شاه، متØد آمريكا Ùˆ اسرائيل
مهم‌ترين ويژگي Øكومت پهلوي در بعد خارجي وابستگي آن به بيگانگان بود. رژيم شاه عميقاً در جنبه‌هاي مختل٠سياسي، اقتصادي، نظامي Ùˆ... به امريكا Ùˆ ساير كشورهاي اردوگاه غرب پيوند خورده بود. اين پيوند يك رابطة سالم دو جانبه نبود؛ بلكه وابستگي Ùراگير Ùˆ Ùزاينده به بيگانگان بود كه پيوسته از سوي مخالÙان مورد انتقاد قرار مي‌گرÙت. مبارزه با Ù†Ùوذ بيگانه در ايران به پايان سدة نوزدهم Ùˆ رويارويي عالمان مذهبي با امتياز رويتر باز مي‌گردد. اين بدبيني Ùˆ مخال٠سابقه‌دار با Ù†Ùوذ خارجي در ايران، پس از كودتاي 28 مرداد 1332 Ùˆ جاي‌گزيني امريكا به جاي انگليس ادامه ياÙت Ùˆ در انقلاب 1357 به اوج خود رسيد. پس از جنگ دوم جهاني Ùˆ هم‌زمان با تشديد جنگ سرد بين شرق Ùˆ غرب، امريكا در راستاي ØÙظ مناÙع خود، نخست به كمك‌هاي سياسي روي آورد Ùˆ سپس در كنار ياري سياسي، كمك‌هاي اقتصادي Ùˆ نظامي‌اش را به سمت رژيم شاه سرازير ساخت. بدين ترتيب، براساس پيمان نظامي دوجانبه سال 1947 Ù…. يك مأموريت نظامي امريكايي، با عنوان رشد كارآيي ارتش ايران شكل گرÙت كه تا پايان سلطنت Ù…Øمدرضا شاه ادامه ياÙت. امريكا، كه در كودتاي 28 مرداد مداخله داشت پس از آن تا سال 1967 Ù…. Øدود يك ميليارد دلار به رژيم شاه كمك اقتصادي كرد تا به Ú¯Ùتة آن‌ها ضع٠اقتصادي سبب Ù†Ùوذ كمونيسم Ùˆ شوروي‌ها در ايران نشود. امريكا هم‌چنين در راستاي سياست سدبندي در اطرا٠اتØاد شوروي، ايران را وارد پيمان بغداد كرد. اين پيمان بعدها، با وقوع كودتا در عراق Ùˆ خروج اين كشور به «پيمان مركزي يا سنتو» شهرت ياÙت. علاوه بر اين، منابع موجود به امضاي يك قرارداد سري نظامي ميان امريكا Ùˆ ايران در سال 1959 Ù…. اشاره دارند كه براساس آن، امريكا در صورت وقوع تجاوز به ايران، به ياري ايران مي‌شتاÙت. هرچند تلاش‌هاي امريكاييان كمك به ايران ناميده مي‌شد؛ ولي در عمل ايران را به امريكا وابسته ساخت Ùˆ همراهي Ùˆ خودباختگي شاه Ùˆ دولت‌مردان ايراني نيز اين روند را تشديد كرد. امريكا از اين وابستگي در زمينه‌هاي مختل٠سياسي، اقتصادي، نظامي Ùˆ استراتژيك بهره مي‌برد. براساس دكترين نيكسون، ايران به ژاندارم امريكا در منطقه تبديل شد. هد٠اين دكترين بهره‌گيري از قدرت‌هاي منطقه‌اي براي Øمايت از مناÙع بين‌المللي امريكا Ùˆ ساير كشورهاي غربي در مقابل شوروي‌ها بود. در نتيجه، نيكسون با Ùروش هر نوع تسليØات مرسوم به ايران مواÙقت كرد Ùˆ در اواسط دهة 1350 Ù‡â€.Ø´ØŒ ايران به بزرگترين خريدار تسليØات امريكايي تبديل شد. از سال 1950 تا زمان سقوط شاه، ارزش قراردادهاي خريد تجهيزات Ùˆ خدمات نظامي ايران از امريكا Øدود 20 ميليارد دلار رسيد. از سوي ديگر، امريكا 40درصد سهام كنسرسيوم Ù†Ùتي را به دست آورد Ùˆ به سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده در ايران پرداخت. البته روابط اقتصادي ايران Ùˆ امريكا در ماهيت امپرياليستي بود؛ براي مثال ايران در برابر هر دلاري كه از تجارت با امريكا به دست مي‌آورد، دو دلار براي كالاهاي امريكايي مي‌پرداخت. علاوه بر اين‌ها، امريكا Ùˆ ديگر كشورهاي غربي، دست شاه را در سركوبي مخالÙان باز گذارده، در اين زمينه نيز رژيم را ياري مي‌دادند. تصويب Ùˆ اجراي Ø·Ø±Ø Ù…ØµÙˆÙ†ÙŠØª قضايي اتباع امريكايي در ايران، ورود هزاران متخصص نظامي امريكايي Ùˆ سلطه آن‌ها بر ارتش، مداخلة شاه در عمان Ù€ ظÙار Ù€ ارسال تجهيزات نظامي از سوي ايران به مراكش، اردن Ùˆ زئير، درگيري نظامي ايران در سومالي، عمليات نظامي ايران عليه ناراضيان بلوچ در پاكستان Ùˆ ارسال جت‌هاي Ùانتوم از سوي ايران براي ØÙظ رئيس‌جمهور وان تيو (Thieu) در ويتنام جنوبي بخشي از برنامه‌هايي بود كه به دستور امريكا Ùˆ در راستاي مناÙع بين‌المللي اين كشور تØقق ياÙت Ùˆ ايرانيان را بيش از پيش، به وابستگي شاه به امريكا معتقد ساخت. از سوي ديگر روابط شاه Ùˆ اسرائيل يكي از علل مخالÙت عمومي با رژيم شاه بود. رژيم شاه، برخلا٠نظر مردم ايران Ùˆ اÙكار عمومي مسلمانان جهان، روابطي گسترده با اسرائيل داشت. شاه 65درصد Ù†Ùت مورد نياز اسرائيل را تأمين مي‌كرد. كالاهاي اسرائيلي به سوي ايران سرازير بود؛ ساواك Ùˆ موساد همكاري گسترده‌اي داشتند Ùˆ آژانس يهود كه Ùعاليت عمده‌اش مهاجرت دادن يهوديان به Ùلسطين اشغالي است، در تهران دÙتر نمايندگي باز كرده بود. اÙزون بر اين، چنان مشهور است كه در جنگ 1967 Ù…. هواپيماهاي امريكايي در ايران Ùرود مي‌آمدند Ùˆ پس از تغيير رنگ Ùˆ آرم به اسرائيل مي‌رÙتند. شاه، به رغم مخالÙت‌هاي داخلي Ùˆ جهاني، با رژيم نژادپرست Ù€ آپارتايد Ù€ Ø¢Ùريقاي جنوبي نيز روابط Øسنه داشت Ùˆ 95درصد Ù†Ùت مورد نياز اين رژيم را تأمين مي‌كرد. در چنين موقعيتي، متهورانه‌ترين Øملات عليه امريكا Ùˆ اسرائيل از سوي امام‌خميني تØقق مي‌ياÙت. ايشان، در سخنراني‌ها Ùˆ اعلاميه‌هاي پيش از انقلاب، پيوسته رژيم شاه را به دليل وابستگي به امريكا Ùˆ رابطه با اسرائيل مورد نكوهش قرار مي‌داد.
منبع: انقلاب اسلامي Ùˆ چرائي Ùˆ چگونگي رخداد آن، دÙتر نشر معارÙØŒ 1381ØŒ ص 105 تا 107.