| جان بولتون، معاون وزیر امورخارجه آمریکا، روز Û±Û² Ùوریه Ú¯Ùت: ایران سانتریÙوژهایی دارد Ú©Ù‡ قادر به ساخت یک بمب اتمی است Ùˆ آنها را از دید بازرسان سازمان ملل متØد پنهان Ù†Ú¯Ù‡ داشته است.
آمریکا تأکید کرد که ایران هنوز یک برنامه هسته‌ای را دنبال می‌کند و به‌نظر می‌رسد با اظهارات دیگر مقام‌های آمریکایی از جمله ریچارد آرمیتاژ و جورج بوش این کشور درباره برنامه هسته‌ای ایران، دور تازه‌‌ای از اتهامات علیه ایران شروع شده باشد.
این در Øالی است Ú©Ù‡ کمال خرازی، وزیر امورخارجه ایران بر ØÙ‚ ایران در دستیابی به Ùناوری صلØ‌آمیز هسته‌ای تأکید کرد Ùˆ Ú¯Ùت: اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هر سؤالی در زمینه برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد، ما آماده برطر٠کردن آنها هستیم. ÙˆÛŒ با اشاره به اتهامات مقام‌های آمریکایی اÙزود: اÙرادی Ú©Ù‡ چنین اتهاماتی را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ù†Ø¯ باید مدرکی برای اثبات اتهامات خود ارائه کنند.[Û±]
پیشینه
ایران به‌عنوان کشوری Ùاقد Ùناوری هسته‌ای، پروتکل معاهده منع گسترش سلاØ‌های هسته‌ای را در Û±Û¹Û¶Û¸ امضا کرد Ùˆ برنامه صلØ‌آمیز هسته‌ای خود را عملاً از اوایل دهة Û·Û° آغاز کرد. تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران به‌منظور گسترش این برنامه قراردادهای متعددی را با کشورهای آمریکا، آلمان، Ùرانسه Ùˆ دیگر کشورهای اروپایی امضا کرد. اما با وقوع انقلاب Ùˆ به‌دنبال آن جنگ Û¸ ساله ایران Ùˆ عراق این برنامه‌ها به Øال تعلیق درآمد.
شروع Ùعالیت‌های هسته‌ای مجدد ایران با عقد قرارداد میان ایران Ùˆ روسیه وارد مرØله جدیدی شد. در Øالیکه از این زمان به بعد ایران همواره بر صلØ‌آمیز بودن Ùعالیت‌های هسته‌ای خود تأکید داشته Ùˆ به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده است.[Û²]
با این Øال ظر٠۲ سال گذشته مسئله Ùشارهای بین‌المللی بر ایران برای Ø´ÙاÙ‌سازی برنامه‌های هسته‌ای‌اش Ùˆ به‌ویژه اتهامات آمریکا، یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مسئولان کشور بوده است. از جمله به‌دنبال گزارش ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سپتامبر Û²Û°Û°Û² درباره تکمیل قسمت‌هایی از سوخت هسته‌ای در یکی از نیروگاه‌ها به این اتهام دامن زد Ú©Ù‡ ایران در Øال دست یاÙتن به سلاØ‌های هسته‌ای است. از همان زمان وزارت خارجه آمریکا با استناد به عکس‌های ماهواره‌ای، نظامی بودن دو سایت نطنز Ùˆ اراک را تأکید کرد.[Û³]
هر چند Ú©Ù‡ گزارش Ù…Øمد البرادعی، مدیرکل آژانس با دیدار از تأسیسات هسته‌ای نطنز در Ùوریه Û²Û°Û°Û³ این تنش‌ها را به Øداقل رساند، اتهامات تازه‌ای درباره اورانیوم غنی‌شده Ú©Ù‡ در این سایت تهیه می‌شود، Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯. اورانیومی Ú©Ù‡ می‌تواند هم در ساخت سلاØ‌های هسته‌ای Ùˆ هم برای اهدا٠غیرنظامی به‌کار رود. اعلام این خبر، بر شدت بØران هسته‌ای ایران اÙزود Ùˆ کشورهای غربی خواهان اÙشای نام کشور Ùروشنده این تجهیزات شدند.[Û´]
به‌دنبال این بازدید، شورای Øکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در ژوئن Û²Û°Û°Û³ از Ùعالیت‌های ایران درباره طرØ‌ها، تجهیزات Ùˆ مواد اتمی مورد استÙاده‌اش بر طبق مقررات پیمان منع گسترش سلاØ‌‌های اتمی ابراز نگرانی کرد Ùˆ بنابراین این شورا خواهان اجرای پروتکل الØاقی توسط ایران شد. آمریکا هم از این گزارش استقبال کرد Ùˆ خواهان Øمایت همه اعضای شورا برای Ùشار آوردن هرچه بیشتر بر ایران شد.[Ûµ] شورای Øکام در نهایت Ø·ÛŒ بیانیه شدیدالØÙ†ÛŒ در سپتامبر همین سال اعلام کرد ایران از Ø±ÙˆØ Ùˆ عبارات ذکرشده در پیمان منع گسترش سلاØ‌های هسته‌ای Ùˆ نیز اساسنامه آژانس Ùراتر رÙته Ùˆ تا اکتبر Û²Û°Û°Û³ Ùرصت دارد تا به کلیه سؤالات Ùˆ خواسته‌های آژانس درباره برنامه Ùعالیت‌های هسته‌ای خود پاسخ دهد.[Û¶]
در Øالیکه ایران تØت Ùشار شدیدی از سوی Ù…ØاÙÙ„ بین‌المللی Ùˆ Øتی داخلی در مورد پذیرش یا رد این پروتکل قرار گرÙته بود، وزرای خارجه سه کشور انگلستان، Ùرانسه Ùˆ آلمان به تهران آمدند تا مذاکراتی در این خصوص با Øسن روØانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی انجام دهند. نتیجه مذاکرات آنها در قالب بیانیه تهران Øاکی از این امر بود Ú©Ù‡ ایران برای ایجاد اعتماد Ùˆ ابراز Øسن نیت خود Ùعالیت غنی‌سازی اورانیوم را به‌طور موقت به Øال تعلیق در می‌آورد Ùˆ پروتکل الØاقی منع گسترش سلاØ‌های هسته‌ای را هم می‌پذیرد. در مقابل، طرÙ‌های اروپایی متعهد شدند از Ùعالیت‌های هسته‌ای صلØ‌آمیز ایران Øمایت کنند.[Û·]
با این Øال Ù…ØاÙÙ„ غربی به‌ویژه آمریکا به Ù…Øکوم کردن ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی Ùˆ Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù† پرونده اتمی ایران در شورای امنیت سازمان ملل متØد تأکید داشتند، به‌گونه‌ای Ú©Ù‡ تصویب قطعنامه شورای Øکام تØت‌الشعاع چنین جوی قرار گرÙت. این قطعنامه یکی از مهم‌ترین تØولات در جریان روابط ایران Ùˆ آژانس بود Ú©Ù‡ بعد از Ù‡Ùته‌ها مذاکره بین کشورهای مختل٠در Û²Û¶ نوامبر Û²Û°Û°Û³ به تصویب رسید. هرچند Ú©Ù‡ این قطعنامه Ù„ØÙ† تندی نسبت به ایران دربر نداشت Ùˆ از پذیرش پروتکل الØاقی توسط ایران استقبال می‌کرد، قویاً ایران را به‌خاطر کوتاهی‌ها Ùˆ نقض‌های گذشته‌اش در پایبندی به Ù…Ùاد مواÙقت‌نامه پادمان سرزنش می‌کند. اما نکته‌ای Ú©Ù‡ همچنان به بØران هسته‌ای ایران Ùˆ آژانس دامن می‌زد Ùˆ آمریکا با توسل به آن، رویداد جاری را دنبال می‌کند، بند Û¸ این قطعنامه است Ú©Ù‡ تأکید دارد: «در صورت بروز هر کوتاهی جدی دیگری از طر٠ایران در آینده شورای Øکام بلاÙاصله تشکیل جلسه خواهد داد تا با توجه به شرایط به توصیه مدیرکل آژانس تمامی انتخاب‌های ممکنه را مورد بررسی قرار دهد».[Û¸] بندی Ú©Ù‡ همچنان به آمریکا Ùرصت می‌دهد با هر بهانه‌ای موضوع Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù† برنامه‌های هسته‌ای ایران را در شورای امنیت پیش بکشد Ùˆ خواهان Øمایت جهانی برای تØریم اقتصادی ایران شود.
دیدگاه‌ها و نظریات
با Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù† استÙاده ایران از طرØ‌های مدرنی از سانتریÙوژهای غنی‌سازی اورانیوم در ایران Ú©Ù‡ در تولید تسلیØات هسته‌ای هم کاربرد دارد، روزنامه «الØیاه» (چاپ لندن) این موضوع را به رسوایی Ùروش تکنولوژی هسته‌ای پاکستان به کشورهای دیگر از جمله ایران ربط داد Ú©Ù‡ در Ù¾ÛŒ همکاری میان اسلام‌آباد Ùˆ واشنگتن مشخص شده است.
این روزنامه نوشت: این مسئله باعث شده Ú©Ù‡ آمریکا یک‌بار دیگر ایران را به ادامه تلاش برای دست یاÙتن به تسلیØات اتمی متهم کند.
روزنامه الØیاه تأکید کرد: پاکستان برای انتقام از Ùاش شدن همکاری هسته‌ای خود با ایران (Ø·ÛŒ اطلاعاتی Ú©Ù‡ تهران به آژانس داده)ØŒ لیست کاملی از ابزارآلات هسته‌ای صادرشده به این کشور را در اختیار آمریکا گذاشته Ú©Ù‡ ممکن است باعث اÙشا شدن سانتریÙوژهای جدید ایران شده باشد.[Û¹]
شبکه خبری بی‌بی‌سی نیز اعلام کرد: بازرسان تسلیØاتی سازمان‌ملل از یاÙتن تجهیزات مهمی خبر می‌دهند Ú©Ù‡ در ساخت بمب هسته‌ای کاربرد دارد Ùˆ ایران آنها را اعلام نکرده است. این دستگاه‌ها بیشتر یک مدل اروپایی است.
بی‌بی‌سی به نقل از یک دیپلمات غربی تأکید کرد: اخبار جدید برای ایران که به‌دنبال کسب اعتبار به‌ویژه در آژانس است، چندان خوشایند نیست.
جورج بوش هم از روش آژانس انتقاد کرد Ùˆ Ú¯Ùت: نباید به کشورهایی مانند ایران Ú©Ù‡ ظن می‌رود قوانین را نقض کرده‌اند، اجازه داده شود تعهداتشان را نادیده بگیرد.[Û±Û°]
در عین Øال بی‌بی‌سی در مطلب دیگری به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی به سخنرانی کمال خرازی، وزیر امورخارجه ایران اشاره کرد: «ایران آماده Ùروش سوخت هسته‌ای به خارج است».
خرازی در مصاØبه با ایرنا Ú¯Ùت: « ایران نمی‌تواند نسبت به برنامه‌های هسته‌ای‌اش Ú©Ù‡ آنرا غرور ملی ایران می‌داند، کوتاه بیاید Ùˆ مردم ایران Øاضر نیستند بر سر مناÙع ملی‌شان مصالØÙ‡ کنند.... هیچ دولتی ØÙ‚ ندارد این خواسته را از ما بگیرد. ولی ما Øاضر به همکاری بین‌المللی هستیم».
این شبکه خبری تأکید کرد: ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه اکتبر قول داد تا برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را به Øالت تعلیق درآورد. اما چنین صØبت‌هایی ناقض این قول است. چنین سخنانی تنها یک روز بعد از سخنرانی جورج بوش ایراد می‌شود Ú©Ù‡ Ú¯Ùته بود جهان به Ù…Øدودیت‌های بیشتری برای جلوگیری از گسترش سلاØ‌های هسته‌ای نیاز دارد.
این شبکه اÙزود: بر طبق معاهده منع گسترش سلاØ‌های هسته‌ای، کشور ما تنها در صورتی می‌تواند به غنی‌سازی اورانیوم بپردازد Ú©Ù‡ قبلاً به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده باشد، در Øالیکه ایران این مطلب را پنهان کرده است.[Û±Û±]
ریچارد بوچر، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا نیز Ú¯Ùت: واشنگتن تا زمان برگزاری اجلاس آژانس در Û¸ تا Û±Û° مارس (Û±Û¸ تا Û²Û° اسÙندماه) به ایران Ùرصت می‌دهد به تعهدات خود عمل کند.
به گزارش رویترز، ÙˆÛŒ تأکید کرد: اگر مشخص شود Ú©Ù‡ ایران به تعهدات خود عمل نکرده، آمریکا از شورای Øکام شدیداً می‌خواهد این موضوع را برای اعمال تØریم‌های اØتمالی یا دیگر گزینه‌ها علیه ایران به شورای امنیت سازمان‌ملل ارجاع دهد.
بوچر با ابراز تردید نسبت به تمایل ایران به تبعیت از به مقررات آژانس، اÙزود: تأکید اصلی ما ترغیب ایران به پایبندی به تعهداتش است، تا هنگامی‌که مدیرکل آژانس به شورای Øکام در ماه مارس گزارش می‌دهد، شاهد باشیم آیا ایران به تعهدات خود پایبند بوده یا نه.
این سخنگو ØªØµØ±ÛŒØ Ú©Ø±Ø¯: آمریکا Ùکر نمی‌کند ایران تصمیم استراتژیکی را برای توقی٠تلاش‌هایش برای توسعه توانایی سلاØ‌های هسته‌ای خود اتخاذ کرده باشد.
ÙˆÛŒ اضاÙÙ‡ کرد: ایران علی‌رغم تعهداتش، اطلاعات Ùعالیت‌های هسته‌ای‌اش را در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار نمی‌دهد Ùˆ با اهمال در تعلیق Ùعالیت‌های خود در غنی‌سازی اورانیوم گام‌های مهمی در تولید سلاØ‌های هسته‌ای برداشته است.[Û±Û²]
روزنامه گاردین نیز با اشاره به یاÙته شدن نقشه‌های سانتریÙÙˆÚ˜ جدید Ú©Ù‡ قادر به تولید سوخت هسته‌ای با دو برابر سرعت دستگاه‌هایی است Ú©Ù‡ کارشناسان ایرانی در Øال ساخت آن هستند، از قول مسئولان آژانس نوشت: نقشه جدید متعلق به شبکه پاکستانی Ùˆ نقشه عبدالقدیرخان (پدر بمب اتمی پاکستان) است.
این روزنامه تأکید کرد: آمریکا، اروپا و مسئولان آژانس متقاعد شده‌اند که ایران از جمله کشورهایی بوده که تجهیزات جدیدی از پاکستان خریداری کرده است.
گاردین با اشاره به تØقیقات دیوید آلبرایت، تØلیلگر هسته‌ای آمریکا اÙزود؛ تجهیزات سانتریÙÙˆÚ˜ جدید ایران قادر است اورانیومی تولید کند Ú©Ù‡ برای ساخت Û³Û° Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø³ØªÙ‡â€ŒØ§ÛŒ در سال کاÙÛŒ باشد. در Øالیکه در اکتبر گذشته ایران قول داد تولید اورانیوم غنی‌شده را متوق٠کند. اما Ù…Øمد البرادعی گزارش داده Ú©Ù‡ ایران به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهد Ùˆ تعهدات خود را زیر پا گذاشته است.
این روزنامه با اشاره به تÙاهم‌نامه اتمی اروپاییان با تهران آنرا به بن‌بست رسیده Ùˆ در خطر شکست دانست Ùˆ ادامه داد؛ Ú¯Ùتگوهای مقامات رسمی انگلیس، آلمان Ùˆ Ùرانسه با Ù…Øمد البرادعی درباره این بن‌بست به قول یکی از دیپلمات‌ها هیچ پیشرÙتی نداشت.[Û±Û³]
از طر٠دیگر خبرگزاری رویترز با اشاره به بØران اخیر به نقل از دیپلمات‌ها در وین نوشت: واشنگتن اØتمالاً منتظر گزارش مقدماتی Ù…Øمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌ماند تا تصمیم بگیرد موضوع ایران را به شورای امنیت بکشاند یا نه. اگر گزارش البرادعی درباره ایران تند باشد مسلماً واشنگتن این تصمیم را عملی خواهد کرد.
این خبرگزاری اÙزود؛ این سؤال Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª Ú©Ù‡ آیا Ùرانسه، بریتانیا Ùˆ آلمان همچنان از ایران Øمایت خواهند کرد. در Øالیکه اقدام اخیر ایران نقض تواÙق‌نامه بین این کشورها Ùˆ ایران بوده است Ùˆ بعضی از دیپلمات‌ها می‌گویند Ùرانسه Ùˆ بریتانیا از اقدام ایران در پنهانکاری جدیدش آزرده شده‌اند.
از طر٠دیگر تونی بلر در جدیدترین واکنش‌اش اعلام کرد: تا گزارش ماه مارس، آژانس منتظر خواهد ماند Ùˆ در پاسخ به این سؤال Ú©Ù‡ آیا باید Ùشار بیشتری به ایران وارد آید، Ú¯Ùت: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران مسئول است Ùˆ در مورد عملکرد ایران گزارش خواهد داد... من Ùکر می‌کنم به جای هر اظهارنظری در این مرØله، باید منتظر این گزارش باشیم.[Û±Û´]
این خبرگزاری درباره رابطه ایران Ùˆ روسیه نیز نوشت: تهران Ùˆ مسکو بر سر Ù…Øموله‌های هسته‌ای برای سایت Û¸Û°Û° میلیون دلاری بوشهر گیر اÙتاده‌اند. سایتی Ú©Ù‡ روسیه علی‌رغم مخالÙت‌های آمریکا در ساخت آن با ایران همکاری کرده است.
در Øالیکه دیپلمات‌های غربی با Ù†Øوه برخورد روسیه با ایران مخالÙند، استدلال می‌کنند Ú©Ù‡ ایران هنوز هیچ همکاری با بازرسان سازمان‌ملل نکرده است. بر طبق گزارش رویترز یکی از دیپلمات‌ها تأکید کرد: پیدا شدن نقشه سانتریÙÙˆÚ˜ جدید نتیجه عدم همکاری ایران با بازرسان آژانس بین‌الملل انرژی اتمی است. ÙˆÛŒ اضاÙÙ‡ کرد: ایران تصدیق کرده Ú©Ù‡ آژانس از وجود این نقشه‌ها باخبر بوده است.
برطبق این گزارش وزیر انرژی روسیه هم اظهار امیدواری کرد Ú©Ù‡ روسیه Ùˆ ایران بتوانند به همکاری‌های هسته‌ای خود ادامه دهند، به‌ویژه Ú©Ù‡ روسیه از ایران خواسته تا سوخت استÙاده‌شده هسته‌ای را به‌ روسیه بازگرداند Ùˆ ایران به‌خاطر هزینه انتقال آن سرباز زده است.
رومیا نتس٠در اینباره Ú¯Ùت: ایالات‌متØده از ما انتقاد می‌کند Ú©Ù‡ ایران به‌دنبال کسب سلاØ‌های هسته‌ای با پوشش استÙاده صلØ‌آمیز است. اما ما به آنها Ú¯Ùته‌ایم Ú©Ù‡ اشتباه می‌کنند.[Û±Ûµ]
روزنامه هرالد تریبون نیز با اشاره به سخنان بوش Ú¯Ùت: باید به‌سرعت اقداماتی برای جلوگیری از گسترش سریع تکنولوژی سلاØ‌های هسته‌ای انجام شود. در Øالیکه روش‌های Ù…Øدودی برای مقابله با آن وجود دارد.
بوش با تأکید بر اینکه هیچ کشوری مجاز به استÙاده از تجهیزات هسته‌ای نیست، اÙزود: باید کنترل بیشتری بر صادرات تجهیزات هسته‌ای، تقویت Ùعالیت‌های جاسوسی Ùˆ Ùشار قانونی ضد کشورهای یاغی صادرکننده این تجهیزات انجام شود.
این روزنامه ØªØµØ±ÛŒØ Ú©Ø±Ø¯: در عین Øال ÙˆÛŒ به ممنوع کردن صادرات اورانیوم غنی‌شده Ùˆ پلوتونیم به کشورهایی Ú©Ù‡ در Øال توسعه برنامه سوخت هسته‌ای خود هستند، نیز پاÙشاری کرد.
بر طبق خبر این روزنامه بوش ادامه داد: در Øالیکه معاهده منع گسترش سلاØ‌های هسته‌ای به امضاء‌کنندگان خود اجازه می‌دهد Ú©Ù‡ به چنین تکنولوژی‌هایی دسترسی داشته باشند، کشورهایی مانند ایران Ùˆ عراق از آن به‌عنوان ابزاری برای دست‌ یاÙتن به سلاØ‌های هسته‌ای سوء‌استÙاده کرده‌اند.[Û±Û¶]
خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز به سخنان کمال خرازی در پایان چهاردهمین همایش بین‌المللی خلیج‌Ùارس اشاره کرد؛ Ú©Ù‡ پیشرÙت ایران را در برنامه‌های هسته‌ای‌اش ØÙ‚ مشروع دانست Ùˆ Ú¯Ùت: ما بر ØÙ‚ خود پاÙشاری می‌کنیم Ùˆ کسی نمی‌تواند ما را از آن Ù…Øروم کند.
این خبرگزاری تأکید کرد: این سخنان در واقع پاسخی به سخنان اخیر بوش است Ú©Ù‡ تنها کشورهای خاصی ØÙ‚ تولید Ùناوری هسته‌ای را دارند.
خرازی در این سخنان موضوع کش٠دستگاه‌های سانتریÙÙˆÚ˜ توسط دیپلمات‌های آژانس را تلاش عده‌ای برای جنجال‌آÙرینی در آستانه تشکیل جلسه شورای Øکام ذکر کرد Ùˆ اÙزود: ایران تنها تØقیقاتی در زمینه ساخت این دستگاه‌ها انجام داده Ùˆ هنوز اقدامی برای تولید آنها انجام نداده است Ú©Ù‡ این موضوع هم به آژانس اطلاع داده شد.[Û±Û·]
البته در کنار این گزارش‌‌ها خبرگزاری Ùرانسه خبر داد Ú©Ù‡ کش٠جدید بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران نکته جدیدی را در خصوص قابلیت‌های این کشور نشان نمی‌دهد.
به گزارش ایسنا، این خبرگزاری به نقد از دیپلمات‌هایی Ú©Ù‡ نام آنها را نبرد، گزارش کرد: کش٠جدید بازرسان آژانس در ایران طرØÛŒ نبوده است Ú©Ù‡ آژانس به‌واسطة آن بتواند موضوع ایران را به شورای امنیت ارجاع دهد.
در بخش دیگر از این گزارش به نقل از مارک گوازدکی، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده؛ انتظار می‌رود البرادعی گزارش‌های خود را درباره ایران Ùˆ لیبی در جریان سی Ùˆ پنجمین نشست شورای Øکام Ú©Ù‡ از Û¸ ماه مارس به مدت یک Ù‡Ùته برگزار می‌شود، ارائه کند.
خبرگزاری Ùرانسه تأکید کرد: گزارش مربوط به ایران سرسختانه‌تر از گزارشی خواهد بود Ú©Ù‡ در خصوص لیبی منتشر می‌شود.[Û±Û¸]
از سوی دیگر گزارش‌هایی از سوی خبرگزاری‌ها Ùˆ سایت‌های خبری منتشر شد Ú©Ù‡ از Øمله نظامی آمریکا Ùˆ یا اسرائیل برای از بین بردن سایت‌های هسته‌ای ایران خبر داد.
از جمله سایت خبری بازتاب به نقل از شبکه تلویزیونی «ای.بی.سی» آمریکا آورد: ایالات‌متØده مطمئن است Ú©Ù‡ ایران به تلاش خود برای ساخت بمب اتمی ادامه می‌دهد. بنابراین دولت آمریکا از همه راهکارها Ùˆ وسایل ممکن برای برخورد با این معضل از جمله Øمله نظامی استÙاده خواهد کرد.
بازتاب در عین Øال در تÙسیری Øمله نظامی را به‌خاطر پیامدهای بد آن در عراق برای آمریکا رد می‌کند Ùˆ معتقد است آمریکا به جای Øمله نظامی، پرونده هسته‌ای ایران را به‌تدریج به شورای امنیت می‌کشاند تا مقدمات تØریم بین‌المللی ایران را Ùراهم کند.
از طر٠دیگر ممکن است آمریکا اÙراد Ùˆ گروه‌های دیگری را به نمایندگی از خود به جنگ با ایران بÙرستد.[Û±Û¹]
سایت بازتاب در این زمینه به خبر تلویزیون اسرائیل نیز اشاره می‌کند Ú©Ù‡ اعلام کرد: اسرائیل Ø·ÛŒ چند ماه آینده به ایران Ùˆ سوریه Øمله خواهد کرد.
براساس این خبر، اسرائیل تأکید کرده Ú©Ù‡ دیگر منتظر اعمال Ùشارهای آمریکا بر رژیم Øاکم بر دمشق Ùˆ تهران نخواهد ماند Ùˆ خود شخصاً عمل خواهد کرد.
همچنین تلویزیون اسرائیل با پخش تصاویری از هواپیماهای مدرن ا٠ـ Û±Û¶ اعلام کرد: تل‌آویو در نظر دارد از این هواپیماها برای رÙع خطرات هوایی از خاک خود در مقابل تهدیدات القاعده Ùˆ نیز Øمله نظامی ایران، سوریه Ùˆ لبنان استÙاده کند.[Û²Û°]
از طر٠دیگر دکتر Øسین موسویان، دبیر کمیته روابط خارجی شورای عالی امنیت ملی در مصاØبه با روزنامه همشهری درباره وجود مرکز پیشرÙته‌تری از نطنز ساخت نسل جدید سانتریÙÙˆÚ˜(G2) Ú¯Ùت: ایران هیچ مرکز غنی‌سازی دیگری غیر از نطنز ندارد Ú©Ù‡ آنهم به اطلاع آژانس رسیده است. اینکه ایران نسل جدید این دستگاه‌ها را می‌سازد، دروغی Ù…Øض است. ایران تنها مطالعات Ùˆ تØقیقات بسیار اولیه در مورد این نوع سانتریÙÙˆÚ˜ را انجام می‌دهد Ùˆ آژانس را از این تØقیقات قبلاً مطلع ساخته است.
ÙˆÛŒ درباره صدور سوخت هسته‌ای نیز تأکید کرد: ایران در شرایط Ùعلی نه سوخت هسته‌ای تولید کرده Ùˆ نه تولید می‌کند. ایران تصمیم دارد ابتدا Ùˆ قبل از هر چیز راجع به پروژه غنی‌سازی خود اعتماد جهانی را جلب کند. ما Ùعلاً در این مرØله هستیم. امضای پروتکل الØاقی مهم‌ترین اساس اعتمادسازی در این مورد است. طبیعی است بعد از اعتمادسازی ما آماده همکاری‌های متقابل بین ایران Ùˆ جامعه جهانی خواهیم بود.
موسویان علت مواضع سیاسی اخیر آمریکا را هم ضربه مهلکی دانست Ú©Ù‡ به استراتژی یک‌جانبه‌گرایی آمریکا Ù€ به‌خاطر همکاری‌های ایران Ùˆ اروپا برای Øل‌وÙصل بØران هسته‌ای Ù€ وارد شد.[Û²Û±]
در کنار واکنش‌های رسمی به دور جدید اتهامات علیه ایران، دکتر علی‌اکبر صالØی، نماینده پیشین ایران در ‌آژانس بین‌المللی انرژی اتمی Ù€ Ú©Ù‡ اکنون عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شری٠است Ù€ بین‌المللی کردن پروژه غنی‌سازی ایران را یکی از راهکارهای خروج از بن‌بست Ùعلی چالش‌ هسته‌ای دانست.
ÙˆÛŒ در مصاØبه با سایت خبری بازتاب اÙزود: دکتر البرادعی در نشست سپتامبر گذشته شورای Øکام درباره روند دستیابی کشورهای جدید به تکنولوژی غنی‌سازی، پیشنهاد بین‌المللی این تکنولوژی را Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡ بود.
صالØÛŒ در ادامه Ú¯Ùت: پیشنهاد البرادعی با توجه به Ù…Øترم شناختن ØÙ‚ کشورهای عضو NPT بر استÙاده صلØ‌آمیز از سیکل هسته‌ای ویژه Ùرایند غنی‌سازی، بنا شده بود تا با توجه با امکان سوءاستÙاده از تکنولوژی هسته‌ای توسط گروه‌های تروریستی Ùˆ مراکز غیررسمی برای ایجاد امنیت بیشتر در برابر این آسیب، Ùرایند غنی‌سازی در کشورهای مختل٠به‌صورت بین‌المللی انجام شود.
این Ùعالیت Ú©Ù‡ با مشارکت دیگر کشورها Ùˆ تØت نظارت سازمان بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌شود،‌ نگرانی‌هایی را Ú©Ù‡ در Ùعالیت‌های هسته‌ای جداگانه کشورهای مختل٠وجود دارد، برطر٠می‌سازد.
ÙˆÛŒ تأکید کرد: در شرایط کنونی، ایران نیز با بین‌المللی کردن Ùعالیت‌های غنی‌سازی خود می‌تواند توسعه آنرا تسریع کند Ùˆ همه نگرانی‌های جهانی را نسبت به Ùعالیت‌های هسته‌ای خود کاهش دهد Ùˆ سیاست اعتمادسازی را شدت بخشد.[Û²Û²]
البته بØران هسته‌ای ایران Ùˆ درکنار آن بØران هسته‌ای لیبی وارد مراØÙ„ Øساسی شده است Ùˆ علاوه بر متهم شدن کشورهایی مانند پاکستان Ùˆ مالزی در صدور تجهیزات هسته‌ای به این کشور، از کشورهای اروپایی به‌عنوان تأمین‌کننده تجهیزات Ùˆ سانتریÙوژهای مورد استÙاده ایران Ùˆ لیبی نام برده شده است.
روزنامه Ùایننشال تایمز در سایت خبری‌اش با اشاره به این خبر نوشت: گزارش‌های جدید، جزئیات تازه‌ای را در مورد شبکه‌ای آشکار می‌کند Ú©Ù‡ دستگاه‌های سانتریÙÙˆÚ˜ را به ایران Ùˆ پاکستان در سال‌های Û±Û¹Û¹Û´Ùˆ Û±Û¹Û¹Ûµ منتقل کرد.
این روزنامه ادامه داد: پیتر گریÙین، شهروند انگلیسی ساکن Ùرانسه، واسطه اصلی این شبکه برای انتقال تجهیزات Ùˆ مواد هسته‌ای به لیبی Ùˆ ایران بود. این تجهیزات از اسپانیا Ùˆ ایتالیا خریداری شده بود.[Û²Û³]
در همین Øال صدای آمریکا گزارش کرد Ú©Ù‡ عبدالقدیرخان (پدر بمب اتمی پاکستان) در مقابل سه میلیون دلار، قطعات یک سانتریÙÙˆÚ˜ اتمی را به ایران Ùروخته است.
سایت خبری این رادیو از قول پلیس مالزی می‌گوید Ú©Ù‡ یک تبعه سریلانکایی به نام طاهر واسطه معامله بوده است. ÙˆÛŒ Ú©Ù‡ اکنون در مالزی ساکن است، Ù…Øموله این قطعات را از طریق کشتی بازرگانی متعلق به یک شرکت ایرانی به ایران Øمل کرده است.
براساس این گزارش، پلیس مالزی اعلام کرد؛ طاهر آزاد است و می‌تواند خاک این کشور را ترک کند. از آنجا که به‌نظر نمی‌رسد وی قوانین مالزی را نقض کرده باشد.[۲۴]
سخنگوی وزارت امورخارجه ایران نیز در واکنش به این گزارش‌ها اعلام کرد: ایران وسایل و تجهیزات اتمی مورد نیازش را از بازار سیاه خریداری کرده است.
به گزارش بی‌بی‌سی، وی تأکید کرد: که مقامات کشور از منشأ این تجهیزات و اینکه از کجا و کدام کشور است، اطلاعی ندارند.
براساس این گزارش این اولین‌باری است Ú©Ù‡ ایران به‌طور رسمی به خرید چنین تجهیزاتی اذعان می‌‌کند. با وجودی‌که همچنان تأکید دارد Ú©Ù‡ به‌دنبال ماجراجویی نیست Ùˆ مقدار تولید Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø³ØªÙ‡â€ŒØ§ÛŒ را ندارد.[Û²Ûµ]
در کنار Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù† مسئله بازار سیاه برای تجهیزات اتمی Ú©Ù‡ به‌شدت باعث نگرانی آژانس بین‌المللی شده است، گزارش‌هایی منتشر شده Ú©Ù‡ ایران یک برنامه هسته‌ای دیگر خود را نیز از دید بازرسان این آژانس پنهان کرده است.
واشنگتن پست در مقاله‌ای با عنوان «یک برنامه هسته‌ای دیگر از ایران» از جاه‌طلبی اتمی Ùˆ پنهانکاری اتمی Øکومت ایران Ùˆ تلاش این کشور برای ساخت Ø³Ù„Ø§Ø Ø§ØªÙ…ÛŒ سخن Ú¯Ùته است.
این روزنامه در اینباره نوشت: بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی Ù¾ÛŒ برده‌اند Ú©Ù‡ ایران به تولید پلوتونیم پرداخته Ùˆ با آن دست به یک رشته آزمایش‌های هسته‌ای زده است. پلوتونیم عنصری است Ú©Ù‡ برای انجام انÙجار اتمی ضروری است.
واشنگتن پست تأکید کرد: این آخرین یاÙته از Ùعالیت‌های هسته‌ای ایران است Ú©Ù‡ ایران قبلاً به آن اشاره نکرده است. در Øالیکه ایران سعی می‌کرد مسئله یاÙته شدن طرØ‌ها Ùˆ قطعات یک نوع سانتریÙÙˆÚ˜ پیشرÙته را تا Û¸ مارس Ú©Ù‡ جلسه شورای Øکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، پشت‌سر بگذارد،‌ یک‌بار دیگر موضوع عدم Ø´ÙاÙیت برنامه‌های اتمی ایران Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒØ´ÙˆØ¯.
این روزنامه اÙزود: ایران در گزارش‌اش به آژانس از دستگاه سانتریÙÙˆÚ˜ Ù¾ÛŒ Ù€ Û² سخن Ú¯Ùته است نه از تولید پلوتونیم Ùˆ همین Ú©Ù‡ یک برنامه پنهانی داشته، قصد Ùˆ نیت این کشور را اÙشا می‌کند.[Û²Û¶]
این گزارش‌ها زمانی درباره Ùعالیت‌های هسته‌ای ایران شدت می‌گیرد Ú©Ù‡ Ù…Øمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش خود را درباره Ùعالیت‌‌های اتمی ایران Ú©Ù‡ قرار بود Û²Û² Ùوریه ارائه کند، برای مدت نامشخصی به عقب انداخته است. گزارشی Ú©Ù‡ نقش تعیین‌کننده‌ای در جلسه شورای Øکام این آژانس در Û¸ مارس خواهد داشت.
با این‌Øال دیپلمات‌های نزدیک به آژانس در وین Ú¯Ùتند: تا زمانی‌که مسئله وجود مرکز اورانیوم غنی‌سازی پیشرÙته به‌طور کامل ØÙ„ نشود برای آژانس بسیار مشکل است Ú©Ù‡ وجود برنامه اعلام‌نشده هسته‌ای را در ایران تأیید کند.
به گزارش رویترز، با وجودی‌که ایران تØت Ùشارهای بین‌المللی در ماه اکتبر گذشته گزارش کاملی به آژانس داد به وجود چنین مرکزی Ùˆ یا انجام طرØ‌های تØقیقاتی اشاره‌ای نکرده است.
این خبرگزاری تأکید کرد: Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù† مسائل جدید در Ùعالیت‌های هسته‌ای ایران ممکن است موجب شود در آژانس از بیانیه‌های ایران مبنی بر صلØ‌آمیز بودن برنامه‌هایش Øمایت نشود.[Û²Û·]
ارزیابی
موضوع Ùعالیت‌های هسته‌ای ایران در Øالی ادامه دارد Ú©Ù‡ با توجه به قطعنامه شورای Øکام،‌ آمریکا با استÙاده از هر خبر یا یاÙته جدیدی در ایران موضوع ارجاع پرونده هسته‌ای ایران را به شورای امنیت Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ø¯. موضوعی Ú©Ù‡ Øیات اقتصادی Ùˆ سیاسی ایران را تهدید خواهد کرد. با نگاهی به سیاست‌ها Ùˆ استراتژی‌های آمریکا در منطقه شاهد مهار تهدید اÙغانستان Ùˆ عراق توسط نیروی نظامی بودیم Ùˆ اگرچه مسئله Øمله به ایران نیز هر از چند گاهی از سوی مقامات بی‌نام آمریکایی در Ù…ØاÙÙ„ خبری جهان منتشر می‌شود، بعید به‌نظر می‌رسد Ú©Ù‡ آمریکا در زمان کنونی دست به یک Øمله نظامی با نتیجه نامشخص بزند. در عوض سیاست آمریکا تØریم‌های همه‌جانبه بین‌المللی برای کشورهایی است Ú©Ù‡ با دو موضوع تروریسم Ùˆ سلاØ‌های کشتارجمعی امنیت تعریÙ‌شده کنونی آمریکا را تهدید کنند.
به همین خاطر است Ú©Ù‡ آمریکا در زمان صدور قطعنامه شورای Øکام در نوامبر سال گذشته موقتاً از مواضع خود عقب‌ نشست تا بار دیگر با کسب Øمایت جامعه جهانی به‌خاطر نقض مقررات آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ایران، خواسته خود را عملی کند.
در Øالیکه اصل در روابط میان کشورها Ùˆ روابط آنها با مجامع بین‌المللی به اختیار Ùˆ رضایت دولت‌ها براساس مناÙع‌شان است، به‌نظر می‌رسد ایران در گردابی اÙتاده است Ú©Ù‡ جای چندانی برای استÙاده به این اصل ضروری در روابط بین‌الملل ندارد Ùˆ با کوچک‌ترین خبری Ú©Ù‡ Øاکی از عدم همکاری ایران با آژانس باشد موضوع به خطر اÙتادن امنیت جهان Ùˆ منطقه Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒØ´ÙˆØ¯ Ùˆ بلاÙاصله کشورهای غربی خواهان Ø·Ø±Ø Ù…Ø³Ø¦Ù„Ù‡ در شورای امنیت سازمان‌ملل می‌شوند. در این زمینه باید تأکید کرد Ú©Ù‡ اقدامات Ùˆ سخنان مقام‌های ایران به‌شدت توسط رسانه‌‌ها Ùˆ مجامع جهانی تجزیه Ùˆ تØلیل می‌شود تا موردی مناسب برای Ø·Ø±Ø Ú†Ù†ÛŒÙ† مسئله‌ای به‌دست دهد. از جمله می‌توان به سخنان وزیر خارجه ایران در زمینه توان کشورمان در صدور سوخت هسته‌ای اشاره کرد Ú©Ù‡ به‌شدت با واکنش‌های منÙÛŒ کشورهای اروپایی Ùˆ آمریکا روبرو شد. در Øالیکه ایران تنها در مراØÙ„ مقدماتی دست یاÙتن به چنین موقعیتی است. همین واکنش‌ها به سرعت بر روابط ایران Ùˆ روسیه نیز تأثیر گذاشت Ùˆ باعث شد وزیر انرژی روسیه سÙر خود را به عقب بیندازد.
البته بعید به‌نظر می‌رسد Ú©Ù‡ در نشست جاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی داده شود Ú©Ù‡ نتیجه آن ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت باشد اما باید دانست Ú©Ù‡ این مسئله تبدیل به بازی سیاسی شده Ú©Ù‡ یک Ù„Øظه غÙلت در آن باعث باخت نهایی ایران می‌شود.
پی‌نوشت‌ها
1. http://www.bbc.co.uk, Feb 2, 2004
2. Anthony H. Cordesman, Iran’s Search for Weapons of Mess Destruetion, http://www.csis.org/Burke/irans-search-wmd.pdf
3. http://www.armscontrol.org/act/2003-01-02/irannuclear-janfeb03.asp?print
4. http://www.armscontrol.org/act/2003-04/iran-apr03.asp?print
5. http://www.armscontrol.org/act/2003-07-08/iran-julaug03.asp?print
6. http://www.news.gooya.com/politics/archives/000646.php
7. http://www.hamshahri.net, 1382/7/30
8. http://www.iaea.org/publications/documents/board/2003/gov, 2003-81.pdf
9. http://www.english.daralhayat.com, Feb 12, 2004
10. http://www.bbc.co.uk. Feb 12, 2004
11. Ibid, 14, 2003
12. http://www.reuters.com, Feb 13, 2004
13. http://www.guardian.co.uk, Feb 17, 2004
14. http://reuters.com, Feb 12, 2004
15. Ibid
16. http://www.iht.com, Feb 16, 2004
17. http://www.irna.ir, 1382/11/28
18. http://www.isna.ir/news/Newscont.asp?id=349484
19. http://www.baztab.com/index.asp?ID=13647 and Subject=News
20. http://www.baztab.com/index.asp?ID=13604 and Subject=News
21. http://www.hamshahri.net 1382/11/21
22. http://www.baztab.com/index.asp?ID=13659 and Subject=News
23. http://www.ft.com, Feb 21, 2004
24. http://www.voanews.com, Feb 21, 2004
25. http://www.bbc.co.uk/Persian/iran, Feb 22, 2004
26. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A551-2004 Feb 23.html
27. http://www.reuters.com, Feb 25, 2004
| منبع: موسسه ابرار تهران |
|