در این راستا این بØØ« در سال های اخیر از شدت بیشتری برخوردار گردیده Ùˆ به ویژه با گره خوردن موضوع هسته ای ایران به سایر موضوعات مورد اختلا٠با آمریکا، پررنگ تر شده است Ùˆ به طور رسمی یا غیررسمی در سخنرانیها Ùˆ یا نوشتارهای مقامات رسمی Ùˆ غیررسمی آمریکا نمود پیدا کرده است. در این میان برخی از نومØاÙظه کاران تندرو آمریکایی یکی از گزینه های خویش را جهت برخورد با ایران در موضوعات چالش برانگیز Ùˆ به ویژه ØÙ„ مسایلی نظیر موضوع هسته ای، بØران عراق، اوضاع لبنان Ùˆ Ùلسطین Ùˆ … تغییر Øکومت ایران از طریق قدرت نرم میدانند. در این مقاله در Ù¾ÛŒ آن هستیم تا با بررسی ابعاد مختل٠تلاش آمریکا برای تØقق براندازی نرم Øکومت جمهوری اسلامی ایران، راه کارهای متعدد را برای مبارزه با تهدیدات ناشی از آن مورد بررسی قرار دهیم.
براندازی نرم؛ Ù…Ùهومی جدید در ادبیات بین الملل
Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø â€œØ¨Ø±Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²ÛŒ نرم†را میتوان یکی از واژه های سیاسی جدید در ادبیات دانست. براندازی نرم در واقع به معنای اقداماتی در چارچوب قانون، با Øداقل خشونت Ùˆ یا بدون خشونت Ùˆ دخالت مبهم بیگانگان جهت دگرگونی نظام سیاسی Øاکم Ùˆ یا نخبگان اجرایی در کشور است. تÙاوت آن نیز با براندازی سنتی تنها در Ø´Ú©Ù„ آن است، در Øالی Ú©Ù‡ نتیجه ÛŒ آن یکسان میباشد. در براندازی سنتی، عواملی از قبیل ابزارهای نظامی Ùˆ خشونت آمیز مانند ترور، بمب گذاری Ùˆ … مبنای عمل بودند ولی در براندازی نرم متغیرهای اجتماعی مانند آموزش، ایجاد شناخت Ùˆ آگاهی نسبت به مسایل مختلÙØŒ بسیج اÙکار عمومی Ùˆ … مورد تأکید قرار میگیرند. در این نوع جدید براندازی، تلاش میشود در بستری از چارچوب های قانونی Ùˆ ارتباطات اجتماعی، ابتدا میزان مشروعیت Ùˆ مقبولیت مهاجم در جامعه هد٠اÙزایش یابد Ùˆ سپس از طریق کانال های به Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø¯Ù…Ú©Ø±Ø§ØªÛŒÚ© Ùˆ با پشتوانه ÛŒ قدرت اجتماعی، دگرگونی نظام سیاسی Ùˆ یا نخبگان اجرایی Ù…Øقق شود.
از آنچه Ú¯Ùته شد مشخص میشود Ú©Ù‡ همواره در براندازی نرم، نقش قدرت های بیگانه ضروری Ùˆ بسیار پراهمیت است.
در این راستا Ù…Øورهای مختلÙÛŒ را میتوان مبنای عملکرد کشور مهاجم برای براندازی نرم دانست:
- سازماندهی گسترده و مستمر جنگ روانی – رسانه ای؛
- تضعی٠انسجام اجتماعی Ùˆ اØساس تعلق مردم به Øاکمیت؛
- بیاعتمادی به مسوءولان و کارگزاران نظام؛
- ناکارآمد نشان دادن عملکرد مجموعه ی نظام؛
- تشویق و ایجاد زمینه ی تغییرات سیاسی؛
- Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ùˆ آزادسازی اقتصادی؛
- تشویق Ùˆ ترغیب اصلاØات آموزشی؛
- دامن زدن به اختلاÙات Ùˆ شکا٠های قومی Ùˆ Ùرقه ای؛
- تشویق به گسترش نقش زنان در اقتصاد و سیاست.
برای دستیابی به اهدا٠Ùوق نیز از استراتژی “Ùشار از بیرون Ùˆ تغییر از درونâ€Û± استÙاده میشود. لازم به ذکر است Ú©Ù‡ شعار ایجاد دمکراسی Ùˆ تغییرات مدنی در کشورها، مبتنی بر خواست Ùˆ مناÙع کشور مهاجم طراØÛŒ میشود Ùˆ لذا کاملاً امری نسبی است Ùˆ آگاهی Ùˆ اØساس نیاز مردم کشور هدÙØŒ منجر به درخواست های سیاسی Ùˆ یا در نهایت دگرگونی سیاسی نمیشود.
براندازی نرم در واقع ماهیتی اجتماعی دارد Ùˆ در Ø·ÛŒ آن عوامل اجتماعی براندازی، Øاکمیت سیستم سیاسی Øاکم را به چالش میکشند. در این Ùرایند سیاسی – اجتماعی، جامعه عرصه ÛŒ مبارزه ÛŒ قدرت Ùˆ رقابت میان سازمان ها Ùˆ نهادهای غیردولتی Ùˆ دولت برای کسب Ùˆ تثبیت قدرت اجتماعی است.
در براندازی نرم، Ø·ÛŒ Ùرایند طولانی Ùˆ مستمر، بخشی از ÙˆÙاداری مردم جامعه Ùˆ مقبولیت نظام به کانون های اقتدار دیگری مانند سازمان های غیردولتی Ùˆ یا نهادهای قومی منتقل میشود. به عبارتی عدم اجرای صØÛŒØ Ùˆ موءثر کارکردهای دولتی مانند تأمین اجتماعی، رسیدگی به بیماران خاص، امور شهری، تورم، امنیت اجتماعی، تغییر ساختار جمعیت Ùˆ پیدایش گروه های جدید با مطالبات جدید، Ù…Øدودیت های سیاسی Ùˆ … به عنوان عوامل تسهیل کننده تلقی میشوند. اساساً بازیگر خارجی نیز زمانی میتواند براندازی نرم را مدیریت نماید Ú©Ù‡ زمینه های اجتماعی لازم برای Ø´Ú©Ù„ گیری Ùˆ گسترش آن در جامعه ÛŒ هد٠Ùراهم باشد. زمینه هایی مانند:
- نابسامانیهای سیاسی، اجتماعی Ùˆ اقتصادی به گونه ای Ú©Ù‡ امید اندکی برای Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø¢Ù† متصور باشد؛
- ایجاد Ùˆ Ø´Ú©Ù„ گیری سازمان ها Ùˆ گروه های غیردولتی Ú©Ù‡ خود را مستعد کنترل Ùˆ سازماندهی بخشی از جامعه میدانند Ùˆ از ابزارهای مختل٠رسانه ای Ùˆ روانی برای تأثیر بر اذهان مردم استÙاده میکنند؛
- وابستگی Ùˆ عضویت بخشی مهمی از جامعه به اهدا٠سازمان های Ùوق الذکر Ú©Ù‡ قدرت بسیج را به آنها میدهد.
بنابراین ریشه های براندازی نرم را باید در نارضایتی عمومی در نتیجه ÛŒ ناکارآمدی نظام سیاسی جستجو کرد. این وضعیت منجر به تقویت گروه های غیردولتی برای بسیج اجتماعی میشود Ú©Ù‡ در این Øالت جامعه به چند دسته تقسیم میشود Ùˆ Ùرد نیازهای مالی، روانی Ùˆ اعتبار اجتماعی خود را از نهادهای متÙاوت از Øکومت تأمین میکنند. هر اندازه Ú©Ù‡ میزان تأمین این نیازها از نهادهای غیردولتی بیش از نهادهای دولتی باشد، در مقابل میزان ÙˆÙاداری مردم Ùˆ نخبگان به نظام Øاکم کاهش خواهد یاÙت. لذا از نگاه مقابل تا زمانی Ú©Ù‡ دولت در جامعه از قدرت بسیج مسلط برخوردار باشد، روش های براندازی نرم کارساز نخواهد بود.
لازم به یادآوری است از آنجا Ú©Ù‡ براندازی نرم یک Ùرایند اجتماعی است، لذا Øداقل در میان مدت به نتیجه خواهد رسید. لذا دولت های دارای دشمنان پایا Ùˆ قدرتمند همواره در معرض اقدامات دشمن برای ایجاد زمینه های لازم جهت اجرای Ø·Ø±Ø Ù‡Ø§ÛŒ براندازی از روش های نوین هستند.
بازیگران اصلی براندازی نرم در یک صØنه ÛŒ نبرد عبارتند از:
- پتانسیل های واگرایی موجود در جامعه (مانند اقوام و اقلیت ها)؛
- سازمان های غیردولتی و مردم نهاد؛
- رسانه ها و مطبوعات؛
- نخبگان سیاسی، اجتماعی و علمی؛
- جنبش های اجتماعی مانند جنبش زنان، دانشجویان، کارگری، صنÙÛŒ و…؛
- اپوزیسیون خارج از Øاکمیت.
در Ù¾ÛŒ قطع روابط جمهوری اسلامی ایران Ùˆ ایالات متØده در سال های ابتدایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تاکتیک های متعددی توسط آمریکا برای تضعیÙØŒ انزوا، به چالش کشیدن، هدر کردن منابع جمهوری اسلامی ایران Ùˆ ایجاد یأس Ùˆ ناامیدی در مردم استÙاده شده است. هرچند در موارد متعددی به صورت Ù…Øدود درگیریهای نظامی Ù…Øدودی بین دو کشور نیز به وقوع پیوسته ولی در یک نگاه Ú©Ù„ÛŒ میتوان رویکرد براندازی نرم را اصلیترین سیاست آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در شرایط Ùعلی دانست.
ایالات متØده در چارچوب Ø·Ø±Ø Ø®Ø§ÙˆØ±Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡ بزرگ Ùˆ برنامه ÛŒ گسترش آزادی Ùˆ دمکراسی در جهان، به طور آشکار اعلام کرده است Ú©Ù‡ از جریان های اجتماعی منجر به دگرگونی نظام های سیاسی این کشورها Øمایت همه جانبه میکند Ùˆ Øتی جهت راه اندازی چنین جنبش هایی مداخله خواهد کرد. در این مورد به صورت خاص، برخورد آمریکا Ùˆ جمهوری اسلامی ایران در یک بازه ÛŒ زمانی Øدوداً سیساله مبتنی بر وقایع Ùˆ صØنه های مختلÙÛŒ از براندازی نرم بوده است.
Ø·Ø±Ø Ø¨Ø±Ø§Ù†Ø¯Ø§Ø²ÛŒ نرم آمریکا علیه ایران را میتوان در سه دوره ÛŒ تاریخی زیر مورد تØلیل قرار داد:
- در دهه ÛŒ اول انقلاب، دلیل تلاش برای تغییر Øکومت به زعم آمریکاییها را باید ناشی از برون داد سیاست خارجی ایران دانست. مواردی مانند گروگان گیری کارمندان سÙارت آمریکا، ایده ÛŒ صدور انقلاب، مخالÙت با موجودیت رژیم صهیونیستی Ùˆ … از جمله بهانه های آمریکا بود Ú©Ù‡ در نهایت با تØمیل جنگ عراق علیه ایران پیگیری شد Ùˆ نتیجه ÛŒ آن چیزی جز شکست غرب Ùˆ ناکارآمدی راه کارهای نظامی نبود.
- در دهه ÛŒ دوم انقلاب، انگیزه ÛŒ اصلی آمریکا معطو٠به موضوعاتی مانند Øمایت ایران از تروریسم، مخالÙت ایران با روند ØµÙ„Ø Ø®Ø§ÙˆØ±Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡ØŒ نقض Øقوق بشر Ùˆ تلاش برای دستیابی به تسلیØات کشتار جمعی بود. این ایده با Ø·Ø±Ø Ø±Ø§Ù‡Ø¨Ø±Ø¯ “مهار دوگانهâ€Û² به سمت Ùشارهای اقتصادی Ùˆ تØریم تجاری گرایش پیدا کرد.
- در دهه ÛŒ سوم انقلاب Ùˆ در Øال Øاضر علاوه بر موارد Ùوق الذکر، بر روی برنامه ÛŒ هسته ای ایران نیز تمرکز شده است؛ با این توجیه Ú©Ù‡ ایران درصدد دستیابی به Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø³ØªÙ‡ ای Ùˆ به هم زدن ØµÙ„Ø Ùˆ ثبات منطقه ای Ùˆ جهانی است.
اندیشمندان مختلÙÛŒ در آمریکا قایل به راهبرد براندازی نرم در Ù†Øوه ÛŒ تقابل آمریکا با جمهوری اسلامی ایران هستند. در این خصوص میتوان از اÙرادی مانند رائول مارک گرت،۳ پاتریک کلاوسون،۴ ریچارد آرمیتاژ،۵ گودت باهات۶ Ùˆ مارک پالمر۷ نام برد. مجموع نظریات آنها در خصوص پیشنهاد به دولت آمریکا برای برخورد با جمهوری اسلامی ایران در قالب براندازی نرم را میتوان به Ø´Ø±Ø Ø²ÛŒØ± دانست:
- کمک به اپوزیسیون خارج از کشور و سازماندهی اقدامات آنان
یکی از اقدامات آمریکا در جهت براندازی نرم Øکومت اسلامی، تقویت قدرت رسانه ای Ùˆ تبلیغاتی گروه های اپوزیسیون خارج از کشور Ùˆ Øتی گروه های معارض است. علیرغم قرار گرÙتن گروهک مناÙقین در Ùهرست تروریست ها، ارتباط دولت آمریکا با این گروهک قطع نشده است Ùˆ آنها به برگزاری ملاقات با تعدادی از اعضای کنگره، مصاØبه با رسانه ها، راهپیمایی Ùˆ سخنرانی ادامه داده اند. در سال ۲۰۰۲، Û±ÛµÛ° عضو کنگره در نامه ای به وزارت خارجه خواستار Øذ٠نام این سازمان از Ùهرست ترور شدند.Û¸ در اسÙند Û±Û³Û¸Ûµ نیز سخنگوی گروهک تروریستی مناÙقین به دعوت کنگره ÛŒ آمریکا در جمع نمایندگان Øضور یاÙت Ùˆ سخنرانی کرد. سخنرانان در این جلسه بر ضرورت Øذ٠نام این گروهک از Ùهرست گروه های تروریستی تأکید کردند.Û¹
مستند دیگر در این خصوص تصویب Ú©Ù…Ú© های مالی به گروه های مخال٠جمهوری اسلامی ایران است. روز چهاردهم Ùوریه سال ۲۰۰۶، کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه ÛŒ امریکا در کمیته ÛŒ روابط خارجی کنگره، مبلغ Û·Ûµ میلیون دلار برای اختصاص به اپوزیسیون ایران را تقاضا نمود. Ù…ØÙ„ سرمایه گذاری این مبلغ نیز جنگ رسانه ای Ùˆ ساماندهی ناÙرمانی مدنی عنوان شد۱۰ Ú©Ù‡ با پوشش Øمایت از دمکراسی Ùˆ آزادیخواهی، تقویت Ùˆ ایجاد رسانه های Ùارسیزبان Ùˆ Ú©Ù…Ú© به “سازمان های غیردولتی†مخال٠را در دستور کار خود قرار داد.
پرداخت Ú©Ù…Ú© های مالی به گروه های اپوزیسیون Ùˆ رسانه های Ùارسی زبان مخال٠نظام، همواره تØت عنوان برقراری دمکراسی Ùˆ آزادی صورت گرÙته است. برای نمونه سناتور “ریچارد سانترومâ€Û±Û± با ارایه ÛŒ طرØÛŒ به کنگره تØت عنوان “قانون Øمایت از آزادی در ایرانâ€Û±Û² الزامات متعددی را برای دولت آمریکا جهت Ù…Øدود کردن جمهوری اسلامی ایران تØت عنوان Øمایت از تØول ایران به سمت دمکراسی پیشنهاد میدهد Ùˆ خواهان Ú©Ù…Ú© به گروه های مخال٠ایران میشود.Û±Û³
- دامن زدن به منازعات Ùˆ مطالبات قومی، Ùرقه ای Ùˆ صنÙÛŒ
معتقدان به براندازی نرم توصیه میکنند Ú©Ù‡ بØران سازی در ایران با استÙاده از شکا٠های قومی، Ùرقه ای، صنÙÛŒ Ùˆ … میتواند بخش مهمی از تواناییها Ùˆ انرژی نظام را متوجه مهار تنش های داخلی نماید Ùˆ در بلندمدت با دامن زدن به خشونت ها، نارضایتی برخی اقلیت ها را موجب شود. این موضوع همچنین میتواند از انسجام Ùکری – رویه ای در میان Ø³Ø·ÙˆØ Øاکمیت جمهوری اسلامی ایران در Øوزه ÛŒ سیاست خارجی Ùˆ امنیتی Ú©Ù‡ یکی از Ù…Øورهای آن موضوع هسته ای است جلوگیری کند.
“جیمز بیکر†و “لی همیلتونâ€Û±Û´ نیز در قسمتی از گزارش خود در ششم دسامبر Û²Û°Û°Û¶ پیرامون سیاست ایالات متØده در عراق Ú©Ù‡ به دولت Ùˆ کنگره ارایه نمودند، توصیه کردند در صورتی Ú©Ù‡ جمهوری اسلامی ایران Øمایت از گروه های شبه نظامی عراق را متوق٠نکند، آمریکا میتواند ناامنی داخلی در این کشور را با اطلاعی Ú©Ù‡ از تکثر قومی – هویتی ایران دارد اÙزایش دهد Ùˆ ادامه ÛŒ ناامنی در عراق را به صورت بازی با Øاصل جمع منÙÛŒ تغییر دهد. Û±Ûµ
- تضعی٠توان نظامی Ùˆ دÙاعی جمهوری اسلامی ایران
هرچند در براندازی نرم از ابزارهای سخت استÙاده نمیشود ولی در نهایت ضربه ÛŒ نهایی برای تغییر رژیم، معمولاً استÙاده از نیروهای نظامی را ناگزیر میسازد. ایالات متØده با استÙاده از مکانیسم هایی مانند ایجاد رقابت تسلیØاتی در Ø³Ø·Ø Ù…Ù†Ø·Ù‚Ù‡ Ùˆ تهدید نهادهای نظامی Ùˆ دÙاعی جمهوری اسلامی ایران سعی میکند قدرت دÙاعی جمهوری اسلامی ایران را کاهش دهد.
کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه ÛŒ ایالات متØده در Û³Û° ژوییه Û²Û°Û°Û· یک برنامه ÛŒ Ú©Ù…Ú© رسانی نظامی را به اسراییل، مصر Ùˆ کشورهای عضو همکاری خلیج از جمله عربستان سعودی Ú©Ù‡ به منظور گسترش امنیت Ùˆ ثبات در منطقه طراØÛŒ شده است اعلام کرد. ÙˆÛŒ این Ú©Ù…Ú© ها را تلاش به پشتیبانی از نیروهای میانه رو به منظور مقابله با تأثیرات منÙÛŒ القاعده، Øزب الله، سوریه Ùˆ ایران دانست Ú©Ù‡ در نوع خود میتواند رقابت تسلیØاتی را در منطقه دامن بزند.
رایس همچنین در Û²Ûµ اکتبر، در Ù¾ÛŒ درخواست کنگره برای برخورد با سپاه پاسداران، تصمیم واشنگتن برای اعمال تØریم های تازه ای علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت دÙاع Ùˆ سه بانک دولتی ایران را اعلام نمود. Û±Û¶ این مصوبه در نوع خود میتواند توجیه گر بسیاری از اقدامات آمریکا در عراق Ùˆ کشورهای دیگر برای برخورد با نیروهای ایرانی تØت پوشش نام برخورد با شاخه ÛŒ قدس سپاه پاسداران باشد Ùˆ وجهه ÛŒ این نهاد مردمی را در ایران تضعی٠نماید. تلاش برای نشان دادن ارتباط میان سپاه پاسداران Ùˆ برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی ایران نیز در همین راستا ارزیابی میشود.
- ادامه ÛŒ تØریم های اقتصادی Ùˆ تقویت تصاعدی آن
نومØاÙظه کاران دولت بوش بر پایه ÛŒ این استدلال Ú©Ù‡ دولت ایران از مناÙع Øاصل از Ùروش Ù†Ùت، به منظور Ú©Ù…Ú© به رشد Ùˆ گسترش تروریسم بین الملل Ùˆ دستیابی به Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ کشتار جمعی بهره میگیرد، Ø·Ø±Ø ØªØریم ایران را تمدید کردند. سناتور “گوردون اسمیتâ€Û±Û· Ùˆ “کارلوس شومرâ€Û±Û¸ از مردان سیاسی دستگاه جورج بوش قدم در راهی گذاشتند Ú©Ù‡ داماتو آغاز کرده بود؛ یعنی قانونی Ú©Ù‡ شرکت های امریکایی Ùˆ غیرآمریکایی را از سرمایه گذاری سالانه بیش از Û´Û° میلیون دلار در صنعت Ù†Ùت Ùˆ گاز ایران منع میکرد. در این دوره علاوه بر تمدید قانون تØریم ایران- لیبی برای یک دوره ÛŒ پنج ساله در آگوست ۲۰۰۱،۱۹ در مارس Û²Û°Û°Û´ نیز، Ø·Ø±Ø ØªØریم ایران با همان بهانه های پیشین مبنی بر Øمایت تهران از تروریسم، اخلال در روند ØµÙ„Ø Ø®Ø§ÙˆØ±Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡ Ùˆ تلاش برای دستیابی به Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ کشتار جمعی، برای یک سال دیگر تمدید شد Ùˆ از آن پس، هر سال تمدید میشود.
در Û²Û³ جولای Û²Û°Û°Û· نیز تعدادی از نمایندگان دمکرات Ùˆ جمهوریخواه کنگره در نامه ای به رییس بانک جهانی “رابرت زولیکâ€ØŒÛ²Û° با Ø·Ø±Ø Ø§ØªÙ‡Ø§Ù…Ø§Øª سابق، خواهان اقدامات جدیتر برای Ùشار اقتصادی بر ایران شدند Ùˆ از بانک جهانی خواستند هرگونه درخواست وام یا بخشش را برای ایران یا شرکت هایی Ú©Ù‡ در ایران کار میکنند رد کند.Û²Û±
- جنگ روانی همه جانبه و مستمر
پیگیری سیاست جنگ روانی مداوم Ùˆ مستمر، با هد٠تضعی٠اØساس تعلق مردم به Øکومت Ùˆ ایجاد نارضایتی نیز یکی از پایه های اساسی موÙقیت آمریکا در سیاست براندازی نرم است. مهم ترین موضوعاتی Ú©Ù‡ ایالات متØده از آنها در جهت گسترش جنگ روانی علیه ایران استÙاده میکند عبارتند از:
الÙ) پرونده ÛŒ هسته ای ایران: تلاش برای خطرناک نشان دادن Ùعالیت های هسته ای ایران، جهت دهی اÙکار عمومی جهان در Ø³Ø·Ø Ø´Ù‡Ø±ÙˆÙ†Ø¯Ø§Ù† Ùˆ مسوءولان برای ایجاد یک جبهه ÛŒ واØد علیه ایران، نشان دادن ایران به عنوان یک کشور منزوی، ایجاد ÙˆØشت در کشورهای همسایه ÛŒ ایران نسبت به Ùعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی، ایجاد Øساسیت نسبت به عملکردهای ایران بر ضد Ù…Øیط زیست، ادعای اینکه ایران به علت Ù†Ùت Ùˆ گاز Ùراوان نیازی به انرژی هسته ای ندارد Ùˆ … از Ù…Øورهای اصلی جنگ روانی آمریکا بر ضد برنامه ÛŒ ØµÙ„Ø Ø¢Ù…ÛŒØ² هسته ای ایران است. هد٠جنگ روانی آمریکا در این قضیه نیز دست کشیدن ایران از ØÙ‚ طبیعی خود برای دستیابی به چرخه ÛŒ سوخت هسته ای Ùˆ جلوگیری از تبدیل شدن ایران به یک قدرت منطقه ای است.
ب) ایجاد آشوب Ùˆ اØساس ناامنی: آشوب ها از نظر منشأ خود، به دو دسته ÛŒ داخلی Ùˆ خارجی تقسیم میشوند Ú©Ù‡ نوع خارجی آن نوعی ابزار جنگ روانی دشمن علیه یک کشور قلمداد میشود. ایجاد آشوب Ùˆ اØساس ناامنی در یک کشور میتواند زمینه ÛŒ مناسب را برای کاهش مشروعیت نظام، کاهش Øمایت های مردمی، تردید نسبت به Ú©Ùایت مسوءولان، پذیرش نقش قدرت منجی Ùˆ در نهایت تضعی٠Øاکمیت Ùˆ پایه های نظام Ùراهم نماید. البته شورش ها ابعاد متغیری دارند Ùˆ میتوانند از شورش مسلØانه Ùˆ خشن یک اقلیت بزرگ در کشور مانند اکراد، سنیها یا اعراب تا آشوب های مقطعی مانند آشوب های واقعه ÛŒ دانشگاه تهران Ùˆ شادیهای بعد از Ùوتبال Ùˆ یا تظاهرات دانشجویی را در بر بگیرند.
ج) شدید چالش های ایران در عرصه ÛŒ بین المللی: برای نمونه میتوان به تلاش برای تغییر نام خلیج Ùارس به خلیج عربی، تغییر نام برخی جزایر ایرانی مانند “کیش†به “قیس″ Ùˆ جزیره ÛŒ “لاوان†به “شیخ شعیب†و تشکیک در Øاکمیت ایران بر جزایر سه گانه اشاره نمود. این موارد علاوه بر اینکه مشغولیت های زیادی را برای دستگاه سیاست خارجی کشور ایجاد میکند، در ایجاد ممانعت برای بهبود روابط ایران با کشورهای Øاشیه ÛŒ خلیج Ùارس Ùˆ شرکت ایران در ائتلا٠های Ø´Ú©Ù„ گرÙته در این منطقه نیز موءثر واقع شده Ùˆ در نوع خود Ú©Ù…Ú©ÛŒ به آمریکا در راستای سیاست خود برای انزوای ایران ارزیابی میشوند.
د) Øمله ÛŒ نظامی به ایران: یکی از ابزارهای جنگ روانی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران تهدید به Øمله ÛŒ نظامی به ایران پس از اÙغانستان Ùˆ عراق است. Ø·Ø±Ø Ú†Ù†ÛŒÙ† Øملاتی Ú©Ù‡ از سوی Ù…ØاÙÙ„ نظامی آمریکا ارایه میشود طی٠وسیعی از اقدامات نظامی از قبیل عملیات ایذایی علیه جمهوری اسلامی ایران تا اعمال Ùشارهای دریایی Ùˆ Øمله به مراکز هسته ای کشور را در بر میگیرد. از سوی دیگر برخی Ø·Ø±Ø Ù‡Ø§ÛŒ دیگر نقش کشورهای خارجی مانند اسراییل Ùˆ Øتی کشورهای همسایه ÛŒ ایران را برای Ú©Ù…Ú© به تغییر رژیم یا Øملات نظامی هدÙمند مورد تأکید قرار میدهند. آمریکا در این Øوزه از جنگ روانی خود چندین هد٠را دنبال میکند. Ø·Ø±Ø Ø§ÛŒÙ† مسایل منجر به Ùعالیت های گسترده ÛŒ ایران در زمینه ÛŒ صنایع دÙاعی Ùˆ به روز رسانی تجهیزات نظامی خود خواهد شد Ú©Ù‡ با تØمیل هزینه های اضاÙÛŒ به بودجه ÛŒ کشور، گامی در جهت تعمیق مشکلات اقتصادی Ù…Øسوب میشود. از سوی دیگر با دامن زدن به رقابت تسلیØاتی در منطقه، اهمیت Ùˆ ضرورت Øضور آمریکا در خلیج Ùارس Ùˆ ØÙظ پایگاه های این کشور مورد تأکید قرار گرÙته Ùˆ همواره خطر ایران برای تهدید کشورهای منطقه Ùˆ جهان مورد استÙاده ÛŒ تبلیغاتی قرار میگیرد.
Ù‡) جنگ روانی علیه ایران در ارتباط با روند ØµÙ„Ø Ø®Ø§ÙˆØ±Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡: یکی از زمینه ها Ùˆ دلایل عمده ÛŒ Ùعالیت های روانی امریکا علیه ایران استنباط مقامات این کشور از چگونگی مخالÙت جمهوری اسلامی با روند ØµÙ„Ø Ø§Ø¹Ø±Ø§Ø¨ Ùˆ رژیم صهیونیستی است. در همین رابطه، همکاری این کشور با سوریه Ùˆ Øزب الله لبنان معنی پیدا میکند. با توجه به این موضوع است Ú©Ù‡ هر زمان در تØولات خاورمیانه Ú©ÙˆÚ†Ú© ترین Ù†Ùوذپذیری از ایران دیده میشود دستگاه های تبلیغاتی با بوق Ùˆ کرنا سعی میکنند آن را به شدت بزرگ نمایی کنند. موضوع کشتی “کارن آ†که رژیم صهیونیستی در ماه ژانویه Û²Û°Û°Û² آن را در بندر عقبه توقی٠کرد نشانه ÛŒ بارزی بر دیدگاه Ùوق است. رژیم صهیونیستی ادعا میکرد Ú©Ù‡ آن کشتی Øامل ÛµÛ° تن اسلØÙ‡ برای Ùلسطینیها بود. تبلیغات ضدایرانی در امریکا در ارتباط با ØµÙ„Ø Ø®Ø§ÙˆØ±Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡ به گونه ای است Ú©Ù‡ به مخاطبان این طور القا میکند Ú©Ù‡ اولاً ایران مسوءول نتیجه بخش نبودن روند ØµÙ„Ø Ù…ÛŒØ§Ù† رژیم صهیونیستی Ùˆ اعراب است Ùˆ ثانیاً، بدون Øمایت های مختل٠ایران، Ùعالیت های گروه Øماس، جهاد اسلامی، Øزب الله لبنان Ùˆ … علیه این رژیم اصلاً صورت نمیپذیرÙتند.
Ùˆ) استÙاده ÛŒ ابزاری از Ú¯Ùتمان های بشردوستانه ÛŒ بین المللی برای Ùشار بر ایران: Ù…Øکوم نمودن ایران به نقض Øقوق بشر، تلاش برای دستیابی به Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø³ØªÙ‡ ای، Øمایت از اÙراطیون، اعمال شکنجه، بیاعتنایی به هنجارهای بین المللی Ùˆ … از ابزارهای دیگر جنگ روانی آمریکا برای تخریب وجهه ÛŒ ایران در عرصه ÛŒ بین المللی Ùˆ کسب نوعی مشروعیت عمومی برای اقدام هایی علیه امنیت جمهوری اسلامی ایران است.
بنابراین مشخص میشود Ú©Ù‡ جنگ روانی آمریکا علیه ایران جنگی نیست Ú©Ù‡ تنها از سوی سازمان ها Ùˆ مراکز نظامی به راه انداخته شود. عملیات روانی تمام تلاش ها Ùˆ Ùعالیت های غیرنظامی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی Ùˆ اطلاعاتی را در بر میگیرد Ùˆ مقابله با آن نیز نیازمند هماهنگی Ùˆ همکاری تمامی نهادهای مرتبط با آن است Ú©Ù‡ در قسمت راه کارها بدان پرداخته خواهد شد.
از آنجا Ú©Ù‡ آمریکا تلاش میکند با به کارگیری استراتژی Ùریب، منجر به تصمیم گیریها Ùˆ سیاست گذاریهای نادرست در سیستم سیاسی جمهوری اسلامی ایران شود، لذا کارگزاران نظام باید ضمن توجه به موءلÙÙ‡ های سخت اÙزاری Ùˆ تقویت تجهیزات Ùˆ توانمندی نظامی کشور، شاخص های راهبرد “براندازی نرم†و روش های آن را نیز بشناسند. در راستای مقابله Ùˆ برخورد با تهدیدات نرم پیشنهادات زیر توصیه میشوند:
- تقویت قابلیت ها Ùˆ ظرÙیت های رسانه ای جمهوری اسلامی ایران در عرصه ÛŒ داخلی Ùˆ خارجی
یکی از راه کارهای پیش روی ایران برای خنثی نمودن تهدیدات ناشی از تلاش غرب برای ایجاد جنگ روانی Ùˆ نشان دادن ایران به عنوان یک تهدید هسته ای، تقویت Øضور ایران در عرصه های رسانه ای است. برای این کار تأسیس شبکه های رسانه ای داخلی Ùˆ خارجی، تقویت سیستم ماهواره ای برای انعکاس وضعیت Ùˆ دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران Ùˆ استÙاده از رسانه های بیطر٠جهانی برای نشان دادن چهره ای مثبت از کشور میتواند در Ø§ØµÙ„Ø§Ø ØªØµÙˆÛŒØ± نادرست Ùˆ نامناسب Ø´Ú©Ù„ گرÙته از ایران در عرصه ÛŒ جهانی Ùˆ نزد اÙکار عمومی موءثر واقع شود. در همین راستا رصد مداوم اولویت های اصلی مورد توجه رسانه های بیگانه Ùˆ مقابله ÛŒ هدÙمند، متناسب، همزمان Ùˆ هوشمندانه با تهدیدهای ناشی از آن میتواند مورد توجه رسانه های مختل٠به خصوص صدا Ùˆ سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد.
- تقویت توان بسیج عمومی Ùˆ تعهد نیروهای مسلØ
براندازی نرم نیاز به وجود نارضایتیهای متراکم Ùˆ گسترده در جامعه دارد. از طر٠دیگر قدرت بسیج اجتماعی Ùˆ سیاسی نظام Øاکم در ایران از هر نیروی خارجی Ùˆ داخلی بیشتر است. همچنین در براندازی نرم، بیطرÙÛŒ نیروهای نظامی عاملی تعیین کننده در پیروزی آن Ù…Øسوب میشود؛ در Øالی Ú©Ù‡ در جمهوری اسلامی ایران مقابله ÛŒ برخواسته از اعتقاد Ùˆ تعهد نیروهای Ù…Ø³Ù„Ø Ø¨Ø§ هرگونه تلاش برای براندازی امری بدیهی به نظر میرسد.
- توجه به شکا٠های قومی، Ùرقه ای، صنÙÛŒ Ùˆ دانشجویی
در مورد هر شکا٠باید از یک سو از تبدیل آن شکا٠به چالش Ùˆ یا بØران جلوگیری کرد Ùˆ تلاش نمود Ø³Ø·Ø Ø¢Ù† را کاهش داد. همچنین توجه بیشتر به مناطق مرزی Ùˆ قومی کشور Ùˆ نشان دادن اهتمام Ùˆ تعهد دولت به درخواست های ایشان میتواند تا Øد زیادی تهدیدهای ناشی از تÙرقه اÙÚ©Ù†ÛŒ دشمنان را خنثی کند. در همین راستا نهادهای امنیتی Ùˆ قضایی کشور باید تØت مدیریت Ùˆ صلاØدید مجموعه ÛŒ کلان نظام از برخوردهایی Ú©Ù‡ میتواند منجر به نارضایتیهای دامنه دار Ùˆ بهانه ای برای مخالÙان شود خودداری کنند. به علاوه مدیریت این چالش ها با کانالیزه کردن اعتراضات Ùˆ جنبش های اجتماعی میتواند امکان هرگونه سوءاستÙاده ÛŒ دشمنان از آن را متنÙÛŒ سازد.
در نهایت باید Ú¯Ùت اقدام راهبردی در این زمینه، تلاش های Ùرهنگی به وسیله ÛŒ نهادهای Ùرهنگ ساز است تا با توجه به اقلیت های مختل٠و به کارگیری تاکتیک های مختل٠برای جلب مشارکت اجتماعی Ùˆ سیاسی آنها در سیستم سیاسی Ùˆ اجتماعی کشور تلاش نمایند Ùˆ هویت ملی ایرانی را تقویت کنند.
- کاهش قدرت اثرگذاری بیگانگان بر نهادهای مدنی داخل کشور
برای مقابله با براندازی نرم باید از یک طر٠با برنامه ریزی مناسب نسبت به کاهش زمینه های براندازی نرم اقدام کرد Ùˆ کانال های مناسب جهت Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ùˆ دگرگونی مدنی در بخش های گوناگون سیستم را تعری٠کرد Ùˆ از طر٠دیگر باید با مدیریت مناسب، از ارتباط نامطلوب عناصر جامعه با عوامل بیگانه جلوگیری نمود. این اقدامات همگی باید در راستای عدم نارضایتی عمومی Ùˆ کاهش مطلوبیت ابزارهای ارتباطی بیگانگان سازماندهی شوند.
- به چالش کشیدن مشروعیت اقدام های آمریکا در عرصه ی بین المللی
جمهوری اسلامی ایران با استناد به مقررات بین المللی Ùˆ Øقوق خود در عرصه ÛŒ جهانی میتواند با نشان دادن سیاست های دوگانه Ùˆ تبعیض آمیز ایالات متØده در مورد موضوعات مورد توجه جهانی مانند Øقوق بشر Ùˆ گسترش Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ هسته ای، به نوعی اÙکار عمومی را علیه ایالات متØده مدیریت نماید Ùˆ یا Øداقل از همراهی اÙکار عمومی برای مشروعیت بخشی به سیاست های آمریکا جلوگیری نماید.
- تقویت کارآمدی نظام از طریق بهبود عملکرد یا تاکتیک اقناع
یکی از راه کارهای اساسی برای مقابله با شکا٠های اجتماعی، کنترل طبقه ÛŒ متوسط Ùˆ تقویت اØساس کارآمدی نظام در میان ایشان است. طبقه ÛŒ متوسط اصلیترین قشر خواهان مناÙع سیاسی در جامعه است. لذا هرگونه تلاش برای اÙزایش کارآمدی نظام Ú†Ù‡ از طریق اقدامات واقعی برای نزدیک نمودن کارکرد نظام به خواسته های مشروع مردم Ùˆ Ú†Ù‡ اقناع مردم نسبت به عملکرد مناسب نظام Ùˆ مسوءولان آن میتواند در این راستا مورد توجه قرار بگیرد. رسانه ها در این خصوص دارای نقش بیبدیل Ùˆ بسیار مهمی هستند Ùˆ به صورت بلندمدت Ùˆ راهبردی باید روی این گزینه تمرکز داشته باشند.
منابع
- اØدی، اÙسانه، رویکرد آمریکا نسبت به ایران، مرکز تØقیقات استراتژیک، تیرماه Û±Û³Û¸Û¶
- Øجازی، Øسین، اهدا٠و نتایج Ø·Ø±Ø Ø¢Ù…Ø±ÛŒÚ©Ø§ÛŒÛŒ خاورمیانه بزرگ، گزیده ÛŒ تØولات جهان، Ø´ Û²Û´ØŒ موءسسه ابرار معاصر تهران، Û±Û³Û¸Û²
- عباسی اشلقی، مجید، استراتژی تغییر نظام؛ پروژه ÛŒ دست نیاÙتنی، مرکز تØقیقات استراتژیک، Ùروردین۱۳۸۶
- گلشن پژوه، Ù…Øمودرضا، انقلاب مخملین، انقلاب لاله ای، نگاهی به تØولات اخیر در مناطق خاورمیانه Ùˆ آسیای مرکزی، تØولات جهان، Ø´ ۳۳، انتشارات ابرار معاصر تهران، Û±Û³Û¸Û´
- میرمØمدی، مهدی Ùˆ عبدالمØمود Ù…Øمدیلرد، تهدید نرم علیه جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تیرماه Û±Û³Û¸Û¶
- زائری، قاسم، کندوکاوی در انقلاب های رنگین، مجله راهبرد یاس:
Pdf .13/6 www.yas.ins.com/arcives/rahbord-
1 –Outward Pressure – Inward Change
2 –Dual Containment
3 –Reuel Mark Gerecht
4 –Patrick Leyll Clawson
5 –Richard L . Armitage
6 –Gawdat Bahgat
7 –Mark Palmer
8 –Kenneth R.Timmerman ، Terror OPs Underway in Iran††httP :/ www.theamericanmonitor.com/ .
9 –httP :/ ASP×/ .۲۰۵۳۸ omomi.weblog.sh/Post-
10 –StePhen Zunes ، The United States and Regime Change in Iran†“، ۷ August ، ۲۰۰۷، httP ://4456 rightweb.irc-online.org/rw/
11 –Senator Richard Santorum
12 – 2005 Iran Freedom and SuPPort Act of
13 –httP :/ Pdf/ .3 s/s33 /109 www.govtrack.us/data/us/bills.text/
14 –James A . Baker amP; Lee H . Hamilton
15 –The Iraq Study GrouP RePort
16 –Fact Sheet : Designation of Iranian Entities and Individuals forProliferation Activities and SuPPort for Terrorism ، U.S . DePartment ofTreasury and Secretary Condoleezza Rice (2007/10/29)، httP :/ jc.work.media4u.co.il/Show_Article/
17 –Senator Gordon Smith
18 –Senator Charles Schumer
19 – علی رغم اینکه دولت بوش خواستار کاهش مدت زمان لازم الاجرا بودن این قانون از پنج سال به دو سال بود، اما کنگره آمریکا با این پیشنهاد مخالÙت ورزید Ùˆ آن را از اول آگوست ???? به مدت پنج سال دیگر تجدید کرد Ùˆ هم اکنون هرساله تمدید میشود.
۲۰ –Robert Zoellick
21-†BiPartisan House Foreign Assistance Leaders Call on Zoellick to EndWorld Bank Disbursements to Iran “، httP :/ _kirk/ www.house.gov/list/Press/il10