بررسی مداخلات جهانی امریکا و پیامدهای آن
مداخله آشكار از طریق پیاده كردن نظامیان، تهدید Ùˆ یا توسل به كودتای نظامی Ùˆ اقدام به براندازی به منظور سرنگون كردن دولتهای ملی Ùˆ مردمی كه Øاضر نیستند به برنامهها Ùˆ خواستههای یکجانبه گرایانه تن دردهند Ùˆ جایگزین كردن آنها توسط دولتهای مجری مناÙع سرمایهداری، از جمله روشهایی است كه ایالات متØده امریکا، در یک قرن اخیر Ùˆ بویژه از اوایل دهه پنجاه میلادی جهت اجرا Ùˆ پیشبرد مناÙع خود در كشورهای جهان Ùˆ خصوصاً جهان سوم به كار برده است.اگرچه با توجه به Ø´Ú©Ù„ گیری اولیه سیاست خارجی امریکا بر اساس انزوای سیاسی Ùˆ همچنین مشکلات داخلی در دو دهه اول قرن بیست، این کشور تا پایان جنگ جهانی اول در عرصه بین المللی Øضور جدی پیدا نکرد Ùˆ بیشتر به Øوزه امریکای مرکزی Ùˆ جنوبی معطو٠بود، اما شالوده Øضور ایالات متØده Ùˆ ØØ°Ù Ùˆ تضعی٠دیگر رقبا در عرصه بین المللی در همین زمان بنا نهاده شد. تنها درنیمه دوم قرن بیستم آمریكا Øدود 100 كودتای نظامی Ùˆ براندازی Øکومت ها را طراØÛŒ Ùˆ رهبری کرده است Ùˆ دهها بار بطور مستقیم دست به اشغال نظامی كشورها زده است Ùˆ یا آنها را تهدید به مداخله نظامی كرده است. از جنگ جهانی دوم، كشورهای زیر سلطه، صØنه اصلی دخالتها Ùˆ كودتاهای نظامی یا شبه كودتا Ùˆ ضد كودتا Ùˆ استقرار دیكتاتوریهای نظامی بودهاند Ùˆ به سادگی میتوان برآورد كرد كه كاربرد گسترده شیوههایی چون تهدید، كودتا، اشغال نظامی Ùˆ غیره، تا Ú†Ù‡ اندازه به استقلال كشورها Ùˆ به Ùرایند تصمیمگیری دولتها صدمه Ùˆ زیان وارد میآورد.بدون تردید، دستگاهها Ùˆ آژانس های مختل٠جاسوسی آمریكا Ùعالانه در Ø·Ø±Ø Ùˆ اجرای كودتاها Ùˆ توطئهها، برای سرنگونی Øکومت های مردمی، Ùعالانه مشغولاند Ùˆ مسئول كودتاهای بیشمار در جهان هستند. البته در این راستا Ùˆ برای دستیابی موÙقیتآمیز به اهداÙØŒ امریکا از كمك Ùˆ پشتیبانی سیاستمداران طرÙدار سیاست غرب استÙادههای زیادی برده است.مداخلات امریکا در عرصه جهانی، در دوران ریاست جمهوری دموکرات ها Ùˆ جمهوریخواه ها همواره وجود داشته است. لذا نگارنده سعی دارد با مرور روند مداخلات امریکا در کشورهای جهان Ø·ÛŒ یک قرن گذشته Ú©Ù‡ مقارن با ریاست جمهوری 16 Ù†Ùر از دو Øزب دموکرات Ùˆ جمهوریخواه نیز Ù…ÛŒ باشد، به بررسی چگونگی این مداخلات Ùˆ تبعات آن در عرصه بین المللی بپردازد.در این راستا نگارنده 5 دوره زمانی را مدنظر قرار Ù…ÛŒ دهد.-- دوره اول: از ابتدای قرن بیستم تا پایان جنگ جهانی اول (مداخله در امریکای مرکزی Ùˆ جنوبی)1901 تا 1909 تئودور روزولت از Øزب جمهوریخواه*در 12 Ùوریه 1901 روزولت Ø·Ø±Ø Platt Amendment را پایه ریزی كرد. این Ø·Ø±Ø Ø¨Ù‡ امریكا اجازه Ù…ÛŒ داد نه تنها سیاست های داخلی، بلكه سیاست خارجی Ùˆ تمام قرارداد های بین المللی كوبا را دیكته كند. طبق این Ø·Ø±Ø Ø§Ù…Ø±ÛŒÙƒØ§ اجازه یاÙت كه منطقه موسوم به گوانتانامو را از كوبا به مبلغ 4000 دلار در ماه اجاره نماید Ùˆ در آنجا پایگاه نظامی ایجاد كند Ùˆ تاكنون هم امریكا نیروی نظامی خود را در این منطقه ØÙظ كرده است.* در سال 1903 نیروی دریایی امریكا در زمان انقلاب هندوراس وارد آن كشور شد.*در سال 1904 ارتش امریكا با عنوان Øمایت ازمناÙع امریكا وارد جمهوری دومینیكن شد.*در سال 1904 ØŒ بعد از موÙقیت در كوبا، روزولت سیاست خارجی خود را بر پایه دكترین مونروئه بنا نهاد. بر اساس این دكترین امریكا Ù…ÛŒ بایست نقش"پلیس بین المللی" را در امریكای مركزی ايÙا نمايد. * در سال 1907 ارتش امریكا وارد نیكاراگوئه شد . در همین سال امریكا در خلال جنگ هندوراس با نیكاراگوئه، دوباره وارد هندوراس شد.1909تا 1913 ويليام هاوارد تاÙت از Øزب جمهوریخواهویلیام تاÙت سیاست های خارجی روزولت را دنبال كرد Ùˆ مجموعه ای از جنگ ها Ùˆ دخالت های نظامی در كشور های امریكای مركزی را تدارك دید . * در سال 1910 نیروی دریایی امریكا برای بار دوم نیكاراگوئه را اشغال كرد.*در سال 1912ØŒ آمریکا خانواده سوموزا را در نیكاراگوئه به قدرت رساند كه تا سال 1979 با سركوب Ùˆ اختناق Øكومت كردند . این سیاست را روسای جمهور دیگر، Ú†Ù‡ از Øزب دمكرات Ùˆ Ú†Ù‡ از Øزب جمهوریخواه، دنبال كردند. بطور مثال Ù…ÛŒ توان از دخالت های نظامی امریكا در هائیتی 1915ØŒ جمهوری دومینیكن در سال 1916 Ùˆ پاناما در سال 1918 نام برد. *در سال 1911 Ùˆ در خلال جنگ داخلی هندوراس، بار دیگر امریكا ارتش خود را به آن كشور Ùرستاد تا از مناÙع خود در آن كشور ØÙاظت كند.*بین سال های 1912 تا 1933 ارتش امریكا، نیكاراگوئه را در اشغال خود داشت Ùˆ در جنگ داخلی 20 ساله آن كشور، در پشتیبانی از سوموزا، شركت داشت.1913 تا 1921 وودرو ويلسون از Øزب دموکرات*در سال 1915ØŒ ایالات متØده به دخالت نظامی در هائیتی پرداخت.*در سال 1916ØŒ ارتش امریکا وارد جمهوری دومنیکن شد.*ویلسون عامل دخالت امریکا در جنگ جهانی اول بود Ùˆ در 7 دسامبر 1917 نیروهای امریکایی بطور Ù…Øدود با امپراتوری اتریش Ù€ مجارستان وارد جنگ شدند.*در سال 1918ØŒ امریکا قسمت هایی از پاناما راتصر٠نمود.پس از پایان جنگ جهانی اول، ویلسون در اعلامیه ای 14 ماده ای، با عنوان (ØÙ‚ تعیین سرنوشت خود، توسط ملت ها) برای تجزیه امپراتوری ها، مخصوصا امپراتوری اتریش Ù€ مجارستان تلاش کرد. (به Ú¯Ùته معاون ویلسون، ÙˆÛŒ اعتقاد راسخی به ØÙ‚ تعیین سرنوشت برای ملت ها نداشت Ùˆ این اقدام در جهت تضعی٠قدرت امپراتوری ها در برابر قدرت امریکا بود.)در مجموع در دوره یاد شده، امریكا با این دخالت ها در واقع دو هد٠اصلی را دنبال Ù…ÛŒ كرد. اول اعمال Ù†Ùوذ سیاسی Ùˆ اقتصادی در كشور های امریكای مركزی Ùˆ جنوبی با Øمایت از رژیم های وابسته به آنها Ùˆ یا كنترل مستقیم توسط اÙراد دست نشانده خود. دوم، از آنجائی كه امریكا Ùرصت ها را در جهت به مستعمره گرÙتن كشورهای جهان سوم شرق Ùˆ Ø¢Ùریقا از دست داده بود، همزمان با تلاش برای تجزیه Ùˆ تضعی٠امپراتوری های اروپایی درپی ایجاد امپراتوری خود در قسمت غربی كره زمین بود. دكترین مونروئه در واقع مانع Ù†Ùوذ كشور های اروپایی به این منطقه از جهان شد Ùˆ دست ایالات متØده را در این Øوزه بازگذاشت Ùˆ باعث وابستگی سیاسی Ùˆ اقتصادی کشورهای این منطقه شد Ú©Ù‡ تا کنون نیز با آن دست به گریبان هستند . از طرÙÛŒ ایالات متØده با تکیه بر سیاست انزوا درسال 1920 در جامع ملل Ú©Ù‡ خود یکی از طراØان آن بود Øضور نیاÙت Ùˆ باعث بی اعتباری Ùˆ خروج دیگر کشورهای عضو در سالهای بعدی Ùˆ نهایتاً انØلال جامعه ملل با آغاز جنگ جهانی دوم شد .-- دوره دوم : از 1921 تا پایان جنگ جهانی دوم ( راهیابی Ùˆ زمینه سازی مداخله در عرصه بین الملل )1921-1923 وارن هاردينگ از Øزب جمهوریخواه*در سال 1921ØŒ درزمان ریاست جمهوری هاردینگ، نیروهای ارتش امریكا به خاطر اختلاÙات مرزی دو كشور پاناما Ùˆ كاستاریكا بار دیگر پاناما را به اشغال خود در آوردند. *در سال 1922 ارتش امریكا با ناسیونالیستهای تركیه در ازمیر درگیر شد. *در سال 1922 نیروی دریایی امریكا به چین Ùرستاده شد تا با قیام ناسیونالیستهای چینی مقابله كند. این اقدام تا سال 1927 ادامه داشت .*در سال 1923 ارتش امریكا در جهت ØÙظ مناÙع یك شركت امریكایی هندوراس را به اشغال خود در آورد.1923-1929 كالوين كوليج از Øزب جمهوریخواه* در سال 1925 نیروی دریایی ارتش امریكا وارد پاناما شدو اعتصابات عمومی را درهم شكست.*در ماههای اول سال 1926 جنگهای داخلی در نیكاراگوئه شروع شد. نیروهای ارتش امریكا سریعا وارد عمل شدند Ùˆ خاك آن كشور را اشغال نمودندو منطقه بی طرÙÛŒ را برای ØÙظ سرمایه داران امریكا ایجاد نمودند. *در ژانویه سال 1927 ارتش امریكا به بهانه تقویت نیروی خود با وارد كردن 7 ناوشكن Ùˆ 2 كشتی جنگی سبك زمینه Øضور طولانی مدت را درنیكاراگوئه Ùراهم کرد .1929-1933 هربرت هوور از Øزب جمهوریخواهدر دوران ریاست جمهوری هوور ارتش امریكا چندان Ùعال نبود. ÙˆÛŒ معتقد بود كه " مردان سنین بالا اعلام جنگ Ù…ÛŒ كنند ØŒ اما این جوانان هستند كه Ù…ÛŒ باید به جنگ بروند Ùˆ كشته شوند." همچنین در سال 1929 ØŒ ركود بی سابقه اقتصادی گریبان گیر امریكا شد. در این ركود اقتصادی 12 میلیون Ù†Ùر بیكار شدند ØŒ 20 هزار كمپانی Ùˆ 1616 بانك ورشكست شدند Ùˆ تنها در یك سال 23 هزار Ù†Ùر دست به خود كشی زدند. *با توجه به آنچه ذکر شد ØŒ در زمان هوور توجه امریکا به داخل معطو٠شد Ùˆ Ùقط در سال 1932 ØŒ ÙˆÛŒ كشتی های جنگی ارتش را برای ØÙظ مناÙع امریكا به السالوادور Ùرستاد.1933-1945 Ùرانكلين روزولت از Øزب دموکرات*دوره ریاست جمهوری Ùرانکلین روزولت مقارن با آغاز Ùˆ پایان جنگ جهانی دوم بود Ùˆ لذا امریکا بر خلا٠جنگ جهانی اول ØŒ درکنار متÙقین وارد جنگ شد . روزولت دخالت در اروپا را به Ù†Ùع آمریکا تشخیص داد زیرا اولاً اروپاییان را مقروض آمریکا Ù…ÛŒ کرد Ùˆ ثانیاً بعد از سقوط هیتلر در Ø·Ø±Ø Ø¨Ø§Ø²Ø³Ø§Ø²ÛŒ اروپا Ú©Ù‡ بعدها به « Ø·Ø±Ø Ù…Ø§Ø±Ø´Ø§Ù„Â» معرو٠شد، شرکت Ù…ÛŒ کرد Ùˆ در تصمیم گیری های سیاسیون اروپا، دولت آمریکا Ù…ÛŒ توانست دخالت مستقیم داشته باشد .* در 8 دسامبر سال 1941 آمریکا درکنار انگلستان به ژاپن اعلان جنگ داد Ùˆ از آنجا Ú©Ù‡ آلمان، ایتالیا Ùˆ ژاپن در سپتامبر 1940 پیمان سه جانبه ای در مورد همکاری در نبرد در صورت Øمله دشمن به هر یک از سه کشور امضا کرده بودند، هیتلر نیز در 11 دسامبر به آمریکا اعلان جنگ کرد.*در 7 اوت 1942 ØŒ نیروی دریایی آمریکا در کانال "گودال" واقع در سالومون پیاده شدند .*در 8 آوریل 1942 نخستین Øمله هوایی ناگهانی به شهر توکیو به وسیله بمب اÙÚ©Ù† های آمریکایی صورت گرÙت.*بین سالهای 1943 Ùˆ 1944 نیروهای آمریکایی با تÙوق بر ژاپن این کشور را به دو نیم تقسیم کردند.*در 6 ژوییه 1944 قوای تازه Ù†Ùس آمریکایی همراه با تجهیزات بسیار زیاد به همراه نیروهای انگلیسی Ùˆ کانادایی در ساØÙ„ نرماندی Ùرانسه پیاده شدند Ùˆ با آلمان وارد جنگ شدند .1945-1953 هاري ترومن ازØزب دموکراتدر16 ژوییه سال 1945 پس از پنج سال تلاش شبانه روزی در قالب طرØهای سری لوس آلاموس ØŒ نخستین بمب اتمی با نام « Gadget » در Øضور یکصد Ù†Ùر از دانشمندان در صØرای آلاموگودور در صØرای نیو مکزیکو واقع درجنوب غربی ایالات متØده آزمایش شد، تا برتری قدرت امریکا در عرصه بین الملل تثبیت شود .*پس از تسلیم آلمان در ماه مه 1945 ØŒ ترومن در جولای همان سال درکنÙرانس ( پوتسدام ) پیرامون اروپای پس از جنگ شرکت کرد Ùˆ زمینه های Øضور امریکا در اروپا تثبیت شد . *به دستور ترومن، رییس جمهور وقت آمریکا Ùˆ با هد٠تسلیم کردن امپراتوری ژاپن، هواپیمای آمریکایی ،هیروشیمارا درساعت 8:15 ØµØ¨Ø Ø¯Ø± تاریخ 6 اگوست 1945 Ùˆ ناكازاكی را در 9 اگوست سال 1945 در ساعت Øدود 11:15 با بمب اتم ويران شد، Ø·ÛŒ اين بمباران صدها هزار Ù†Ùر Ùورا جان باختند. ترومن چند روز بعد در مصاØبه ای، با اعلام خبر استÙاده آمریکا از بمب اتم، در توجیه این اقدام آمریکا Ú¯Ùت: « اگر اين كار را نميكرديم جنگ تمام نميشد!».*در سال 1947 Ø·ÛŒ عملیات سرکوب چیانکایچک (درچین) Ú©Ù‡ با Øمایت همه جانبه امریکا صورت گرÙت، بیش از 10000 Ù†Ùر جان باختند.*در سال 1950ØŒ امریکا در براÙروختن جنگ كره Ùˆ دخالت در جنگ هند Ùˆ چین شرکت داشت Ú©Ù‡ تا سال 1953 نیز ادامه داشت.«در دوره زمامداري روزولت Ùˆ با آغاز جنگ دوم جهانی در اروپا در سال 1939ØŒ امریکا توانسته بود در زمینه تولید هواپیما، كشتی جنگی Ùˆ تجارتی، توپ Ùˆ تانك Ùˆ صنایع جنبی نظامی بیش از كشورهای روسیه، انگلستان، Ùرانسه Ùˆ آلمان جنگ اÙزار تولید نماید. این Øركت در آمریكا باعث رونق صنایع Ùˆ اقتصاد آمریكا شد؛ اما Ù…Øصولات تولید شده Ù…ÛŒ بایستی در جایی مصر٠شود تا روند تولید متوق٠نشود. روزولت رئیس جمهور آمریكا در ابتدای جنگ، اعلان بی طرÙÛŒ كرد اما به Ùكر Ù…ØµØ±Ù Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ تولید شده بود. به این جهت در 11 مارس 1941 قانونی از كنگره آمریكا به نام «قانون وام Ùˆ اجاره» به تصویب رسید. به دنبال تصویب این قانون بود كه زیردریایی های آلمان در اقیانوس اطلس مزاØÙ… كشتی های آمریكا شدند كه برای انگلستان ملزومات نظامی Øمل Ù…ÛŒ كردند. به دنبال Øمله ناگهانی ارتش آلمان به روسیه در 22 ژوییه1941 Ùˆ پیشرÙت سریع ارتش هیتلر به سمت مسكو، لنینگراد Ùˆ اعلان جنگ میهنی در روسیه بر ضد تجاوز نازیسم، چرچیل از Ùرصت استÙاده كرد Ùˆ ضمن ملاقات با روزولت در عرشه كشتی « پرنس آ٠ولز» ضمن Ù…Øكوم كردن تجاوز به شوروی، روسها را به كمك آمریكا امیدوار ساخت. از آن پس عملاً دولت آمریكا نیز به متÙقین پیوست Ùˆ در 25 اوت 1941 برای انتقال كمك های انگلیس Ùˆ آمریكا به شوروی، خاك ایران اشغال شد Ùˆ سیل كمك های تسلیØاتی آمریكا به سوی روسیه شوروی سرازیر شد. واقعه Øمله ژاپن كه متØد آلمان بود به بندر «پرل هاربور» در هاوایی باعث شد كه آمریكا در دسامبر 1941 به آلمان اعلان جنگ داده Ùˆ كشور ایالات متØده در این مرØله رسماً Ùˆ عملاً با آلمان Ùˆ ژاپن Ùˆ ایتالیا وارد جنگ شود . در نتيجه جنگ از Ù…Øدوده اروپا خارج شد Ùˆ جنبه جهانی پیدا كرد Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ آن بیش از 20 میلیون Ù†Ùر جان باختند Ùˆ شهرهای بسیاری ویران شد.با پایان جنگ جهانی دوم، امریکا در قالب « Ø·Ø±Ø Ù…Ø§Ø±Ø´Ø§Ù„ » وارد اروپا شد Ùˆ با در دست گرÙتن سیستم اقتصادی Ùˆ صنعتی کشورهای آسیب دیده، زمینه را برای مداخلات بیشتر در آینده مهیا کرد. به همین جهت، صنایع این کشور توانست صنایع مشابه کشورهای دیگر را Øتی در بازارهای داخلی آنها تØت الشعاع قرار دهد. این برتری اقتصادی در مراØÙ„ بعد منجر به برتری سیاسی، Ùرهنگی، Ùˆ نظامی امریکا نیز گردید.سنگ بنای مداخله سیاسی امریکا در جهان نیز در این دوره نهاده شد. با تأسیس سازمان ملل متØد بعد ازجنگ، امریکا با بدست آوردن ØÙ‚ وتو در این سازمان برتری Ùˆ زمینه مداخله آشکار در امور جهانی را ایجاد نمود. تنها تهدیدکننده جدی مناÙع امریکا در این دوره، اتØاد جماهیر شوروری بود Ùˆ از این زمان دوره معرو٠به جنگ سرد بین این دو قدرت در دنیا آغاز شد Ùˆ جهان به دو قطب Ùˆ بلوک شرق Ùˆ غرب تقسیم شد. در این زمان امریکا با انعقاد پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) Øضور نظامی خود را در امریکای شمالی Ùˆ اروپای غربی تثبیت کرد Ùˆ با مداخله در استقرار پلیس سازمان ملل در شبه جزیره کره، در این منطقه نیز Øضور یاÙت Ú©Ù‡ بØران های دوکره در سالهای بعد متأثر از آن بود. همچنین از سال 1947 Ùˆ اشغال Ùلسطین، عملاً مرکز Ù†Ùوذ صهیونیزم به ایالات متØده انتقال یاÙت Ùˆ امریکا Øمایت های آشکار خود را از اسرائیل به طرق مختل٠از قبیل Øمایت های سیاسی، مالی Ùˆ نظامی Ù€ وتو قطعنامه ها علیه اسرائیل Ù€ Ø·Ø±Ø Ù‚ÛŒÙ…ÙˆÙ…ÛŒØª برای Ùلسطین Ùˆ ... آغاز کرد.