برژينسكي: من به تصر٠جزيره خارك مي‌انديشيدم
روز جمعه، 11 آوريل 1980/ 22 Ùروردين 1359ØŒ كارتر در جلسه شوراي امنيت ملي در زمينه تصميم‌گيري براي عمليات جان گروگان‌ها، Ú¯Ùت: «آبرو Ùˆ Øيثيت ملي ما به خطر اÙتاده Ùˆ سادات، رئيس جمهور مصر، به من Ú¯Ùته است كه اعتبار Ùˆ موقعيت ملي Ùˆ بين‌المللي آمريكا به علت سستي در اين كار لطمه‌ شديدي خورده است». به اين ترتيب، تصميم به اتخاذ عمليات نظامي در دستور كار قرار مي‌گيرد؛ هرچند به منظور رعايت اصل غاÙل‌گيري در عمليات نظامي، آمريكاييان همچنان تظاهر به تمايل براي ØÙ„ مسالمت‌آميز مسئله مي‌نمودند. طولاني شدن ماجراي گروگان‌گيري Ùˆ به نتيجه نرسيدن روش‌هاي مسالمت‌جويانه Ùˆ غيرقهرآميز، براي متقاعد كردن ايران نسبت به آزادي گروگان‌ها، در عين Øال كه جايگاه آمريكا را به عنوان يك ابرقدرت در عرصه‌بين‌الملل به شدت تضعي٠كرده بود، موجب شد تا توسل به اقدام نظامي مستقيم براي آزادي گروگان‌ها به عنوان آخرين راه‌ØÙ„ ممكن، در دستور كار مقامات كاخ سÙيد قرار گيرد. كارتر در تاريخ Ù‡Ùتم آوريل 1980 اعضاي شوراي امنيت ملي را به جلسه‌اي اضطراري Ùراخواند Ùˆ اعلام كرد: «اÙكار عمومي بي‌قرار شده Ùˆ مردم آمريكا خواهان اقدام قاطع Ùˆ مستقيم ما براي آزادي گروگان‌ها هستند. ديگر زمان دست زدن به اقدامي جدي Ùرا رسيده است». سه روز بعد بØØ« بر سر چگونگي اجراي عمليات نجات گروگان‌ها، در جلسه شوراي امنيت ملي آمريكا، آغاز شد. برژينسكي در اين‌باره مي‌گويد:تصميم براي رهايي گروگان‌ها با توسل به زور در Ùاصله‌ سه Ù‡Ùته بين 21 مارس تا 11 آوريل 1980 اتخاذ شد... عقيده‌ من از ابتدا اين بود كه ما بايد عمليات نجات را در قالب يك عمليات نظامي وسيع‌تر كه جنبه‌تنبيهي آن قابل توجيه باشد، انجام دهيم. اگر عمليات نجات موÙÙ‚ مي‌شد، اقدامات جنبي تنبيهي آن قابل توجيه بود Ùˆ اگر موÙÙ‚ نمي‌شد، مي‌توانستيم اÙكار عمومي را متوجه عمليات نظامي Ùˆ تنبيهي خود كرده Ùˆ اعلام نماييم كه در ضمن، براي نجات گروگان‌ها تلاش كرديم؛ ولي متاسÙانه موÙÙ‚ نشديم... در اينجا بايد متذكر شوم كه Ø·Ø±Ø Ø¹Ù…Ù„ÙŠØ§Øª نجات را من، ابتدا به عنوان آخرين چاره، با يك اقدام اضطراري Ù€ در صورت به خطر اÙتادن جان گروگان‌ها Ù€ تعقيب مي‌كردم Ùˆ به مؤثر بودن عمليات نظامي نظير Ù…Øاصره‌ دريايي ايران با تصر٠جزيره خارك Ùˆ Øملات هوايي به اهداÙÙŠ در خاك ايران، بيشتر اعتقاد داشتم؛ ولي پس از تهاجم شوروي به اÙغانستان، كم‌كم اين Ùكر را رها كردم Ùˆ ايجاد يك اتØاد اسلامي ضد شوروي در منطقه، بيشتر توجه مرا به خود جلب ‌كرد. به همين جهت Ø·Ø±Ø Ø¹Ù…Ù„ÙŠØ§Øª نجات را به همان صورتي كه عنوان شده بود، تأييد كردم Ùˆ مسئوليت اجرايي آن را برعهده گرÙتم». ماجراي عمليات نجات، با استÙاده از Øمله‌ نظامي از اين قرار بود كه يك گروه 82 Ù†Ùري از لشگر ويژه هوا به زمين ارتش، موسوم به «دلتا» به Ùرماندهي سرهنگ «چارلي بكويث» Ùˆ سرگرد «ميدوز» كه به مدت پنج ماه در صØراي «آريزونا» كه تقريباً شرايط كويري ايران را داشت Ùˆ نيز در Ù…Øل‌هايي كه شبيه سÙارت آمريكا ساخته شده بود، تØت تعليم قرار گرÙته بودند، با پيشرÙته‌ترين سلاØ‌ها Ùˆ تجهيزات به همراه تعدادي هواپيما Ùˆ با يك Øمله ناگهاني به ايران، گروگان‌هاي آمريكايي را با خود ببرند. براساس اين Ø·Ø±Ø Ø¯Ùˆ روزه، سه Ùروند هواپيماي C-130 Ùˆ هشت Ùروند هلي‌كوپتر مدرن «سيكورسكي» كه به سبب پرونده‌ سÙيد تعميراتي، جايزه Ùˆ مدال گرÙته بودند، در شب اول عمليات در عمق خاك ايران Ùˆ در منطقه‌ي كويري Ùˆ دور اÙتاده‌ طبس Ùرود آمده Ùˆ پس از سوخت‌گيري، تيم اصلي Øمله، توسط هلي‌كوپترها به نقطه‌اي نزديك تهران منتقل Ùˆ پنهان مي‌شدند. شب بعد، Øمله به Ù…ØÙ„ سÙارت انجام مي‌شد Ùˆ پس از انتقال گروگان‌ها به استاديوم امجديه كه نزديك سÙارت بود، به Ùرودگاه تهران كه قبلاً توسط هواپيماهاي آمريكايي اشغال شده بود، منتقل مي‌شدند. گروه كماندويي كه توسط هنگ پليس مخصوص سرويس‌هاي هوايي بريتانيا، عمليات نجات گروگان‌ها، سوخت‌گيري Ùˆ چگونگي خروج آنها از سÙارت را طبق برنامه زمان‌بندي شده، چندين بار تمرين كرده بودند، آماده‌ انجام عمليات بود. سرانجام يك روز پس از اينكه يك گروه جاسوسي از صليب سرخ بين‌المللي در ملاقات با گروگان‌ها مشخص نمود كه تمام 52 گروگان، كماكان در سÙارت به سر مي‌برند، كارتر در دÙتر كارش، كلمه‌ رمز «برويد» را كه اعلام‌كننده آغاز Øمله بود، صادر كرد. هواپيماهاي شركت‌كننده، از يك Ùرودگاه واقع در مصر پرواز كردند تا 82 كماندو را وارد ايران كنند. در همين بين، هشت هلي‌كوپتر از ناو جنگي، «نيميتز» كه در سواØÙ„ درياي عمان قرار داشت، بلند شده Ùˆ از نقطه كور رادار Ùˆ در ارتÙاع بسيار پايين وارد ايران شدند. به‌رغم ورزيدگي‌ خلبان‌ها Ùˆ پيش‌بيني‌هاي علمي كارشناسان آمريكايي، مبني بر عدم وقوع طوÙان در روز عمليات، در هنگام عمليات يعني در تاريخ 24 آوريل 1980/5 ارديبهشت 1359ØŒ سه Ùروند از هلي‌كوپترها در مواجهه با طوÙان شن، از دور خارج شدند Ùˆ «بكويث» كه براي اجراي برنامه‌هايش اØتياج به Øداقل شش هلي‌كوپتر داشت، ناگزير از توق٠عمليات شد. به دنبال آن، يكي از هلي‌كوپترها نيز پس از سوخت‌گيري، با هواپيماي Øامل سوخت تصاد٠كرد Ùˆ انÙجار Øاصل از آن، سبب كشته شدن هشت آمريكايي Ùˆ سوختن شديد چهار آمريكايي ديگر گرديد. بدين ترتيب عمليات در همان مرØله‌ اول به ‌طور كلي متوق٠و كماندوهاي آمريكايي پا به Ùرار نهاده Ùˆ عمليات نجات با شكست مواجه گشت. شايان ذكر است كه دولت ايالات متØده، علاوه بر عمليات طبس اقداماتي براي براندازي جمهوري اسلامي Ùˆ Ùشار به ايران براي آزادي گروگان‌ها، به عمل آورد. به عنوان مثال، پس از گذشت 75 روز از تهاجم آمريكا به طبس، كودتاي «نوژه» به وقوع پيوست كه بزرگ‌ترين Ùˆ منسجم‌ترين Øركت ائتلاÙÙŠ گروه‌هاي ضدانقلاب Ùˆ قدرت‌هاي غربي جهت براندازي جمهوري اسلامي به Øساب مي‌آيد. همچنين كارشناسان Ùˆ تØليل‌گران مسائل ايران Ùˆ آمريكا معتقدند كه Øمله‌ي عراق به خاك ايران در 23 سپتامبر 1980/ 31 شهريور 1359ØŒ با چراغ سبز Ùˆ ترغيب آمريكا انجام گرÙت كه به دليل اجتناب از طولاني شدن بØØ«ØŒ از ØªÙˆØ¶ÙŠØ ØªÙصيلي اين دو ماجرا امتناع مي‌شود.
منبع: روابط ايران Ùˆ آمريكا، Øسن خداوردي، مركز اسناد انقلاب اسلامي، 1388ØŒ ص 184 تا 187.