شرکت جمعیت هوادار شاه در تظاهرات اعتراضی
این سÙر به Ùاصله Û²Û¸ ‌سال بعد از آخرین سÙر شاه در Û²Û³ آبان Û±Û³Û²Û¸ برگزار شد. در این سÙر Ú©Ù‡ شاه امیدوار بود برای تثبیت موقعیت خود از آن بهره‌برداری کند، برعکس لطمه شدیدی به موقعیت بین‌المللی شاه وارد ساخت Ùˆ موضع او را در برابر Øرکت‌های مخال٠بیش از پیش تضعی٠کرد. تظاهرات بی‌سابقه مخالÙان رژیم شاه هنگام ورود او به کاخ سÙید، Ú©Ù‡ موجب به‌کارگیری گاز اشک‌آور از طر٠پلیس Ùˆ اشک ریختن کار‌تر Ùˆ شاه هنگام سخنرانی در برابر کاخ سÙید شاه را از‌‌‌ همان برخورد نخستین با رییس‌جمهور جدید امریکا در موقعیت ضعیÙÛŒ قرار داد Ùˆ نمایش این صØنه از تلویزیون ایران Ú©Ù‡ خود از وجود یک جریان قوی مخال٠رژیم در این سازمان Øکایت می‌کرد، موقعیت داخلی شاه را نیز به شدت ضعی٠کرد.
دانشجویان ایرانی از همه گرایش‌های Ùکری موÙقیت تبلیغاتی دیگری در آخرین برخورد با شاه در امریکا به دست آورند. یک Ù‡Ùته پیش از انجام این سÙر خبرگزاری آسوشیتدپرس Ø·ÛŒ خبری نوشت: «چهار Ù†Ùر نقاب‌دار در تظاهراتی علیه دیدار آینده شاه ایران از امریکا، خود را با زنجیر به مجسمه آزادی بستند.» شاه نیز پیش از سÙر در مصاØبه با مجله امریکایی نیوزویک اعلام داشت: «برخی تظاهر‌کنندگان ضد ایرانی در امریکا، تندروهای Ùلسطینی هستند.» سخنگوی وزارت‌خانه امریکا نیز نسبت به این تØرکات به مقام‌های ایرانی هشدار داد.
پرویز عدل، سخنگوی وزارت‌خانه ایران نیز تظاهرات علیه شاه را به توطئه آنارشیست‌ها علیه شاه توصی٠کرد Ùˆ Ú¯Ùت، شاهنشاه به عنوان مظهر امنیت Ùˆ ثبات منطقه، بزرگ‌ترین مانع برای هدÙ‌های آنارشیست‌ها شناخته می‌شود!
این برخورد در تلویزیون‌های امریکا Ùˆ در صÙØات اول روزنامه‌ها این کشور از جمله لس‌آنجلس‌تایمز Ùˆ واشنگتن‌پست بازتاب وسیعی یاÙت. در این تظاهرات همه جناØ‌های انشعابی سازمان دانشجویان ایرانی در امریکا همراه با گروهی از دانشجویان مسلمان در نزدیک کاخ سÙید اجتماع اعتراض‌آمیزی به راه انداختند. این جمعیت Ú©Ù‡ تعدادشان به چهار هزار Ù†Ùر می‌رسید در بخش شمالی کاخ سÙید در میدان لاÙایت اجتماع کرده بودند Ùˆ در‌‌‌ همان Øال، جمعیت هوادار شاه نیز Ú©Ù‡ Øدود هزار Ùˆ ÛµÛ°Û° Ù†Ùر می‌شدند در ناØیه الیپس Ú©Ù‡ چمنزاری در جنوب کاخ سÙید است، جمع شده بودند. اندکی پس از ورود شاه در ساعت۳۰:Û±Û° ØµØ¨Ø Ùˆ با شلیک گلوله‌های توپ Ú©Ù‡ مقدم شاه را گرامی می‌داشتند، صد‌ها تظاهر‌کننده ضدشاه برای هجوم به سوی کاخ سÙید به صÙو٠پلیس یورش بردند. دانشجویان با استÙاده از چوب‌دستی‌هایی Ú©Ù‡ از پلاکارد‌ها کنده شده بود Ùˆ نیز چوب‌هایی Ú©Ù‡ از تاسیسات ساختمانی اطرا٠تهیه کرده بودند با پلیس مجهز به باتوم به زد Ùˆ خورد پرداختند. صØنه درگیری خشونت‌بار Øدود Û²Û° دقیقه طول کشید. تظاهرکنندگان آنقدر به Ù…Øدوده تشریÙات کاخ سÙید نزدیک شده بودند Ú©Ù‡ پلیس مجبور به استÙاده از گاز اشک‌آور شد. پرتاب گاز اشک‌آور پلیس به سوی تظاهرکنندگان باعث شد تا شاه Ùˆ رییس‌جمهور کار‌تر نیز دچار سرÙÙ‡ شوند Ùˆ اشک از چشمانشان جاری شود.
در پایان این ماجرا Û¹Û¶ تظاهر‌کننده Ùˆ Û²Û¶ پلیس Ù…Ø¬Ø±ÙˆØ Ø´Ø¯Ù†Ø¯. جمعیت هوادار شاه شامل Û·Û°Û° دانشجوی نیروی هوایی می‌شدند Ú©Ù‡ با استÙاده از سه روز مرخصی به تظاهرات آورده شده بودند Ùˆ نیز اÙراد دیگری Ú©Ù‡ از سÙارت ایران پول دریاÙت کرده بودند. گروهی از این اÙراد را اتباع ایرانی‌تبار غیرمسلمانی تشکیل می‌دادند Ú©Ù‡ اعترا٠کردند Ú©Ù‡ هزینه‌های بلیت هواپیما، اقامت در هتل Ùˆ نیز مبلغ صد دلار پول توجیبی توسط نمایندگان دولت ایران به آنان پرداخت شده است. یکی از جوانان شرکت‌کننده به خبرنگاران Ú¯Ùت: «من روز دوشنبه با پول شاه به اینجا پرواز کردم. آنان پول بلیت هواپیما را همراه با مبلغ Û³Û°Û° دلار هزینه‌های دیگر به هر کسی Ú©Ù‡ Øاضر به آمدن به اینجا Ùˆ اعلام Øمایت از شاه بود، پرداخت می‌کردند. من این پول را گرÙتم Ùˆ Øال علیه خود شاه تظاهرات می‌کنم. (امیدوارم) شاه به درک واصل شود.»
این خشن‌ترین Ùˆ بزرگ‌ترین تظاهراتی بود Ú©Ù‡ بعد از تظاهرات ضد جنگ ویتنام از اوایل دهه Û±Û¹Û·Û° در واشنگتن صورت گرÙت. خشونت‌آمیز بودن این درگیری‌ها، چشمان گریان شاه Ùˆ رییس‌جمهوری امریکا Ùˆ نیز گزارش رسوا‌کننده مربوط به باج دادن شاه به اÙراد برای شرکت در تظاهرات به Ù†Ùع او در Ù…ØاÙÙ„ بین‌المللی بازتاب وسیعی داشت.
در مذاکرات رسمی شاه Ùˆ کار‌تر مسایل مربوط به امنیت منطقه Ùˆ روابط Ùˆ موضوع Ùروش اسلØÙ‡ از طر٠امریکا به ایران Ùˆ همچنین مساله Ù†Ùت مورد بØØ« قرار گرÙت، ولی مهم‌ترین موضوعی Ú©Ù‡ در مذاکرات خصوصی کار‌تر با شاه Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯ØŒ مساله Øقوق بشر Ùˆ آزادی‌های سیاسی در ایران بود Ú©Ù‡ کار‌تر در خاطرات خود به آن اشاره کرده Ùˆ نوشته است Ú©Ù‡ توصیه‌هایی برای گسترش آزادی‌های سیاسی Ùˆ تماس با گروه‌های ناراضی به شاه کرده ولی شاه ضمن دÙاع از سیاست‌های خود Ú¯Ùته است Ú©Ù‡ بیشتر مخالÙان او کمونیست‌ها هستند Ùˆ قوانین ایران Ùعالیت‌های کمونیستی را در ایران منع کرده است. خبرگزاری Ùرانسه Ùˆ یونایتدپرس در همین زمینه از قول شاه نوشتند: «کسانی Ú©Ù‡ در دیدار جاری ÙˆÛŒ از امریکا دست به تظاهرات می‌زنند در درجه اول کمونیست‌ها هستند! مخالÙت در ایران غیرقانونی نیست! ولی کمونیسم غیرقانونی است.»
مهم‌ترین امتیازی Ú©Ù‡ شاه برای جلب Øمایت کار‌تر از Øکومت خود به او داد مواÙقت با تثبیت بهای Ù†Ùت بود Ú©Ù‡ با سخنان گذشته او درباره لزوم اÙزایش بهای Ù†Ùت Ùˆ مرتبط ساختن آن با تورم جهانی آشکارا تناقض داشت. شاه در یک Ú©Ù†Ùرانس مطبوعاتی Ú©Ù‡ پیش از ترک واشنگتن ترتیب داد، رسما این موضوع را اعلام داشت Ùˆ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ ایران در اجلاس آینده اوپک از تثبیت بهای Ù†Ùت برای یک سال آینده Øمایت خواهد کرد. در همین Ú©Ù†Ùرانس مطبوعاتی سوالاتی درباره مسایل مربوط به Øقوق بشر از شاه Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯ Ùˆ شاه در پاسخ به این سوالات ضمن اشاره به Ùضای باز سیاسی Ú©Ù‡ در ایران به وجود آمده Ú¯Ùت Ú©Ù‡ او با نظریات کار‌تر درباره مسایل مربوط به Øقوق بشر کاملا مواÙÙ‚ است. «ولی آنچه در مورد ایران باید Ú¯Ùته شود این است Ú©Ù‡ در کشور ما Ùعالیت‌های کمونیستی غیرقانونی است Ùˆ اگر کسانی به علت دست زدن به این قبیل Ùعالیت‌ها تعقیب Ùˆ بازداشت می‌شوند، کاری است Ú©Ù‡ در چارچوب قوانین ایران صورت می‌گیرد.»
شاه در مصاØبه‌های دیگری Ú©Ù‡ جداگانه با چند روزنامه Ùˆ مجله امریکایی داشت، کوشید تا Øرکت‌های مذهبی را در ایران به کمونیست‌ها ارتباط دهد Ùˆ چنین وانمود کند Ú©Ù‡ کمونیست‌ها یا به Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø®ÙˆØ¯Ø´ «مارکسیست‌های اسلامی» در پوشش مذهب در ایران دست به Ùعالیت زده‌اند تا هم از اØساسات مذهبی مردم استÙاده کنند Ùˆ هم از تعقیب قانونی مصون بمانند. شاه Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Â«Ø§Ø±ØªØ¬Ø§Ø¹ سرخ Ùˆ سیاه» خود را هم در این مصاØبه‌ها تکرار می‌کرد Ùˆ برای ترساندن غربی‌ها، خطر کمونیسم در ایران را بیش از آنچه واقعیت داشت بزرگ می‌کرد.
Û²Û· نوامبر سال Û±Û¹Û·Û· سنای امریکا نسبت به تظاهرات بر ضد شاه در شهر واشنگتن Ùˆ در کنار نرده‌های کاخ سÙید به دولت جیمی کار‌تر اعتراض کرد. این تظاهرات در جریان سÙر شاه به واشنگتن صورت گرÙته بود. سنای امریکا، مقامات دولت کار‌تر را متهم کرد Ú©Ù‡ اقدامات لازم را برای جلوگیری از این تظاهرات به عمل نیاورده‌اند. از Ù„ØÙ† اعتراض چنین برمی‌آمد Ú©Ù‡ مقامات دولت کار‌تر تعمدا از تظاهرات جلوگیری نکرده بودند تا شاه تضعی٠و پایه‌های Øکومت او متزلزل شود.
منابع:
Ù€ داستان انقلاب تالی٠و ترجمه Ù…Øمود طلوعی، نشر علم، Û±Û³Û·Û±.
Ù€ Ú©Ù†Ùدراسیون، تاریخ جنبش دانشجویی ایران، اÙشین متین، مترجم ارسطو آذری، تیراژه، Û±Û³Û·Û¸ .
ـ روزشمار روابط ایران و امریکا، غلامرضا کرباسچی، انتشارات بقعه، ۱۳۸۰.