بسمه تعالی
 Ø§ÛŒÙ† مؤسسه بطور منظم مسایل مورد توجه مردم در رابطه با موضوعات خبری عمده را سنجش Ù…ÛŒ کند. نظرسنجی تمایلات ارزشی Ùˆ گرایشهای اجتماعی Ùˆ سیاسی از دیگر فعالیت های این مرکز است. این مرکز در گذشته توسط مرکز آینه ای تا یمز ( The Times Mirror Center) در خلال سالهای 1995-1990 Ùˆ اکنون توسط مرکز سپرده های خیریه ای پیو (The Pew Charitable Trusts) حمایت Ù…ÛŒ شود Ùˆ یکی از شش پروژه ای است Ú©Ù‡ مرکز تحقیقی پیو را تشکیل Ù…ÛŒ دهد. این مرکز یک «منبع حقایق»  (Fact tank) Ùˆ بدون تعصب است Ú©Ù‡ اطلاعاتی را در مورد موضوعات مختلف، گرایشها Ùˆ تمایلات Ø´Ú©Ù„ گرفته در آمریکا Ùˆ سایر نقاط جهان، مهیا Ù…ÛŒ سازد.
 Ù‡Ø¯Ù این مرکز آن است Ú©Ù‡ از طریق پژوهشهای نظرسنجی، به مثابه تریبونی برای عقاید Ùˆ نظریات در رسانه های گروهی Ùˆ سیاست داخلی انجام وظیفه کند. همچنین این مؤسسه سعی دارد تا به عنوان یک منبع اطلاعاتی مهم برای رهبران سیاسی، خبرنگاران، پژوهشگران Ùˆ سازمانهای عمومی عمل کند.
 
مقدمه
از اینکه به این کمیسیون فرصت دادید تا به بررسی میزان درک کشورهای عرب و مسلمان از آمریکا بپردازد، تشکر می کنم. من به این جا نیامده ام تا در مورد سیاست خارجی یا استراتژیهای ارتباطی پیشنهاد ارائه کنم، بلکه می خواهم اطلاعاتی در مورد ماهیت مسئله آمریکا در این بخش مهم از جهان برای شما فراهم سازم.
چکیده
بخش پروژه های جهانی مؤسسه تحقیقاتی پیو از آغاز به کار خود در سال 2002 (1381) تاکنون، از بیش از 000/90 نفر در 50 کشور نظرسنجی به عمل آورده، Ú©Ù‡ بیشتر آنها از کشورهای عرب Ùˆ مسلمان بوده اند. تازه ترین نظرسنجی انجام گرفته از 17 کشور در بهار گذشته، منجر به دو گزارش شد: گزارش اول «وجهة آمریکا اندکی بهبود یافته، اما همچنان  منفی است» Ùˆ دوم «افراط گرایی اسلامی، نگرانی عمدة جهان اسلام Ùˆ غرب» Ú©Ù‡ نگرشها در مورد آمریکا Ùˆ بسیاری از موضوعات دیگر را مورد بررسی قرار Ù…ÛŒ داد. این نظرسنجی از 6 کشور عمدة مسلمان به عمل آمد Ú©Ù‡ شامل اندونزی، اردن، لبنان، مراکش، پاکستان Ùˆ ترکیه بود.
همانطور Ú©Ù‡ نظرسنجی های ما نشان Ù…ÛŒ دهند به علت تصویری Ú©Ù‡ مردم کشورهای عرب Ùˆ مسلمان از آمریکا دارند، این کشور همچنان با مخالفت های زیادی روبرو است. ضدیت با آمریکا در منطقه غالباً از سیاست های آمریکا از جمله جنگ عراق، جنگ بر ضد تروریسم، حمایت آمریکا از اسرائیل Ùˆ همچنین استنباط عمومی مردم  از شکست آمریکا در لحاظ کردن منافع کشورهای منطقه وقتی در عرصة بین المللی وارد شود، ریشه دارد.
با این وجود، همزمان یافته های ما برآوردهای مثبتی از آمریکا در برخی از کشورهای افزایش یافته است Ùˆ حمایت از تروریسم رو به نزول بوده است. همچنین شواهد نشان Ù…ÛŒ دهد جوامع مسلمان  Ùˆ عرب شدیداً خواهان برقراری دمکراسی در کشورشان هستند.
تصویر آمریکا در خاورمیانه همچنان کمرنگ است.
نظرسنجی پیو از 50 کشور در سال های 2002 Ùˆ 2003 (1381 Ùˆ 1382) نشان داد Ú©Ù‡ محبوبیت آمریکا در خاورمیانه نسبت به جاهای دیگر کمتر است. امروزه بیزاری از آمریکا در منطقه بسیار شدید است، هر چند آمار حمایت از آمریکا در لبنان، اردن Ùˆ مراکش به طور قابل توجهی افزایش یافته است. در  واقع بیشتر مردم مراکش نگرش مثبتی نسبت به آمریکا دارند (49 درصد به 44 درصد). آمار نسبتاً بالای حمایت از آمریکا در لبنان بیشتر به علت اقلیت مسیحی کشور است. در میان مسلمانان لبنان، تنها 22 درصد موافق آمریکا هستند.
 
جدول 1: نگرشهای مثبت در مورد آمریکا
کشورها 1999 2002(1381) 2003(1382) 2004(1383) 2005(1384)
 Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯
لبنان Ù€ 35 27 Ù€ 42
اردن Ù€ 25 1 5 21
مراکش 77 Ù€ 27 27 49
پاکستان 23 10 13 21 23
ترکیه 52 30 15 30 23
ادارة تحقیقات بخش دولتی آمریکا

یکی از موارد امیدوار کننده برای آمریکا آن است که جوانان در مقایسه با بزرگترهای خود تا حدودی دیدگاه مثبت تری نسبت به آمریکا دارند. در هر یک از 5 کشور نام برده شده، افراد زیر 35 سال در مقایسه با افراد 35 سال به بالا دیدگاه مثبت تری نسبت به آمریکا دارند و این اختلاف بویژه در ترکیه زیاد است (در میان افراد 18 تا 34 سال 29 درصد موافق، در میان افراد بالای 35 سال 17 درصد موافق) و در پاکستان در میان افراد 18 تا 34 سال 28 درصد و سنین بالاتر 17 درصد موافق وجود دارد.
در میان تفکرات مردم نسبت به آمریکا نیز تفاوت دیدگاهها بین مردان و زنان وجود دارد. اگر چه زنان کمتر از مردان دیدگاه خود را نسبت به آمریکا عنوان کرده اند، اما در کل نسبت به مردان نگرش مثبت تری دارند. در پاکستان بیشترین اختلاف دیدگاه در میان زنان و مردان وجود دارد، به طوری که 28 درصد از زنان و 17 درصد از مردان موافق آمریکا هستند. اما اردن در این میان استثنا است، به طوری که دیدگاه مردان و زنان به طور یکسان منفی است.
منشأ نگرشهای ضد آمریکایی:
جدول 2: مخالفت گسترده با جنگ علیه تروریسم به رهبری آمریکا
کشورها 2002(1381) 2003(1382) 2004(1383) 2005(1384)
 Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯
لبنان 56 67 Ù€ 65
اردن 85 97 78 86
مراکش Ù€ 84 66 56
پاکستان 45 74 60 52
ترکیه 58 71 56 71
نظر سنجی های ما در طی زمان نشان داده اند که اولین و مهمترین نگرشهای ضد آمریکایی در جهان مخالفت با سیاست آمریکا است. چهار سیاست با کشورهای منطقه مرتبط است. اول، درگیریهای جاری در عراق بر سر موضوع سوخت. با آغاز عملیات نظامی در عراق از شهرت جهانی آمریکا کاسته شد و حضور آمریکا در عراق همچنان مغایر خواست مردم است. اکثریت مردم در پنج کشوری که مورد نظر سنجی قرار دادیم، معتقدند که تصمیم کشورشان مبنی بر عدم نیروهایشان در درگیری عراق تصمیم درستی بوده است. تعداد زیادی از مردم نیز بر این باورند که جنگ عراق، جهان را به صحنة خطرناکتری تبدیل کرده است.
 Ø¯ÙˆÙ…ØŒ جنگ بر ضد تروریسم نگرشها را در منطقه منفی کرده است. اکثریت مردم در این پنج کشور با تلاشهای آمریکا در مبارزه با تروریسم مخالف هستند. نظر سنجی سال 2002 (1381) نشان داد Ú©Ù‡ جنگ بر ضد تروریسم در کشورهای عرب Ùˆ سایر کشورهای عمده ÛŒ مسلمان مخالفتهای بیشتری را نسبت به سایر بخشهای جهان بوجود آورده است، Ùˆ اگر Ú†Ù‡ درجة مخالفت در برخی کشورهای خاص با نوسان همراه بوده است، اما تصویر Ú©Ù„ÛŒ روشن است: در نبرد برای جلب افکار عمومی مسلمانان در مورد این موضوع مهم، پیروز نشده است.
 Ø³ÙˆÙ…ØŒ عقاید ضد آمریکایی بر این پایه است Ú©Ù‡ آمریکا در عرصة جهانی یک جانبه عمل Ù…ÛŒ کند. اکثریت یا تعداد زیادی از مردم در هر یک از این کشورها معتقدند Ú©Ù‡ آمریکا در تصمیمات سیاست خارجی خود توجهی به منافع کشورهایشان ندارد یا بسیار اندک است. در لبنان، این مسئله گسترده تر شده است به طوری Ú©Ù‡ مردم گفته اند آمریکا نسبت به دو سال گذشته یک جانبه تر شده است. با این وجود تقریباً از هر 10 نفر، 6 لبنانی معتقدند Ú©Ù‡ آمریکا منافع کشورشان را مورد توجه قرار نمی دهند.
 Ø¯Ø± نهایت، نگرشها در مورد سیاست آمریکا در درگیری اسرائیل Ùˆ فلسطین باعث تشدید عقاید ضد آمریکایی شده است. نتایج یکی از نظر سنجی های مرکز تحقیقاتی پیو در سال 2003 (1382) نشان داد Ú©Ù‡ اکثریت مردم در کشورهای عرب Ùˆ مسلمان (حداقل 90 درصد در اردن، فلسطین اشغالی، مراکش Ùˆ لبنان) معتقدند Ú©Ù‡ آمریکا بیش از حد از اسرائیل حمایت Ù…ÛŒ کند. اگر Ú†Ù‡ بیشتر نظر سنجی های اخیر ما این سئوال را مطرح نکرد، اما در کشورهای عرب دیدگاه منفی نسبت به یهودیان بسیار بالا نشان داده شد. مثلاً در دو کشور لبنان Ùˆ اردن هیچ یک از پاسخ دهندگان طرفدار یهودیان نبودند (از طرف دیگر 91 درصد از مردم لبنان Ùˆ 58 درصد از اردنی ها طرفدار مسیحیان بودند).

 
جدول 3: کاهش حمایت از تروریسم
کشورها Ø®Ø´ÙˆÙ†Øª اغلب یا بیشتر اوقات قابل توجیه است
 2002(1381) 2004(1383) 2005(1384)
 Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯
اردن 43 Ù€ 57
لبنان 73 Ù€ 39
مراکش Ù€ 40 13
پاکستان 33 41 25
ترکیه 13 15 14
توجیه پذیری حملات انتحاری در عراق
اردن Ù€ 70 49
لبنان Ù€ Ù€ 49
مراکش Ù€ 66 56
پاکستان Ù€ 46 29
ترکیه Ù€ 31 24

افزایش مخالفتها بر ضد تروریسم:
 Ø¹Ù„ÛŒ رغم تداوم عدم تمایل به رهبری آمریکا در جنگ بر ضد تروریسم، شواهد نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ حمایت از تروریسم در میان جوامع مسلمان کمرنگ شده است. حمایت از خشونت علیه غیر نظامیان در دفاع از اسلام، از سال 2002 (1381) تا کنون در برخی کشورها از جمله لبنان 34 درصد کاهش یافته است. در مراکش Ùˆ پاکستان نیز هر چند اندک، اما کاهش وجود داشته است. همچنین در ترکیه حمایت از تروریسم در سطح پایینی باقی مانده است. از طرف دیگر اردن با 14 درصد افزایش در نگاه Ú©Ù„ÛŒ یک استثنا محسوب Ù…ÛŒ شود. جوامع مسلمان تا حدودی از حملات انتحاری بر ضد آمریکا Ùˆ دیگر کشورهای غربی در عراق طرفداری Ù…ÛŒ کنند، هر چند تعداد افرادی Ú©Ù‡ این عملیات را قابل توجیه Ù…ÛŒ دانند از سال گذشته تا کنون کاهش یافته اند. تنها در مراکش، اکثریت مردم این حملات را قابل توجیه Ù…ÛŒ دانند. اگر Ú†Ù‡ آمار بدست آمده اساساً از ماه مارس 2004 (1383) تا کنون کاهش یافته است.
 Ø¯Ø± دو کشور اردن Ùˆ لبنان، نیمی از مسلمانان از حملات انتحاری بر ضد غربیها در عراق طرفداری Ù…ÛŒ کنند اما در اردن این جماعت از 70 درصد در سال گذشته کمتر شده است. در ترکیه Ùˆ پاکستان از هر 10 نفر کمتر از 3 نفر اکنون حملات انتحاری را قابل توجیه Ù…ÛŒ دانند. در مراکش، پاکستان Ùˆ ترکیه مردان بیش از زنان حملات انتحاری را قابل توجیه Ù…ÛŒ دانند. نشانة دیگر کمرنگ شدن حمایت ها از تروریسم آن است Ú©Ù‡ نگرشها در مورد اسامه بن لادن Ø·ÛŒ دو سال گذشته در مراکش، لبنان Ùˆ ترکیه منفی تر شده است. در مراکش این کاهش بسیار شدید بوده است. به طوری Ú©Ù‡ در سال 2003 (1382) تقریباً نیمی از مردم مراکش اعتماد خود را به بن لادن در مورد عملکرد درست ÙˆÛŒ در امور جهان ابراز کرده بودند، اما اکنون ار هر چهار نفر، فقط یک نفر چنین دیدگاهی دارد. اما در اردن Ùˆ پاکستان آشفتگی زیاد است، به طوری Ú©Ù‡ اکثریت مردم همچنان «تا حدودی» یا «بسیار زیاد» به بن لادن اعتماد دارند. همچنین حمایت از رهبر القاعده نیز افزایش یافته است.
جدول4: اعتماد به بن لادن به عنوان یک رهبر جهانی
کشورها Ø²ÛŒØ§Ø¯ یا تا حدودی
 2003(1382) 2005 (1384) Diff
 Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯
اردن 55 60 5+
لبنان 14 2 12-
مراکش 49 26 23-
پاکستان 45 51 6+
ترکیه 15 7 8-

 Ø§Ø­ØªÙ…الاً حمایت از تروریسم کاهش Ù…ÛŒ یابد، زیرا جوامع مسلمان Ùˆ عرب، افراط گرایی اسلامی را به عنوان یک تهدید برای کشورشان محسوب Ù…ÛŒ دارند. این نگرش بویژه در مراکش، پاکستان، ترکیه Ùˆ مسیحیان لبنانی دیده Ù…ÛŒ شود. برعکس، تعداد نسبتاً اندکی از مسلمانان لبنانی Ùˆ اردنی ها از افراط گرایی اسلامی ابراز نگرانی کرده اند.
جدول 5: آیا افراط گرایی اسلامی برای کشور شما تهدید محسوب می شود؟
کشورها Ø¨Ù„Ù‡ Ø®ÛŒØ± DK
 Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯
اردن 10 87 100=3
لبنان
مسیحیان
مسلمانان 26
53
4 66
42
85 100=8
100=5
100=11
مراکش 73 18 100=9
پاکستان 52 27 100=21
ترکیه 47 34 100=19

اما نگرانیها در مورد افراط گرایی باعث نمی شود Ú©Ù‡ مردم منطقه نقش اسلام را در سیاست نادیده یگیرند. در هر یک از این کشورها بجز اردن، اکثریت یا تعداد زیادی از مردم اکنون نسبت به چند سال گذشته نقش اسلام را در سیاست پر رنگ تر عنوان کرده اند Ùˆ آنهایی Ú©Ù‡ معتقدند اسلام نقش بیشتری در سیاست دارد  این نگرش را به عنوان یک پیشرفت خوب عنوان کره اند. اگر Ú†Ù‡ ترکها به علت عقیدة شدید به سکولاریسم در این موضوع به چند دسته تقسیم Ù…ÛŒ شوند.

جدول 6: دمکراسی یلی ولی نه به طریق غربی

کشورها Ø¯Ù…کراسی Ù…ÛŒ تواند در کشور ما کار ساز باشد
 2002 (1381) 2003 (1382) 2005 (1384)
 Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯ Ø¯Ø±ØµØ¯
اردن 63 69 80
لبنان 75 71 83
مراکش Ù€ 64 83
پاکستان 44 57 43
ترکیه 43 50 48

جوامع مسلمان موافق دمکراسی:
از زمان اولین نظرسنجی مرکز تحقیقاتی پیو در سال 2002 (1381) به طور یکنواخت حمایت شدید جوامع مسلمان تحت نفوذ (سکولاریسم) از دمکراسی را دیده ایم. در تازه ترین نظرسنجی این مراکز اکثریت مردم اردن، لبنان  Ùˆ مراکش اظهار داشتند Ú©Ù‡ دمکراسی به مراتب کمتر است. اما باز هم تعداد زیادی از مردم، دمکراسی را در کشورشان کارآمد Ù…ÛŒ دانند. همچنین ما در نظرسنجی خود در سال 2002 (1381) دریافتیم Ú©Ù‡ مردم منطقه  از ویژگی های خاص یک سیستم دمکراتیک مانند حق انتقاد از دولت، صداقت، انتخابات چند حزبی، قوة قضاییة منصف Ùˆ رسانه های مستقل Ùˆ آزاد بسیار حمایت Ù…ÛŒ کردند.
اما مردم در مورد آیندة دمکراسی در خاورمیانه به چند دسته تقسیم Ù…ÛŒ شوند. اکثریت مردم لبنان (46 درصد)  Ùˆ اکثریت مسیحیان این کشور (59 درصد) نسبت به ایجاد دمکراسی در خاورمیانه خوشبین هستند. در حالی Ú©Ù‡ اردنی ها در این موضوع دو دسته هستند، گروهی خوشبین Ùˆ گروهی بدبین هستند. ترکها، پاکستانیها Ùˆ مراکشی ها بیشتر به سوی بدبینی تمایل دارند (اگر Ú†Ù‡ 34 درصد از مردم پاکستان هیچ نظری نداده اند).
در میان کشورهای خوشبین 55 درصد از مردم پاکستان حداقل یک اعتبار نسبی به سیاستهای آمریکا برای نگرش امیدوارانه اش قائل هستند. در میان اردنی ها و لبنانی های خوشبین تقریباً نیمی چنین دیدگاهی دارند. اما در مراکش و ترکیه 51 درصد از افراد خوشبین هیچ اعتباری برای آمریکا قائل نیستند. در میان افراد بدبین، اکثریت (در لبنان به میزان 75 درصد، در ترکیه 83 درصد، و در اردن 98 درصد) حداقل بخشی از بدبینی خود را به گردن سیاست های آمریکا انداختند.
 

علی رغم بی اعتمادی گسترده نسبت به آمریکا در میان مسلمانان Ùˆ عربها، اما باز هم بسیاری از این کشورها اعتقاد دارند Ú©Ù‡ آمریکا خواهان حرکت کشورشان به سوی دمکراسی در منطقه است. اکثریت مردم در مراکش Ùˆ لبنان معتقدند Ú©Ù‡ آمریکا از دمکراسی در کشورشان  حمایت Ù…ÛŒ کند. اما مردم اردن Ùˆ پاکستان به دو دستة یکسان تقسیم Ù…ÛŒ شوند، گروهی موافق حمایت آمریکا از دمکراسی در کشورشان هستند Ùˆ گروهی نظر عکس دارند (این پرسش از مردم ترکیه سوال نشد). در میان این چهار کشور، آنهایی Ú©Ù‡ معتقدند آمریکا از دمکراسی حمایت Ù…ÛŒ کند، نگرش حمایت بیشتری نسبت به آمریکا دارند.

 
 
خلاصه: ادامة مخالفت ها، اما نشانه های امید
  Ø¯Ø± کشورهای مسلمان Ùˆ عرب همچنان بیزاری زیادی نسبت به آمریکا وجود دارد. حمایت از آمریکا نسبتاً پایین است، عقاید ضد آمریکایی، نگرشهای منفی Ùˆ مخالفت با سیاست های خارجی آمریکا مانند جنگ عراق، جنگ بر ضد تروریسم، حمایت از اسرائیل Ùˆ یک جانبه گرایی آمریکا نیز وجود دارد.
  Ø§Ù…ا همزمان نیز نشانه های امیدوار کننده ای وجود دارد. مثلاً پیشرفت هایی در اردن، لبنان، مراکش Ùˆ برخی جمعیت ها دیده شده است، مثلاً جوانان Ùˆ زنان اکنون نسبت به سایرین حمایت بیشتری را نشان داده اند . همچنین حمایت از تروریسم Ùˆ رهبران تروریستی در میان بسیاری از کشورهای منطقه  کاهش یافته است Ùˆ نهایتاً اینکه شواهد فراوان نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ مردم منطقه در آرزوی برقراری یک دولت دمکراتیک هستند.
  Ø§Ú¯Ø± Ú†Ù‡ اینها نشان دهندة پیشرفت است، اما نشان دهندة پیشرفت، زیاد آمریکا نیست، مگر اینکه ما به منتقدان خود، در جهان اسلام، نشان دهیم Ú©Ù‡ آنها در مورد سیاستها Ùˆ نیات Ùˆ مقاصد ما اشتباه کرده اند. Ú©Ù‡ در این مواقع معمولاً عمل بهتر از حرف است. Ùˆ این موضوع مطمئناً در اندونزی درسی بود Ú©Ù‡ در آنجا وجهة آمریکا به خاطر Ú©Ù…Ú© های انسان دوستانه در مورد حادثة سونامی وضعیت بهتری پیدا کرد.
  Ø³Ø®Ù† کوتاه در مورد ابتکارات عمدة سیاسی اینکه، به نظر Ù…ÛŒ رسد محدودیت هایی در تلاش های ارتباطی آمریکا در منطقه وجود دارد. با وجود نگرشهای منفی شدید در جهان اسلام، این تلاشهای آمریکا حالت دفاعی شدید به خود گرفته اند Ùˆ بدترین شرایط ممکن را ایجاد کرده اند. تصحیح اطلاعات غلط، Ú©Ù… کردن خشونت ها با تأکید بر جنبه های مثبت آمریکا از جملة آن Ù…ÛŒ باشد. این عوامل احتمالاً بر چهرة آمریکا فقط به صورت جانبی تأثیر خواهند داشت. در پایان باید گفت: تنها واکنشی به سیاست های مهم هستند Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانند محرک واقع شوند.3/85/ع