كالبدشكاÙÙŠ دخالت های آمریکا در ايران
بخش سیاسی- روابط ایران Ùˆ آمریکا در برهه هایی مختل٠تØت تاثیر عوامل مختلÙÛŒ قرار گرÙته Ú©Ù‡ یکی از آنها دخالت ها Ùˆ خیانت های این کشور علیه ملت Ùˆ دولت ایران Ù…ÛŒ باشد Ú©Ù‡ در 13 آبان 58 درس خوبی به این کشور داده شد.بر طبق اسناد، جاستین پرکینز اولین آمریکایی است Ú©Ù‡ در تاریخ به ایران پای گذارد. از سوی دیگر، نخستین ایرانی Ú©Ù‡ رسما تابعیت ایالات متØده آمریکا را پذیرÙت میرزا Ù…Øمد علی Øاج Ø³ÛŒØ§Ø Ø¨ÙˆØ¯ Ú©Ù‡ در انقلاب مشروطیت نیز شرکت داشت.در ژوئن Û±Û¸Û¸Û³ (Û±Û³Û°Û° هجری قمری) آمریکا اقدام به تأسیس کنسولگری در ایران کرد Ùˆ دیپلمات ارشدی به نام ساموئل گرین بنجامین به تهران Ùرستاد. دولت ایران هم نخست در سال Û±Û¸ÛµÛ¶ میرزا ابوالØسن شیرازی Ùˆ سپس در اکتبر Û±Û¸Û¸Û¸ میلادی Øاج Øسینقلی خان صدرالسلطنه، را به عنوان نماینده رسمی به آمریکا Ùرستاد. روابط در Øد سÙیر بین دو کشور در سال Û±Û¹Û´Û´ برقرار شد. والاس موری Ú©Ù‡ در سالهای دهه Û²Û° میلادی دیپلمات ارشد آمریکا در ایران بود، از نخستین سÙیران این کشور در ایران شد.درپی Øمله متÙقین به ایران در Û³ شهریور Û±Û³Û²Û° رضا شاه پهلوی از آمریکایی‌ها Ú©Ù…Ú© خواست اما به دلیلی سردی روابط میان تهران Ùˆ واشنگتن در خصوص ماجرای وزیر مختار ایران در آمریکا این درخواست مورد توجه Ùرانکلین روزولت قرار نگرÙت. البته در جریان Ú©Ù†Ùرانس تهران ایالات متØده آمریکا بریتانیا Ùˆ اتØاد شوروی استقلال ایران را به رسمیت شناختند.متÙقین برای سروسامان دادن به وضعیت اقتصادی ایران Ùˆ همچنین تسهیل ارسال Ú©Ù…Ú© به روس‌ها با استخدام مستشاران مالی مواÙقت کردند. بدین ترتیب آرتور میلسپو راهی ایران شد. اما ÙˆÛŒ نتوانست اقدام اساسی در وضعیت مالی ایران ایجاد کند Ùˆ در سال Û±Û³Û²Û³ تهران را ترک کرد. ایالات متØده آمریکا در طول جنگ جهانی دوم Øدود Û´Ûµ میلیون دلار در چارچوب قانون وام Ùˆ اجاره به ایران پرداخت کرد. هم‌زمان برخی از شرکت‌های Ù†Ùتی آمریکا برای سرمایه گذاری در Ù†Ùت ایران اعلام آمادگی کردند اما از آنجا Ú©Ù‡ درخواست آمریکایی‌ها موجب Ø·Ø±Ø Ø¯Ø±Ø®ÙˆØ§Ø³Øªâ€ŒÙ‡Ø§ÛŒ مشابه از سوی روس‌ها Ùˆ انگلیسی‌ها می‌شد دکتر Ù…Øمد مصدق در مجلس شورای ملی سیاست موازنه منÙÛŒ برای پرهیز از واگذاری هرگونه امتیاز Ù†Ùتی به خارجیان تا پایان جنگ جهانی دوم را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯.پایان جنگ جهانی دوم ضرورت خروج نیروهای متÙقین از ایران را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯. استالین به بهانه‌هایی از خروج ارتش سرخ از شمال ایران خودداری کرد. مذاکرات اØمد قوام (قوام السلطنه) در مسکو بی نتیجه ماند Ùˆ ایران مجبور شد به شورای امنیت سازمان ملل متØد شکایت کند. در واکنش به این اقدام اتØاد شوروی نه تنها به خروج نیروهایش از ایران اقدام نکرد بلکه در آذربایجان Ùˆ کردستان Øکومت‌های دست نشانه بوجود آورد. هری ترومن رئیس جمهور ایالات متØده آمریکا در اول Ùروردین Û±Û³Û²Ûµ اولتیماتوم داد در صورت خودداری شوروی از خروج نیروهایش از ایران ایالات متØده آمریکا نیز اقدام به بازگرداندن نیروهایش خواهد کرد. نگرانی استالین از برخورد نظامی با آمریکا Ú©Ù‡ در آن زمان تنها کشور دارنده بمب اتمی بود سرانجام شوروی را به خروج از ایران وادار کرد.هم‌زمان روابط نظامی ایران Ùˆ آمریکا رو به Ùزونی گذاشت. در Û³Û° خرداد Û±Û³Û²Û¶ یک قرارداد Û±Û° میلیون دلاری Ùروش Ø³Ù„Ø§Ø Ø¨Ù‡ ایران به امضارسید Ú©Ù‡ ارزش واقعی آن Øداقل Û·Û° میلیون دلار بود. در Û±Û´ مهر Û±Û³Û²Û¸ کنگره ایالات متØده آمریکا قانون Ú©Ù…Ú© به دÙاع مشترک را به تصویب رساند Ùˆ مبلغ Û²Û· میلیون دلار Ú©Ù…Ú© نظامی در اختیار ایران قرار داد. در Û´ مرداد Û±Û³Û²Û¹ کنگره اصلاØیه‌ای به قانون دÙاع مشترک اÙزود Ùˆ ایران را از رده کره جنوبی Ùˆ Ùیلیپین خارج ساخت Ùˆ در ردی٠ترکیه Ùˆ یونان قرار داد Ú©Ù‡ مجموع Û±Û³Û± میلیون دلار Ú©Ù…Ú© نظامی به این سه کشور اختصاص یاÙته بود. سیاست ایالات متØده آمریکا در طول دوران جنبش ملی شدن صنعت Ù†Ùت Ùˆ تشکیل دولت دکتر Ù…Øمد مصدق در سه مقطع، خلاصه مي شد :1- همراهی با ایران Ú©Ù‡ در آن آمریکایی‌ها از ØÙ‚ ایران برای کسب Øقوقش بر مبنای تقسیم ÛµÛ° - ÛµÛ° Øمایت کردند Ùˆ این مرØله با تصویب Ùˆ اجرای قانون ملی شدن صنعت Ù†Ùت ایران پایان یاÙت.2- میانجیگری Ú©Ù‡ در این راستا ملی شدن شرکت Ù†Ùت ایران Ùˆ انگلیس اØساسات ملی گرایانه در دیگر کشورهای خاورمیانه بویژه در قبال اØتمال ملی شدن شرکت آرامکو آمریکا را نگران کرد. به همین دلیل آمریکا با بریتانیا هم قدم شد Ú©Ù‡ از ملی شدن صنعت Ù†Ùت ایران Øمایت نکند اما در عین Øال واشنگتن دو طر٠ماجرا را به ØÙ„ اختلاÙات از طریق Ú¯Ùت Ùˆ Ú¯Ùˆ دعوت کرد.3- دوره همراهی با بریتانیا Ú©Ù‡ در آن نیز با پیروزی وینستون چرچیل در بریتانیا Ùˆ دوايت آیزنهاور در آمریکا همسویی دو کشور در برخورد با دولت دکتر Ù…Øمد مصدق Ø´Ú©Ù„ گرÙت. در این شرایط آمریکایی‌ها مدعی بودند Ú©Ù‡ مماشات در مقابل مصدق نهایت به پیروزی Øزب توده Ùˆ ÙرواÙتادن ایران در دامان اتØاد شوروی خواهد انجامید. در نتیجه آمریکا از ایده سرنگونی مصدق Øمایت کرد. کودتای Û²Û¸ مرداد Û±Û³Û³Û² اولین تجربه سیا در سرنگونی یک دولت خارجی به شمار می‌آید. این عملیات با هدایت کرمیت روزولت مامور مخÙÛŒ سیا به نام عملیات آژاکس به مرØله اجرا گذاشته شد. روزولت در کتاب خود Ú©Ù‡ در دهه Û±Û¹Û·Û° به چاپ رساند نوشت Ú©Ù‡ Ù…Øمد رضا شاه پس از بازگشت از تبعید در کاخ مرمر به ÙˆÛŒ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ سلطنتش را بعد از خدا به آمریکا Ùˆ شخص روزولت مدیون است. آمریکا در دهه Û±Û¹ÛµÛ° میلادی با تشکیل کنسرسیوم Ù†Ùت با انگلستان شریک شد. واشنگتن پرداخت وام Û´Ûµ میلیون دلاری به ایران را تصویب کرد Ùˆ ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور ایالات متØده آمریکا از تهران دیدار کرد. این سÙر با سÙر Ù…Øمد رضا شاه از واشنگتن جواب داده شد. در سال Û±Û³Û³Û¶ قرارداد مودت ایران Ùˆ آمریکا به تصویب مجلس شورای ملی رسید. با ورود جان کندی به کاخ سÙید Ùشار آمریکا بر شاه برای درپیش گرÙتن اصلاØات اÙزایش یاÙت. شاه در اواخر سال Û±Û³Û´Û± از واشنگتن دیدار کرد Ùˆ توانست Øمایت کندی را جلب کند. در مراجعت از آمریکا شاه انقلاب سÙید به همراه اصول ششگانه انقلاب شاه Ùˆ ملت را به رÙراندم گذاشت. کودتای Û²Û¸ مرداد تأثیر مهمی بر روابط ایران Ùˆ آمریکا گذاشت Ú©Ù‡ هنوز آثار آن در روابط دو کشور Ù…Øسوس است. در Û±Û¸ مارس سال Û²Û°Û°Û° میلادی مادلین آلبرایت وزیر امورخارجه آمریکا در سخنرانی خود Ú¯Ùت: در سال Û±Û¹ÛµÛ³ آمریکا نقش موثری در ترتیب دادن براندازی نخست‌وزیر وقت ایران Ù…Øمد مصدق داشت. دولت آیزنهاور معتقد بود Ú©Ù‡ اقداماتش به دلایل استراتژیک موجه‌اند ولی آن کودتا آشکارا باعث پس‌رÙت سیر تکامل سیاسی ایران شد Ùˆ تعجبی ندارد Ú©Ù‡ هنوز بسیاری از ایرانیان از این دخالت آمریکا در امور داخلی آنان ناراØت‌اند. علاوه براین در ربع قرن بعد از آن ایالات متØده Ùˆ غرب پیوسته از رژیم شاه Øمایت کردند. دولت شاه هرچند کارهای زیادی برای پیشرÙت اقتصادی ایران انجام داد ولی مخالÙان خود را بی‌رØمانه سرکوب کرد.آرشیو امنیت ملی آمریکا روز Û²Ûµ دی Û±Û³Û¸Û· (Û±Û´ ژانویه Û²Û°Û°Û¸) اسنادی را پس از Û³Û° سال منتشر کرد Ú©Ù‡ نشان می‌دهد جرالد Ùورد Ùˆ جیمی کارتر روسای جمهوری وقت آمریکا در این دهه از اØتمال دستیابی ایران به بمب اتمی نگران بوده‌اند. پس از انقلاب اسلامی ØŒ دخالت های آمریکا در ایران به Ù„Øاظ Øمایت از Øکومت پهلوی Ùˆ نیز شکسته شدن هیمنه آمریکا در منطقه Ùˆ جهان اÙزایش یاÙت، به گونه ای Ú©Ù‡ سÙارت این کشور در تهران عملا دست به کارشکنی Ùˆ Øمایت از برخی نیروهای ضد انقلاب Ùˆ دست اندازی در مسیر انقلاب ملت ایران کرد Ú©Ù‡ این مساله منجر به تصر٠سÙارت این کشور توسط دانشجویان خط امام شد. پس از این مساله روابط سیاسی ایران Ùˆ آمریکا رو به وخامت گذاشت Ùˆ آمریکا به طور کامل تØریم اقتصادی علیه ایران وضع کرد. پس از اين رÙتارهای غیر انسانی، آمریکا به همراه متØدانش صدام، دیکتاتور سابق عراق را برا ÛŒ Øمله به ایران تØریک کردند Ùˆ در اثنای جنگ نیز به برخورد نظامی در خلیج Ùارس در زمان جنگ ایران Ùˆ عراق دست زد Ùˆ نیروی دریایی آمریکا کشتی‌های جنگی ایران Ùˆ سکوی Ù†Ùتی ساسان را نابود کرد. انهدام هواپیمای مساÙربری پرواز شماره Û¶ÛµÛµ ایران ایر بر Ùراز آسمان خلیج Ùارس توسط ناو جنگی وینسنس آمریکا، از نقاط اوج Ùجایع Ùˆ خیانت های آمریکا علیه ملت ایران Ù…ÛŒ باشد. این قبیل رÙتارها Ùˆ شناخت دقیق آمریکا از سوی امام (ره) Ùˆ مقام معظم رهبری نکته ای است Ú©Ù‡ همواره مورد توجه Ùˆ تاکید بوده است.Øضرت امام (ره) به شدت از Ù†Ùوذ امریکا در ایران ناراضی Ùˆ خواستار جلوگیری از Ù†Ùوذ استکبار آمریکا بودند . امام رابطه آمریکا Ùˆ ایران را شامل بØØ« Ùقهی"Ù†ÙÛŒ سبیل" Ù…ÛŒ دانستند Ùˆ معتقد بودند تمامی گرÙتاریهای ملت ایران به اجانب به خصوص به امریکا منتسب است. امام (ره) در صدد بودند Ú©Ù‡ مردم Ùˆ کشور ما را از بدبختی نجات دهند . ایشان علت بدبختی کشور را دو عامل Ù…ÛŒ دانستند: یکی Ù†Ùوذ کشورهای اجانب Ùˆ یا امریکا برای چپاول Ùˆ غارت ثروتهای زیرزمینی ما از جمله Ù†Ùت; Ùˆ دیگری خودباختگی دستگاه پهلوی در مقابل بیگانگان . آمریکا نه تنها اموال Ùˆ ثروتهای ملی ایران را چپاول Ù…ÛŒ کرد بلکه در امور داخلی ایران همچون، انتخاب وکلای مجلس، Øمایت از اسرائیل دخالت Ù…ÛŒ کرد . به این دلیل Øضرت امام (س) شجاعانه در مقابل استعمار امریکا Ùˆ استبداد پهلوی Ú©Ù‡ مناÙع همسو داشتند، قیام کردند Ùˆ Øتی در دوران تبعید هم این قیام Ùˆ مبارزه را دنبال نمودند تا انقلاب اسلامی نقطه عط٠دیگری در تاریخ کشورهای اسلامی باشد.در دوره پس از پیروزی انقلاب Øضرت امام(ره) شتابزده Ùˆ عجولانه با قضایا برخورد نكردند Ùˆ رÙتاری کاملا Øکیمانه Ùˆ همراه با شناخت Ùˆ اندیشه داشته Ùˆ سعی Ù…ÛŒ کردند با واقع بینی هرچه بیشتر اقدامات امریکا را تØت نظر داشته باشند Ùˆ براساس اعمال Ùˆ رÙتار امریکا اقدام به پاسخ گویی نمایند تا اگر آمریکا نسبت به انقلاب اسلامی Øسن نیت به خرج بدهد، روابط Øسنه برقرار کنند Ùˆ در غیر این صورت برقراری رابطه با آمریکا را منع نمایند. ادامه سیاست های خصمانه آمریکا در ایران تمامی راه های ممکنه را بر روی روابط صØÛŒØ Ø¨Ø³Øª Ùˆ نهایتا گروگان گیری 13 آبان اتÙاق اÙتاد در این راستا Øضرت امام (س) در پیامی به Øجت الاسلام موسوی خوئینی ها Ùˆ دانشجویان خط امام به ØªØ´Ø±ÛŒØ Ø¨ÛŒØ´ØªØ± گروگان گیری Ù…ÛŒ پردازد Ùˆ بازگرداندن گروگان ها را منوط به استرداد شاه کردند Ùˆ اعمال آمریکا Ùˆ اقدامات کارتر را اشتباه خواندند.این ها همه نمونه هایی از تسلط Ùˆ توانایی امام خمینی (ره) در ارزیابی رÙتار آمریکاست Ú©Ù‡ این روند به ØÙ‚ در تداوم رهبری نظام، توسط مقام معظم رهبری دیده Ù…ÛŒ شود. بیان این عبارت "دست چدنی در زیرغلا٠مخملی" نشان دهنده جریان شناسی درست رÙتار Ùˆ خیانت های آمریکا توسط Øضرت آیت الله العظمی خامنه ای است.شناخت رÙتارها Ùˆ خیانت های آمریکا Ú©Ù‡ در بالا مورد اشاره قرار گرÙت، لازمه تدوین سیاست های خارجی جمهوری اسلامی ایران است Ú©Ù‡ به درستی مد نظر قرار گرÙته است. این روند در برخورد با سیاست های خصمانه آمریکا در قبال Ùعالیت های ØµÙ„Ø Ø¢Ù…ÛŒØ² هسته یی ایران نیز باید کماکان مورد توجه واقع شود تا بار دیگر تودهنی بزرگی به دهان آمریکا زده شود، کما اینکه ایران هسته ای تاکنون چنین کرده است.