جهان سوم، تØت Ùشار گرÙت Ùˆ تضعی٠شد. چین با جنگ جهانی دوم تجزیه گردید Ùˆ چندین دهه با جنگ هایی Ú©Ù‡ آمریکایی ها در کره، هند، چین Ùˆ ویتنام به راه انداختند مشغول بود. کوبا در قضیه Øمله «خلیج خوک ها» در مقابل کماندوها Ùˆ ارتش بوجود آمده به دست سازمان جاسوسی آمریکا مقاومت کرد، امّا با تشویق مسکو سال ها گرÙتار جنگ های داخلی ناشی از دسیسه های دو ابرقدرت در کشورهای مرکزی Ùˆ جنوب Ø¢Ùریقا گردید.
استراتژی Ùˆ دیدگاه های آمریکا در دوره دوم، بر پایه سه نظریه طراØÛŒ شده بود. نخست اینکه جنگ تØمیلی نیروهای انقلاب را به مدت طولانی سرگرم Ùˆ گرÙتار کرده Ùˆ پایه اقتصادی، مالی Ùˆ نظامی جمهوری اسلامی ایران را در منطقه ضعی٠خواهد کرد. البته با گذشت زمان Ùˆ رØلت رهبر انقلاب امام خمینی(ره) در جانشینی ایشان اختلا٠بوجود خواهد آمد Ùˆ بدین ترتیب زمینه برای براندازی نظام اسلامی Ùراهم Ù…ÛŒ شود. نظریه دوم بر «بیطرÙی» واشنگتن Ùˆ ØÙظ تمامیّت ارضی ایران تاکید Ù…ÛŒ کرد در Øقیقت آمریکا را از تجزیه ایران برØذر Ù…ÛŒ داشت زیرا امکان داشت امنیت خاورمیانه علیه سیاست Ùˆ مناÙع آمریکا تغییر یاÙته Ùˆ مناÙع Ù†Ùتی به خطر اÙتد، نظریه سوم نیز بر استراتژی ملی گرایی ایران در مقابله با اعراب Ùˆ پیوند Ùˆ نزدیکی مسالمت آمیز با رژیم صهیونیستی اسراییل تکیه Ù…ÛŒ کرد. از نظر آمریکا Ùˆ کارشناسان صهیونیستی آن همواره از نظر تاریخی ایران بدون اسلام روی خوش به آمریکا Ùˆ اسراییل نشان داده است Ùˆ در صورت براندازی Ùˆ خاموشی انقلاب اسلامی Ùˆ نظام جمهوری اسلامی، ایران هم مثل سابق مهره جدیدی برای ØÙظ مناÙع غرب در خاورمیانه بوده Ùˆ ترازوی قدرت رابه Ù†Ùع اسراییل سنگین خواهد کرد.
دوره سوم سیاست خارجی آمریکا در مورد ایران، با Ùروپاشی نظام شوروی، جنگ خلیج Ùارس Ùˆ تØریم Ùˆ Ùشار هر Ú†Ù‡ بیشتر اقتصادی آمریکا بر ایران شروع Ù…ÛŒ شود.(5) این استراتژی از رØلت امام خمینی(ره) تا پایان ریاست جمهوری آقای هاشمی رÙسنجانی ادامه پیدا Ù…ÛŒ کند.
پس از تØکیم جایگاه رهبر جدید انقلاب، سیاستگذاران آمریکا بطور Ø´Ú¯Ùت انگیزی تØت تأثیر دو جریان داخلی نظام قرار گرÙتند، Ú©Ù‡ یکی توانایی Ùوق العاده انقلاب Ùˆ نظام جمهوری اسلامی ایران در بسیج نظامی، ملی Ùˆ مذهبی در دÙاع از کشور Ùˆ دیگری انتقال سریع، بلامانع Ùˆ مشروع قدرت رهبری Ùˆ تØکیم نهاد ولایت Ùقیه بود. این دو پدیده، استراتژی آمریکا را در مورد ایران تغییر داد. توانایی Ùˆ اقتدار جمهوری اسلامی ایران در بسیج عمومی علیه تجاوزات خارجی Ùˆ نیز تثبیت Ùˆ مشروعیت نهاد ولایت Ùقیه به عنوان اصلی ترین نشانه انقلاب، بزرگترین نگرانی آمریکا تا امروز است. وسعت گیری Ùˆ جهانی شدن انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک دردسر بزرگ برای آمریکا Ùˆ یک آلترناتیو در مقابله با ایدیولوژی یک قطبی یا تک قطبی آمریکا از آغاز، یکی از بزرگترین مشغلات Ùکری سیاستمداران آمریکایی بوده است.(6) پس از خاتمه جنگ تØمیلی Ùˆ Ùروپاشی شوروی سوال بزرگ واشنگتن این بود Ú©Ù‡ اگر نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک الگوی مناسب سیاسی، اقتصادی Ùرهنگی Ùˆ مردم سالاری مورد توجه دیگران Ùˆ بویژه کشورهای عربی قرار بگیرد Ùˆ در صورتیکه ایران موÙÙ‚ شود با ØÙظ ارزش ها Ùˆ نهادهای اصلی، مشکلات موجود خود را ØÙ„ کند، Ú†Ù‡ عواقبی در انتظار مناÙع آمریکا در خاورمیانه Ùˆ سایر نقاط جهان خواهد بود.(7)
در اینجا واشنگتن تایمز «اعتدال گرایی» نظام جمهوری اسلامی رابه عنوان یک ترÙند جدید تجددگرایی Ùˆ دموکراسی ارایه کرد Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند ایران را به اردوگاه غرب ملØÙ‚ کند.(8) چکیده این نظرات در یک جمله خلاصه Ù…ÛŒ شود: «اکنون Ú©Ù‡ نظام جمهوری اسلامی ایران سرسختی Ùˆ مقاومت خود را در مقابله با آسیب های وارده خارجی Ùˆ داخلی به اثبات رسانیده Ùˆ سیاست های ستیزه جویی نظامی، سیاسی Ùˆ اقتصادی غرب در برانداختن جمهوری اسلامی به نتیجه نرسیده است، بهترین Ùˆ مناسب ترین موضع گیری غرب در مقابله با انقلاب اسلامی ایران، مشارکت Ùˆ Ù†Ùوذ سیاسی، اقتصادی Ùˆ Ùرهنگی Ùˆ مطبوعاتی در نهادهای آن Ù…ÛŒ باشد.»(9) این استراتژی آمریکا ایجاب Ù…ÛŒ کرد Ú©Ù‡ در دوره اول Ù…Øیط جامعه ایران در جهت سیاست های غرب تغییر کرده Ùˆ آماده باشد Ùˆ در دوره دوم با استÙاده از چنین Ù…Øیطی گرایش ها، ارزش ها، الگوهای دموکراسی Ùˆ دیوان سالاری غرب در جامعه ایران گسترش یابد. اهدا٠آمریکا در دوره سوم، عبارت بود از: مهارکردن جریان انقلاب اسلامی، معتدل کردن سیاست داخلی Ùˆ خارجی ایران، Øمایت از خصوصی کردن اقتصاد، Øمایت از عناصر موردنظر آنها به منظور ایجاد هسته های تشکل سیاسی در مقابله با روØانیت Ùˆ اصول گرایان، دور نگاه داشتن ایران از صØنه های بین المللی به عنوان یک رهبر Ùˆ بازیگر آلترناتیو در جهان، جلوگیری از پیشرÙت های تکنولوژی Ùˆ نظامی، Ùˆ تØریم اقتصادی Ùˆ سیاسی به عنوان ابزارهای اصلی دیپلماسی.(10)
با خاتمه دوره ریاست جمهوری آقای هاشمی رÙسنجانی، آمریکا انتظاراتی را Ú©Ù‡ در مورد اعتدال گرایی در ایران داشت بدست نیاورد ولی سیاستگذاران واشنگتن از «پیشرÙت هایی Ú©Ù‡ در منطقه Ùˆ جهان شده بود» اظهار رضایت Ù…ÛŒ کردند. از دیدگاه واشنگتن ایران به علت بازسازی Ùˆ تغییرات داخلی، بیشتر بخود پرداخته Ùˆ در صدور انقلاب Ùˆ ارایه یک الگوی منطقه ای Ùˆ جهانی تهدید بزرگی برای آمریکا Ùˆ غرب نمی باشد.(11) سیاست آمریکا از یک دهه قبل تا به امروز بر این پایه استوار است Ú©Ù‡ ایران را در Øالت دÙاعی Ùˆ نه تهاجمی نگاه دارد، آمریکا جمهوری اسلامی ایران را به یک دولت «سرکش» Ùˆ مشوق «ترور» Ú©Ù‡ در Ùکر تهیه اسلØÙ‡ های هسته ای است متهم کرده Ùˆ با جلوگیری از سرمایه گذاری بین المللی، Ù…Øیط داخلی را برای یک دوره Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ÛŒ Ú©Ù‡ مطابق با ارزش ها Ùˆ مناÙع آمریکا باشد آماده Ù…ÛŒ کند.
دوره چهارم شامل تغییر سیاست اعتدال طلبی آمریکایی Ùˆ تبدیل آن به Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ÛŒ بوده است. با گذشت دو دهه از انقلاب Ùˆ تأسیس جمهوری اسلامی آمریکا سه استراتژی اصلی در مقابله با ایران داشته است:
(1) استراتژی براندازی نظام اسلامی
(2) استراتژی ملی گرایی ایران Ùˆ Øمایت از آن
(3) استراتژی غربی کردن ایران و ادغام آن در سیستم جهانی آمریکا
این سه استراتژی آمریکا در مورد ایران بطور کامل با سه استراتژی جهانی آمریکا Ú©Ù‡ پس از Ùروپاشی شوروی Ùˆ رژیم های سوسیالیستی اروپای شرقی Ùˆ مرکزی اتخاذ شده منطبق Ù…ÛŒ باشد. سه استراتژی جهانی آمریکا عبارتند از:
(1) ØÙظ برتری اقتصادی، نظامی Ùˆ تکنولوژی
(2) جهانی سازی آمریکا
(3) ØÙظ امنیت بین المللی در جهت مهارسازی نظام های مختل٠سیاسی
آمریکا در اجرای استراتژی های جهانی خود با سه نگرانی بزرگ مواجه است که کم و بیش در سیاست های داخلی و خارجی این کشور در دهه اخیر به چشم می خورد. این نگرانی ها عبارتند از:
(1) آشوب Ùˆ اغتشاش داخلی Ùˆ خارجی علیه نظام آمریکا در عصر تØولات اجتماعی، تکنولوژی، اطلاعاتی Ùˆ ارتباطی
(2) رنگ باختن تدریجی اعتقاد به اصالت سرمایه داری و امکان پیدایش یک مکتب جدید به عنوان یک «نظام آلترناتیو» در مقابله با آمریکا
(3) دسترسی نظام های دیگر به Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ هسته ای Ùˆ پیشکسوتی دیگران در علوم، دانش، اطلاعات Ùˆ تکنولوژی.
تعجب آور نیست Ú©Ù‡ آمریکا در دو دهه اخیر سه واØد سیاسی Ùˆ اقتصادی را بیش از هر نظام دیگر زیر نظر داشته Ùˆ به مواظبت از آنها پرداخته است: چین، ایران Ùˆ اتØادیه اروپا.
چین Ú©Ù‡ پرجمعیت ترین کشور دنیا بوده Ùˆ رشد اقتصادی بالایی دارد. کشوری است Ú©Ù‡ بین سوسیالیسم Ùˆ کاپیتالیسم در Øال انتقال است، از این رو مورد توجه سیاستگذاران آمریکا Ù…ÛŒ باشد. ایران نیز به عنوان تنها نظام انقلابی Ùˆ اسلامی نه تنها Ù…ÛŒ تواند عرصه Ùعالیت برای آمریکا Ùˆ مناÙع او را تهدید Ù…ÛŒ کند، بلکه در صورت موÙقیت Ù…ÛŒ تواند به عنوان یک الگوی آلترناتیو طلایه دار همه کشورهای اسلامی شده Ùˆ سیستم کاپیتالیسم Ùˆ لیبرالیسم را به چالش طلبد. اتØادیه اروپا نیز به عنوان یک قدرت قاره ای Ùˆ ملی گرای اروپایی Ùˆ اقتصادی، Ù…ÛŒ تواند پروژه جهانی سازی آمریکا، نوع Ùˆ مرتبه ابرقدرتی آن را به خطر اندازد.
گرچه واشنگتن با مراقبت کامل، ایران را تØت نظر دارد ولی در دو دهه گذشته آمریکا هیچ وقت تجدید روابط با ایران را به عنوان یک اولویت در دستور کار کاخ سÙید قرار نداده Ùˆ مسأله ایران همچنان در ردی٠دستور کار روزانه مدیرکل ها، معاونین وزارتخانه ها Ùˆ مؤسسات Ùˆ کمیته های مربوط باقی مانده است. (12) اظهارات بیل کلینتون Ùˆ وزیر خارجه او در سالهای 1999 Ùˆ 2000 میلادی، بیشتر در Øمایت از «جریان Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ÛŒÂ» Ùˆ بمنظور تغییر هر Ú†Ù‡ بیشتر Ù…Øیط داخلی ایران Ùˆ آماده کردن تهران برای قبول شرایط چنین روابطی Ù…ÛŒ باشد. از زمان ریاست جمهوری رونالد ریگان تا امروز، سیاست خارجی آمریکا تغییر چندانی Ú©Ù‡ بر روابط ایران Ùˆ آمریکا اثر بگذارد نکرده است.(13) در سال های اول ریاست جمهوری کلینتون بویژه در اوایل 1994ØŒ Ù…Øیط سیاسی آمریکا بیش از هر موقع دیگر تغییر جهت داد Ùˆ در راستای Ù…ØاÙظه کاری اÙراطی Ú©Ù‡ دست راستی ها در آن Ù†Ùوذ بیشتری پیدا کرده بودند Øرکت کرد.(14) در Øقیقت مهم ترین خبر آن سال آمریکا تغییر تدریجی امّا دایمی مرکز ثقل سیاسی به جبهه اÙراطیون Ù…ØاÙظه کار دوران نیکسون، ریگان، Ùˆ بوش بود. زمانی این تغییر مسیر Ùˆ انتقال Ù…Øیط سیاسی، صورت گرÙت Ú©Ù‡ Øزب دموکرات در کنگره آمریکا Øایز اکثریت بوده Ùˆ با ریاست جمهوری کلینتون کاخ سÙید را در دست داشته است. گرچه از جنبه مکتبی Ùˆ ایدیولوژی تÙاوت چندانی بین Øکمرانان آمریکا یعنی Øزب جمهوری خواه Ùˆ Øزب دمکرات وجود ندارد، امّا از جنبه تاریخی Ùˆ سنتی بویژه از دوران ریاست جمهوری Ùرانکلین روزولت در دهه سوم قرن بیستم، دموکرات ها جبهه قابل توجهی از لیبرال ها Ùˆ اصلاØیون این کشور را تشکیل داده Ùˆ دست Ú©Ù… در برنامه های داخلی، اقتصادی Ùˆ اجتماعی آمریکا ازØمایت طبقه های متوسط برخوردار بوده اند. امروز با تسلط جمهوری خواهان بر کاخ سÙید Ùˆ کنگره، این جریان Ù…ØاÙظه کاری مستØÚ©Ù… تر شده است. یک نگاه مختصر به روابط ایران Ùˆ آمریکا از جنگ دوم جهانی تا به امروز نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ انتقال قدرت از یک Øزب به Øزب دیگر در سیاست اصلی آمریکا درباره نسبت به ایران تغییری نداده است؛(15) برنامه Ú©Ù…Ú© های اصل چهار دکترین ترومن در Øمایت از رژیم های ضد کمونیستی از جمله ایران، کودتای 28مرداد در ریاست جمهوری آیزنهاور، Øمایت از «اصلاØات Ùˆ انقلاب سÙید» شاه در دوران کندی، ژاندارم کردن ایران برای ØÙظ مناÙع آمریکا در خلیج Ùارس در Øکومت های جانسون Ùˆ نیکسون، Øمایت Ùورد از سیاست انرژی ایران در مقابله با اعراب، پذیرایی کارتر از رژیم پهلوی در آخرین سال های نظام شاهنشاهی Ùˆ...ØŒ از مهمترین مواردی است Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توان به آن اشاره کرد.
از دیدگاه واشنگتن Ùˆ ازنظر سیاستگذاران آن کشور، آمریکا با Ù†Ùوذ، دخالت Ùˆ Øضور سیاسی، اقتصادی Ùˆ Øتی Ùرهنگی خود در کشورهای هم مرز ایران، جمهوری اسلامی را تØت Ùشار Ùˆ Ù…Øاصره منطقه ای قرار داده است Ùˆ از آن جمله: وضعیت نامعلوم عراق، Øضور قوای نظامی Ùˆ ناوگان دریایی آمریکا در خلیج Ùارس Ùˆ کشورهایی مثل بØرین، کویت Ùˆ عربستان سعودی، Øکومت سکولارها Ùˆ ژنرالها در ترکیه، سرمایه گذاری آمریکا Ùˆ Ù†Ùوذ آن کشور درمنطقه Ù‚Ùقاز Ùˆ آسیای مرکزی، اختلاÙات مرزی بین آذربایجان Ùˆ ارمنستان، عدم ثبات اقتصادی Ùˆ سیاسی در تاجیکستان Ùˆ ترکمنستان Ùˆ غیره، جنگ های داخلی Ùˆ اغتشاشات در اÙغانستان Ùˆ وضع بی ثبات پاکستان Ùˆ وابستگی آن به غرب Ù…ÛŒ باشد.
آمریکایی ها همانطوری Ú©Ù‡ بارها واشنگتن اظهار داشته است، چشم به منابع طبیعی آسیای مرکزی Ùˆ Ù‚Ùقاز بخصوص Ù†Ùت Ùˆ گاز آن دارند Ùˆ هد٠کمک اقتصادی غرب بویژه آمریکا این است Ú©Ù‡ از روسیه یک بازار ویک اقتصاد به تمام معنی سرمایه داری Ùˆ مصرÙÛŒ درست کند. روس ها Ùکر Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ با دریاÙت Ú©Ù…Ú© اقتصادی از غرب Ù…ÛŒ توانند به بØران کنونی خود خاتمه دهند Ùˆ با مانورهای خود، دوباره Ù†Ùوذ خویش را در آسیای مرکزی Ùˆ Ù‚Ùقاز Ùˆ دیگر کشورهای همجوار بدست آورند.
سیاست واشنگتن مبنی بر «تضعی٠نظام جمهوری اسلامی ایران» در سالهای 1995 Ùˆ 1996 با مشکلات زیادی روبرو شد.(16) برخلا٠Ùشارهای Ùراوان واشنگتن به روسیه Ùˆ چین، آن دو کشور تقاضای آمریکا را مبنی بر لغو قراردادهای همکاری انرژی اتمی با ایران رد کردند. (17) در تابستان 1994 آنتونی هیک مشاور مخصوص رییس جمهور آمریکا در امور امنیت ملی در مقاله ای Ú©Ù‡ در 24 ژوییه واشنگتن پست چاپ کرد این گونه نوشت: «با وجود پایان رقابت بین ابرقدرت ها، خاورمیانه جنبه Øیاتی خود را برای آمریکا ØÙظ کرده است. جریان آزاد Ù†Ùت، رÙاه Ùˆ امنیت اسراییل، ثبات کشورهای عربی دوستدار آمریکا، ضرورت کنترل دولت های مختل٠و جلوگیری از گسترش تسلیØات اتمی همه Øکایت از این دارند Ú©Ù‡ ما نمی توانیم تماشاگر باشیم.» آنتونی هیک بقول خود با این جملات «جوهر سیاست آمریکا» را در این ناØیه Ùˆ نسبت به کشورهایی مثل ایران بیان کرد. ولی در عرض چند سال نه تنها قرارداد سازش Ùˆ ØµÙ„Ø Ø¨ÛŒÙ† اعراب Ùˆ اسراییل به آرامش Ùˆ امنیت خاورمیانه Ú©Ù…Ú©ÛŒ نکرد بلکه خونریزی Ùˆ خصومت تشدید گردید، Ùˆ رهبران عرب Ú©Ù‡ به این قرارداد تن دادند در گرداب Ùˆ بØران مشروعیت سیاسی غوطه ور شدند. آمریکا Ú©Ù‡ ایران را یک نظام «یاغی» یا سرکش Ù…ÛŒ شناسد، سعی داشت با سیاست تØریم Ùˆ تضعی٠و جلوگیری از پیشرÙت های صنعتی Ùˆ اقتصادی ایران، نه تنها این کشور را به عنوان نمونه یک کشور توانای اسلامی از جرگه قدرت های بین المللی Øذ٠کند بلکه Ù…ÛŒ خواست با تضعی٠آن، سیاست داخلی Ùˆ خارجی جمهوری اسلامی ایران را در جهت نظام غربی تغییر دهد.(18) واشنگتن عقیده داشت سیاست تضعی٠ایران Ú©Ù‡ با تشویق عراق به جنگ با ایران شروع شده در Ù…Øیط کنونی، منطقه ای Ùˆ بین المللی باید با Ùشارها Ùˆ Øتی تØریکات اقتصادی ادامه یابد.(19) در دهه های بعد از جنگ دوم جهانی، دکترین «Ùرونشاندن»، پایه های اصلی سیاست خارجی آمریکا را علیه شوروی سابق تشکیل Ù…ÛŒ داد Ùˆ سیاستگذاران آمریکا Ù…ÛŒ خواستند این روش را درباره ایران تکمیل کنند.(20)
از نظر واشنگتن گرچه ایران یکی از امضاءکنندگان پیمان عدم توسعه تکنولوژی Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ اتمی Ù…ÛŒ باشد Ùˆ اØداث رآکتورهای انرژی اتمی Ùˆ همکاری با روسیه Ùˆ چین طبق تبصره چهارم این پیمان ØÙ‚ مسلم ایران بوده Ùˆ قانونی Ù…ÛŒ باشد، امّا پیشرÙت های علمی Ùˆ صنعتی ایران در این رشته، منجر به اخذ قدرت اقتصادی، سیاسی Ùˆ نظامی خواهد شد Ùˆ این چیزی است Ú©Ù‡ آمریکا باید از آن جلوگیری کند.(21) Ùشار کاخ سÙید به کمپانی «کونوکو» Ú©Ù‡ منجربه لغو قراداد یک میلیارد دلاری اکتشا٠نÙت در منطقه خلیج Ùارس بین این کمپانی Ùˆ ایران شد، دنباله همین سیاست تبعیض اقتصادی آمریکا Ùˆ در Øقیقت در راستای Ù…Øاصره اقتصادی Ùˆ صنعتی ایران بود. برخلا٠این Ùعالیت بر ضد ایران، کوشش جهت دسترسی Ùˆ تسلط به بازار Ùˆ امکانات تجارت با ایران از طر٠بسیاری از کمپانی های آمریکایی Ùˆ اروپایی ادامه یاÙت.(22) یکی از دلایل اصلی تصمیم آمریکا علیه ایران وارد آوردن Ùشار مداوم برای اÙزایش نارضایتی داخلی در ایران Ùˆ بالاخره امید به تعویض نظام سیاسی ایران Ùˆ در نتیجه تعدیل اسلام گرایی در منطقه بود.(23) آمریکایی ها در سیاست خود در منطقه شوروی سابق Ùˆ آسیای مرکزی پای خود را Ùراتر گذاشته Ùˆ با هرگونه پیوند اقتصادی Ùˆ Øتی سیاسی قابل توجه بین روسیه Ùˆ جمهوری های آسیای مرکزی Ùˆ ایران مخالÙت کردند.(24) آمریکایی ها نتایج انتخابات خرداد 1376 را به نارضایتی مردم از جمهوری اسلامی ایران تعبیر کرده (25) Ùˆ به این نتیجه رسیدند Ú©Ù‡ سیاست «تضعیÙ» ایران باید به سیاست «براندازی نظام از طریق اصلاØات» مورد نظر آمریکا تبدیل شود.(26)
دو دهه پس از آغاز جنبش های اسلامی Ú©Ù‡ از کرانه های اقیانوس اطلس تا اقیانوس کبیر Ùˆ از سواØÙ„ دریای سیاه Ùˆ مدیترانه تا اقیانوس هند Ù…Øسوس بوده Ùˆ Ù…Øیط سیاسی، Ùرهنگی Ùˆ اجتماعی عصر ما را تکان داده است آمریکا به ژرÙای این نهضت های سیاسی Ùˆ معنوی Ù¾ÛŒ نبرده Ùˆ قادر به درک این خیزش ها Ùˆ سیر اجتناب ناپذیر تاریخی آنها نیست. نتیجه اینکه نظام Ùˆ سیاست جهانی آمریکا در مقابله با دنیای اسلام توانایی سازش Ùˆ مسالمت را نداشته Ùˆ اغلب در برابر تØولات Ùˆ تغییرات سیاسی Ùˆ اجتماعی در سرزمین های اسلامی واکنش متعصبانه Ùˆ متکبرانه Ùˆ ناپخته نشان Ù…ÛŒ دهد. مشکل آمریکا در برخورد با تØولات دنیای اسلام این است Ú©Ù‡ واشنگتن نه تنها قادر به درک Ùˆ شناخت نهضت های اسلامی نیست بلکه پاÙشاری واصرار نابخردانه آن در پیروی از یک جهان بینی مطلق سیاسی، اقتصادی Ùˆ Ùرهنگی امکان هر گونه خلاقیت Ùˆ بینش مدبرانه Ùˆ Øقیقت بین را از آمریکا گرÙته است. آمریکا برخلا٠تØولات بین المللی هنوز اصل «جنگ سرد» خود را ØÙظ کرده Ùˆ این برای میلیون ها مسلمان دنیا یک ستیزه جویی به شمار Ù…ÛŒ آید. مقاومت در مقابل سیل تغییرات اجتماعی Ùˆ نیروهای بر ØÙ‚ تاریخ، همواره گران تمام شده Ùˆ بدون Ø´Ú© سیاست Ùˆ روش آمریکا در برخورد با اسلام گرایی کهنه، Ùرسوده Ùˆ Ù…Øکوم به شکست است. در چند سال اخیر مؤسسات مطالعاتی Ùˆ استراتژیکی وابسته به دولت آمریکا Ùˆ نیز کارشناسان سیاست خارجی آن کشور سعی کرده اند تا اشتباهات سابق خود درباره ایران را تصØÛŒØ Ú©Ù†Ù†Ø¯.(27) کاخ سÙید در آخرین سال ریاست جمهوری کلینتون تلاش کرد امکان مذاکرات بین مقامات آمریکایی Ùˆ ایرانی را برای کنگره روشن کرده(28)Ùˆ سیاست عمومی آمریکا درباره جلوگیری از گسترش تسلیØات هسته ای Ùˆ موضع ایران در مقابله با این موضوع را Ø´Ùا٠سازد.(29) وزیرخارجه، مادلین آلبرایت با نطق خود در اجلاس شماری از کارمندان Ùˆ دست اندرکاران سیاست خارجی Ùˆ کسانی Ú©Ù‡ از پیش علیه ایران Ùˆ انقلاب اسلامی دشمنی نموده بودند Ùˆ در دهه های قبلی در ص٠اول مبارزه با جمهوری اسلامی ایران قرار داشتند تعارÙاتی رد Ùˆ بدل کرد(30) در Øقیقت این سخنرانی ها Ùˆ Ú©Ù†Ùرانس های مطبوعاتی بخاطر آزمایش اراده تهران در مورد تجدید روابط سیاسی Ùˆ اقتصادی با واشنگتن Ùˆ ایجاد تبلیغات بیشتر در اÙکار عمومی داخل ایران تنظیم شده بود.(31) ولی همه این سرو صداها بدین خاطر بود Ú©Ù‡ استراتژی تØریم یک دولت «یاغی» چندان موÙقیتی نداشته است Ùˆ باید به دنبال سیاست های ماهرانه تری بود.(32) آمریکا در تابستان سال 2000 میلادی Ùشار تبلیغاتی Ùˆ رسانه ای خود را علیه جمهوری اسلامی ایران اÙزایش داده بود Ùˆ در ماههای آخر ریاست جمهوری کلینتون Øمایت از Â«Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù†Â» ایران بطور رسمی در مصاØبه های مطبوعاتی واشنگتن اعلام Ù…ÛŒ شد.(33) گروههای موسوم به «لیبرال» Ùˆ «مØاÙظه کار» در آخرین روزهای زمامداری کلینتون از طریق رسانه هایی مثل «وال استریت ژورنال»(34) Ùˆ سازمان هایی مانند «مرکز نیکسون»،(35) خط «Ùشار Ùˆ مسالمت» را دنبال Ù…ÛŒ کرد. با شروع ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش در ژانویه سال 2001ØŒ نه تنها واشنگتن سیاست جدید Ùˆ یا متÙاوتی نسبت به گذشته اتخاذ نکرد بلکه با تØولات شگرÙÛŒ Ú©Ù‡ در آمریکا روی داد، سیاست خصمانه آمریکا نسبت به ایران تشدید شد. آنچه استراتژی Ùˆ تاکتیک سیاستگذاران آمریکا را در مورد ایران عوض خواهد کرد، ÙˆØدت Ùˆ همبستگی داخل جمهوری اسلامی ایران Ùˆ مواضع قاطع Ùˆ Øساب شده درازمدت انقلاب اسلامی Ùˆ رهبری آن است. به عبارت دیگر این ایران است Ú©Ù‡ باید موضع یک دهه اخیر سیاست جهانی آمریکا را پس از Ùروپاشی شوروی بدقت درک کرده Ùˆ با دانایی Ùˆ درک هوشمندانه نظام آن کشور، Øدود روابط بین المللی خود Ùˆ مقابله با واشنگتن را تنظیم کند، نه اینکه منتظر تغییراتی در کاخ سÙید بوده Ùˆ در انتظار تصمیم گیری رییس جمهور Ùعلی باشد.(36)(37)
پی نوشتها:
1- این مقاله، گزیده ای از کتاب «ایران Ùˆ آمریکا» است Ú©Ù‡ در آینده نزدیک از سوی مؤسسه Ùرهنگ دانش Ùˆ اندیشه معاصر منتشر خواهد شد.
2- Iran A Country, "Foreign Area Srugies, Washington, DC, Third Edition, 1978.
این کتاب Ú©Ù‡ پس از تجدید نظر برای آخرین بار دقیقاً چند ماه قبل از Ùرار شاه از ایران منتشر شد، راهنمای رسمی دولت آمریکا برای شناخت Ùˆ درک وضع سیاسی، اقتصادی، نظامی، Ùرهنگی Ùˆ اجتماعی بود. در این کتاب هیچ اشاره ای به امام خمینی (ره) Ùˆ عواملی Ú©Ù‡ ممکن است برای رژیم پهلوی مشکلاتی ایجاد کنند نشده است.
3- Washington Post, May 11, 1980.
در این مقاله واشنگتن پست، ژتوز٠کراÙت یکی از روزنامه نگاران با سابقه آمریکا Ú©Ù‡ با دستگاه سیاست خارجی آن کشور سالهای رابطه داشته پیشنهاد توطئه Ùˆ دسیسه در ایران را کرده Ùˆ Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ سادات مصر Ùˆ شاه عربستان سعودی Ùˆ Øتی Ùرانسوی ها به یک نوع دخالت Ùˆ براندازی نظام جدید اسلامی ایران بی علاقه نیستند.
4- نیویورک تایمز Ùˆ نویسنده مقاله به گیج بودن واشنگتن در امور مربوط به ایران اشاره Ù…ÛŒ کند. چند ماه قبل از انتشار این مقاله سه Ù†Ùر از اÙسران ارشد ارتش آمریکا Ú©Ù‡ در دانشکده نظامی وابسته وزارت دÙاع ملی مطالعاتی انجام Ù…ÛŒ دادند در یک Ú¯Ùتگو در دانشگاه آمریکن سناریوی تخلیه ایران را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ کردند.
5- "America's Misguided Policy of Dual Containment in the persian Gulf, "Barbara Conry, Foreign Policy Briefing. No 33, November 10, 1994.
دانیل پایپز، انستیوی تØقیقات سیاست خارجی در ÙیلادلÙیا (پنسیلوانیا) Ùˆ سردبیر Ùصلنامه «اوریس» در مقاله ای Ú©Ù‡ در مجله «Ùورن اÙرز»، «امور بین الملل» آمریکا در سال 1986 نوشت، «اصول گرایی اسلامی» را برای غرب Ùˆ آمریکا بالاتر از خطر تجاوز شوروی (سابق) دانست. این Ùکر در ذهن متصدیان سیاستگذاری آمریکا نیز بسیار متداول بود.
6- "Ban on Trade and Investement With Iran , "Robert H. Pelletrean, Assistant Secretary of State for Near Eastern Affairs, Statement before the House International Relations Committee, Subcommittee on International Deconomic Policy and Trade, Washington DC, May 2, 1995.
همچنین ر.Ú©: Øمید مولانا، «تلاش قدرتها در Ù‚Ùقاز Ùˆ آسیای مرکزی»، کیهان، 27 مرداد 1374ØŒ صÙØÙ‡ 16.
7- "Which Way With Iran? Does Washington's Decision to Impose Trade Sanctions on the Country Undermine US Strategic Objectives?" Center for Strategic and International Studies (CSIS), Number 137, May 15, 1995.
در زمان تØریم اقتصادی آمریکا علیه ایران، خلاء سیاسی در سیاستهای خارجی آمریکا Ùˆ اروپای غربی، هر روز بالاتر Ùˆ آشکارتر Ù…ÛŒ شد. ر.Ú©: Øمید مولانا «موقعیت ممتاز ایران برای استÙاده از خلاء سیاسی در غرب» کیهان، 5 خرداد 1374ØŒ صÙØÙ‡ 16.
8- "Containing Iran", Statement by Peter Tarnoff, under Secretary of State for Political Affairs, before the House International Relations Commitee, Washington, DC , November 9, 1995.
ر.Ú©: مقاله Øمید مولانا «آمریکا Ù…ÛŒ خواهد Ù…Øیط ایران را تغییر دهد»، کیهان، 11 تیر 1377 Ùˆ «رابطه ایران Ùˆ آمریکا Ùˆ مأموریت مقدس Ùˆ تاریخی انقلاب اسلامی» کیهان، 18 دی 1377.
9- "The Mindest and Possible Consequences of Dual Containment, "jeff Markle, Politics of International Oil, April 30, 1996.
برای تØلیل سیاست Ùرو نشاندن ر.Ú©: مقاله Øمید مولانا، «همکاری واشنگتن Ùˆ بغداد Ùˆ آتش اÙروزی در منطقه «کیهان، 6 آذر 1376.
10- " Striking a Balance: Maximum Pressure on Iran and Libya, Minimum Cost to American Interest," C.David Welch, Acting Assistant Secretary of State for Near Eastern Affairs. Statement before the House Ways and Means Committee, Subcommittee on Trade, Washington, DC, May 22, 1996.
برای تØلیل این موضوع به مقاله Øمید مولانا، «شکست تدریجی آمریکا Ùˆ پیروزی ایران»، کیهان، 4 اردیبهشت 1376 مراجعه شود. صÙØÙ‡ 16.
11- "For US and Iran, 17 Years of No Dialigue Is Too Long," Bruce Laingen, The Christian Science Monitor. February 18, 1997.
کاردار سÙارت آمریکا در ایران در زمان انقلاب اسلامی در این مقاله از ضرب المثلی ایرانی Ú©Ù‡ «چنان نماند Ùˆ چنین نیز نخواهد ماند» استÙاده کرده Ùˆ خواستار تجدید نظر در سیاست واشنگتن در مورد ایران Ùˆ روابط دو کشور Ù…ÛŒ باشد.
12- "Special Brifing Following Bilateral Meeting Between Secretary Albright and Saed Erakat and Abu Mazen of the Plaestinian Delegation, "Nicholas Burns, State Department Spokesman, Washington, DC, April 10, 1997.
برای تØلیل تاریخی به Øمید مولانا، «عدم شناخت آمریکا از نیروهای اجتماعی در ایران»، کیهان، 24 بهمن 1376ØŒ صÙØÙ‡ 16 مراجعه شود.
13- "Rethinking 'Dual Containment' of Iraq and Iran, Zbigniew Bizezinski, Brent Scowcroft, and Richard Murphy, The christian Science Monitor, May 23, 1997.
برژینسکی در این مقاله Ù…ÛŒ نویسد Ú©Ù‡ تØریم اقتصادی Ùˆ سیاست Ùرونشاندن ایران «یک شعار» بیشتر نیست Ùˆ این سیاست به «بن بست» رسیده است. او تسلیØات معمولی Ùˆ Øاضر در ایران را خطری برای مناÙع آمریکا نمی بیند.
14- "Iran",Stephen Zunes. Foreign Policy Volume 2, Number 42, August 1997.
نویسنده این مقاله در Ùصلنامه «سیاست خارجی» Ù…ÛŒ گوید: «سیاست خارجی آمریکا در مورد ایران سخت تر Ùˆ تندروتر شده است در Øالیکه رژیم ایران بطور زیادی معتدل تر گردیده است.»
15- William c.Ramsay, Assistant for energy, Sanctions and commodities, Testimony before the US Senate Banking Committe, Washington, DC, October 30, 1997.
ویلیام رسی در این گزارش به کمیته مجلس سنا در کنگره به صراØت اظهار Ù…ÛŒ دارد Ú©Ù‡ هد٠تØریم اقتصادی، «تغییر روش نامطلوب Ùˆ غیرقابل قبول ایران» در صØنه بین الملل Ù…ÛŒ باشد.
16- "Tehran Revisited," A Briefing by Geoffery Kemp, The Nixon Center, Washington, DC, March 5, 1998.
جÙری کمپ اعترا٠می کند Ú©Ù‡ «ایران علیرغم Ùشارهای آمریکا موÙÙ‚ شده است به سه اهدا٠سیاست خارجی خود جامه عمل بپوشاند:
ارتقاء نقش خود در منطقه، ارتباط با اتØادیه اروپا Ùˆ روابط با دنیای مسلمان.»
17- "It's Time for the US and Iran to Sit Down and Talk, "Bruce Laingen, The Christian Science Monitor, March 12, 1998.
18- "Reassessing US Policy Toward Iran," Lee H. Hamilton, Member, US House of Representatives, April 15, 1998.
این عضو کنگره آمریکا عقیده دارد Ú©Ù‡ سیاست آمریکا در موردایران موÙÙ‚ بوده است زیرا انقلاب اسلامی به نقاط دیگر سرایت نکرده است، خلیج Ùارس ثبات سیاسی Ùˆ نظامی دارد، اقتصاد ایران گسیخته شده، جریان Ù†Ùت به ما Ùˆ دنیا ادامه دارد، سرمایه گذاری در ایران Ú©Ù… شده Ùˆ بعلت بی پولی خرید اسلØÙ‡ کاهش یاÙته است.
19- "The Prospects for US _ Iranian Dialogue: Proceed With Caution." Richard Murphy, Former US Assistant Secretary of Iran_ US Relations, The Iranian, May 5, 1998.
معاون سابق وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران در این گزارش اظهار می دارد: «ما باید کارت های ایران را علیه عراق بکار ببریم. ایرانیها شاید شطرنج را اختراع نکرده باشند ولی خیلی بهتر از آمریکایی ها بازی می کنند و همیشه تا امروز چند مهره از ما جلوتر بوده اند.»
20- "Iran," Martin S.Indyk, Assistant Secretary of State, Testimony before the Senate Subcommittee on Near East and South Asia, Foreign Relations Committee, May 14, 1998.
معاون وزارت امور خارجه آمریکا در گزارش به کمیته امور خاور نزدیک Ùˆ آسیای جنوب کنگره آمریکا اظهار Ù…ÛŒ دارد Ú©Ù‡: «ما با شوق Ùراوانی انتخابات ریاست جمهوری ایران را دنبال کردیم ما مطمئن هستیم Ú©Ù‡ شرایط تغییر در ایران وجود دارد.»
21- "Iran and Libya Samctions Act (ILSA): Decision in the South Pars Case," Secretary of State Madeleine K. Albright London, United Kingdom, 18, 1998.
ر.Ú©: مقاله Øمید مولانا، «مشکلات آمریکا در مبارزه علیه ایران»، کیهان، 17 مرداد 1375 صÙØÙ‡ 16.
22- "American Foreign Policy and Iran: Time for Change?" January 26, 1999.
این خلاصه اظهارات، گزارشات و مقالات مربوط به سیاست خارجی آمریکا در مورد ایران است که توسط تهیه شده است. ر.ک: سایت Iran Policy Forum Iran Policy @ hotmail. com
23- "Clinton Reaches Out to Iran," John Lancaseter and Roberto Suro, Washington Post, September 26, 1999, P.A2.
برای تØلیل ر.Ú©: Øمید مولانا، «استØاله قدرت، استراتژی آمریکا برای ایران» کیهان، 24 اردیبهشت 1377 صÙØÙ‡ 16.
24- "Reality Cheek: Terrorism Remains the Biggest Porblem in US _ Iran Relations," Geoffrey Kemp, The Nixon Center, Washington, DC, October 6, 1999.
«مرکز نیکسون» Ú©Ù‡ جÙری کمپ عضو آن Ù…ÛŒ باشد یک دÙتر مطالعاتی Ù…ØاÙظه کارانه است Ú©Ù‡ مؤسسین Ùˆ اعضای آن از کارشناسان استراتژی جنگ سرد Ùˆ از مهاجرین اروپای شرقی در دهه های 1950 Ùˆ 1960 هستند. این مرکز توسط بورس Ú©Ù…Ú© های دولت آمریکا Ùˆ بنیادهای وابسته اداره Ù…ÛŒ شود. دÙتر این مرکز در شهر واشنگتن قرار دارد.
25- "Iran and the United States: Prospects for New Relationship," Martin S..Indyk, Assistant Secretary for Near East Asia Affairs, Asia Socity, Washington, DC, October 14, 1999.
در این گزارش معاون وزارت امور خارجه آمریکا Ù…ÛŒ گوید: «پاداش اظهارات رهبران انتخاب شده در مورد Øقوق بشر Ùˆ مراعات قانون، Øمایت Ùˆ پشتیبانی ما است.» او غیر مستقیم بین مقام رهبری Ùˆ ریاست جمهوری با اشاره به «رهبران منتخب» Ùاصله Ù…ÛŒ اندازد Ùˆ بویژه از قوه قضاییه انتقاد Ù…ÛŒ کند.
26- "Iran Elections," Press Statement by James P.Rubin, Spokesman, U.S Department of State, Februaty 21, 2000.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این Ú©Ù†Ùرانس مطبوعاتی اظهار Ù…ÛŒ دارد Ú©Ù‡: «مردم ایران با این انتخابات (انتخابات مجلس شورای اسلامی) نشان دادند Ú©Ù‡ خواستار یک سیاست باز Ùˆ آزاد در مملکت خود هستند... در Ù‡Ùته های آینده مردم ایران Ùˆ تمام دنیا خواهند Ùهمید Ú©Ù‡ معنای این انتخابات چیست.»
27- "Reality Check: Iran's Reformers Have Other Priorities Than Fpreign Policy." by Geoffey Kemp, Director of Regional Strategic Program, the Nixon, March 13, 2000.
جÙری کمپ Ú©Ù‡ به ایران نیز سÙر کرد در این مقاله Ú©Ù‡ بلاÙاصله پس از انتخابات مجلس شورای اسلامی منتشر شد پیشنهاد Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ وظیÙÙ‡ Ùˆ خواسته های اول Â«Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù†Â» در مجلس، تغییر قانون مطبوعات، ساختار رادیو تلویزیون Ùˆ استقلال قوه قضاییه است Ùˆ Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù† بعد از اینها به مسایل اقتصادی توجه خواهند کرد.
28- "Continuation of Iran Emergency," Letter from President Clinton to the Speaker of the House and the President of the Senate of the Senate, Released by the White House Office Of the Press Secreatary, March 13, 200.
کلینتون در آخرین سال زمامداری خود تØریم اقتصادی Ùˆ تجاری را تهدید کرد Ùˆ برخلا٠اظهارات خود Ùˆ وزیر امور خارجه اش Ú©Ù‡ خواستار شروع مذاکره با ایران بودند، به سیاست منزوی کردن Ùˆ Ùشار ادامه داد.
29- "Iran Monproliferation Act of 2000," William J.Clintion, The White House Statement by the President, March 14, 2000.
ر.Ú©: مقاله Øمید مولانا، «آمریکا Ùˆ روسیه Ùˆ سیاستهای مداخله گرانه»، کیهان، 7 مهر 1373ØŒ صÙØÙ‡ 16 Ùˆ «ایران Ùˆ آینده عراق» کیهان، آبان 2ØŒ 1377.
30- "American _ Iranian Relations," Secretary of State Medeleine K.Albright. Remarks before the American _ Iranian Council, March 17, 2000. Washington, DC.
طبق اظهارات وزیر خارجه آمریکا یک میلیون ایرانی در آمریکا سکونت دارند. آلبرایت دراین نطق از اظهارات وزیر خارجه سابق آمریکا سایروس ونس استÙاده کرده Ùˆ درخواست ژانویه 1998 او را برای تجدید روابط ایران Ùˆ آمریکا تکرار Ù…ÛŒ کند.
31- "Press Briefing on American _ Iranian Relations," Department of State Madeleine K.Allbright, March 17, 2000. Washingtion, DC.
جهت تØلیل سیاست خارجی آمریکا در مورد ایران ر.Ú©ØŒ مقالات Øمید مولانا، «آثار منÙÛŒ تØریم اقتصادی ایران Ùˆ اÙزایش قیمت بنزین در آمریکا» کیهان، 26 اردیبهشت 1376ØŒ Ùˆ «سیاست آمریکا: لجاجت یا منطق» کیهان، 7 دی 1375 Ùˆ «سیاست مستقل ایران برنده میشود»، کیهان، 21 اردیبهشت 1373 صÙØÙ‡ 16.
32- "Sanctioning 'Rogue' States: A Strategy in Decline?" , Meghan L.O 'Sulivan, Harvard International Review, Summer 2000.
ر.Ú©: مقاله Øمید مولانا، «آمریکا خود را مجازات Ù…ÛŒ کند»، کیهان، 14 اردیبهشت 1375ØŒ صÙØÙ‡ 16 Ùˆ «سیاست Ùرومانده آمریکا علیه ایران، کیهان، 31 Ùروردین 1375ØŒ صÙØÙ‡ 16.
33- "Statement on Iran Trial," Secretaey of State Medeleine K.Albright, Washington, DC, July 1,2000, AS released by the Office of the Spikesman, U.S.Deepartment of state.
Øملات مطبوعاتی Ùˆ رسانه ای آمریکا علیه ایران در این سال اÙزایش Ù…ÛŒ یابد. برای شناخت این جنگهای رسانه ای ر.Ú©: Øمید مولانا «جنگ رسانه ها: علل، اهدا٠و راه Øل» روزنامه انتخاب، 3 مهر 1379 مراجعه شود.
34- "The US and Iran Work Toward Peace," Richard H.Solomon and Job B.Alterman, The Wall Street Journal, Europe, August 11, 2000.
Øمید مولانا، «کودتای مدنی Ùˆ نقاب Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ÛŒÂ»ØŒ کیهان، 29 خرداد 1379ØŒ صÙØÙ‡ 16.
35- "Iran: Can the United State Do a Deal?" Geoffrey Kemp, The Washington Quarterly, Winter 2001.
Øمید مولانا، «اسطوره Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ÛŒ آمریکایی»، کیهان، اردیبهشت 11ØŒ 1379ØŒ صÙØÙ‡ 16 Ùˆ «بØرانهای Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ÛŒÂ»ØŒ کیهان، 5 اردیبهشت 1379ØŒ صÙØÙ‡ 16.
36- "Statement in Celebration of Nowrnz, The Iranian New Year," Secretary Colin L.Powell, Washington, DC, March 19, 2001.
سخنرانی پاول مصاد٠با بمباران عراق بود. به مقاله Øمید مولانا، «بمباران عراقی گامی برای بیرون رÙتن از اÙØªØ¶Ø§Ø Ø³ÛŒØ§Ø³ÛŒÂ»ØŒ کیهان هوایی، 15 اسÙند 1379 مراجعه شود.
37- Øمید مولانا، «ایران Ùˆ رییس جمهور جدید آمریکا»، کیهان، 19 آبان 1379ØŒ صÙØÙ‡ 16.