تعقیب و گریزهای مهم تاریخ ارتش آمریکا؛ از رئیس سرخ‌پوستان تا رهبر القاعده
اوباما Ùˆ مقامات ارشد آمریکایی در Øال تماشای عملیات دستگیری بن‌لادن بنجامین رانکل/ ترجمه: عباس زندبا٠تعقیب دشمن توسط سربازان از دوران باستان وجود داشته Ú©Ù‡ تعقیب داریوش سوم به دست سربازان اسکندر مقدونی در سال Û³Û³Û± قبل از میلاد، از قدیمی‌ترین تعقیب‌ها در تاریخ است. خود ایالات متØده برای کشتن یا دستگیری یک Ùرد خاص Û±Û± بار به ارتش متوسل شده Ú©Ù‡ در Û¸ مورد آن موÙÙ‚ بوده است. در این نوشتار به Ûµ مورد از بزرگترین Ùˆ معروÙ‌ترین این عملیات جستجو پرداخته‌ایم. جرونیمو، Û±Û¸Û¸Û¶-Û±Û¸Û¸Ûµ در Û±Û· مه Û±Û¸Û¸Ûµ جرونیمو رهبر سرخ‌پوستان قبیلهٔ آپاچی به همراه Û±Û²Û° Ù†Ùر از اÙراد قبیله‌اش از قرارگاه سان‌ کارلوس در آریزونا خارج شد Ùˆ هراسی Ùراگیر پدید آورد Ú©Ù‡ نخستین عملیات جستجوی سراسری Ùˆ درازمدت در تاریخ ارتش ایالات متØده را موجب شد. جرونیمو از دیرباز جزو سرکردگان شورش‌های خونین سرخ‌پوستان در جنوب غربی آمریکا Ùˆ مکزیک بود. رهبری عملیات تعقیب جرونیمو را سرتیپ جرج کروک Ùرماندهٔ تیپ آریزونا به عهده داشت Ú©Ù‡ در Û±Û± ژوئن Û±Û¸Û¸Ûµ با گسیل کردن Û³Û°Û°Û° سرباز مرز مکزیک را بست. اما این دیده‌بان‌های سروان ایمت کراÙورد بودند Ú©Ù‡ متوجه شدند جرونیمو Ùˆ اÙرادش در دره‌ای واقع در رشته کوه دویل‌ بکبون پنهان شده‌اند. کراÙورد با اÙراد تØت Ùرماندهی‌اش Û´Û¸ ساعت Ùˆ بدون اندکی خوابیدن رو به جنوب تاخت تا در سپیده‌دم جرونیمو را غاÙلگیر کند. اما سرخ‌پوست‌ها توانستند بدون دادن تلÙات بگریزند Ùˆ Ùقط آذوقه‌شان به دست کراÙورد اÙتاد Ú©Ù‡ در آن زمستان سرد ضربهٔ ÙˆØشتناکی به شمار می‌آمد. جرونیمو پیغام داد Ú©Ù‡ Øاضر به تسلیم است اما Ùردای آن روز به دلایلی نامعلوم، قشون آمریکا مورد Øملهٔ راهزنان مکزیکی قرار گرÙت Ùˆ کراÙورد کشته شد. با این Øال جرونیمو همچنان Øاضر به مذاکره بود Ùˆ در ماه مارس با کروک بر سر میز مذاکره نشست. مذاکره به جایی نرسید Ùˆ کروک جای خود را به سرتیپ نلسون مایلز داد Ú©Ù‡ با نیرویی معادل یک چهارم نیروهای ارتش آمریکا سر در Ù¾ÛŒ جرونیمو Ùˆ Û²Û° جنگاوری گذاشت Ú©Ù‡ همراه ÙˆÛŒ بودند. مایلز، ستوان یکم چارلز گیتوود را مامور تعقیب جرونیمو کرد Ùˆ شرایط جدید تسلیم را اعلام کرد. گیتوود در Û±Û¹ ژوئیه از مرز مکزیک گذشت Ùˆ دو Ù‡Ùته بعد از دهقانان مکزیکی شنید Ú©Ù‡ جرونیمو در Û±Û±Û° کیلومتری شمال غرب Ùˆ در Øوالی شهر Ùرونتراس مستقر است. نیروهای گیتوود چند روز بعد به Ù…ØÙ„ استقرار جرونیمو رسیدند. تعقیب چندین ماههٔ جرونیمو Ùرجامی بی‌سر Ùˆ صدا داشت. گیتوود شرایط مایلز را اعلام کرد Ùˆ ØµØ¨Ø Ø±ÙˆØ² بعد نیز جرونیمو Ùˆ اÙرادش تسلیم شدند. آپاچی‌ها را در تاریخ Û· سپتامبر با قطار به آمریکا Ùرستادند تا آخرین مقاومت چشمگیر سرخ‌پوستان در مهاجرنشینان غربی پایان یابد. جرونیمو تا پایان عمر زندانی بود، هر چند آزادی‌هایی هم داشت. پانچو ویلا، Û±Û¹Û±Û·-Û±Û¹Û±Û¶ سی سال پس از دستگیری جرونیمو، نیروهای آمریکایی بار دیگر وارد خاک مکزیک شدند تا مرد دیگری را دستگیر کنند یا از پای درآورند. پانچو ویلا انقلابی قدیمی مکزیک در Û¹ مارس Û±Û¹Û±Û¶ در راس نیرویی ÛµÛ°Û° Ù†Ùری وارد خاک آمریکا شد Ùˆ به شهر کلمبوس در ایالت نیومکزیکو Øمله کرد. Ø·ÛŒ این Øمله Ú©Ù‡ پس از جنگ Û±Û¸Û±Û² نخستین Øملهٔ نظامی بیگانگان به خاک آمریکا بود، Û±Û· آمریکایی کشته Ùˆ Û· Ù†Ùر زخمی شدند. ماموریت دستگیری پانچو ویلا به سرتیپ جان پرشینگ سپرده شده Ú©Ù‡ سابقهٔ Øضور در جنگ آمریکا- ‌اسپانیا Ùˆ جنگ آمریکا- Ùیلیپین را داشت. پرشینگ برای این عملیات Û´ هزار Ùˆ Û¸Û°Û° سرباز Ùˆ هشت هواپیما در اختیار داشت. به زودی خبر رسید Ú©Ù‡ نیروهای پانچو ویلا در گوئررو واقع در قلب رشته‌کوه سیرامادره با ارتش مکزیک درگیر شده‌اند. در Û²Û¹ مارس Ø·ÛŒ نبردی Ú©Ù‡ بین نیروهای آمریکا Ùˆ اÙراد پانچو ویلا رخ داد، دست‌کم Û³Û° Ù†Ùر از اÙراد ویلا کشته شدند Ùˆ نیروهای آمریکایی هم Ùقط پنج زخمی دادند. اما ویلا Ú©Ù‡ روز قبل Ø·ÛŒ درگیری با ارتش مکزیک زخمی شده بود چند ساعت قبل از رسیدن نیروهای آمریکایی، با قطار از شهر گوئررو خارج شده بود. با این Øال نیروهای آمریکایی توانستند چند تن از Ùرماندهان ویلا Ùˆ از جمله Ùرماندهٔ Ù…ØاÙظان شخصی ÙˆÛŒ خولیو کاردناس را از پای درآورند. علی‌رغم این موÙقیت‌ها، خود پانچو ویلا همچنان از مهلکه می‌گریخت Ùˆ سربازان مکزیکی نیز تا Øد امکان در راه دستگیری ÙˆÛŒ مانع‌تراشی می‌کردند. اختلا٠بین مکزیک Ùˆ آمریکا در ماجرای تعقیب ویلا در Û²Û± ژوئن به اوج خود رسید Ú©Ù‡ نیروهای نظامی دو کشور در نزدیکی شهر کاریزال به هم رسیدند. آمریکایی‌ها در ‌‌نهایت Øماقت به سوی سنگرهای مکزیکی‌ها شلیک کردند. Ø·ÛŒ این نبرد Û±Û´ Ù†Ùر کشته Ùˆ Û±Û² Ù†Ùر زخمی به جا ماند. دو کشور در آستانه جنگ قرار گرÙته بودند Ú©Ù‡ ویلسون رییس‌جمهور آمریکا برای آرام کردن اوضاع، دستور منع تعقیب پانچو ویلا را صادر کرد. البته Û±Û° هزار نیروی آمریکایی در مکزیک باقی ماندند Ùˆ Ù‡Ùت ماه بعد Ùˆ پس از شکست ویلا به دست ارتش مکزیک از این کشور خارج شدند. ویلا دیگر خطری برای آمریکا ایجاد نکرد Ùˆ در سال Û±Û¹Û²Û³ به ضرب گلوله Ùردی نا‌شناس کشته شد. آگوستو ساندینو، Û±Û¹Û³Û²-Û±Û¹Û²Û· عملیات شش سالهٔ تعقیب آگوستو ساندینو، رهبر شورشیان نیکاراگوئه به دست ارتش آمریکا بیش از همه به عملیات تعقیب اسامه بن‌لادن شباهت داشت. ساندینو پس از شعله‌ور شدن جنگ داخلی خونینی بین جناØ‌های لیبرال Ùˆ Ù…ØاÙظه‌کار در نیکاراگوئه در برابر آمریکا قد علم کرد. Ø¬Ù†Ø§Ø Ù…ØاÙظه‌کار از دیرباز از Øمایت نظامی آمریکا برخوردار بود. طبق پیمانی Ú©Ù‡ در Û²Û· مه Û±Û¹Û²Û· به امضاء رسیده بود تÙنگداران نیروی دریایی آمریکا برای پاسداری از صلØØŒ تضمین آتش‌بس، نظارت بر انتخابات Ùˆ تشکیل ارتش جدید وارد نیکاراگوئه شدند. اما ساندینو از خلع Ø³Ù„Ø§Ø Ø§Ø¬ØªÙ†Ø§Ø¨ کرد Ùˆ با نیروهای شورشی‌اش در کوه‌های نواسگویا در مرز هندوراس پناه گرÙت. ساندینو در آغاز به نظر مقامات آمریکا خطرناک به نظر نمی‌رسید زیرا با دخالت آمریکا مخالÙت نکرده بود Ùˆ شمار مردان مسلØÛŒ Ú©Ù‡ در آغاز در اختیار داشت کمتر از Û³Û° Ù†Ùر بود. اما Ø·ÛŒ یک ماه پس از انعقاد قرارداد مداخله آمریکا، نیروهای ساندینو به ربودن اتباع اروپایی Ùˆ دستبرد به معادن اقدام کردند Ùˆ همین سبب شد تا بتوانند داوطلب Ùˆ سرمایه جذب کنند. در Û² ژوئیه Ùرماندهٔ نیروی دریایی آمریکا Û¸Û° تÙنگدار آمریکایی Ùˆ Û·Û´ داوطلب نیکاراگوئه‌ای را برای خلع Ø³Ù„Ø§Ø Ø´ÙˆØ±Ø´ÛŒØ§Ù† اعزام کرد. اما ساندینو پیش‌دستی کرد Ùˆ نیروهایش به پایگاه نیروی دریایی در روستای دوراÙتادهٔ اکوتال Øمله Ùˆ ÛµÛ¶Û° Ù†Ùر را Ù…Øاصره کردند. اما با Øملهٔ بمب‌اÙکن‌های آمریکایی Ùˆ کشته‌شدن Øدود Û³Û°Û° تن از اÙراد ساندینو جنگ مغلوبه شد. دو Ù†Ùر از تÙنگداران دریایی نیز کشته شدند. نیروهای ساندینو در Ù¾ÛŒ این شکست به جنگل‌ عقب‌نشینی کردند Ùˆ دست به نبرد چریکی زدند. این نیرو‌ها در ماه اکتبر یک هواپیمای نیروی دریایی را در شمال شرق نیکارگوئه سرنگون Ùˆ دو سرنشین آن را پس از دستگیری، اعدام کردند. نیروهای Ú©Ù…Ú©ÛŒ نیز در کمین نیروهای ساندینو اÙتادند Ùˆ Ù‡Ùت کشته دادند. نیروی هوایی آمریکا در واکنش به این عملیات دست به بمباران همه روزهٔ پناهگاه کوهستانی ساندینو در ال‌چیپوته زد. دو نیروی گشت زمینی متشکل از Øدود Û²Û°Û° Ù†Ùر از راه زمینی راهی این منطقهٔ جنگلی شدند Ú©Ù‡ در روستای متروکهٔ کیلالی به Ù…Øاصره درآمدند Ú©Ù‡ توسط نیروهای هوابرد نجات پیدا کردند. در ‌‌نهایت Øملات زمینی Ùˆ هوایی سبب شد تا نیروهای ساندینو قلهٔ ال چیپوته را ترک کنند. ساندینو چهار سال دیگر تØت تعقیب نیروی دریایی آمریکا بود. بسیاری از Ùرماندهان ساندینو دستگیر یا کشته شدند اما مرزنشینان به ساندینو علاقه داشتند Ùˆ Ù…ØÙ„ اختÙای او را لو نمی‌دادند. همین Ú©Ù‡ نیروهای آمریکایی نزدیک می‌شدند ساندینو به جنگل‌های کوهستانی می‌زد Ùˆ با عبور از مرز به هندوراس می‌رÙت. در Û³Û± دسامبر Û±Û¹Û³Û° هشت تÙنگدار نیروی دریایی آمریکا Ú©Ù‡ سرگرم تعمیر خط تلگرا٠بودند مورد Øمله قرار گرÙتند Ùˆ کشته شدند. دولت هوور در آمریکا با توجه به آنکه مردم این کشور در تنگنای رکود بزرگ قرار داشتند به ختم تعقیب ساندینو دستور داد Ùˆ نیروهای دریایی آمریکا پس از دادن Û±Û³Û¶ کشته به کشورشان برگشتند. پس از خروج نیروهای دریایی آمریکا، ساندینو با دولت نیکاراگوئه پیمان آتش‌بس امضاء کرد اما در ‌‌نهایت در Û²Û± Ùوریه Û±Û¹Û³Û´ همراه برادرش دستگیر Ùˆ اعدام شد. مانوئل نوریگا، Û±Û¹Û¹Û°-Û±Û¹Û¸Û¹ سازمان‌های اطلاعاتی Ùˆ امنیتی ایالات متØده به مانوئل نوریگا دیکتاتور پاناما اتکا داشتند اما نوریگا را نمی‌توان دوست آمریکا قلمداد کرد. نوریگا به تروریست‌ها به چشم متØد می‌نگریست، به شورشیان مارکسیست السالوادور Ø³Ù„Ø§Ø Ù…ÛŒâ€ŒØ¯Ø§Ø¯ Ùˆ اطلاعات Ù…Øرمانه در اختیار کشورهای عضو پیمان ورشو می‌گذاشت. در روز Û´ Ùوریه Û±Û¹Û¸Û¸ دو قاضی ایالات متØده بابت ارتباط با گروه قاچاقچیان مدلین کلمبیا Ùˆ اتهام قاچاق مواد مخدر برای نوریگا ØÚ©Ù… پیگرد صادر کردند. نوریگا هم در واکنش کارکنان Ùˆ وابستگان نظامی آمریکا در پاناما را در تنگنا گذاشت. Øدود دو سال بعد نوریگا، شمشیر به دست در مجلس Ùرمایشی پاناما Øضور یاÙت Ùˆ به آمریکا اعلان جنگ داد. شب بعد نظامیان پانامایی به سوی چهار اÙسر آمریکایی شلیک کردند Ú©Ù‡ کشته‌شدن یک ناوبان را در Ù¾ÛŒ داشت Ùˆ یک ناوبان Ùˆ همسرش را نیز به زندان انداختند. جورج اچ دبلیو بوش، رییس‌جمهور آمریکا در آن هنگام، در روز Û±Û· دسامبر Û±Û¹Û¸Û¹ شورای جنگی تشکیل داد Ùˆ هد٠اصلی‌اش دستگیر کردن نوریگا بود. Ø·ÛŒ ÛµÛ¶ ساعت Û±Û± هزار نظامی از طریق هوایی به پاناما اعزام شدند تا به Û±Û³ هزار سرباز Ùˆ ناوی مستقر در این کشور بپیوندند. نخستین هد٠سرلشکر ماکسول تورمن Ùرماندهٔ عملیات پاناما، بستن راه گریز نوریگا از پاناماسیتی بود. بنابراین در نخستین اقدام قایق تندروی نوریگا را منÙجر Ùˆ غرق کردند. گروهی هم برای از کار انداختن هواپیمای جت شخصی نوریگا به سراغ Ùرودگاه پایتیلا رÙتند اما با واکنش نگهبانان پانامایی، چهار تکاور آمریکایی کشته Ùˆ هشت تکاور هم زخمی شدند. آمریکایی‌ها علاوه بر سد کردن راه‌های Ùرار نوریگا در Ù¾ÛŒ از بین بردن واØدهای ویژهٔ نیروی دÙاعی پاناما هم بودند Ú©Ù‡ برای نجات نوریگا به هنگام بروز کودتا آموزش دیده بودند. در همین راستا پایگاه اصلی نیروی دÙاعی پاناما در ریوهاتو مورد Øملهٔ هوایی قرار گرÙت Ùˆ پس از Ùرود آمدن تکاوران آمریکایی نیروهای این پایگاه تسلیم شدند یا به جنگل‌های اطرا٠گریختند. نیروهای آمریکایی در ‌‌نهایت نتوانستند نوریگا را دستگیر کنند Ùˆ نوریگا از پناهگاه مخÙی‌اش Ø·ÛŒ پیام ضبط شده‌ای از مقاومت تا آخرین قطرهٔ خون سخن Ú¯Ùت. نیروی دلتای آمریکا Ú©Ù‡ مسئول دستگیری نوریگا بود بین Û²Û± تا Û²Û´ دسامبر، Û´Û² بار پناهگاه‌های اØتمالی نوریگا را بمباران کرد. در روز عید کریسمس، نوریگا تی‌شرت به تن، شلوارک به پا Ùˆ کلاه پت‌وپهن بیسبال به سر به سÙارت واتیکان رÙت Ùˆ تقاضای پناهندگی کرد. نیروهای آمریکایی Û±Û± روز تمام سÙارت واتیکان را Ù…Øاصره کردند تا سرانجام نوریگا در ساعت Û¹ شب از سÙارت بیرون آمد. لباس نظامی به تن داشت Ùˆ چهار ستاره روی شانه نصب کرده بود. بیش از چند ساعت نگذشت تا مردی Ú©Ù‡ زمانی Øکمرانی بهشتی در نواØÛŒ Øاره را در دست داشت به زندانی شمارهٔ Û´Û±ÛµÛ¸Û¶ زندان میامی تبدیل شد. نوریگا در سال Û²Û°Û±Û° به Ùرانسه انتقال یاÙت Ùˆ بابت اتهام پولشویی Ù…Øکوم شد. پیش‌بینی می‌شود Ú©Ù‡ نوریگا به زودی به پاناما بازگردانده شود Ùˆ بابت جرایمی Ú©Ù‡ در آنجا مرتکب شده است به زندان انتقال یابد. صدام Øسین، Û²Û°Û°Û³ ایالات متØده در سال Û²Û°Û°Û³ Ùˆ با هد٠پایین کشیدن صدام از قدرت عملیات نظامی آزادی عراق را آغاز کرد. جورج دبلیو بوش، رییس‌جمهور آمریکا پس از ماه‌ها اعزام نیرو به منطقهٔ خلیج Ùارس به صدام Øسین Ùˆ پسرانش هشدار داد Ú©Ù‡ Û´Û¸ ساعت Ùرصت دارند تا عراق را ترک کنند وگرنه جنگ آغاز خواهد شد. در ساعت Û³:Û³Û¸ دقیقهٔ بامداد Û²Û° مارس به وقت عراق، دو جنگندهٔ اÙ-Û±Û±Û· راهی پناهگاه صدام شدند تا بمباران کنند. مقامات آمریکا گمان می‌کردند صدام را از بین برده‌اند اما صدام ساعاتی بعد در تلویزیون عراق پدیدار شد. Ø·ÛŒ چند Ù‡Ùتهٔ بعد نیروهای آمریکایی دو ماموریت دیگر برای از بین بردن دیکتاتور عراق انجام دادند Ú©Ù‡ هیچ کدام موÙقیت‌آمیز نبود. پس از سقوط بغداد یکی از ماموریت‌های مهم نیروهای آمریکایی دستگیری صدام Ùˆ Ùرماندهان ÙˆÛŒ بود Ú©Ù‡ منجر به دستگیری Û²Û· Ù†Ùر تا ماه ژوئن شد. اما صدام همچنان به دام Ù†ÛŒÙتاده بود. مقامات آمریکایی در ماه ژوئیه Û²Ûµ میلیون دلار جایزه برای کسی Ú©Ù‡ خبری از مرگ صدام یا اطلاعات منجر به دستگیری ÙˆÛŒ داشته باشد، تعیین کردند. نیروهای آمریکایی در Û²Û² ژوئیه با Øمله به خانه‌ای در موصل Ú©Ù‡ دارای ستون‌های بلند به سبک یونانی، دیوارهای ضخیم بتونی Ùˆ پنجره‌های ضدگلوله بود، عدی Ùˆ قصی دو پسر صدام را کشتند. نیروهای آمریکایی در ماه سپتامبر Ùˆ اکتبر Û±Û± عملیات برای دستگیری صدام انجام دادند تا اینکه در Û±Û² دسامبر Û²Û°Û°Û³ Ù…Øمد ابراهیم، رییس Ù…ØاÙظان شخصی صدام را دستگیر کردند. Ù…Øمد ابراهیم بعد از ساعت‌ها بازجویی دو مخÙیگاه اØتمالی صدام را لو داد. به این ترتیب در Û±Û³ دسامبر Ùˆ Û¹ ماه پس از اشغال عراق، صدام در‌‌ همان مزرعه‌ای دستگیر شد Ú©Ù‡ در جوانی در سال Û±Û¹ÛµÛ¹ پس از ناکامی در ترور رییس‌جمهور عراق پنهان شده بود.
منبع: تاریخ ایرانی