Ùصل اول : روابط ایران Ùˆ آمریکا در رژیم پهلوی
Ù…ØÙ„ تردید نیست Ú©Ù‡ امروزه مطالعه آمریکا بعنوان قدرت سلطه گری Ú©Ù‡ پس از Ùرو پاشی نظام دو قطبی بدنبال تØقق هژمونی خود بر جهان است ØŒ ضرورت اجتناب نا پذیری است Ú©Ù‡ باید بطور عام مورد توجه همه هوشمندان جهان قرار گیرد ØŒ Ùˆ نسبت آن با انقلاب اسلامی ØŒ بطور خاص مد نظر تمامی دوستداران انقلاب اسلامی واقع شود . در این زمینه Ú©Ù… کاری Ù…Ùرط Ùˆ عدم پردازش مقتضی ØŒ قصوری است Ú©Ù‡ متوجه ماست ØŒ چرا Ú©Ù‡ علی رغم بیست Ùˆ پنج سال سلطه مستقیم آمریکا بر ایران ØŒ بسیاری از ابعاد این سلطه گری باز شناسی نشده Ùˆ به همین نسبت رÙتار آمریکائیها پس از پیروزی انقلاب نیز با جمهوری اسلامی ایران بطور شایسته کالبد شکاÙÛŒ نشده است .
مجموعه Øاضر خلاصه ای از کتاب آمریکا Ùˆ بر اندازی جمهوری اسلامی ایران ( توهم یا واقعیت ØŸ ) کامران غضنÙری است Ú©Ù‡ جهت آگاهی عموم منتشر Ù…ÛŒ شود امید است مورد استÙاده قرار گیرد.
روابط ایران و امریکا در رژیم پهلوی
قبل از اینکه به بررسی چگونگی روابط ایران و آمریکا در دوران شاه بپردازیم ، بهتر است مختصری از سابقه ی روابط ایران و آمریکا را مرور کنیم : تاریخ برقراری روابط رسمی میان ایران و آمریکا به سال 1261 هجری شمسی باز می گردد . در آن زمان که مصاد٠با دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بود ، دو قدرت بزرگ آن زمان یعنی انگلستان و روسیه ، عملا بسیاری از امور را در ایران قبضه کرده و سلطه ی استعماری خود را گسترانیده بودند
آمریکا نیز Ú©Ù‡ تا پیش از آن سعی کرده بود با اعزام میسیونرهای مذهبی Ùˆ گروههای آموزشی Ùˆ همچنین ارایه ÛŒ خدمات پزشکی Ùˆ درمانی ØŒ چهره ای انسانی از خود به نمایش بگذارد ØŒ Ú©Ù… Ú©Ù… بÙکر اÙتاد Ú©Ù‡ از قاÙله ÛŒ // امتیاز گیری // از Øکومت قاجار عقب نماند Ùˆ از این خوان یغما نصیب ببرد . لذا یکی از اولین سÙرای آمریکا در ایران بنام // وینستون // امتیاز ساخت راه آهن تهران – بوشهر را Ú©Ù‡ Ù…ØÙ„ کنسول گری آمریکا از سال 1263 بود ØŒ از ناصرالدین شاه گرÙت .
پس از ÙˆÛŒ // ادوارد اسپنسر پرات // نیز در اخذ برخی امتیازات کوشید Ùˆ موÙÙ‚ شد Ú©Ù‡ تاسیسات سد سازی ØŒ استخراج معادن ØŒ ساخت راه آهن Ùˆ تاسیس یک بانک را به یک کمپانی آمریکایی بنام // کمپانی ایران // واگذار کند . علی رغم اخذ چنین امتیازاتی ØŒ ایالات متØده آمریکا هنوز استراتژی سیاسی مشخصی در ایران نداشت . اتخاذ سیاست انزوا طلبی ØŒ آمریکا را از مداخله گری در دیگر نقاط جهان منع Ù…ÛŒ کرد . قدرت Ù†Ùوذ Ùˆ سلطه ÛŒ بریتانیای کبیر Ùˆ روسیه ÛŒ تزاری در ایران دوره ÛŒ قاجار Ùˆ Øقوق Ùˆ امتیازاتی Ú©Ù‡ دولتهای مزبور برای خود قایل بودند ØŒ باعث شد Ú©Ù‡ آنها نتوانند قدرت دیگری را در منطقه ÛŒ خاور میانه Ùˆ ایران تØمل نمایند .
چندی بعد ØŒ بر طبق قرار داد سال 1907 ØŒ ایران به دو بخش شمالی Ùˆ جنوبی منطقه ÛŒ Ù†Ùوذ روسیه Ùˆ بریتانیا تبدیل شد . اÙشای Ù…Ùاد این قرار داد ØŒ مردم ایران را بیش از پیش نسبت به مقاصد تجاوزکارانه ÛŒ همسایگان شمالی Ùˆ جنوبی ØŒ خشمگین ساخت . در این میان ØŒ دولت آمریکا سعی داشت با تکیه بر نقش بشر دوستانه ÛŒ هیات های آمریکایی در سالیان گذشته ØŒ Ùˆ نیز در جریان مبارزات مشروطه ØŒ در میان مردم ایران از خود چهره ÛŒ مثبتی را به نمایش بگذارد. (1)
جنگ جهانی اول نیز ثابت کرد Ú©Ù‡ Ù†Ùت برای هر کشوری Ú©Ù‡ در آرزوی دست یاÙتن به برتری Ùˆ عظمت است ØŒ منبعی Øیاتی بشمار Ù…ÛŒ رود . اطلاع از چنین Øقیقتی توجه همگان را به خاور میانه بطور Ú©Ù„ÛŒ Ùˆ ایران بطور خاص جلب کرد.
رابطه ایران با آمریکا پس از جنگ جهانی اول ØŒ Ú©Ù‡ آمریکا از Ù„Øاظ تجاری در آن جنگ نقش داشت بسیار Øایز اهمیت است . زیرا آمریکا در این مقطع بطور علنی خود را درگیر رقابت با دو ابر قدرت روس Ùˆ انگلیس کرد Ùˆ در امور داخلی ایران صاØب مناصبی شد.
انگلیس از زمان آغاز Ùعالیت کمپانی Ù†Ùت ایران Ùˆ انگلیس در سال 1909 ØŒ جای پای Ù…ØÚ©Ù…ÛŒ در ایران داشت . سایر قدرتهای بزرگ نیز شدیدا به Ù†Ùت ایران علاقه مند بودند . این امر در مورد آمریکا نیز صادق بود Ùˆ شرکتهای Ù†Ùتی آمریکایی از دهه ÛŒ 1300 برای دستیابی به امتیازاتی در ایران تلاش کرده بودند . کمپانی Ù†Ùتی // استاندارد اویل // Ú©Ù‡ از شرکتهای بسیار بزرگ آمریکائی بود ØŒ در سال 1299 برای کسب امتیاز Ù†Ùت شمال ایران مذاکراتی را آغاز کرد . کمپانی Ù†Ùتی // سینکلر // نیز دو سال بعد Ú¯Ùتگوهای مشابهی انجام داد (2)
// کمپانی Ù†Ùت آمریکا // نیز Ú©Ù‡ شعبه ای از کمپانی Ù†Ùتی // سی بورد // بود ØŒ در سال 1316 ØŒ Ùˆ کمپانی Ù†Ùتی // استاندارد Ùˆ کیوم // در سال 1319 در همین راستا تلاش کردند .
اما لرد // کرزن // وزیر امور خارجه انگلیس ØŒ در Ú¯Ùتگو با وزیر خارجه ایران در باره ÛŒ ورود کمپانی // استاندارد اویل // بخاک ایران بشدت هشدار داد Ùˆ تاکید کرد Ú©Ù‡ این اقدام به معنای رقابتی است Ú©Ù‡ در آینده منبع درد سر خواهد شد Ùˆ Ù…ÛŒ توان انتظار داشت Ú©Ù‡ دولت انگلیس نظر مساعدی نسبت به آن داشته باشد .
Øضور Ùزاینده ÛŒ آمریکا در ایران در اوایل دهه ÛŒ 1320 ØŒ تشنج میان آمریکا Ùˆ انگلیس را به شدت اÙزایش داد . هر چند تلاش کمپانی های Ù†Ùتی آمریکا به شکست انجامید ØŒ اما نماینگر علاقه مندی آمریکا به Øوزه های Ù†Ùتی ایران بود . شکست تلاشهای کمپانی های آمریکایی برای کسب امتیاز در طول این دوره ÛŒ بیست ساله ØŒ تا اندازه ÛŒ زیادی بدلیل مخالÙت انگلیسی ها بود .
با این وجود ØŒ چند سال پس از پایان جنگ جهانی دوم ØŒ هنگامی Ú©Ù‡ دولت دکتر مصدق بر سر کار آمد Ùˆ صنعت Ù†Ùت را در ایران ملی اعلام کرد ØŒ هنوز هم ایرانیان نظر مساعدی نسبت به ایالات متØده ÛŒ آمریکا داشتند . هنوز خاطره ÛŒ Øمایت در برابر شوروی در سازمان ملل متØد ØŒ تشویقهای // جورج آلن // در باز پس گیری آذربایجان Ùˆ رد مواÙقت نامه ÛŒ Ù†Ùت با شوروی ØŒ در اذهان زنده بود . هنوز ایرانیان ØŒ آمریکا را نیروی سومی Ù…ÛŒ پنداشتند Ú©Ù‡ Øاضر است آنان را در برابر Ùشارهای همسایگان شمالی Ùˆ جنوبی Øمایت کند Ùˆ انتظار داشتند همان طور Ú©Ù‡ در قضیه ÛŒ آذربایجان Ùˆ Ùشارهای شوروی ØŒ از ایران پشتیبانی کرده بود ØŒ اکنون نیز در قضیه ÛŒ Ù†Ùت جنوب Ùˆ کشمکش با دولت انگلیس ØŒ از Ú©Ù…Ú© به آنان دریغ ننماید . (3) اما این Øسن نظر ایرانیان نسبت به دولت آمریکا ØŒ دوام چندانی نیاÙت .
منابع : (1) مارک گاز یوروسکی . / سیاست خارجی آمریکا Ùˆ شاه / ترجمه جمشید زنگنه ( تهران : موسسه خدمات Ùرهنگی رسا 1371 ص 15 . (2) عبدالرضا هوشنگ مهدوی . / سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی (1357 – 1300 ) ØŒ تهران : نشر البرز 1357 ص13Ùˆ15 . (3) عبدالرضا هوشنگ مهدوی . / تاریخ روابط خارجی ایران از پایان جنگ جهانی دوم جهانی تا سقوط رژیم پهلوی : تهران صنوبر 1368 ،ص34 .
بخش اول : نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد 1332
همانگونه Ú©Ù‡ اشاره شد ØŒ پس از جنگ جهانی دوم ØŒ ایران Ú©Ù‡ سالها طعم تلخ Ù†Ùوذ Ùˆ غارتگری روس ها Ùˆ انگلیسی ها را چشیده بود ØŒ در جستجوی نیروی سومی برای خنثی کردن آن دو بود . از آنجا Ú©Ù‡ در اوایل دهه ÛŒ 1330 ØŒ آمریکا بعنوان بزرگترین قدرت جهانی ØŒ نقش مهمی در سیاست ایران بازی کرد ØŒ رهبران سیاسی ایران Ù…ÛŒ کوشیدند با درگیر ساختن آمریکا در سیاست ایران ØŒ به دوران استیلای دو قدرت بزرگ دیگر ØŒ یعنی انگلیس Ùˆ روسیه در ایران خاتمه دهند . ( 4(
پس از آنکه دکتر مصدق در اردیبهشت ماه 1330 به نخست وزیری ایران انتخاب شد ØŒ ÙˆÛŒ پس از یک سلسله مذاکرات Ùˆ مشاجرات طولانی با انگلیسی ها ØŒ سرانجام تمام مناÙع Ù†Ùتی انگلیس را در ایران ØŒ ملی اعلام کرد . گر Ú†Ù‡ آمریکایی ها در ابتدا نظر مواÙÙ‚ خود را با ملی شدن Ù†Ùت در ایران به انگلیسی ها اعلام کرده بودند ØŒ اما بعدا Ú©Ù‡ انگلیسی ها به ضربه پذیری مصدق Ù¾ÛŒ بردند ØŒ از آمریکا خواستند تا به اتÙاق هم دست به کوششی برای براندازی Øکومت مصدق بزنند . سیاست گزاران آمریکا اگر Ú†Ù‡ مصدق را یک کمونیست به شمار نمی آوردند ØŒ (5) اما سرانجام آنها هم مواÙقت خود را با این کار اعلام کردند . این اشتراک نظر به آن دلیل بود Ú©Ù‡ هم واشنگتن Ùˆ هم لندن ØŒ وجود مصدق را تهدیدی برای مناÙع خود تلقی Ù…ÛŒ کردند . (6(
کتاب // کودتای 28 مرداد 32 // ماجرا را به این ترتیب نقل می کند :...
مقامهای رده بالای آمریکا Ùˆ انگلیس در بهمن ØŒ با یکدیگر دیدار کردند تا وضع را مورد بررسی قرار دهند . در این دیدار تصمیم گرÙته شد Ú©Ù‡ طرØÛŒ را برای سرنگونی مصدق Ùˆ روی کار آمدن زاهدی در مقام نخست وزیری ایران تهیه Ùˆ به اجرا در آورند.
// کرمیت روزولت // رییس بخش خاور میانه ای سازمان / سیا / Ø·ÛŒ ماههای بعد بارها به ایران سÙر کرده Ùˆ زمینه کودتا را Ùراهم آورده بود . ÙˆÛŒ همراه با یکی دیگر از ماموران // سیا // چندین بار با سرلشگر زاهدی ( نخست وزیر دولت کودتا ) دیدار کرده Ùˆ به او Ú©Ù…Ú© مالی Ù…ÛŒ دادند . (7(
در اینجا بد نیست به انگیزه های مقامات آمریکایی از شرکت در Ø·Ø±Ø Ú©ÙˆØ¯ØªØ§ اشاره ای بشود .
// جان Ùاستر دالس // وزیر خارجه آمریکا ØŒ از آبان ماه 1331 طرØهایی را برای کودتا با برادر خود // آلن دالس // Ú©Ù‡ ریاست Ú©Ù„ سازمان / سیا / را بر عهده داشت ØŒ مورد بØØ« قرار داده بود . (8)
باید توجه داشت Ú©Ù‡ برادران دالس با کمپانی های Ù†Ùتی آمریکایی Ùˆ انگلیسی وابستگی Ùˆ همکاری داشتند . (9) از سوی دیگر ØŒ هر دوی آنها از وکلای دادگستری بوده Ú©Ù‡ برای شرکت Øقوقی قدرتمند // سولیون Ùˆ کرامول // در نیورک کار Ù…ÛŒ کردند ØŒ Ú©Ù‡ // شرکت Ù†Ùت ایران Ùˆ انگلیس // جزو مشتریان آنها قرار داشت . بدین خاطر اولین Ùˆ مهمترین هد٠و توجه برادران دالس در سال 1332 ØŒ از میان بر داشتن مصدق بود . (10) Ø·Ø±Ø Ú©ÙˆØ¯ØªØ§ Ú©Ù‡ از جانب انگلستان پیشنهاد شده بود ØŒ در جلسه ای با Øضور وزیر خارجه آمریکا ØŒ سÙیر آمریکا در ایران (11) رییس سازمان / سیا / Ùˆ وزیر دÙاع آمریکا ØŒ تصویب شد Ùˆ نام // عملیات آژاکس // بر آن نهاده شد . (12 (
مسوولیت اجرایی این Ø·Ø±Ø Ø¨Ø± عهده کرمیت روز ولت قرار گرÙته بود . ÙˆÛŒ با هویت جعلی وارد ایران شد ØŒ با شاه ملاقات کرد Ùˆ به ÙˆÛŒ اطمینان داد از Øمایت شخصی آیزنهاور Ùˆ وینستون چرچیل ØŒ بر خوردار Ù…ÛŒ باشد . (13(
روزولت عملیات منتهی به سرنگونی Øکومت مصدق را از Ù…ØÙ„ اختÙای خود در تهران هماهنگ کرد . مصدق از قدرت بر کنار شد Ùˆ شاه Ú©Ù‡ از ایران به ایتالیا گریخته بود ØŒ دوباره بر تخت سلطنت استقرار یاÙت . (14(
به Ùاصله ÛŒ کوتاهی پس از کودتا ØŒ آیزنهاور رییس جمهور آمریکا ØŒ پیام تبریکی برای شاه Ùرستاد Ùˆ مقامهای آمریکایی اعلام داشتند Ú©Ù‡ در خواست ایران برای دریاÙت Ú©Ù…Ú© ØŒ مورد توجه سریع Ùˆ مساعد قرار خواهد گرÙت . (15(
گر Ú†Ù‡ این عملیات برای آمریکا پایانی موÙقیت آمیز داشت ØŒ ولی جنبه های زشت آن سالهای سال به اعتبار آمریکا لطمه زد .
ایرانیان ØŒ دیگر آمریکا را آن نیروی خارجی آزادی بخش Ú©Ù‡ Ù†Ùوذش باعث ØÙاظت از ایران در برابر دشمنان سنتی اش ØŒ یعنی بریتانیا Ùˆ روسیه باشد ØŒ نمی دیدند . در عوض ØŒ نسبت به آمریکا دید تازه ای پیدا کرده بودند : Øامی ØŒ مبدل به استثمار گر شده بود . (16) کمپانی های Ù†Ùتی آمریکا سهم عظیمی از تولیدات Ù†Ùتی ایران را پس از کودتا ØŒ بخود اختصاص دادند . (17) به این معنا Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ تواÙÙ‚ نهایی Ú©Ù‡ در سال 1333 با دولت زاهدی بعمل آمد ØŒ شرکتهای Ù†Ùتی آمریکایی چهل درصد سهم تولید Ù†Ùت ایران Ùˆ انگلیس کنترل Ù…ÛŒ شد ØŒ بدست آوردند . (18(
گر Ú†Ù‡ مقامات دولتی آمریکا در Ø·ÛŒ چندین دهه از هر گونه اظهار نظر رسمی در مورد دخالت آمریکا در کودتای 28 مرداد 1332 Ø·Ùره Ù…ÛŒ رÙتند ØŒ ولی سر انجام خانم // مادلین آلبرایت // وزیر خارجه آمریکا ØŒ Ø·ÛŒ یک سخنرانی در Ú©Ù†Ùرانس روابط ایران Ùˆ آمریکا در تاریخ 27 اسÙند ماه 1378 در آمریکا ØŒ اعترا٠کرد Ú©Ù‡ // در سال 1332 ØŒ ایالات متØده آمریکا نقش مهمی در هماهنگ کردن سرنگونی رژیم مردمی Ù…Øمد مصدق بازی کرد . دولت آیزنهاور بر این باور بود Ú©Ù‡ این عمل ØŒ بخاطر دلایل استراتزیک قابل توجیه بوده است ØŒ ولی این کودتا به ÙˆØ¶ÙˆØ ØŒ مانعی برای تØولات سیاسی ایران بود . بنابراین به سادگی Ù…ÛŒ توان درک کرد Ú©Ù‡ چرا ایرانیان همچنان از این مداخله آمریکا در امور داخلی خود خشمگین هستند . علاوه بر این ØŒ آمریکا Ùˆ غرب بمدت 25 سال از رژیم شاه بطور مستمر پشتیبانی کردند . اگر Ú†Ù‡ دولت شاه در توسعه اقتصادی کشور کوشش بسیاری کرد ! ولی در عین Øال ناراضیان سیاسی را بشدت سر کوب Ù…ÛŒ کرد . (19(
Ùˆ به این ترتیب ØŒ دولت آمریکا پس از گذشت 46 سال ØŒ به شرکت خود در کودتای 28 مرداد 1332 ØŒ Ùˆ همچنین 25 سال Øمایت Ùˆ پشتیبانی از رژیم سرکوبگر Ùˆ ضد مردمی ØŒ اعترا٠کرد .
منابع : (4) باری روبین . جنگ قدرتها در ایران – ترجمه Ù…Øمود مشرقی .تهران : آشتیانی 1363 ص60 . (5) مارک گازیوروسکی . روابط امنیتی ایران Ùˆ ایالات متØده – ترجمه اØمد شهسا – مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی Ø´ 65Ùˆ66 ص39 . (6) استانسÙیلد ترنر . پنهانکاری Ùˆ دمکراسی – ترجمه Øسین ابو ترابیان – تهران : اطلاعات 1366 – ص116 . (7) غلامرضا نجاتی . جنبش ملی شدن صنعت Ù†Ùت ایران Ùˆ کودتای 28 مرداد 1332 – تهران : شرکت سهامی انتشار 1365 ص40 . (8) سیاست خارجی آمریکا Ùˆ شاه – پیشین ص179 – همچنین ر Ú© . به : کودتای 28 مرداد 1332 پیشین ص318 . (9) همان ص27 . (10)james relations the eagle and the lion the tragedy of American- Iranian relations (newyork:vail- ballou press 1988) p 89 (11) لویی هندرسن : سÙیر آمریکا در ایران ØŒ با انگلیسی ها ارتباط پیوسته داشت Ùˆ از مناÙع آنها دÙاع Ù…ÛŒ کرد . هندرسن از طراØان Ùˆ طرÙداران کودتای 28 مرداد بود . روابط او با Ù…Øمد رضا شاه ØŒ Ùراتر از دوستی بلکه تا Øد // Ù…Øرم راز // بوده است ØŒ تا جایی Ú©Ù‡ شاه را به بر اندازی مصدق تشویق Ù…ÛŒ کرد . هندرسن Ùˆ آلن دالس بخاطر خدماتشان در تهیه Ø·Ø±Ø ÙˆØ§Ø¬Ø±Ø§ÛŒ کودتا ØŒ هر کدام مبلغ یک میلیون دلار از شاه پاداش گرÙتند . رک . به : سیاست خارجی آمریکا Ùˆ شاه پیشین ص 27 . (12) john prados . presidents secret wars (newyork: William morrow and company ins 1986) p 95 (13) ibid p 95 (14)james bill op cit. p90(15) نمایندگی ولی Ùقیه در نیروی مقاومت بسیج ØŒ معاونت سیاسی // رابطه سیاه // تهران شمشاد 1373 ص 35Ùˆ36 . رک . به : سیاست خارجی آمریکا Ùˆ شاه پیشین ص25 . // مارک گازیوروسکی // نیز در این مورد Ù…ÛŒ نویسد : کودتای 28 مرداد اولین کودتایی بود Ú©Ù‡ با مداخله مستقیم دولت آمریکا Ùˆ نیز کمکهای مالی Ùˆ اطلاعاتی ایالات متØده Ùˆ با شرکت بریتانیا Ùˆ همکاری عوامل Ùˆ مزدوران ایرانی آنها ØŒ Ú©Ù‡ در راس آنها Ù…Øمد رضا شاه ØŒ قرار داشت ØŒ صورت گرÙت . هد٠کودتا ØŒ سرکوب جنبش ضد استعماری ملت ایران ØŒ ایجاد یک رژیم دست نشانده ØŒ تØکیم سلطه ایالات متØده Ùˆ غرب در ایران ØŒ Ùˆ غارت منابع کشور بود . هر چند ملت ایران در این مبارزه تاریخی ØŒ یک نبرد را باخت ØŒ ولی آمریکای مدعی طرÙداری از آزادی Ùˆ عدالت ØŒ در مقابله با یکی از اصیل ترین نهضتهای ضد استعماری برای ملت خود یک رسوایی تاریخی Ùراهم ساخت . (16)james bill . op. cit – p 5(17) پاتریک کلاوسون . با ایران Ú†Ù‡ باید کرد ØŸ ترجمه مرضیه ساقیان . بولتن دیدگاهها Ùˆ تØلیلها Ø´ 97 دی ماه 1374 ص61 . (18) باری روبین . پیشین ص89 . (19) روزنامه انتخاب 28/12/1378 .
بخش دوم : نقش آمریکا در راه اندازی ساواک و همکاری با آن
Øکومت آیزنهاور بعنوان بخشی از استراتژی خود مبنی بر تقویت Øکومتهای ضد شوروی در پیرامون چین Ùˆ شوروی Ùˆ دیگر نقاط جهان سوم ØŒ در اواسط دهه ÛŒ 1340 دست به تلاش گسترده ای برای آموزش Ùˆ تجهیز نیروهای شبه نظامی ØŒ پلیس Ùˆ سازمانهای اطلاعاتی در کشورهای دوست آمریکا در جهان سوم ØŒ از جمله ایران زد .
در ایران ØŒ سه سازمان Ú©Ù‡ با امنیت داخلی سر Ùˆ کار داشتند ØŒ کمکهای شایان توجهی از این دست دریاÙت کردند : ژاندارمری ØŒ شهربانی Ùˆ دستگاه اطلاعاتی Ú©Ù‡ در اواخر سال 1332 زیر نظر تیمور بختیار تاسیس Ùˆ پس از مدت کوتاهی به // ساواک // تبدیل شد(20(
... پس از کودتای 28 مرداد 32 ØŒ یک سرهنگ ارتش آمریکا Ú©Ù‡ به مدت چند سال در خاور میانه برای سیا کار کرده بود ØŒ تØت پوشش وابسته نظامی ØŒ به ایران Ùرستاده شد . ماموریت ÙˆÛŒ آن بود Ú©Ù‡ یک یگان اطلاعاتی نوین را سازمان داده Ùˆ رهبری کند Ú©Ù‡ در آن زمان تØت سرپرستی Ùرمانداری نظامی تهران تاسیس شد Ùˆ در دسامبر 1953 ( آذر ماه 1332 ) زیر نظر Ùرماندهی تیمور بختیار قرار گرÙته بود . سرهنگ مزبور اعضای این یگان را در زمینه تاکتیک های اطلاعاتی Ùˆ روش های باز جویی Ùˆ تعقیب Ùˆ مراقبت Ùˆ ... هدایت کرده Ùˆ آموزش داد ... وظیÙÙ‡ اصلی این یگان اطلاعاتی ØŒ Ú©Ø´Ù Ùˆ خنثی کردن همه تهدیداتی بود Ú©Ù‡ متوجه شاه Ùˆ Øکومتش Ù…ÛŒ شد .
// مارک گازیوروسکی // دلایل Øمایتهای امنیتی آمریکا از رژیم شاه را چنین ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ : ملاØظات امنیتی آمریکا ØŒ ایالات متØده را وادار Ù…ÛŒ کرد Ú©Ù‡ در سیاست خود در قبال ایران در دوره ÛŒ Øکومت شاه ØŒ بیش از هر چیز به تقویت نیروهای امنیتی ایران بپردازد .
تاکید بر این نکته ایالات متØده را ناگزیر Ù…ÛŒ ساخت Ú©Ù‡ در دهه های 1330 Ùˆ 1340 ØŒ کمکهای امنیتی Ùراوانی در اختیار ایران بگذارد Ùˆ از جمله // ساواک // سازمان امنیت بد نام ایران را با آموزشهای گسترده Ùˆ کمکهای دیگر یاری دهد . بنابراین ØŒ ملاØظات امنیتی باعث شد Ú©Ù‡ ایالات متØده به پشتیبانی Ùˆ تقویت یک رژیم سر کوبگر در دوره ÛŒ پس از 1332 بپردازد . (21)
// گری سیک // مشاور امنیت کارتر ØŒ نیز در کتاب خود به استÙاده از شکنجه Ùˆ آزار Ùعالین سیاسی در ایران اشاره کرده Ùˆ Ù…ÛŒ اÙزاید Ú©Ù‡ : به پلیس مخÙÛŒ مخو٠و تنÙر آور رژیم ØŒ یعنی ساواک ØŒ آزادی بی Øد Ùˆ Øصری داده شده بود تا مخالÙین سیاسی شاه را شناسایی Ùˆ سر کوب کند . (22(
// ویلیام سولیوان // نیز در کتاب خود Ù…ÛŒ نویسد : از اوایل دهه ÛŒ 1960 Ùˆ به خصوص پس از قیام 1963 [ پانزده خرداد 1342 ] به رهبری آیت الله خمینی ØŒ ساواک به تدریج از صورت یک سازمان اطلاعاتی Ùˆ ضد جاسوسی خارج شد Ùˆ بخش عمده ای از آن به صورت یک پلیس مخÙÛŒ برای مبارزه با مخالÙان سیاسی رژیم در آمد ... اعمال خشونت Ùˆ شکنجه از طر٠ساواک ØŒ در سراسر جهان انعکاس یاÙته Ùˆ اعتراضات شدیدی را بر انگیخته بود ... با همه این اØوال ØŒ تصمیم پرزیدنت کارتر ØŒ در باره ÛŒ ØÙظ ارتباط سازمان // سیا Ùˆ ساواک // علی رغم وعده هایش در باره تعمیق Øقوق بشر در جهان تصمیمی دشوار Ùˆ Øساب شده بود .
منابع : (20) روابط امنیتی ایران Ùˆ ایالات متØده پیشین ص41 . ر. Ú© : سیاست خارجی آمریکا Ùˆ شاه پیشین ص 211 . (21) روابط امنیتی ایران Ùˆ ایالات متØده پیشین ص44 .
// رابرت هایزر // ژنرال آمریکایی ØŒ در کتاب خاطرات خود Ù…ÛŒ نویسد : کار این سازمان تلÙیقی از کار // سیا Ùˆ اÙ.بی.Ø¢ÛŒ // Ùˆ Øتی سازمانهای بی رØÙ… تر دیگر بود . برای گرÙتن اطلاعات از روشهایی استÙاده Ù…ÛŒ کرد Ú©Ù‡ شکنجه Ùˆ قتل را به منظور ترساندن مخالÙین Ùˆ قلع Ùˆ قمع دشمنان شاه تجویز Ù…ÛŒ کرد . ساواک در آخرین روزهای Øیاتش ØŒ برای جمع آوری اطلاعات ØŒ شیوه های ظلم Ùˆ تعدی خود را در تمام Ø³Ø·ÙˆØ Ø§Ø¬ØªÙ…Ø§Ø¹ شدت بخشیده بود . ر.Ú© . به : رابرت هایزر ØŒ // ماموریت مخÙÛŒ هایزر در تهران // ترجمه Ù…Øمد Øسین عادلی . ( تهران : موسسه خدمات Ùرهنگی رسا 1368 )ØŒ ص64 .(22) Gary sick . All fall Down . Americas tragic encounter with Iran (newyork : random house Inc . 1985 )–p 23 . jamesBill . op . cit . p 200
بخش سوم : رژیم شاه ، ژاندارم آمریکا در منطقه
در زمان Øکومت شاه ØŒ ایران تبدیل به بزرگترین خریدار Ùˆ وارد کننده ÛŒ سلاØهای آمریکایی در جهان ØŒ شده بود . پس از روی کار آمدن // ریچارد نیکسون // بعنوان رییس جمهور آمریکا ØŒ ÙˆÛŒ در سال 1351 بهمراه کیسنجر ØŒ در راه باز گشت از ملاقات سران در مسکو ØŒ از تهران دیدن کرد . نیکسون در Ø·ÛŒ ملاقاتهایی Ú©Ù‡ با شاه به عمل آورد ØŒ به شاه قولهای بی سابقه ای داد در مورد اینکه او هر گونه Ø³Ù„Ø§Ø ØºÛŒØ± هسته ای را Ú©Ù‡ بخواهد ØŒ Ù…ÛŒ تواند از آمریکا خریداری نماید . (23(
// برژنیسکی // در مورد دلیل این امر می گوید:
ایران مهمترین پایگاه استراتژیک ما در خلیج Ùارس پس از خروج انگلیس از منطقه شرق سوئز به شمار Ù…ÛŒ رÙت . تخلیه ÛŒ نیروهای انگلیسی از خلیج Ùارس ØŒ خلاء قدرتی در این منطقه بوجود آورد Ùˆ سیاست آمریکا در آنزمان ØŒ پر کردن این خلاء با اÙزایش قدرت نظامی ایران در وهله ÛŒ اول Ùˆ عربستان در مرØله ÛŒ بعد بود ... (24(
در یکی از اسناد سÙارت آمریکا نیز Ú©Ù‡ دارای طبقه بندی // سرّی // است Ú¯Ùته شده بود Ú©Ù‡ : آمریکائی ها Ù…ÛŒ خواهند در عین Øالی Ú©Ù‡ از دسترسی خود به منطقه خلیج Ùارس Ùˆ Ù†Ùت آن ØÙاظت Ù…ÛŒ کنند ØŒ Ù†Ùوذ شوروی Ùˆ کشورهای اÙراطی عرب را نیز مهار کنند .
در بخش دیگری از این سند Ú¯Ùته شده بود : ما همکاری امنیتی منطقه ای را به سرکردگی ایران Ùˆ عربستان سعودی ترغیب Ù…ÛŒ کنیم Ùˆ تجهیزات Ùˆ خدمات دÙاعی را به مقادیر زیاد به کشورهای دوست Ù…ÛŒ Ùروشیم . (25) نقطه ÛŒ اوج این سیاست ØŒ تصمیم نیکسون Ùˆ کیسنجر در باز گذاشتن دست شاه برای خرید انواع سلاØهای آمریکایی بود Ú©Ù‡ منجر به سرازیر شدن سیل به ایران Ùˆ تقویت Ùˆ گسترش سریع بنیه ÛŒ نظامی ایران شد . (26(
در دوره نیکسون بطور Ú©Ù„ÛŒ Øدود بیست میلیارد دلار از ابزارهای جنگی ساخت آمریکا بطر٠ایران سوق داده شد ØŒ یعنی تقریبا برابر آنچه Ú©Ù‡ در بیست سال پیش از آن Ùرستاده شده بود . در این هنگام ØŒ ایران تبدیل به بزرگترین وارد کننده ÛŒ تسلیØات آمریکا در جهان شده بود . (27(
در یکی از اسناد سÙارت آمریکا تØت عنوان // تشریع وضع Ú©Ù„ÛŒ ایران در Ùاصله ÛŒ سالهای 1334 الی 1356 // چنین آمده است : // نظریه نیکسون ØŒ برای ایران Ù…Ùهوم خاصی پیدا کرد Ú©Ù‡ بر اساس آن ØŒ آمریکا ایران را بعنوان قدرتی Ú©Ù‡ توان Øراست از ثبات منطقه Ùˆ مناÙع Ú©Ù„ÛŒ غرب را دارد . برسمیت شناخت Ùˆ آن را در تجهیز خود یاری داد تا دخالت مستقیم دولت آمریکا در آن کشور ضرورتی نداشته باشد // . (28(
آری ØŒ سیاست بومی کردن مسایل منطقه ای ØŒ به آمریکا امکان داد تا از طریق تجهیز قدرتهای هر منطقه ØŒ مخالÙان ØÙظ مناÙع آمریکا را سرکوب کند . (29(
رژیم شاه بعنوان یکی از پایه های اصلی سیاست نیکسون ØŒ دارای آنچنان اهمیتی بود Ú©Ù‡ Øتی روابط آمریکا با کشورهای دیگر مانند پاکستان ØŒ ترکیه Ùˆ شیخ نشینهای خلیج Ùارس را تØت الشعاع خود قرار داده بود .
بدین جهت ایران ، در چار چوب سیاست نیکسون به یک قدرت نظامی منطقه ای تبدیل شد . (30(
// کیسنجر // در تقدیر از خوش رقصی های Øکومت پهلوی Ù…ÛŒ گوید : ایران در میان کشورهای منطقه ØŒ صر٠نظر از اسرائیل ØŒ دوستی با آمریکا را نقطه ÛŒ آغاز سیاست خارجی خود قرار داده بود . Ù†Ùوذ ایران همواره در Øمایت از ما اعمال Ù…ÛŒ شد . امکانات Ùˆ کمکهای ایران Øتی در برخی از معاملات Ùˆ قرار دادهای گوشه Ùˆ کنار جهان ØŒ باعث تقویت امکانات Ùˆ کمکهای خود ما نیز Ù…ÛŒ شد . از آن جمله بود Ú©Ù…Ú© به ویتنام جنوبی در زمان انعقاد قرار داد پاریس در سال 1352 ØŒ Ú©Ù…Ú© به اروپای غربی در دوران بØران اقتصادی در دهه ÛŒ 1350 ØŒ Øمایت از میانه روهای Ø¢Ùریقا علیه تهاجم نیروهای مشترک شوروی Ùˆ کوبا ØŒ Ùˆ بالاخره پشتیبانی از سادات در مراØÙ„ بعدی دیپلماسی خاور میانه ... شاه ØŒ شاه نیرو Ùˆ انرژی همسایگان عرب رادیکال خود را تØلیل Ù…ÛŒ برد تا نگذارد آنها رژیم های میانه رو در عربستان ØŒ اردن Ùˆ خلیج Ùارس را مورد تهدید قرار دهند . او بدون قید Ùˆ شرط به ناوگانهای ما سوخت Ù…ÛŒ رساند Ùˆ هرگز از سلطه ÛŒ خود بر منابع Ù†Ùتی ØŒ برای اعمال Ùشارهای سیاسی استÙاده نمی کرد . ÙˆÛŒ هرگز به تØریم Ù†Ùتی غرب یا اسراییل نپیوست . ایران در زمان شاه ØŒ یکی از بهترین Ùˆ مهمترین Ùˆ ÙˆÙادارترین دوستان ما در جهان بود . (31(
تعری٠و تمجیدهایی که کیسنجر صهیونیست از رژیم شاه بعمل می آورد . خود بهترین دلیل و گواه بر سر سپردگی و خیانت رژیم پهلوی می باشد .
اسناد Ùˆ مدارک Ùراوانی وجود دارد Ú©Ù‡ نشان Ù…ÛŒ دهند چگونه رژیم شاه نقش // ژاندارمی منطقه // Ùˆ همچنین // ØاÙظ مناÙع آمریکا // بودن را ایÙا Ù…ÛŒ کرده است . از جمله در یک سند // سرّی // سÙارت آمریکا تØت عنوان // ارزیابی اطلاعات در باره ÛŒ تهران // متعلق به سال 1357 چنین آمده است : // نیروهای Ù…Ø³Ù„Ø Ø§ÛŒØ±Ø§Ù† علاوه بر یاری رساندن به دولت عمان در دÙاع از خود علیه شورشیان ( ظÙار ) ØŒ در Øراست از غرب بمنظور دسترسی به عرضه کنندگان Ù†Ùت مثمر ثمر بوده اند //. (32(
// ویلیام سولیوان // سÙیر آمریکا در تهران در دوره کارتر ØŒ در گزارشی به تاریخ 14/2/1357 در مورد روابط ایران Ùˆ آمریکا چنین Ú¯Ùته است : روی هم رÙته روابط ایران Ùˆ آمریکا عالی است . ایران با تکیه بر قدرت Ùˆ Ù†Ùوذ Ùزاینده ÛŒ خود همواره آماده بوده تا به طریقی نقش Ùعالتری در امور منطقه ایÙا کند به گونه ای Ú©Ù‡ مناÙع ما نیز تامین گردد.
در واقع ØŒ ایران در Øال Øاضر به یک قدرت با ثبات Ùˆ متوسط // میانه رو // تبدیل شده Ú©Ù‡ متمایل به آمریکا Ù…ÛŒ باشد Ùˆ این هد٠سیاستهای ما از پایان جنگ جهانی دوم بوده است . (33)
منابع : (23) james bill . op . cit . p200 (24) سایروس ونس Ùˆ زبیگنیو برژینسکی // توطئه در ایران ØŒ دو برداشت از یک متن // ترجمه Ù…Øمود مشرقی ( تهران : انتشارات Ù‡Ùته 1362 ) ص105 . (25) دانشجویان مسلمان پیرو خط امام اسناد جاسوسی ج8 ( تهران : مرکز نشر اسناد جاسوسی آمریکا ØŒ بیتا ) ص134 . (26) موسسه مطالعات Ùˆ پژوهشهای سیاسی // کودتای نوژه // ( تهران : ناشر 1367 ) ص12 . همچنین ر.Ú© : به : زبیگنیو برژینسکی // سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی // ترجمه منوچهر یزدانیار تهران : کاوش 1362 ص6 . (27) زیبا Ùرزین نیا // از Ù†Ùوذ تا سد Ù†Ùوذ : پیش زمینه های قانون داماتو // مجله سیاست خارجی بهار 1376 ص148 . (28) دانشجویان مسلمان پیرو خط امام . // از ظهور تا سقوط // تهران : مرکز نشر اسناد جاسوسی آمریکا 1366 ص148 . (29) جمیله کدیور // رویارویی انقلاب اسلامی ایران Ùˆ آمریکا // تهران : اطلاعات 1372 ص165 . (30) جمیله کدیور پیشین ص165 . (31) جمیله کدیور پیشین ص93 ØŒ // کیسنجر // همچنین در مصاØبه با مجله اکونومیست لندن در ماه Ùوریه 1979 ( بهمن 1357 ) Ú¯Ùت : ما Ú†Ù‡ بخواهیم Ùˆ Ú†Ù‡ نخواهیم ØŒ واقعیت این است Ú©Ù‡ شاه در مدت 37 سال سلطنت خود نزدیکترین دوست Ùˆ متØد آمریکا در خاور میانه شناخته شده است . ر.Ú© به : سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی پیشین ص398 . (32) دانشجویان مسلمان پیرو خط امام // ایران در انقلاب // تهران : مرکز نشر اسناد جاسوسی آمریکا 1370 // ص419 . به Ù…Øض خروج نیروهای انگلیسی از خلیج Ùارس ØŒ شورشیان ظÙار Ú©Ù‡ ابتدا از جانب چین Ùˆ یمن جنوبی Ùˆ سپس از جانب شوروی Øمایت Ù…ÛŒ شدند ØŒ دست به Øملات پارتیزانی علیه سلطان نشین عمان زدند . شورشیان مزبور مجموعه ای بودند از عناصر انقلابی شیخ نشینهای خلیج Ùارس Ú©Ù‡ بدنبال شکستهای Ù¾ÛŒ در Ù¾ÛŒ از Øکومت های Ù…ØÙ„ÛŒ ØŒ به مناطق کوهستانی جنوب عمان پناه برده Ùˆ در بیست Ùˆ نهم خرداد 1344 جبهه آزادی بخش ظÙار را بوجود آورده بودند Ùˆ جبهه مزبور دست به Øملات چریکی علیه سلطان نشین عمان زده بود . در اسÙند ماه 1350 ØŒ یک هیات عمانی بریاست مشاور سلطان قابوس به تهران آمد Ùˆ از دولت ایران برای سرکوبی شورشیان ظÙار ØŒ تقاضای Ú©Ù…Ú© کرد . طبق مواÙقت نامه سری Ú©Ù‡ در اسÙند ماه 1350 بین طرÙین امضاء شد ØŒ مقرر گردید ایران با همکاری نیروهای انگلیسی Ú©Ù‡ برای آموزش ارتش Ú©ÙˆÚ†Ú© عمان در آن کشور باقی مانده بودند ØŒ در این کار تشریک مساعی بکند .
چند سال پس از همکاری ارتش شاه با Øکومت عمان در سرکوبی مخالÙین آن کشور ØŒ شاه ضمن سÙری Ú©Ù‡ در آذر ماه 1356 به عمان کرد . پس از بازدید از نیروهای ایرانی Ú¯Ùت : هر گاه عمان دیگر اØتیاج به Øضور نیروهای ما در خاک خود نبیند ØŒ این نیروها اØضار خواهند شد Ùˆ در صورت تقاضای Ú©Ù…Ú© از هر کشور آزاد خلیج Ùارس ØŒ ایران از امنیت آن کشور دÙاع خواهد کرد .
ر.ک : به : سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی ، پیشین ص426الی429 . (33) دانشجویان مسلمان پیرو خط امام // اسناد لانه جاسوسی ، 1-6 // . تهران ، نشر اسناد جاسوسی آمریکا 1368 ص275،274 .
بخش چهارم : Øمایت آمریکا از سرکوب مردم ایران توسط رژیم شاه
رژیم پهلوی ØŒ Ú©Ù‡ بواسطه ÛŒ Ùساد گسترده در میان سران Øکومت Ùˆ درباریان ØŒ (34) مخالÙت با اعتقادات مردم Ùˆ Øرکت در جهت Ù…ØÙˆ اسلام ØŒ Ùˆ بر قراری جو سانسور Ùˆ اختناق Ùˆ Ù…ØÙˆ آزادی های سیاسی ØŒ اقدام به سرکوبی مردم عدالت خواه Ù…ÛŒ کرد ØŒ (35) در انجام جنایات خود همیشه مستظهر Ùˆ دل گرم به Øمایتهای روسای جمهور آمریکا بئده است .
کندی ( رئیس جمهور آمریکا ) در سال 1339 درصدد بود تا با انجام اقدامات اصلاØات اجتماعی ØŒ از بروز انقلاب در کشورهای جهان سوم جلوگیری کند Ùˆ بدین وسیله وضعیت سیاسی کشورهای دست نشانده را همچنان ØÙظ کند . تاکید شدید بر اقدامات ضد شورشی Ùˆ کنترل پلیس بر اوضاع داخلی ØŒ شاهدی بر این مدعاست . کندی Ùˆ مشاوران او معتقد بودند Ú©Ù‡ بهترین راه مبارزه با کمونیسم ØŒ ترکیب کردن اصلاØات با عملیات سرکوبی است . Ùˆ به همین خاطر هنگامی Ú©Ù‡ هزاران Ù†Ùر از مردم ایران در تظاهرات پانزده خرداد 1342 به دست رژیم شاه بخاک Ùˆ خون کشیده شدند ØŒ دولت آمریکا با بر چسب // ارتجاعی // این تظاهرات را Ù…Øکوم Ùˆ از برنامه های به Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø§ØµÙ„Ø§ØÛŒ شاه Øمایت کرد . (36)
اما همین Ú©Ù‡ کندی در اول آذر ماه 1342 به قتل رسید Ùˆ // لیندون جانسون // معاونش زمام امور را در دست گرÙت ØŒ یک باره سیاست آمریکا تغییر کرد Ùˆ همه ÛŒ ملاØظات قبلی کنار گذاشته شد .
رییس جمهور جدید بلاÙاصله طرØÛŒ را تصویب کرد Ú©Ù‡ به موجب آن ایران Ù…ÛŒ توانست دویست میلیون دلار جنگ اÙزار آمریکایی خریداری کند .
// جانسون // علاوه بر Øمایت از برنامه Ø¨Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø§Ù†Ù‚Ù„Ø§Ø¨ سÙید شاه ØŒ از بر خورد خشونت آمیز با تظاهرات سال 1342 نیز Øمایت کرد . برای او ØŒ شخص شاه ØŒ ØاÙظ مناÙع آمریکا بØساب Ù…ÛŒ آمد . // جانسون // Ùˆ مشاوران او Øتی خشونتهای اعمال شده را کاÙÛŒ نمی دانستند Ùˆ معتقد بودند Ú©Ù‡ شاه باید با خشونت بیشتری مخالÙان را سر کوب کند Ùˆ آمریکا نیز باید تا آخر پشتیبان ÙˆÛŒ باشد . (37(
در تاریخ پانزدهم خرداد ماه 1343 Ú©Ù‡ شاه برای پنجمین بار به واشنگتن سÙر کرد ØŒ // جانسون // از رهبری ÙˆÛŒ ستایش کرد Ùˆ او را یک // Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨ // نامید Ú©Ù‡ در راه سوق دادن کشورش به قرن بیستم کار Ù…ÛŒ کند ... در عوض شاه نیز از سیاست آمریکا در تداوم جنگ ویتنام Ú©Ù‡ منÙور همه ÛŒ جهانیان Øتی اکثریت ملت آمریکا بود ØŒ Øمایت Ù…ÛŒ کرد تا نظر مساعد // جانسون // را بخود جلب نماید . (38)
پس از جانسون نیز با روی کار آمدن // ریچارد نیکسون // دور جدیدی از مناسبات صمیمانه Ùˆ بسیار نزدیک میان شاه Ùˆ دولت آمریکا آغاز گشت . نیکسون چند ماه قبل از انتخابات به تهران سÙر ØŒ Ùˆ با شاه دیدار کرده بود . ظاهرا ÙˆÛŒ وعده هایی در باره ارسال سیل جنگ اÙزارهای آمریکایی به // دوست قدیمی // خود داده بود . دوستی شاه Ùˆ نیکسون از زمانی آغاز Ù…ÛŒ شد Ú©Ù‡ نیکسون معاون // آیزنهاور // بود Ùˆ با تشریک مساعی در کودتای 28 مرداد Ùˆ بر گرداندن شاه به تخت سلطنت ØŒ ØÙ‚ بزرگی به گردن او داشت . شاه Ú©Ù‡ برای مبارزات انتخاباتی نیکسون 60 میلیون دلار به ستاد انتخاباتی او Ú©Ù…Ú© کرده بود ØŒ (39) با روی کار آمدن نیکسون ØŒ یک Øامی قدرتمند در آمریکا برای خود دست Ùˆ پا کرد .
نیکسون در تمام طول دوران ریاست جمهوریش ØŒ با سرازیر کردن سیل تسلیØات Ùˆ مستشاران آمریکایی به ایران ØŒ شاه را در اعمال سرکوبگرانه اش همواره بطور کامل مورد Øمایت قرار Ù…ÛŒ داد . در این دوران است Ú©Ù‡ // ریچارد هلمز // رییس سابق سازمان // سیا // بعنوان سÙیر کبیر آمریکا در ایران معین Ù…ÛŒ شود Ùˆ همکاریهای امنیتی Ùˆ اطلاعاتی آمریکا Ùˆ ایران به اوج خود Ù…ÛŒ رسد Ùˆ با تقویت پایگاه // سیا // در ایران ØŒ تهران بعنوان پایگاه مرکزی سازمان // سیا // در خاور میانه انتخاب Ù…ÛŒ شود .
این دوران مصاد٠است با دستگیری های گسترده مخالÙین رژیم شاه Ùˆ اعدام ها Ùˆ شکنجه های بسیار سبعانه Ùˆ گسترده در زندانهای ایران ØŒ Ùˆ سر کوب ÙˆØشیانه ÛŒ هر گونه اعتراض مردمی . اما نه تنها هیچ گونه عکس العمل مخالÙتی از سوی دولت آمریکا در برابر این Øوادث مشاهده نمی شود ØŒ بلکه همواره از پیشرÙتها Ùˆ ترقی های چشمگیر ایران تØت رهبری های داهیانه ! شاه سخن Ú¯Ùته Ù…ÛŒ شود . (40(
پس از روی کار آمدن دولت کارتر در سال 13355 ØŒ شاه برای تایید ادامه Øکومت خویش ØŒ باز هم به دامان دولت جدید آمریکا پناه برد Ùˆ کارتر نیز گر Ú†Ù‡ در ابتدای روی کار آمدنش ØŒ با شعارهای دÙاع از Øقوق بشر قصد داشت چهره خشن Ùˆ قلدر مآبانه ÛŒ آمریکا را در جهان – Ú©Ù‡ بخصوص در اثر جنایات بی شمار نظامیان آمریکایی در جنگ ویتنام بوجود آمده بود – پاک Ùˆ منزه سازد ØŒ اما پس از مدت کوتاهی ØŒ ÙˆÛŒ نیز همان رویه ÛŒ // Øمایت از دولتهای دست نشانده Ùˆ ضد مردمی // Øکومتهای قبلی آمریکا را ادامه داد .
// سایروس ونس // وزیر خارجه دولت کارتر ØŒ در ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ù„Ø§ÛŒÙ„ Øمایت آمریکا از شاه ØŒ در یاد داشتهای خود چنین آورده بود :
1) شاه به کشورهای منطقه کمک اقتصادی مهمی می دهد .
2) شاه در کاهش بØران در آسیای جنوب غربی موثر بوده است .
3) نیروهای او در Ùرو نشاندن شورش عمان ØŒ آن کشور را یاری داده اند .
4) شاه در مورد Ù†Ùت رسانی به غرب قابل اعتماد بوده است بطوری Ú©Ù‡ Øاضر نشده در تØریم Ù†Ùتی 1352 ØŒ به جمع اعراب بپیوندد .
5) او مهمترین منبع تهیه Ù†Ùت اسراییل بوده است .
// ونس // در ادامه Ù…ÛŒ اÙزاید : بنابراین ما در همان ابتدا نتیجه گرÙتیم Ú©Ù‡ مناÙع ملی ما در این است Ú©Ù‡ از شاه Øمایت کنیم تا او بتواند به نقش سازنده ÛŒ خود در امور منطقه ادامه دهد ... با وجود آنکه Øقوق بشر از نقطه نظر Øکومت کارتر اهمیت داشت ØŒ ولی مساله ای نبود Ú©Ù‡ بر امنیت Ùˆ اقتصاد ØŒ اولویت داشته باشد . (41(
پس از شروع تظاهرات گسترده مردم در سال 1356 Ùˆ تشدید Ùˆ گسترش آن در سال 1357 ØŒ بنا بر متن یک سند // سرّی // سÙارت آمریکا ØŒ آمریکایی ها به رژیم شاه چنین خط Ù…ÛŒ دهند : شاه Ùˆ Øکومت لازم است تا امتیازات به موقع Ùˆ کاملا مشخص را با اقدامات عاقلانه ÛŒ بر خوردار از Øاکمیت کاÙÛŒ Ùˆ // قوه قهریه // توام نمایند تا آنهایی Ú©Ù‡ ارÙاق را با ضع٠یکسان Ù…ÛŒ دانند Ùˆ باز هم بیشتر رژیم را به مبارزه Ù…ÛŒ طلبند ØŒ ترسانده شوند . (42(
// برژینسکی // ( مشاور امنیت ملی کارتر ) نیز Ú©Ù‡ طرÙدار اعمال خشونت برای سرکوب مخالÙین شاه بود ØŒ از شاه خواسته بود Ú©Ù‡ // برای سرکوب شورشهای خیابانی از زور استÙاده کند //. (43(
شاه نیز Ú©Ù‡ همواره به توصیه های اربابان آمریکایی بخوبی گوش Ùرا Ù…ÛŒ داد . شروع به سرکوب ÙˆØشیانه تظاهرات مردم ایران نمود . پس از مدتی سرکوب ØŒ شاه به یکی از اطراÙیانش Ú¯Ùته بود :
تا وقتی آمریکایی ها از من Øمایت Ù…ÛŒ کنند ØŒ هر Ú†Ù‡ بخواهیم Ù…ÛŒ توانیم انجام دهیم Ùˆ هیچ کس نمی تواند مرا از جایم تکان دهد . (44) در تابستان سال 1357 Ú©Ù‡ // شری٠امامی // به عنوان نخست وزیر دولت آشتی ملی بر سر کار آمده بود ØŒ پس از آنکه ÙˆÛŒ نیز نتوانست جلوی گسترش موج انقلاب Ùˆ تظاهرات مردم را بگیرد ØŒ رژیم شاه بدنبال خط دهی دولت آمریکا ØŒ تصمیم به برقراری Øکومت نظامی Ùˆ سرکوب ÙˆØشیانه مردم در 17 شهریور 1357 Ù…ÛŒ گیرد . // باری روبین // کارشناس مسایل خاور میانه Ùˆ عضو مرکز تØقیقات استراتژیک Ùˆ امور بین الملل دانشگاه // جورج تاون // آمریکا ØŒ در کتاب خود ماجرا را اینگونه Ø´Ø±Ø Ù…ÛŒ دهد : // پس از مراجعت اردشیر زاهدی ( سÙیر ایران در واشنگتن ) به تهران Ùˆ گزارشی Ú©Ù‡ او از مذاکرات خود با // برژینسکی // ( مشاور امنیت ملی کارتر ) به شاه داد ØŒ تصمیم به برقراری Øکومت نظامی Ùˆ برخورد شدید با مخالÙان رژیم گرÙته شد //. (45)
Ùˆ به این ترتیب بود Ú©Ù‡ با اعلام Øکومت نظامی ØŒ تظاهرات مردم مسلمان ایران در Ù‡Ùدهم شهریور ماه 1357 در میدان ژاله ( شهدا ) ÛŒ تهران از زمین Ùˆ هوا به رگبار گلوله بسته شد Ùˆ جمع کثیری از مردم بخاک Ùˆ خون غلطیدند . (46(
دولت کارتر علی رغم کشتارهای ÙˆØشیانه مردم بدست Øکومت شاه ØŒ Ùˆ Øتی بعد از کشتار Ù‡Ùده شهریور ØŒ همچنان از شاه Øمایت Ù…ÛŒ کرد .
روز یکشنبه نوزدهم شهریور ماه 1357 ØŒ یعنی دو روز پس از تظاهرات خونین میدان ژاله ØŒ کارتر به شاه تلÙÙ† کرد Ùˆ // دوستی Ùˆ Øمایت شخصی خود Ùˆ دولت آمریکا // را بوی خاطر نشان ساخت Ùˆ // آرزوی توÙیق شاه را در انجام اصلاØات Ùˆ آزادی بخشی به ملت ایران // خواستار شد . (47(
این تلÙÙ† Øمایت آمیز کارتر بعد از کشتار Ù‡Ùده شهریور 1357 ØŒ قوت قلب جدیدی را برای دور مجددی از کشتار در شاه ایجاد کرد . // سایروس ونس // ( وزیر امور خارجه دولت کارتر ) در توجیه این مطلب Ú¯Ùته بود :
از نظر بین المللی ØŒ مناÙع آمریکا ایجاب Ù…ÛŒ کرد Ú©Ù‡ ما با تمام قوا از شاه Øمایت کنیم . (48(
اعلام Øمایتهای دولت آمریکا از اعمال ÙˆØشیانه شاه ØŒ بدان خاطر بوده Ú©Ù‡ مقامات آمریکایی ØŒ اعمال خشونت علیه مخالÙان را موجب Ø´Ú©ÙˆÙایی دمکراسی !!! Ù…ÛŒ دانستند . در یک گزارش Ú©Ù‡ سÙارت آمریکا در تهران به وزارت خارجه ÛŒ آن کشور ارسال داشته بود ØŒ Ù…ÛŒ خوانیم :
شاه از نظر ما مناسب ترین Ùرد برای هدایت ملت ایران بسوی یک سیستم دمکراتیک است Ùˆ خشونت علیه مخالÙان شاه ØŒ موجب Ø´Ú©ÙˆÙایی دمکراسی خواهد شد !!! (49(
منابع : (34) از ظهور تا سقوط پیشین ،ص19 . Øتی Ùردی مانند منصور رÙیع زاده نیز Ú©Ù‡ رییس شعبه ساواک در آمریکا بوده ØŒ در کتاب خود مجبور به اعترا٠به بخشی از Øقایق Øکومت پهلوی شده Ùˆ Ù…ÛŒ نویسد : شاه یک Øکومت سرشار از دروغ ØŒ دزدی ØŒ Ùساد Ùˆ ÙˆØشت را به مردم ایران تØمیل کرده بود Ø› Øکومتی Ú©Ù‡ برای ایرانیان غیر قابل قبول بود . آنها به این دلیل Ú©Ù‡ او Ù…ÛŒ خواست کشور را مدرنیزه کند ØŒ علیه او بر نخاستند . بلکه به دلیل Ùساد مالی Ùˆ اخلاقی منزجر کننده ای Ú©Ù‡ شاه برای ایران Ùˆ بخصوص دربار تدارک دیده بود ØŒ قیام کردند . ر.Ú© : به : منصور رÙیع زاده . // شاهد ØŒ از شاه تا دخالت های آشکار آمریکا در ایران // ترجمه ÙˆØید ایمن ØŒ تهران ØŒ زریاب 1377 ص321 . (35) william fordis ".fall of the peacock throne the story of Iran " (new yourk : harper & row ,publishers ., 1980 ) ,p288(36) جنگ قدرتها در ایران . پیشین ،ص342 . (37) james bill. Op.cit., p 156 (38) سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی . پیشین ص342 . (39) منصور رÙیع زاده .پیشین ص292 . (40) // Ùریدون هویدا // در تاب خود در این باره Ù…ÛŒ نویسد : نیکسون Ùˆ کیسنجر در سÙر خود به تهران ØŒ در عوض کوشش برای تعدیل رویه ÛŒ شاه ØŒ او را بیشتر بسوی خود کامگی سوق دادند Ùˆ با اÙزودن به قدرت Ùˆ اختیارات ÙˆÛŒ ØŒ بجای آنکه راهی در جهت دمکراسی ØŒ Ùرا رویش قرار دهند ØŒ بر عکس ØŒ زمینه ÛŒ دیکتاتوری شاه را Ùراهم کردند . ر.Ú©:به : Ùریدون هویدا . /سقوط شاه / ترجمه Ø.1.مهران ØŒ تهران اصلاعات 1371 ص74 . (41) james bill. Op. cit. p226(42) ایران در انقلاب ØŒ پیشین ص186 . (43) Bob woodward. "veil .the sicret wars of the C.I.A 1981 – 1987 " , (London: simos & Schuster limited,1987) , p111 (44) Ùاطمه رجبی ØŒ پیشین ص72. (45) باری روبین . جنگ قدرتها در ایران . پیشین ص154 . (46) باری روبی تلÙات این روز را بین 700 Ù†Ùر الی دو هزار Ù†Ùر ذکر Ù…ÛŒ کند . (47) یوس٠مازندی . // ایران ابر قدرت قرن ØŸ// تهران نشر البرز 1373 ص652 Ùˆ همچنین ر.Ú© .به : سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی ØŒ پیشین ص13. (48) توطئه در ایران پیشین ص160 . (49) اسناد جاسوسی ج12سند شماره 2 .
بخش پنجم : آمریکا ØŒ Ø·Ø±Ø§Ø Ú©Ø´ØªØ§Ø± 13 آبان Ùˆ روی کار آمدن دولت نظامی ازهاری
در روز سیزدهم آبان ماه 1357 Ú©Ù‡ مصاد٠با سالروز تبعید امام خمینی ره بود ØŒ ملت مسلمان ایران ØŒ بویژه دانش آموزان Ùˆ دانشجویان ضمن تجمع در دانشگاه تهران ØŒ تظاهراتی بر پا کرده Ùˆ همچون روزهای قبل از آن ØŒ علیه Øکومت شاه به شعار دادن پرداخته Ùˆ خواهان باز گشت امام خمینی ره به میهن اسلامی شدند .
اما به ناگهان رگبار گلوله از هر طر٠باریدن گرÙت Ùˆ تعداد زیادی از مردم بخصوص دانش آموزان Ùˆ دانشجویان بخاک Ùˆ خون کشیده شدند . صدای گلوله تا ساعت ها ادامه یاÙت Ùˆ به ÙˆØ¶ÙˆØ Ù…Ø´Ø®Øµ بود Ú©Ù‡ وضع با روزهای قبل تÙاوت دارد .
Ùردای آنروز ØŒ یعنی چهاردهم آبان نیز مردم به ناگاه با چهره ÛŒ متÙاوتی در شهر مواجه شدند . تعداد کثیری Ùروشگاه Ùˆ بانک Ùˆ ... به آتش کشیده شده یا شیشه های آنها خرد شده بود . در عین Øال ØŒ سربازان در خیابانها بدون هیچ گونه عکس العملی به نظاره ایستاده بودند . سر انجام روز بعد اعلام شد Ú©Ù‡ دولت شری٠امامی استعÙا داده Ùˆ دولت نظامی ازهاری بروی کار آمده است .
شاید برای بعضی ØŒ این سوال پیش آمده باشد Ú©Ù‡ چرا رژیم شاه Ú©Ù‡ در اوج دوران انقلاب اسلامی ملت ایران در سالهای 1356 Ùˆ 1357 سعی Ù…ÛŒ کرد با روی کار آوردن دولتهای به Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¢Ø´ØªÛŒ ملی ØŒ مردم را از هد٠سرنگون ساختن Øکومت پهلوی ØŒ بسوی راه Øلهای سازشکارانه بکشاند ØŒ به یکباره چهره عوض کرد Ùˆ با کشتار ÙˆØشیانه سیزدهم آبان 1357 ØŒ Ùˆ سپس با بلوای ساختگی چهاردهم آبان ØŒ (50) سر انجام دولت نظامی ازهاری را در پانزدهم آبان ماه بروی کار آورد ØŸ برای یاÙتن پاسخ این پرسش Ùˆ درک چهره ÛŒ واقعی زمامداران آمریکا ØŒ باید به اسناد بدست آمده از سÙارت آمریکا رجوع کنیم تا در یابیم Ú©Ù‡ شیوه های گوناگونی Ú©Ù‡ شاه خائن در بر خورد با انقلاب ملت مسلمان ایران در پیش Ù…ÛŒ گرÙت ØŒ از ناØیه ÛŒ اربابان آمریکایی اش طراØÛŒ ØŒ Ùˆ به او جهت اجراء ØŒ ابلاغ Ù…ÛŒ شده است .
در یک سند // خیلی Ù…Øرمانه // Ú©Ù‡ در تاریخ ششم آبانماه 1357 ØŒ از وزارت امور خارجه آمریکا ØŒ به سÙارت آمریکا در تهران ارسال شده بود ØŒ // سایروس ونس // وزیر پیشین آمریکا ØŒ چنین Ù…ÛŒ گوید :
// وقت آن رسیده Ùˆ بسیار Ù…Ùید Ùˆ لازم خواهد بود Ú©Ù‡ شما بهترین تجزیه Ùˆ تØلیل خود را در مورد عواقب Ùˆ نتایج کوتاه مدت Ùˆ دراز مدت « کاربرد یک سیاست مبتنی بر روز » برای باز گرداندن اعتصابیون به سر کارهایشان Ùˆ تظاهر کنندگان از خیابانها ØŒ برای ما بÙرستید . Ù…ÛŒ توان Ú¯Ùت در کنار چنین سیاستی ØŒ دربند کشیدن ( کنترل ) مطبوعات Ùˆ دانشگاهها Ùˆ دستگیری تعداد زیادی از روØانیون Ùˆ مخالÙین مذهبی لازم است //. ( سازمانهای امنیتی اعتقاد دارند Ú©Ù‡ با دستگیری چهار صد مخال٠اصلی ØŒ مخالÙتها Ùرو Ú©Ø´ Ù…ÛŒ کند ) لطÙا در تجزیه Ùˆ تØلیل خود ØŒ تخمینی از ÙˆÙاداری ارتش Ùˆ سایر نیروهای Ù…Ø³Ù„Ø ØŒ در تØت شرایط سخت Ùˆ کنترل در مدت زمان طولانی ØŒ Ùˆ واکنش اØتمالی گروههای سیاسی داخلی ایران ØŒ ارایه دهید . شما باید هم چنین واکنش عمومی در اثر به تعویق انداختن اØتمالی انتخابات را نیز در نظر داشته باشید . (51)
همانطور Ú©Ù‡ ملاØظه Ù…ÛŒ شود ØŒ نامه Ùوق مربوط به یک Ù‡Ùته پیش از اعلام روی کار آمدن دولت نظامی ازهاری است Ùˆ به خوبی مشخص Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ Ø·Ø±Ø ØªØºÛŒÛŒØ± کابینه ها Ùˆ تغییر شیوه های بر خورد با روند انقلاب ØŒ از سوی مقامات آمریکایی طراØÛŒ Ù…ÛŒ شده است .
بر طبق مطالبی Ú©Ù‡ « برژینسکی » در کتاب خود ذکر کرده ØŒ در روز دهم آبان ØŒ سÙیر آمریکا در ایران به اتÙاق سÙیر انگلیس در ایران ØŒ با شاه ملاقات کردند Ùˆ این دیدار موجب مخابره ÛŒ پیامی از جانب سÙیر آمریکا شد Ú©Ù‡ به تشکیل جلسه مهم « اتاق وضعیت اضطراری » کاخ سÙید در تاریخ یازدهم آبان انجامید . برژینسکی در ادامه Ù…ÛŒ نویسد : « من همان روز رییس جمهور را از تلگرام سÙیر مطلع کردم Ùˆ به او [ کارتر] Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ به عقیده من در صورتی Ú©Ù‡ شاه نتواند اعطای امتیازات سازنده را با قدرت نمایی توام کند ØŒ نابود خواهد شد ... [ در جلسه Ùردای آن روز یعنی یازدهم آبان ] پیشنهاد کردم پیامی برای سÙیر Ùرستاده شود Ú©Ù‡ منعکس کننده نظر رییس جمهور بر این اساس باشد Ú©Ù‡ ایالات متØده بدون قید Ùˆ شرط از شاه پشتیبانی Ù…ÛŒ کند Ùˆ ما نمی خواهیم او را در اخذ تصمیمات خاصی Ú©Ù‡ برای انتخاب Ø´Ú©Ù„ ظاهری دولت لازم دارد به تردید بیاندازیم ØŒ اما Øس Ù…ÛŒ کنم Ú©Ù‡ شرایط ØŒ اقدام قاطع شخص او را برای اعاده نظم Ùˆ اقتدار ایجاب Ù…ÛŒ کند » (52)
در این جلسه Ú©Ù‡ ظاهرا تصمیم جمعی بر آن Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ باید یک دولت نظامی در ایران بر سر کار بیاید ØŒ وزیر دÙاع آمریکا Ù…ÛŒ گوید :
اقدام به تشکیل دولت نظامی را میتوان به Ù†ØÙˆ دیگری توجیه کرد ØŒ مثلا بعنوان گامی برای تهیه مقدمات انتخابات » . در سند // سرّی // دیگری از اداره اطلاعات Ùˆ تØقیقات وزارت خارجه آمریکا ØŒ خطاب به وزیر خارجه آمریکا ØŒ به تاریخ یازدهم آبان 1357 ØŒ چنین آمده است :
بدون توجه به اینکه روند انتقال چگونه صورت Ù…ÛŒ گیرد ØŒ مطمئنا سرکوب های کوتاه مدت برای پایان بخشیدن به نا آرامی ها ضروری است . به هر Øال ØŒ این عمل جواب مشکل اساسی نیست ØŒ زیرا سرکوب ها Øتما به خشونت های گسترده تری منجر خواهد شد Ùˆ خطر اضمØلال کامل قدرت Ùˆ تند روی در سیاستهای ایران را در بر خواهد داشت . (53(
در سند// سرّی // دیگری نیز Ú©Ù‡ از جانب سÙیر آمریکا در ایران ØŒ برای وزارت امور خارجه آمریکا به تاریخ دوم یازدهم آبان ماه 1357 یعنی درست سه روز پیش از اعلام دولت نظامی Ùˆ روی کار آمدن ژنرال ازهاری ارسال شده ØŒ چنین آمده است :
هر راه ØÙ„ نظامی بایستی لزوما یک درگیری سخت با تظاهر کنندگان در خیابانها Ùˆ استادان Ú©Ù‡ در دانشگاه تظاهرات Ù…ÛŒ کنند ØŒ دانش آموزان Ùˆ معلمان در مدرسه ØŒ رهبران مذهبی Ùˆ پشتیبان بازاری آنها ØŒ Ú†Ù¾ÛŒ ها از همه نوع ØŒ Ùˆ تعداد قابل ملاØظه ای از کارگران اعتصابی داشته باشد تا بتواند همه اعتصابیون را به سر کار باز گرداند . Ù…Øدود کردن مطبوعات هم غیر قابل اجتناب است . انجام این عملیات بطور Øتم هزاران دستگیری بدنبال خواهد داشت . Ú©Ù‡ در میان آنها اØتمالا بسیاری از زندانیان سیاسی خواهند بود Ú©Ù‡ در یکی دو سال اخیر آزاد شده اند . از آنجا Ú©Ù‡ مخالÙین آشکار کرده اند Ú©Ù‡ آماده مقاومت به شیوه ÛŒ چریکی هستند ØŒ ارتش مجبور خواهد بود با خشونت های گسترده شهری Ùˆ تروریسم مخÙÛŒ خارج شهری ØŒ مقابله کند ... ارتش باید قادر باشد نا آرامی ها را خارج از شهرهای بزرگ نیز کنترل کند .
برای جریانات شهری ØŒ پلیس Ùˆ ساواک باید اختیارات بیشتری نسبت به آنچه در ماههای اخیر داشته اند ØŒ بدست آورند Ùˆ شاید لازم شود Ú©Ù‡ توسط دایره اطلاعات ارتش Ú©Ù‡ مورد وثوق Ùرماندهی عالی ارتش است ØŒ یاری داده شوند . برای موثر واقع شدن راه ØÙ„ نظامی ØŒ بایستی ایران را به کشور شدیدا کنترل شده ای ØŒ مانند ایران قبل از شروع برنامه اعطای آزادی های سیاسی در اواسط سال 1976 ØŒ تبدیل نمود ... در این شرایط خونریزی اÙزایش خواهد یاÙت Ùˆ بر جمعیت بیشتری از آنچه تاکنون در تاریخ پهلوی اثر گذاشته ØŒ تاثیر خواهد گذاشت . زخمهای روانی این عملیات تا زمانی طولانی بعد از پایان اقدام نظامی ØŒ ادامه خواهد داشت . (54(
یک بار دیگر متن نامه // سری // Ùوق را مرور کنید تا بهتر Ù¾ÛŒ ببرید Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ کسانی Ø·Ø±Ø Â« درگیری سخت با تظاهر کنندگان در خیابانها Ùˆ سر کوبی استادان در دانشگاهها Ùˆ دانش آموزان Ùˆ معلمان در مدرسه ها Ùˆ رهبران مذهبی Ùˆ کارگران اعتصابی » را Ù…ÛŒ ریخته اند . برنامه // Ù…Øدود کردن مطبوعات // را Ú†Ù‡ کسانی پیشنهاد داده اند Ùˆ Ø·Ø±Ø // هزاران دستگیری // را Ùˆ همچنین // اÙزایش اختیارات پلیس Ùˆ ساواک // برای جنایت بیشتر ØŒ توسط Ú†Ù‡ مقاماتی ارایه شده است ØŸ Ø·Ø±Ø // تبدیل ایران به یک کشور شدیدا کنترل شده//یعنی دچار یک Øاکمیت مبتنی بر Ø®Ùقان Ùˆ دیکتاتوری Ùˆ ترور Ùˆ ÙˆØشت ØŒ را Ú†Ù‡ کسانی ارایه کرده اند؟والبته شرط موÙقیت همه ÛŒ این طرØها آن است Ú©Ù‡//خونریزی اÙزایش یابد // .
Ù…ÛŒ بینید Ú©Ù‡ چگونه داعیه داران « Øقوق بشر » نسخه ای را Ú©Ù‡ برای سرکوب آزادی خواهان شیلی Ùˆ بر قراری دیکتاتوری « پینوشه » جلاد پیچیده بودند ØŒ در ایران نیز برای Ù…Øمد رضا پهلوی همان را تجویز کردند . Ùˆ Øکومت دست نشانده Ùˆ نوکر صÙت پهلوی نیز Ú†Ù‡ خوب دستورات دیکته شده از طر٠اربابان آمریکایی اش را در روز سیزدهم آبان Ùˆ روزهای پس از آن مو به مو به اجرا گذاشت .
در پاسخ به این پیشنهادات ØŒ برژینسکی همان روز پیامی برای سولیوان Ù…ÛŒ Ùرستد تا آن را برای شاه ارسال کند . این پیام از سه جزء اساسی تشکیل یاÙته بود : اول ØŒ Øمایت بی قید Ùˆ شرط ایالات متØده را از شاه اعلام Ù…ÛŒ کرد . دوم ØŒ لزوم اتخاذ یک « اقدام قاطعانه » جهت برقراری نظم Ùˆ Øاکمیت شاه را خاطر نشان Ù…ÛŒ ساخت Ùˆ Øمایت همه جانبه ایالات متØده از تصمیم شاه را نیز بیان Ù…ÛŒ داشت ØŒ خواه شاه یک Øکومت ائتلاÙÛŒ انتخاب کند Ùˆ یا یک Øکومت نظامی . سوم ØŒ ابراز امیدواری شده بود هنگامی Ú©Ù‡ نظم Ùˆ Øاکمیت بر قرار شد ØŒ شاه تلاشهای Ù…Øتاطانه تری جهت گسترش آزادی Ùˆ ( از میان بر داشتن ) Ùساد انجام دهد ! . (55(
سولیوان نیز در کتاب خود ماجرا را اینگونه Ø´Ø±Ø Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ : شاه Ú¯Ùت Ú©Ù‡ برای او چاره ای جز استقرار یک دولت نظامی باقی نمانده است . بعد از این مقدمه از من پرسید Ú©Ù‡ آیا Ù…ÛŒ توانم Ùورا با واشنگتن تماس گرÙته ØŒ از Øمایت آمریکا Ùˆ از تصمیم آنها اطمینان Øاصل کنم ØŸ پاسخ دادم ØŒ چون پیش بینی این موضوع را Ù…ÛŒ کردم ØŒ قبلا نظر واشنگتن را در این مورد جویا شده ام . رییس جمهور Ùˆ دولت آمریکا از این اقدام پشتیبانی خواهند کرد . (56(
برژینسکی Ù…ÛŒ گوید : من روز بعد ØŒ یعنی دوازدهم آبان ØŒ با اجازه ÛŒ رییس جمهور مستقیما با شاه مکالمه کردم . من به شاه Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ ایالات متØده بدون هیچ قید Ùˆ شرطی ØŒ به Ù†ØÙˆ تام Ùˆ تمام ØŒ در بØران کنونی از شما Øمایت Ù…ÛŒ کند . شما از Øمایت کامل ما بر خوردارید ... ÙˆÛŒ دنباله ÛŒ ماجرا را چنین تعری٠می کند :
مقصود من از تلÙÙ† زدن به شاه این بود Ú©Ù‡ برای او روشن کنم Ú©Ù‡ رییس جمهور Ùˆ ایالات متØده پشت سرش ایستاده اند Ùˆ او را تشویق کنم قبل از آنکه زمام امور از دست اختیار خارج شود ØŒ اقدام قهر آمیزی انجام دهد . (57)
شاه بار دیگر در روز سیزدهم آبان با سÙرای آمریکا Ùˆ انگلیس ملاقات کرد . شاه به آنها Ú¯Ùت Ú©Ù‡ برژینسکی خیلی راØت Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ ایالات متØده از یک دولت نظامی به منزله ÛŒ آخرین وسیله ØŒ پشتیبانی خواه کرد . (58(
دو روز بعد ØŒ شاه تشکیل دولت نظامی را اعلام داشت . ضمنا خطاب به ملت سخن Ú¯Ùت Ùˆ قول داد Ú©Ù‡ دولت به Ù…Øض اعاده ÛŒ نظم ØŒ به طر٠اعطای آزادی بیشتر گام بر خواهد داشت . ( به واقع همان رهنمودهای دولت آمریکا را اعلام کرد (.
برژینسکی Ú©Ù‡ از شنیدن این خبر بسیار خوشØال شده بود Ù…ÛŒ گوید : من این اقدام را نشانه مژده بخشی تلقی کردم دال بر اینکه شاه بالاخره برای مقابله با بØران Ùˆ اعمال رهبری موثر آماده شده است . اØساس Ù…ÛŒ کردم با ارتش عظیمی Ú©Ù‡ تØت Ùرماندهی دارد ØŒ اگر نبردی رو در رو صورت پذیرد ØŒ Ù…ÛŒ تواند پیروز شود . (59)
همانگونه Ú©Ù‡ ملاØظه Ù…ÛŒ گردد ØŒ اسناد Ùوق از گویاترین اسناد دوران انقلاب است Ùˆ نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ کشتار صدها دانش آموز Ùˆ دانشجو در دانشگاه تهران در روز سیزدهم آبان ماه 1357 ØŒ ومتعاقب آن روی کار آمدن دولت نظامی ژنرال ازهاری ØŒ Ùˆ سپس سانسور Ùˆ تعطیل نمودن نیروهای امنیتی ØŒ با Ø·Ø±Ø Ùˆ برنامه دولت آمریکا انجام گرÙته است . پس از گذشت Øدود پانزده روز از روی کار آمدن دولت ازهاری ØŒ هنگامی Ú©Ù‡ دولتمردان آمریکا مشاهده Ù…ÛŒ کند ازهاری نیز نتوانسته اعتراضات مردم را سرکوب کرده Ùˆ به اعتصابات پایان دهد ØŒ در تاریخ 30 آبان ØŒ کارتر ضمن دیداری با اردشیر زاهدی ØŒ از او Ù…ÛŒ خواهد Ú©Ù‡ در باز گشت به ایران ØŒ Øمایت موکد آمریکا از شاه را به ÙˆÛŒ ابلاغ Ùˆ ضمنا ضرورت نشان دادن قاطعیت از سوی شاه را اعلام کند . (60) Ùˆ با این پیام در واقع کارتر از شاه Ù…ÛŒ خواهد تا همچنان به کشتار مردم مسلمان ایران ادامه دهد تا بلکه بتواند صدای اعتراض آنان را خاموش سازد .
منابع : (50) تیمسار اویسی ( Ùرماندار نظامی تهران ) بعدها اعترا٠کرده بود Ú©Ù‡ شاه بطور Ù…Øرمانه او را اØضار کرده Ùˆ از او خواسته بود Ú©Ù‡ ترتیبی بدهد تا در روز چهاردهم آبان ØŒ سربازان بطر٠مامورین ساواک Ú©Ù‡ قصد داشتند در Ø³Ø·Ø ØªÙ‡Ø±Ø§Ù† آتش سوزی براه انداخته Ùˆ Ùروشگاهها Ùˆ بانکها را مورد هجوم قرار دهند ØŒ تیراندازی نکنند . ر.Ú©.به: شاهد،از شاه تا دخالتهای آشکار آمریکا در ایران پیشین ص422 .(51) ایران در انقلاب پیشین ص226 . (52) سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی پیشین ص15Ùˆ16. (53) ایران در انقلاب پیشین ص245.(54) همانص251.(55) Gary sick . op . cit ; p68 (56) ماموریت در ایران پیشین ص127 . (57) سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی پیشین ص2019Ùˆ. (58) سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی پیشین ص20. خود شاه نیز در کتاب // پاسخ به تاریخ // اشاره به Øوادث آن ایام Ù…ÛŒ گوید : سÙرای دولتین آمریکا Ùˆ انگلیس در ملاقاتهای خود تکرار Ù…ÛŒ کردند : ما همچنان از شما پشتیبانی Ù…ÛŒ کنیم . ÙˆÛŒ سپس چنین ادامه Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ : غالبا شخصیتها یا Ùرستادگانی از آمریکا بدیدار من Ù…ÛŒ آمدند Ùˆ سیاست مقاومت Ùˆ اعمال قدرت را توصیه Ù…ÛŒ کردند . ر.Ú©.به : Ù…Øمد رضا پهلوی . // پاسخ به تاریخ // تهران شهر آب 1371 ص416 . (59) سقوط شاه جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی پیشین ص21 . (60) سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی پیشین ص27 .
بخش ششم : آگاهی آمریکا از Ùساد Øکومت پهلوی
Øکومت پهلوی ØŒ Øکومتی بود Ú©Ù‡ Ùساد در تار Ùˆ پود آن ریشه دوانیده بود Ùˆ دولتمردان آمریکا نیز بخوبی بر این امر واق٠بودند . اما علی رغم این آگاهی ØŒ از آن Øکومت سر سختانه جانبداری Ù…ÛŒ کردند .
در این بخش از چند زاویه مختل٠به این مطلب نگاه می کنیم :
ال٠) خاندان سلطنتی و درباریان :
در یک گزارش تØت عنوان « نخبگان Ùˆ توزیع قدرت در ایران » Ú©Ù‡ با طبقه بندی « سرّی » در بهمن ماه 1354 توسط یکی از تØلیل گران سازمان « سیا » تهیه شده ØŒ چنین آمده است :
Ù…Øمد رضا شاه در سال 1941 بر تخت شاهی تکیه زد . ÙˆÛŒ Ú©Ù‡ Ùرزند پدری ظالم Ùˆ سلطه جو بود ØŒ از زمان به قدرت رسیدنش پیشرÙتهای بسیاری کرده است . (61) در دنباله همین مطلب با اشاره به دربار Ùˆ اطراÙیان شاه Ù…ÛŒ گوید :
دربار سلطنتی از دیر باز مهد توطئه های دوران باستان بوده است . در خاندان شاه بسیاری از خویشاوندان Ùاسد از نظر مالی وجود دارد Ú©Ù‡ مهمترین آنها خواهر دو قلوی ÙˆÛŒ « اشر٠» است Ú©Ù‡ ماهیتا طمّاع Ùˆ دارای تمایلات جنون آمیز زنانه Ù…ÛŒ باشد . (62) برخی دیگر از Ùسادهای موجود در دربار Ù…Øمد رضا پهلوی Ùˆ Ùعالیتهای غیر قانونی Ùˆ نامشروع اشر٠نیز در بخش دیگری از گزارش چنین منعکس شده است Ú©Ù‡ :
اشر٠در زمینه Ùساد مالی Ùˆ خوشگذرانی با مردان جوان ØŒ از شهرتی نیمه اÙسانه ای بر خوردار است . (63) Ùˆ در جای دیگر از همین گزارش آمده Ú©Ù‡ :
گر Ú†Ù‡ مداخلات سیاسی اشر٠کاهش یاÙته ØŒ علایق ÙˆÛŒ به تجارت Ùˆ بازرگانی اغلب نامشروع به قوت خود باقی است . او همیشه از Ù†Ùوذ خود برای اعطای قرار دادهای دولتی به دوستانش استÙاده کرده Ùˆ آنها نیز در ازای آن به او مبلغی پرداخت کرده اند . (64(
‹ تیمسار Ùردوست › در زمینه ÛŒ دخالت اشر٠در قاچاق مواد مخدر نیز Ù…ÛŒ گوید : در دوران Ù…Øمد رضا ØŒ تبلیغات پر سر Ùˆ صدایی علیه قاچاق مواد مخدر براه اÙتاد Ùˆ عده ای قاچاقچی خرده پا اعدام شدند . این در Øالی بود Ú©Ù‡ بارها اÙتضاØات اشر٠در زمینه قاچاق مواد مخدر پخش Ù…ÛŒ شد Ùˆ در مطبوعات خارجی انعکاس Ù…ÛŒ یاÙت . (65) در یکی دیگر از گزارشات سÙارت آمریکا تØت عنوان « خاندان سلطنتی » Ú©Ù‡ با طبقه بندی « خیلی Ù…Øرمانه » در سال 1350 تهیه شده ØŒ چنین آمده است Ú©Ù‡ :
خواهر دو قلوی شاه ØŒ یعنی شاهدخت اشر٠، بخاطر روشهای Ùساد انگیزش ØŒ یکی از مهمترین عوامل سرشکستگی این خاندان است Ùˆ اØتمالا بیش از دیگر اعضای خانواده بر شاه اعمال Ù†Ùوذ Ù…ÛŒ کند . در ادامه این گزارش آمده :
واقعیت امر این است Ú©Ù‡ به جز ملکه Ùˆ ولیعهد ØŒ دیگر اعضای خانواده همیشه مایه شرمساری شاه Ùˆ Ù„Ú©Ù‡ دار شدن Øیثیت خاندان سلطنتی Ù…ÛŒ باشند . (66) Ùˆ در بخش دیگری ØŒ نظر مردم ایران را به اینگونه منعکس کرده اند Ú©Ù‡ :
مردم ØŒ خویشان نزدیک شاه را اÙرادی بسیار Ùاسد ØŒ Ùاقد اصول اخلاقی ØŒ Ùˆ اصولا بی توجه به ایران Ùˆ ایرانی Ù…ÛŒ دانند . (67)
ولی باید دید Ú©Ù‡ واقعیت Ú†Ù‡ بوده است ØŸ آیا همانگونه Ú©Ù‡ برخی از تØلیل گران سÙارت آمریکا Ùˆ وزارت امور خارجه ÛŒ آمریکا Ú¯Ùته اند ØŒ این خویشان Ùˆ نزدیکان Ùˆ اعضای خاندان سلطنتی بوده اند Ú©Ù‡ مایه ÛŒ شرمساری شاه بوده اند ØŒ یا اینکه « Ù…Øمد رضا شاه » نیز مظهر Ùساد Ùˆ تباهی بوده است ØŸ
‹ Øسین Ùردوست › یار صمیمی Ùˆ دیرین شاه ØŒ در کتاب خود در باره « Ù…Øمد رضا » Ù…ÛŒ نویسد :
Ù…Øمد رضا ØŒ قبل Ùˆ بعد از ازدواج با ÙØ±Ø ØŒ Ú©Ù‡ زن رسمی اش بود ØŒ با زنهای زیادی رابطه داشت . رÙیقه های یک شبه Ùˆ چند شبه ÛŒ Ùراوانی داشت Ú©Ù‡ معر٠آنها « اشر٠» ( خواهرش ) Ùˆ عبدالرضا ( برادرش ) بودند Ùˆ اینها بیشتر از رده ÛŒ میهمان داران خارجی هواپیمایی ها بودند . در مساÙرت هایش به آمریکا هم زن های متعددی را Ù…ÛŒ دید Ú©Ù‡ « دوّلو » به او معرÙÛŒ Ù…ÛŒ کرد Ùˆ من در جریان نبودم ولی مطلع Ù…ÛŒ شدم . بطور Ú©Ù„ÛŒ پولهای کلانی به اینها Ù…ÛŒ داد . (68)
وی در بخش دیگری از کتاب خود مجددا به هرزه گی های شاه اشاره کرده و می گوید :
‹ علم › Ù…Øرم Ù…Øمد رضا بود Ùˆ سالها بعنوان وزیر دربار ØŒ کنترل کامل دربار Ù…Øمد رضا را بدست داشت . او هر گاه Ù…Øمد رضا Ù…ÛŒ خواست . برای او از خارج یا داخل زن پیدا Ù…ÛŒ کرد Ùˆ با هزینه های گزا٠ترتیب مجالس هم خوابگی Ù…Øمد رضا را Ù…ÛŒ داد . (69) مساله Ùساد مالی شاه Ùˆ غارت میلیاردها تومان از اموال عمومی مردم نیز مثالهای Ùراوانی دارد Ú©Ù‡ در اینجا Ùقط به برخی از آنها اشاره Ù…ÛŒ شود :
Ù…Øمد رضا Ùردی بنام « منصور مزین » ( سرلشکر باز نشسته ارتش ) را طبق Ùرمانی ØŒ رییس املاک بنیاد پهلوی در گرگان کرده بود . تصور Ù…ÛŒ کنم زمان آن Øدود 15 سال قبل از انقلاب باشد . مزین طبق دستور Ù…Øمد رضا به Ùروش این املاک Ùˆ تبدیل آن به پول نقد پرداخت . او در سال مبلغی را به Ù…Øمد رضا Ù…ÛŒ داد Ú©Ù‡ به معاون مالی دربار پرداخت Ù…ÛŒ شد Ùˆ او به Øساب Ù…Øمد رضا Ù…ÛŒ ریخت Ùˆ مبالغ هنگÙتی خودش Ù…ÛŒ دزدید ... مزین Øدود ده سال زمینهای گرگان را Ùروخت Ùˆ وقتی تمام شد Ùروش زمینهای گنبد را شروع کرد . او هر Ú†Ù‡ زمین موات Ùˆ منابع ملی در این منطقه بود Ùروخت Ùˆ سپس به سراغ زمینهای موات Ùˆ مراتع شهرستان بجنورد رÙت . پولها همه به دربار تØویل Ù…ÛŒ شد Ùˆ Ù…Øمد رضا از مزین رضایت کامل داشت . نیمی از اراضی بجنورد Ùروش رÙته بود Ú©Ù‡ انقلاب شروع شد . در زمان دولت « شری٠امامی » نماینده گرگان برای جلب نظر مردم ØŒ به دزدی های مزین اشاره کرد Ùˆ خواستار شد Ú©Ù‡ ÙˆÛŒ از منطقه اØضار Ùˆ پرونده اش به دادگستری تØویل شود . Ùˆ این در Øالی بود Ú©Ù‡ مزین مدتی قبل ایران را ترک کرده بود !
این یک نمونه از سوء استÙاده های Ù…Øمد رضا بود Ú©Ù‡ در Øالی Ú©Ù‡ با سر Ùˆ صدا در Ø·ÛŒ « انقلاب سÙید » اراضی موات Ùˆ مراتع را ملی اعلام کرد ØŒ خودش مرغوب ترین اراضی موات Ùˆ مراتع را تخریب کرد Ùˆ Ùروخت Ùˆ پول آنرا بخارج انتقال داد . (70) Ùر دوست در بخش دیگری از کتاب خود Ù…ÛŒ نویسد :
نخست وزیر میلیاردها تومان بودجه سری سالیانه ترتیب Ù…ÛŒ داد Ú©Ù‡ دو سوم آن بدستور Ù…Øمد رضا ØŒ Ú†Ù‡ برای خود Ùˆ Ú†Ù‡ برای خانواده اش Ùˆ Ú†Ù‡ هر Ùرد دیگری Ú©Ù‡ دستور Ù…ÛŒ داد ØŒ هزینه Ù…ÛŒ شد . (71)
در مورد ÙØ±Ø ØŒ ( آخرین همسر رسمی شاه ) نیز مطالب بسیاری وجود دارد Ú©Ù‡ Ùقط به چند نمونه آن اشاره Ù…ÛŒ کنیم :
ÙØ±Ø Ø¯ÛŒØ¨Ø§ Ú©Ù‡ تا قبل از ازدواج با شاه از خانواده معروÙÛŒ نبود ØŒ پس از ازدواج با Ù…Øمد رضا ØŒ همه ÛŒ اÙراد Ùامیل دیبا را Ú©Ù‡ از سراسر کشور به کاخ مراجعه کرده بودند ØŒ پذیرÙت . ‹ قطبی › پدر ÙØ±Ø ) مقاطعه کارهای سازمان برنامه Ùˆ بودجه را به انØصار خود در آورد Ùˆ با Ú©Ù…Ú© رییس سازمان برنامه Ùˆ بودجه بود ØŒ با 25 درصد استÙاده به اÙراد دیگر واگذار Ù…ÛŒ کرد . به این ترتیب ظر٠دو سه سال ØŒ ثروت او به میلیاردها تومان رسید ... اطلاع دقیق دارم Ú©Ù‡ Ùقط مهندس قطبی ØŒ مجید اعلم ( دوست شب Ùˆ روز Ù…Øمد رضا ) Ùˆ مهندس دیبا ØŒ Øدود 80 درصد مقاطعه های بزرگ کشور را از سازمان برنامه Ù…ÛŒ گرÙتند Ùˆ با 25 درصد ØÙ‚ Ùˆ Øساب بدیگران Ù…ÛŒ دادند ... هزینه شخصی ÙØ±Ø Ùˆ جواهرات Ùˆ بذل Ùˆ بخششهای او نیز Øساب جداگانه داشت Ùˆ Ùقط به لیلی امیر ارجمند ( مشاور ÙØ±Ø ) ØŒ برای طرØهای بی موردش Ø·ÛŒ چند سال ØŒ دستور پرداخت میلیاردها تومان را داد . (72) « Ùردوست » در قسمت دیگری از خاطراتش ØŒ اوج Ùساد Ùˆ غارتگری Øکومت پهلوی را چنین بیان Ù…ÛŒ کند :
از زمان نخست وزیری « هویدا » دربار ایران به دوران قاجار رجعت داده شد Ùˆ همه چیز مملکت در اختیار Ù…Øمد رضا Ùˆ ÙØ±Ø Ù‚Ø±Ø§Ø± گرÙت . هر Ú†Ù‡ زیاد Ù…ÛŒ آمد متعلق به اسد اله علم ( وزیر دربار ) بود . ارتش را هم آمریکایی ها Ùˆ انگلیسی ها Ù…ÛŒ چاپیدند Ùˆ در سÙارشات تیمسار طوÙانیان ( مسوول خرید تسلیØات نظامی ) Ù…Øمد رضا هم بی نصیب نبود Ùˆ مبالغ معتنابهی به Øسابش در خارج ریخته Ù…ÛŒ شد . بنابراین اگر دوران ÙØ±Ø Ø±Ø§ اوج Ùساد Ùˆ چپاول Ùˆ غارتگری دربار پهلوی بخوانم ØŒ سخن گزاÙÛŒ Ù†Ú¯Ùته ام . (73)
ب ) اØزاب Ùˆ نهادهای قانون گذاری :
در گزارش « نخبگان Ùˆ توزیع قدرت در ایران » به تاریخ 1355 ØŒ در مورد وضعیت مجلس نمایندگان ایران در دوران Øکومت پهلوی ØŒ چنین آمده است :
Ù…Øمد رضا در سال 1342 یعنی چهل سال پس از آنکه پدرش مجلس را تØت کنترل داشت ØŒ ÙˆÛŒ نیز پارلمانی ایجاد کرد Ú©Ù‡ خودش آنرا کاملا در اختیار داشت . در دهه ÛŒ گذشته مجلسین دوره های 21 Ùˆ 22 Ùˆ 23 همان نقشی را برای Ù…Øمد رضا ایÙا Ù…ÛŒ کردند Ú©Ù‡ مجلسین دوره پنجم تا سیزدهم برای رضا شاه ... اهدا٠متÙاوت دو دیکتاتور سلطنتی سبب شد Ú©Ù‡ دو مجلس با چهره های متÙاوت لیکن مطیع ØŒ پدید آید . در هر دو مورد ØŒ یک نماینده Ù…ÛŒ بایست Øامی برنامه های شاه باشد . هر گونه شرط دیگر تØت الشعاع این شرط مهم قرار Ù…ÛŒ گرÙت . (74) در جای دیگر چنین Ù…ÛŒ گوید : پارلمان بر خلا٠مÙهوم آن ØŒ ÛŒ قوه مقننه نیست . Ùˆ همچنین در جای دیگر نیز Ù…ÛŒ گوید : پارلمان در دوازده سال گذشته بازیچه دست شاه بوده است . (75)
در یکی دیگر از اسناد « خیلی Ù…Øرمانه » سÙارت آمریکا به تاریخ یازدهم خرداد 1357 ØŒ ضمن معرÙÛŒ Øزب رستاخیز بعنوان یک Øزب آلت دست دولت Ùˆ بعنوان سخنگوی شاه ØŒ چنین آمده است : // مجلس ( شورای ملی ) Ùˆ سنا ØŒ مانند Øزب رستاخیز Ú©Ù‡ یک تشکیلات سیاسی تک Øزبی است آلت دست دولت Ù…ÛŒ باشند . (76)
ملاØظه Ù…ÛŒ گردد Ú©Ù‡ اسناد Ùوق بخوبی گویای پوشالی بودن اØزاب Ùˆ نهادهای قانون گذاری در رژیم شاه بوده ØŒ مقامات آمریکایی Ø¨ÙˆØ¶ÙˆØ Ø§Ø² این امر مطلع بوده اند .
ج) Øقوق بشر Ùˆ آزادی های سیاسی :
دریکی از اسناد « سرّی » سÙارت آمریکا Ú©Ù‡ در اردیبهشت ماه 1350 Ùˆ در مورد اوضاع سیاسی داخلی ایران تهیه شده ØŒ در مورد آزادی های سیاسی در ایران چنین Ú¯Ùته شده است :
نا رضایتی Ù…ØاÙÙ„ Ùرهنگی ØŒ روشنÙکری ØŒ Ùˆ تجاری ØŒ از اقدامات سرکوبگرانه ساواک Ùˆ Øضور همه جانبه آن اÙزایش یاÙته Ùˆ ترس از ساواک مانع از تØقق آزادی بیان ØŒ کند شدن تجربه های Ùرهنگی Ùˆ عمرانی ØŒ Ùˆ ایجاد جوّی نا سالم گردیده است . (77) در سند دیگری به تاریخ 19 دی ماه 1357 چنین آمده است :
تخطی از Øقوق بشر توسط نیروهای امنیتی ØŒ تقریبا یک رویداد پیش پا اÙتاده معمولی بود . (78) Ùˆ در ادامه ÛŒ مطلب ØŒ با اشاره به Øوادث نیمه اول سال 1357 Ù…ÛŒ گوید :
در مرداد ماه 1357 ØŒ شاه اطلاع داد Ú©Ù‡ انتخابات پارلمانی سال آینده « صد در صد » آزاد خواهد بود Ùˆ قول آزادی مطبوعات ØŒ بیان Ùˆ اجتماعات مسالمت آمیز داد . شاه همچنین وعده داد اصلاØات بیشتری در سیستم قضایی انجام گیرد . اما علی رغم این تعهد ØŒ آشوب ها بهمان صورت ادامه پیدا کرد . نیروهای امنیتی گاهی اوقات از خشونت Ùوق العاده ای در درگیری با تظاهر کنندگان غیر Ù…Ø³Ù„Ø Ø§Ø³ØªÙاده Ù…ÛŒ کردند . دستگیری های سر خود صورت Ù…ÛŒ گرÙت Ùˆ Ù…Øدودیت خیلی از آزادی های سیاسی Ùˆ مدنی ادامه یاÙت . (79) Ùˆ در قسمت دیگری از این گزارش در مورد اعمال شکنجه توسط دستگاههای امنیتی Ú¯Ùته شده است :
قوانین جزایی ایران شکنجه را ممنوع Ù…ÛŒ کند Ùˆ مجازاتهای شدیدی برای متخلÙین تعیین Ù…ÛŒ نماید . بهر Øال ØŒ این ممنوعیت در گذشته بطور مکرر توسط نیروهای امنیتی زیر پا گذاشته شده است ... سازمان عÙÙˆ بین الملل گزارش داد Ú©Ù‡ هیاتی Ú©Ù‡ این سازمان در ماه نوامبر به ایران Ùرستاده بود ØŒ گزارشهایی از نمونه های بیشمار شکنجه Ú©Ù‡ در طول باز جویی Ùˆ بعنوان مجازات برای Ùعالیت های سیاسی از آن استÙاده Ù…ÛŒ شود ØŒ دریاÙت کرده است . (80)
« کارتر » نیز در خاطرات خود می نویسد :
طبقات متوسط Ùˆ دانشجویان Ùˆ روØانیون Ù…ÛŒ توانستند پایه های سه گانه ای برای پیشرÙت هماهنگ ایران باشند ØŒ اما از گزارش هایی Ú©Ù‡ دریاÙت کرده بودم Ù…ÛŒ دانستم Ú©Ù‡ هر سه این گروه مخال٠اقدامات شاه هستند Ùˆ برای رژیم او خطر به شمار Ù…ÛŒ روند ... (81) ساواک با بی رØÙ…ÛŒ Ùوق العاده با مخالÙان رÙتار Ù…ÛŒ کرد Ùˆ من اطلاع داشتم Ú©Ù‡ دست Ú©Ù… 2500 زندانی سیاسی در زندانهای شاه Ù…ÛŒ پوسند . شاه اعتقاد قطعی داشت Ú©Ù‡ تنها راه مقابله با مخالÙان جدی رژیم ØŒ قلع Ùˆ قمع کردن آنهاست . (82)
جملات Ùوق بخوبی Øاکی از آن است Ú©Ù‡ « کارتر » با علم به ضد مردمی بودن رژیم شاه Ùˆ نقض گسترده ÛŒ Øقوق بشر در آن رژیم ØŒ همچنان از Øکومت شاه Øمایت Ùˆ پشتیبانی Ù…ÛŒ کرده است . Ùˆ این موضوع ØŒ کاملا پوچ بودن ادعا های دولت کارتر را مبنی بر Øمایت از Øقوق بشر در دنیا ØŒ اثبات Ù…ÛŒ کند .
منابع : (61) از ظهور تا سقوط پیشین ص19. (62) همان ص19. (63) همان ص43. «منصور رÙیع زاده» نیز در این باره در کتاب خود Ù…ÛŒ نویسد : اشر٠، خواهر دو قلوی شاه ØŒ چشم دنیا را در آورد Ùˆ از همه چیز جز مسایل ( جنسی) Ùˆ Ùیلم های پور نو گراÙÛŒ خسته بود . ÙˆÛŒ اوقات خود را با هر مردی Ú©Ù‡ چشمانش را Ù…ÛŒ گرÙت گذرانده ØŒ سپس ترتیب ارتقاء آن شخص را Ù…ÛŒ داد . ر.Ú© به : شاهد Ø› از شاه تا دخالت های آشکار آمریکا در ایران . پیشین ص 321 . (64) از ظهور تا سقوط پیشین ص109 . (65) Øسین Ùردوست ØŒ « ظهور Ùˆ سقوط سلطنت پهلوی » جلد 1 تهران اطلاعات 1374 ص262 . (66) از ظهور تا سقوط پیشین ص268 . البته این نظر آمریکایی ها است Ùˆ Øال آنکه بر طبق مطالبی Ú©Ù‡ در خاطرات « اØمد علی مسعود انصاری » ( پسر دختر خاله ÙØ±Ø Ù¾Ù‡Ù„ÙˆÛŒ) آمده ØŒ هم ÙØ±Ø Ùˆ هم رضا ( ولیعهد ) همچون خود Ù…Øمد رضا پهلوی ØŒ عیاش Ùˆ Ùاسد الاخلاق بوده اند . بعنوان نمونه ØŒ به مطالب زیر Ú©Ù‡ در باره ÛŒ ÙØ±Ø Ú¯Ùته شده ØŒ توجه کنید : « Ùریدون جوادی » از دوستان ایام «ÙرØ» در مدرسه رازی Ùˆ استاد دانشگاه بود . ÙˆÛŒ همسری به اسم لیدا داشت Ú©Ù‡ ارمنی بود ... جوادی Ùˆ ÙØ±Ø Ù…Ø¯ØªÙ‡Ø§ با هم رابطه ÛŒ مخÙیانه داشتند ... یک بار یکی از تیمسارها Ú©Ù‡ از Ùرماندهان گارد بود ØŒ برای خود من [ انصاری ] Øکایت کرد Ú©Ù‡ در شکارگاه خجیر یکی از سربازان گارد ØŒ ÙØ±Ø Ùˆ جوادی را در Øال نا مناسبی دیده بود Ùˆ ظاهرا چون آدم متعصبی بوده طاقت نمی آورد Ùˆ نزد تیمسار مزبور Ù…ÛŒ آید Ùˆ ضمن باز Ú¯Ùتن ماجرا Ù…ÛŒ گوید : ما خیال Ù…ÛŒ کردیم Ú©Ù‡ از یک زن عÙÛŒÙÙ‡ نگهبانی Ù…ÛŒ کنیم Ùˆ نمی دانستیم Ú©Ù‡ این طور مسایلی هم در میان است . ر.Ú© . به : اØمد علی مسعود انصاری . « پس از سقوط ( سرگذشت خاندان پهلوی در دوران آوارگی ) » تهران : موسسه مطالعات Ùˆ پژوهشهای سیاسی 1371 ØŒ ص52Ùˆ166 . ÙˆÛŒ در بخش دیگری از کتاب در مورد رابطه ÛŒ نا مشروع این دو Ù†Ùر با هم Ù…ÛŒ گوید : در همان ایامی Ú©Ù‡ شاه در بیمارستان معادی قاهره بستری Ùˆ در Øال مرگ بود ØŒ جوادی Ùˆ ÙØ±Ø ØŒ شبها در اتاق انتظار خصوصی بیمارستان ØŒ با هم بسر Ù…ÛŒ بردند . همان ص167 . انصاری در مورد روابط نا مشروع سایر دوستان ÙØ±Ø Ù†ÛŒØ² Ù…ÛŒ گوید : در مکزیک ØŒ خدمه شاه همیشه پیش من گله Ùˆ شکایت Ù…ÛŒ کردند Ú©Ù‡ در اینجا دوستان زن شهبانو ØŒ دست به کارهایی Ù…ÛŒ زنند Ú©Ù‡ آبروی ما Ù…ÛŒ رود . من هم بالاخره یک روز طاقت نیاوردم Ùˆ ماجرا را با ÙØ±Ø Ø¯Ø± میان گذاشتم Ùˆ Ú¯Ùتم خانه ÛŒ شاه Øرمت دارد ! Ùˆ برای ØÙظ Øریم این خانه به دوستانتان بگویید جلوی خود Ùˆ کارهایشان را بگیرند . اما با کمال تعجب ØŒ ایشان جواب داد Ú©Ù‡ اینها اختیار پایین تنه خودشان را دارند Ùˆ به کسی مربوط نیست ! همان ص 167 Ùˆ 168 . (67) همان ص269 . (68) ظهور Ùˆ سقوط سلطنت پهلوی پیشین ص209 . (69) از ظهور تا سقوط ص255 . (70) همان ص217Ùˆ218 . (71) ظهور Ùˆ سقوط پهلوی پیشین ص217 . (72) همان ص212 الی 215 . در مورد غارت ثروت های این کشور Ùˆ خارج کردن آنها بصورت جواهرات ØŒ توسط اعضای خاندان سلطنت ØŒ انصاری در کتاب خود Ù…ÛŒ نویسد:
موقع ترک وطن ØŒ شاه Ùˆ خانواده اش مقدار زیادی از جواهرات خود را بهمراه آوردند . از جمله شاه بهمراه اثاثیه خود چهار جعبه جواهرات آورد . استوار شهبازی Ú©Ù‡ همراه خانم دیبا ( مادر ÙØ±Ø ) جواهرات را برای امانت سپردن به بانک سوییس برده بود ØŒ به من Ú¯Ùت Ú©Ù‡ جواهرات در چهار جعبه بزرگ ØŒ هر یک به اندازه نیم قد انسان بود . البته این جواهرات خود شاه Ùˆ ÙØ±Ø Ø¨ÙˆØ¯ . والا Øضرتها نیز جواهرات خود را بطور جدا گانه ای آورده بودند . بویژه اشر٠، Ú©Ù‡ همانگونه Ú©Ù‡ پیشتر ذکر شد ØŒ پیش از اوج گیری انقلاب ØŒ از ایران خارج شده بود . هم چنین ملکه مادر هم ØŒ Ú©Ù‡ Øدود یک سال قبل از انقلاب به لندن آمده بود . بیشتر جواهرات خود را در همان زمان همراه آورده بود . ر.Ú©.به : پس از سقوط پیشین ص301 . (73) همان ص215 . (74) از ظهور تا سقوط پیشین ص69 . (75) همان ص21 . (76) ایران در انقلاب پیشین ص90 . (77) از ظهور تا سقوط پیشین ص394 . (78) ایران در انقلاب پیشین ص394 . (79) همان ص395 . (80) همان ص396 . (81) سیاست خارجی آمریکا Ùˆ شاه پیشین ص 322Ùˆ323 . « ادوارد کندی » Ú©Ù‡ مبارزه نامزدی Øزب دمکرات را در برابر کارتر ØŒ آغاز کرده بود Ú¯Ùت : شاه یکی از خشن ترین رژیم ها را در تاریخ بشر اداره Ù…ÛŒ کرده است . ر.Ú©.به : Ùاطمه رجبی . « آمریکا شیطان بزرگ » تهران کتاب ØµØ¨Ø 1376 ØŒ ص104 . (82) سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی پیشین ص477 Ùˆ 478 .
بخش Ù‡Ùتم : ماموریت هایزر در ایران
در Ø·ÛŒ سالهای 1356 – 57 Ú©Ù‡ طوÙان سهمگین انقلاب اسلامی ØŒ طومار دولتهای دست نشانده شاه را یکی پس از دیگری درهم Ù…ÛŒ پیچید ØŒ بالاخره شاه با مشورت آمریکا ØŒ « شاپور بختیار » را برای تشکیل کابینه دعوت کرد . (83) Ùˆ در نهایت خود نیز مجبور شد Ú©Ù‡ بر اثر Ùشار مردم ØŒ کشور را ترک گوید Ùˆ قدرت را به بختیار واگذار کند .
اما مخالÙت امام خمینی ره Ùˆ ملت مسلمان با دولت بختیار – Ú©Ù‡ آن را دست نشانده آمریکا Ù…ÛŒ دانستند – باعث شد Ú©Ù‡ بختیار نیز در عمل نتواند به اعتصابات Ùˆ تظاهرات میلیونی مردم خاتمه دهد Ùˆ این امر سبب گردید تا برخی از سردمداران کاخ سÙید به Ùکر انجام یک کودتای نظامی Ùˆ قلع Ùˆ قمع کردن گسترده مردم مسلمان ایران بیاÙتند . (84) بدین خاطر ØŒ ژنرال « هایزر » Ú©Ù‡ معاون نیروهای « ناتو » در اروپا بود ØŒ را به ایران اعزام کرده تا ÙˆÛŒ زمینه های کودتا را Ùراهم سازد . ژنرال « رابرت هایزر » Ú©Ù‡ از ژنرالهای چهار ستاره نیروی هوایی آمریکا بود ØŒ بالاترین درجه نظامی زمان ØµÙ„Ø Ø¯Ø± آمریکا را داشت . ÙˆÛŒ بعلت سابقه خدمت در ایران Ùˆ تماسهای متعدد شخصی اش با اÙسران بلند پایه ÛŒ ایران ØŒ انتخاب شده بود . ÙˆÛŒ ماموریت داشت تا انسجام ارتش شاهنشاهی را ØÙظ کرده Ùˆ در واقع پایگاه اصلی قدرت آمریکا در ایران را ØÙظ کند . ژنرال الکساندر هیگ نیز اظهار داشته بود Ú©Ù‡ مقامات کاخ سÙید ØŒ هد٠از ماموریت هایزر را انجام یک کودتای نظامی عنوان داشته بودند . (85) همچنین ÙˆÛŒ وظیÙÙ‡ داشت تا ارتش را به Øمایت از دولت بختیار ترغیب کند . (86)
در روز چهاردهم دی ماه 1357 خبر ورود ÙˆÛŒ بصورت سرّی به رییس نمایندگی نظامی آمریکا در ایران ( ژنرال Ùیلیپ گاست ) داده Ù…ÛŒ شود . مقدمات کار طوری Ùراهم شده بود Ú©Ù‡ او بطور پنهانی وارد تهران شود . (87)
‹ هایزر › در مورد روØیه ÛŒ سران ارتش به هنگامی Ú©Ù‡ وارد ایران شده بود Ù…ÛŒ گوید : // زمانی Ú©Ù‡ به ایران رسیدم ØŒ مقامات عالیه ارتش Ù…ÛŒ خواستند بهمراه شاه ØŒ ایران را ترک کنند Ùˆ Ù†Ú¯Ù‡ داشتن آنها در ایران دشوار بود . آنان را Ù…ÛŒ بایست تشویق کرد Ú©Ù‡ بمانند زیرا در صورت خروج آنان ØŒ ارتش ایران از هم Ù…ÛŒ پاشید// . (88)
هایزر در کتاب خاطراتش ØŒ هد٠از ماموریت خود را ابلاغ پیام کارتر به ارتش ذکر نموده Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ آن ماموریت داشته سران ارتش را از Øمایت رییس جمهور آمریکا مطمئن ساخته Ùˆ ضمن آماده کردن آنان برای کودتای نظامی ØŒ از هر گونه اقدام نظامی زود هنگام Ú©Ù‡ اØتمالا موجبات گسیختگی ارتش را Ùراهم Ù…ÛŒ کرد ØŒ جلوگیری نماید .
اما آنچه Ú©Ù‡ هایزر بعنوان هد٠ماموریت خود ادعا Ù…ÛŒ کند ØŒ همه ÛŒ مطلب نیست . بلکه بنابر پاره ای گزارشات ØŒ از جمله اعترا٠سولیوان ( سÙیر آمریکا در ایران ) در کتاب خود ØŒ هد٠دیگر ماموریت هایزر علاوه بر مطالب Ùوق الذکر ØŒ بررسی اوضاع ایران Ùˆ بالاخره در صورت تشخیص وخامت اوضاع ØŒ در درجه نخست بر چیدن پایگاههای جاسوسی در مرز شوروی ØŒ Ùˆ خارج کردن دستگاههای پیچیده آن Ùˆ سایر سلاØهای پیشرÙته ØŒ Ùˆ سپس Ùسخ قراردادهای خرید اسلØÙ‡ بدست بختیار بوده است . در Øقیقت آمریکا با موÙقیت در امضاء گرÙتن از بختیار Ú©Ù‡ سند تاریخی خیانت بختیار به ملت ایران Ù…ÛŒ باشد ØŒ نه تنها اسلØÙ‡ های خریداری شده را تØویل نداد ØŒ بلکه به این وسیله موÙÙ‚ شد Ú©Ù‡ مبالغ کلانی ارز ØŒ بعنوان غرامت از Øساب ایران در بانکهای آمریکا بر داشت نموده Ùˆ بالاخره ما بقی را هم Ú©Ù‡ Øدود 9 میلیارد دلار Ù…ÛŒ شد ØŒ ضبط نماید . (89) لازم به ذکر است Ú©Ù‡ اگر هشیاری رهبری انقلاب در اÙشای توطئه خروج سلاØهای خریداری شده از ایران نبود ØŒ مسلما هواپیماهای ا٠– 14 Ùˆ موشکهای Ùونیکس Ùˆ برخی دیگر از ادوات نظامی هم در آن دوران از ایران خارج شده بود . پیام بموقع امام خمینی ره خطاب به ارتشیان در 26 دی ماه 1357 مبنی بر اÙشای تلاش آمریکا برای سرقت اسلØÙ‡ های خریداری شده از پول ملت Ù…Øروم ایران Ùˆ نیز لزوم Øراست Ùˆ مراقبت اÙسران Ùˆ درجه داران متعهد ارتش از آنها ØŒ این Ø·Ø±Ø Ø±Ø§ بر ملا Ùˆ نقش بر آب ساخت . (90)
در همان زمان در آمریکا ØŒ برژینسکی ( مشاور امنیت ملی کارتر ) ØŒ ضمن تایید Øمایت قاطع از دولت بختیار ØŒ بر این نکته تاکید Ù…ÛŒ ورزید Ú©Ù‡ هاریزر باید ارتش ایران را برای انجام کودتا در صورت شکست بسیار Ù…Øتمل بختیار ØŒ آماده کند ØŒ ÙˆÛŒ در کتاب خود در این مورد Ù…ÛŒ نویسد : // ماموریت هایزر ØŒ تضمین آمادگی ارتش برای اقدام به کودتا بود //. (91)
هایزر Ú©Ù‡ روØیه ÛŒ ضعی٠بختیار Ùˆ ژنرالهای ارتش را مشاهده کرده بود ØŒ جهت تقویت روØیه آنها ØŒ Ø·Ø±Ø ØªØ¸Ø§Ù‡Ø±Ø§Øª سلطنت طلبان Ùˆ ساواکی ها را به Øمایت از دولت بختیار ØŒ تØت پوشش Ùˆ نام Øمایت از قانون اساسی ØŒ در اول بهمن ماه 1357 پیشنهاد Ù…ÛŒ کند . (92)
این تظاهرات در Øالی انجام Ù…ÛŒ گیرد Ú©Ù‡ به توصیه ÛŒ هایزر ØŒ تظاهر کنندگان برای آنکه مردم را علیه خود تØریک نکنند ØŒ از Øمل عکس شاه خود داری کرده بودند . هایزر نتیجه ÛŒ انجام این تظاهرات را در تقویت روØیه ÛŒ بختیار مثبت ارزیابی Ù…ÛŒ کند .
هایزر در همان روز سوم بهمن 57 ( 23 ژانویه 1979)در پاسخ به نامه ژنرال الکساندر هیگ می نویسد:
// روشی Ú©Ù‡ من مشغول انجام آن هستم ØŒ در درجه اول اجرای کودتای نظامی تØت رهبری بختیار است // ( ارتش کنترل تاسیسات کلیدی نظیر Ù†Ùت ØŒ گمرکات ØŒ برق ØŒ آب ØŒ بانکها Ùˆ سپس رسانه ها را تØت رهبری بختیار ØŒ بعهده بگیرد ) .
بختیار را تاکنون برای برداشتن این گامها تشویق کرده ام . او نیز به انجام این کار تمایل نشان داده Ùˆ اکنون Ù…ÛŒ خواهم کاری کنم Ú©Ù‡ سرعتش را زیاد کند . اگر اینکار موÙÙ‚ نشود . توصیه من به آنها این خواهد بود Ú©Ù‡ بطور مستقیم به سراغ انجام کودتای نظامی بروند ... ما روی این برنامه ها با اولویت بسیار زیادی بطور 24 ساعته کار Ù…ÛŒ کنیم . (93)
در روز نهم بهمن ماه ØŒ هنگامی Ú©Ù‡ هایزر از تظاهرات مردم در میدان انقلاب Ùˆ اطرا٠ستاد ژاندارمری مطلع Ù…ÛŒ شود ØŒ به تیمسار قره باغی Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ برای مقابله با تظاهر کنندگان ØŒ بسوی آنها شلیک کنند . قره باغی نیز این رهنمود هایزر را به اجرا گذاشته Ùˆ در نتیجه دهها Ù†Ùر بخاک Ùˆ خون کشیده Ù…ÛŒ شوند . (94)
بدنبال این جریان ، هایزر در کتاب خود در توصی٠جلسه ی روز بعد با سران ارتش می گوید :
تیمسار قره باغی روز دهم بهمن در Øالی Ú©Ù‡ در باره ÛŒ Øادثه ÛŒ روز قبل ستاد ژاندارمری اØساساتی شده بود ØŒ سعی کرد گناه را به گردن من Ú©Ù‡ دستور داده بودم سربازان لوله های Ø³Ù„Ø§Ø Ø±Ø§ پایین آورده Ùˆ بسوی جمعیت شلیک کند ØŒ بیاندازد . او با انگشت خود به سمت من اشاره کرد Ùˆ Ú¯Ùت : شما را باید سرزنش کنیم ØŒ دست شما به خون آلوده است . (95)
این اعتراÙات هایزر بخوبی نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ کشتار دهها Ù†Ùر از مردم تهران در روز نهم بهمن ماه 1357 در میدان انقلاب تهران ØŒ بدستور ÙˆÛŒ انجام گرÙته است .
در روز سیزدهم بهمن ØŒ ژنرال « جونز » ( رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات متØده ) در مکالمه تلÙÙ†ÛŒ با هایزر از او Ù…ÛŒ پرسد Ú©Ù‡ آیا ارتش بدون Øضور ÙˆÛŒ [هایزر] قادر به کودتای نظامی هست یا خیر ØŸ هایزر پاسخ Ù…ÛŒ دهد Ùکر Ù…ÛŒ کنم Ú©Ù‡ قادر به این کار هستند Ùˆ اگر بختیار به آنها دستور بدهد ØŒ به این کار اقدام خواهند کرد . (96)
هایزر چند روز بعد ØŒ ایران را به مقصد آمریکا ترک Ú¯Ùت . ÙˆÛŒ قبل از ترک تهران ØŒ در دیدار با سران ارتش Ú¯Ùت :
تا به Øال هر کاری Ú©Ù‡ انجام شده ØŒ با Ùشار مداوم من Øاصل شده است ... دولت بختیار ممکن است در آستانه سقوط قرار گیرد . اگر چنین اتÙاقی اÙتاد ØŒ ارتش Ùورا Ùˆ قاطعانه وارد عمل شود ØŒ کودتا کند Ùˆ کنترل کشور را در دست بگیرد . (97)
اما سران ارتش شاهنشاهی Ú©Ù‡ در اثر خروج شاه از کشور Ùˆ تمرد روز اÙزون سربازان از دستورات اÙسران ماÙوق ØŒ بشدت دچار سر در Ú¯Ù…ÛŒ Ùˆ تÙرقه شده بودند ØŒ جرات دست زدن به چنین اقدامی را پیدا نکردند .
در چنین شرایطی ØŒ دولتمردان آمریکا Ú©Ù‡ نمی توانستند از دست رÙتن یکباره ÛŒ تمامی مناÙع خود در ایران را شاهد باشند ØŒ در آخرین Ù„Øظات عمر رژیم شاهنشاهی ØŒ باز هم قصد اعزام هایزر به ایران Ùˆ انجام قطعی کودتا را داشتند .
هایزر در کتاب خود راجع به این موضوع می گوید :
یکشنبه یازدهم Ùوریه 1979 ( 22 بهمن 1357 ) ØŒ معاون وزیر دÙاع ØŒ از من پرسید Ú©Ù‡ آیا مایلم برای ترتیب یک کودتای نظامی به تهران بر گردم ØŸ به او یاد آوری کردم Ú©Ù‡ همواره Ú¯Ùته بودم اگر رهبری ارشد ارتش ایران از بین برود ØŒ تمام سیستم ارتش کشور سقوط خواهد کرد . سپس Ú¯Ùتم وضعیت Ùعلی ایران را با توجه به اینکه اÙراد ارشد ارتش در زندان هستند ØŒ Øتی بسیار وخیم تر Ù…ÛŒ دانم ... تنها مقامی Ú©Ù‡ در کاخ سÙید به کودتا علاقه مند به نظر Ù…ÛŒ رسید ØŒ برژینسکی بود ... Ú¯Ùتم تØت شرایط زیر Ù…ÛŒ توانم بر گردم : به مقدار نا Ù…Øدود نیاز به پول خواهد بود Ø› باید Øدود ده الی دوازده ژنرال آمریکایی را با خود ببرم Ø› Ùˆ ده هزار Ù†Ùر از بهترین سربازان آمریکایی را نیز لازم دارم . زیرا در این موقعیت نمی دانستم روی Ú†Ù‡ تعداد از سربازان ایرانی Ù…ÛŒ توانم Øساب کنم . (98)
اما شتاب کوبنده ÛŒ انقلاب ØŒ دیگر Ùرصتی برای زمامداران کاخ سÙید باقی نگذارد تا به نقشه ÛŒ کودتای خود بتوانند جامه ÛŒ عمل بپوشانند . دولتمردان آمریکا Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ چندین دهه از رژیمی خودکامه Øمایت Ù…ÛŒ کردند . (99) بالاخره در 22 بهمن ماه 1357 طعم تلخ شکست را چشیدند .
منابع : (83) در تاریخ Ù‡Ùتم دی ماه کارتر Ø·ÛŒ پیامی به شاه Ù…ÛŒ گوید : چنانچه تشکیل دولت غیر نظامی بزودی امکان پذیر باشد ØŒ یعنی دولتی میانه رو Ú©Ù‡ بتواند با ایالات متØده Ùˆ شاه همکاری کرده Ùˆ نظم را اعاده کند ØŒ ØªØ±Ø¬ÛŒØ Ø¯Ø§Ø¯Ù‡ Ù…ÛŒ شود . ر.Ú©.به: سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی ص36 . (84) آمریکایی ها از مدتها قبل به Ùکر راه انداختن یک کودتای نظامی بودند « برژینسکی » در این مورد Ù…ÛŒ گوید : ارتش منضبط Ùˆ قوی بود . همتاهای آن در پاکستان ØŒ ترکیه ØŒ برزیل ØŒ مصر Ùˆ نقاط دیگر ØŒ در شرایط مشابه Ùˆ دشوار ثابت کردند Ú©Ù‡ برای تصاØب قدرت Ùˆ سپس اداره ÛŒ امور شایسته اند . دلیلی وجود نداشت Ú©Ù‡ در ایران چنین نباشد ØŒ بخصوص اگر دستور این اقدام را شاه صادر Ù…ÛŒ رد . همان ص67 . (85) رابرت هایزر « ماموریت مخÙÛŒ هایزر در تهران » ترجمه Ù…Øمد Øسین عادلی . تهران موسسه خدمات Ùرهنگی رسا 1368 ص15 . (86) همان ص376 . (87) همان ص53 . ترس مقامات آمریکایی از آن بود Ú©Ù‡ خبر ورود یک ژنرال آمریکایی به گوش مردم ایران برسد Ùˆ Øساسیت Ùˆ عکس العمل آنان بر انگیخته شود . البته چند روز بعد ØŒ بالاخره این خبر Ùاش شد Ùˆ بنابر گزارش روزنامه آمریکایی « نیویورک تایمز » یکی از شعارهای مردم در تظاهرات آن ایام ØŒ « مرگ بر هایزر » بود . ر.Ú©.به: ماموریت در ایران ØŒ ص258 . (88) جواد منصوری « سیر تکوینی انقلاب اسلامی » تهران : دÙتر مطالعات سیاسی Ùˆ بین المللی 1375 ص356 . (89) « تیمسار Ùردوست » در کتاب خود در این زمینه Ù…ÛŒ گوید : بختیار Øدود 60 میلیون تومان از هزینه سری نخست وزیری را به Ù†Ùع خود برداشت کرد . Øدود 10 میلیون تومان آن را بابت باخت های خود در قمار پرداخت Ùˆ Øدود 10 میلیون تومان هم به منوچهر آریانا داد Ùˆ بقیه آنرا به جسب زد ... ولی این دزدی بختیار در برابر خیانتی Ú©Ù‡ او کرد ØŒ هیچ است Ùˆ آن لغو سÙارشات وسایل نظامی با آمریکا Ùˆ انگلیس بود . مسلما یکی از ماموریتهای هایزر همین بود ØŒ زیرا واسطه لغو قرارداد باید نظامی باشد . جمع این سÙارشات ØŒ ظاهرا Øدود 11 میلیارد دلار بود Ú©Ù‡ اکثر این وجوه بعنوان پیش قسط پرداخت شده بود . به نظر من خیانت بختیار ØŒ Ø´Ùقت ( وزیر جنگ ) Ùˆ قره باغی ( رییس ستاد ارتش ) در این مساله بسیار بزرگ است Ùˆ مسلم است Ú©Ù‡ از این بابت ØÙ‚ Ùˆ Øساب کلانی در خارج به بختیار پرداخت شده است . ر.Ú©.به : ظهور Ùˆ سقوط سلطنت پهلوی ص608 . (90) ماموریت مخÙÛŒ هایزر در تهران ص4. (91) سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی ص48 . (92) ماموریت مخÙÛŒ هایزر در تهران ص275 . (93) همان ص306 . در این راستا ØŒ کارتر نیز در جلسه ای با Øضور وزیر خارجه ØŒ وزیر دÙاع Ùˆ برژینسکی Ù…ÛŒ گوید : کودتای نظامی ØŒ بهترین راه جلوگیری از رسیدن آیت الله خمینی به قدرت است . دانکن ( معاون وزیر دÙاع ) نیز در گزارشی Ú©Ù‡ روز 29 ژانویه ( نهم بهمن ) به کارتر Ù…ÛŒ دهد ØŒ Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ هایزر عقیده دارد باز گشت آیت الله خمینی ØŒ به سقوط Øتمی ختیار خواهد انجامید Ùˆ زمان اقدام نظامی کودتا همین موقع است . ر.Ú©.به : سقوط شاه ØŒ جان گروگانها Ùˆ مناÙع ملی ص 52Ùˆ56 . (94) همان ص366Ùˆ374 . همان ص374 . همان ص419 . (97) همان ص283 . همان ص283 . نقل به مضمون از یکی از اسناد سÙارت آمریکا به تاریخ بهار – تابستان 1979 ر.Ú©.به : ایران در انقلاب ص503 .