درباره نقش ناچیز آمریکا در کودتای ۲۸ مرداد!
آنگونه Ú©Ù‡ در برگردان Ùارسی این مقاله آورده شده است، نویسنده از اینکه بیش از نیم قرن است Ú©Ù‡ قدرت های غربی به عنوان عامل اصلی کودتا معرÙÛŒ Ù…ÛŒ شوند ناخشنود است. ÙˆÛŒ Ú¯Ùته است:« مسأله این است Ú©Ù‡ در عالم واقعیت، نقش سازمان سیا در سقوط Ù…Øمد مصدق ناچیز بود. واقعیت این است Ú©Ù‡ بزرگترین نقش در سقوط مصدق را جامعه روØانیت ایران ایÙا کرد Ùˆ نبایستی به جمهوری اسلامی این اجازه داده شود تا گناه روØانیون را به راØتی پنهان کند.»نویسنده در این مقاله Ú©Ù‡ بیشتر به یک ادعانامه سیاسی Ùˆ ژورنالیستی علیه Øکومت Ùعلی ایران شبیه است تا یک پژوهش تاریخی Ùˆ علمی، به بزرگواری! مقامات امریکایی اشاره کرده Ùˆ Ù…ÛŒ نویسد: «سیاستمداران امریکایی علاقه خاصی به قبول تقصیر Ùˆ عذر خواهی برای بدرÙتاری های قدیمی دارند. اما Øقیقت این است Ú©Ù‡ مسؤولیت Ø®ÙÙ‡ کردن امیدهای دموکراتیک مردم ایران در تابستان Û±Û¹ÛµÛ³ در درجه اول بر گردن همان هایی است Ú©Ù‡ یک Øرکت دموکراتیک دیگر را در تابستان Û²Û°Û°Û¹ نیز Ø®ÙÙ‡ کردند:‌ روØانیون. آنهایند Ú©Ù‡ بایستی از مردم ایران عذر خواهی کنند.»قبل از آنکه وارد بØØ« در مدعیات ری تکیه Ùˆ آقای بنی صدر شویم، جا دارد به نمایندگی از همه کسانی Ú©Ù‡ از ماجرای Û²Û¸ امرداد متضرر شدند از بزرگواری مقامات امریکایی تقدیر کنم Ú©Ù‡ بعد از Øدود نیم قرن Ùˆ در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون تصمیم گرÙتند یک عذرخواهی خشک Ùˆ خالی بابت دخالت مؤثر در کودتای Û²Û¸ امرداد بکنند Ùˆ همه ملت ستمدیده ما را شرمنده خود نمایند! هرچند نیم قرن بود Ú©Ù‡ طبل رسوایی نقش امریکا Ùˆ انگلیس در این واقعه به صدا درآمده بود ولی همین Ú©Ù‡ مقامات نازنین امریکایی با وجود نقش ناچیزی Ú©Ù‡ در آن کودتا به عهده داشتند از مردم ما عذرخواهی کردند جای بسی سپاس Ùˆ تقدیر دارد! با رویه ای Ú©Ù‡ این مقام نیمه رسمی امریکایی در پیش گرÙته است بعید نیست Ú©Ù‡ سی چهل سال بعد، امریکایی ها در کمال بی شرمی ادعا کنند Ú©Ù‡ امریکا نقش ناچیزی در اشغال عراق داشت Ùˆ بزرگ ترین مقصر این واقعه، آیت الله العظمی سیستانی Ùˆ Øوزه علمیه نج٠بود!!؟همانگونه Ú©Ù‡ Ú¯Ùته شد مقاله ری تکیه بیشتر از آنکه یک اثر پژوهشی متکی بر شواهد Ùˆ ادله تاریخی باشد به یک ادعانامه علیه دولت اØمدی نژاد شبیه است Ùˆ از همین رو Ùاقد هرگونه ارزش علمی است. این عضو شورای روابط خارجی امریکا Øتی نمی دانسته Ú©Ù‡ مرØوم آیت الله کاشانی در امرداد Û±Û³Û³Û² رییس مجلس نبوده است! کاشانی در دهم تیر Û±Û³Û³Û² با تلاش Øامیان مرØوم دکتر مصدق از ریاست مجلس کنار گذاشته شد Ùˆ مرØوم دکتر عبدالله معظمی از یاران مصدق به ریاست برگزیده شد Ùˆ تا یک Ù‡Ùته قبل از کودتا Ú©Ù‡ مصدق با یک رÙراندوم جنجالی Ùˆ زیانبار، مجلس Ù‡Ùدهم را منØÙ„ کرد معظمی رییس مجلس بود. اما نویسنده بدون توجه به این واقعیت تاریخی، یکی از درخشان ترین Ùرازهای مقاله خود را به عنوان یک پژوهشگر مسایل ایران خلق کرده Ùˆ با اشاره به شکست کودتای اول در روز Û²Ûµ امرداد Ù…ÛŒ گوید:« بعد از ناکام ماندن کودتا، روØانیون بلند پایه در قم پشتیبانی تلویØÛŒ خود را از آیت الله کاشانی Ú©Ù‡ رییس مجلس بود اعلام کردند، Ùˆ از طریق روابط خود با بازار Ùˆ Ù†Ùوذ جدی Ú©Ù‡ بر توده مردم داشتند نقشی مرکزی در ایجاد تظاهراتی Ú©Ù‡ تهران را در خود غرق کرد ایÙا کردند.»گویا نویسنده نه از مسلمات تاریخ ایران اطلاعی دارد Ùˆ نه از بدیهیات تاریخ Øوزه Ùˆ روØانیت. او Øتی نمی داند Ú©Ù‡ کاشانی در روزهای بØرانی امرداد ماه عملا در انزوا قرار گرÙته بود Ùˆ روابط سرد ÙˆÛŒ با مرجعیت قم نیز مزید بر علت شد تا نتواند رایزنی مؤثری به سود نهضت ملی انجام دهد Ùˆ بر خلا٠ادعای ری تکیه، روØانیون بلندپایه قم Ú©Ù‡ در آن زمان تØت زعامت مرØوم آیت الله العظمی بروجردی عمل Ù…ÛŒ کردند هیچ نقشی در آن روزهای بØرانی نداشتند. روابط تیره مرØوم کاشانی با Øلقه Øواریون مرØوم آیت الله بروجردی Ú©Ù‡ در صÙØات Û±Û´Û¹ الی Û±ÛµÛ± خاطرات مرØوم آیت الله العظمی منتظری Ùˆ نیز صÙØات Û³Û´ الی Û³Û¶ Ùˆ صÙØÙ‡ ÛµÛ³ خاطرات مرØوم آیت الله دکتر مهدی Øائری یزدی بازتاب یاÙته است سبب شد Ú©Ù‡ مرØوم کاشانی عملا در اواخر عمر دولت مصدق از سوی همه Ø¬Ù†Ø§Ø Ù‡Ø§ ( مصدقی ها، Ùدائیان اسلام Ùˆ مرجعیت قم) نادیده گرÙته شود. مرØوم Øائری یزدی Ú©Ù‡ Ùرزند مؤسس Øوزه علمیه قم واز نزدیک ترین شاگردان مرØوم بروجردی بود در صÙØÙ‡ Û´Û· خاطرات خود درباره روابط تیره Ùˆ سرد مرØوم کاشانی با مرجعیت قم Ú¯Ùته است:«یکی از جهاتی Ú©Ù‡ آقای کاشانی رابطه اش با دکتر مصدق به هم خورد همین مسأله بود Ú©Ù‡ دکتر مصدق جانبداری آقای بروجردی را Ù…ÛŒ کرد Ùˆ او (کاشانی) اØساس Ù…ÛŒ کرد Ú©Ù‡ آقای بروجردی رقیب خودش است … آقای بروجردی Ùˆ آقای کاشانی روابط خوبی نداشتند. خیلی روابطشان سرد بود.»عمق این تیرگی به Øدی بوده Ú©Ù‡ مرØوم آیت الله منتظری در صÙØÙ‡ Û±ÛµÛ° خاطرات خود Ú¯Ùته Ú©Ù‡ یک بار منزل آیت الله کاشانی را تنها به این دلیل ترک کرد Ú©Ù‡ مبادا عکسی از ÙˆÛŒ در کنار آیت الله کاشانی گرÙته شود Ùˆ در بیت آیت الله العظمی بروجردی انعکاس منÙÛŒ پیدا کند. دیدار آیت الله العظمی بروجردی با آیت الله کاشانی در مراسم چهلم آیت الله Ù…Øمد تقی خوانساری در قم، مهر ۱۳۳۱واقعیت آن است Ú©Ù‡ تشتت Ùˆ اختلا٠شدید میان چهار جبهه استراتژیک مردمی آن روزگار ( Ø¬Ù†Ø§Ø Ø¯Ú©ØªØ± مصدق، Ø¬Ù†Ø§Ø Ø¢ÛŒØª الله کاشانی، Ùدائیان اسلام Ùˆ مرجعیت قم) در سال Û³Û² به Øدی رسیده بود Ú©Ù‡ امکان Ùروپاشی نهضت ملی بسیار Ù…Øتمل به نظر Ù…ÛŒ رسید Ùˆ از همین رو Ùکر Ù…ÛŒ کنم پذیرش صØت Ùˆ اصالت نامه Û²Û· امرداد Û³Û² منسوب به آیت الله کاشانی Ú©Ù‡ خطر کودتا Ùˆ شکست نهضت را به دکتر مصدق اطلاع Ù…ÛŒ دهد چندان دور از ذهن Ùˆ مخال٠واقعیت نیست. خطاهای استراتژیک هر سه چهره Ùعال (کاشانی، مصدق Ùˆ نواب صÙÙˆÛŒ) Ùˆ تØرکات Øساسیت زای Øزب توده در جامعه به شدت دینی آن روزگار به همراه کارشکنی های غربی ها کشور را آبستن یک کودتای Ú©Ù… هزینه برای شکست نهضت ملی کرده بود. شاید زمانی Ú©Ù‡ رهبران نهضت Ùˆ چهره های شاخص جبهه ملی از ترورهای Ùدائیان اسلام Øمایت Ù…ÛŒ کردند اصلا به این نمی اندیشیدند Ú©Ù‡ نهضتی Ú©Ù‡ با چند ترور پیش برود با عربده چند Ù†Ùر از اراذل Ùˆ اوباش در خیابان های تهران در نطÙÙ‡ Ø®ÙÙ‡ خواهد شد. ترورهای Ùدائیان اسلام اگرچه همچون کاتالیزوری عمل کرد Ùˆ راه را برای تسریع در دستیابی به خواسته های مبارزین مهیا نمود اما مانع از Øرکت طبیعی Ùرایند ائتلا٠و همکاری نیروهای متضاد شد Ùˆ خیلی زودتر از آنچه Ú©Ù‡ تصور Ù…ÛŒ شد به اختلاÙات خانمان سوز انجامید. مرØوم نواب صÙÙˆÛŒ زندانی Øکومتی شد Ú©Ù‡ برای استقرار آن جانÙشانی کرده بود. وزیر خارجه پرشور مصدق (شهید دکتر سید Øسین Ùاطمی) هد٠ترور ناÙرجام Ùدائیان قرار گرÙت. آیت الله کاشانی مبغوض مصدق Ùˆ مصدقی ها شد Ùˆ مصدق نیز در نظر بخش وسیعی از متدینین به نماد دین ستیزی Ùˆ کمونیسم بدل شد.شیطنت های توده ای ها کار دست مصدق داد Ùˆ این باور را نزد اذهان جامعه دینداران ایجاد کرد Ú©Ù‡ مصدق قصد دارد از طریق توده ای ها راه ناتمام رضاخان را تکمیل کند Ùˆ با نابود کردن روØانیت، دین را از جامعه Ù…ØÙˆ کند. امروز آشکار شده Ú©Ù‡ توطئه های دربار Ùˆ غربی ها نیز بر این ترس Ùˆ بیم مذهبی ها اÙزوده بود. غربی ها برای بی اعتماد کردن مردم مذهبی Ùˆ روØانیون به دولت مصدق، خطر توده ای ها را بزرگ نمایی Ù…ÛŒ کردند. آیت الله منتظری در صÙØÙ‡ Û±ÛµÛ¹ خاطرات خود از بی اعتماد شدن قشر مذهبی جامعه به دولت مصدق به دلیل Ùعالیت شدید توده ای ها به سود مصدق یاد کرده است. به Ú¯Ùته آیت الله منتظری، دربار نیز نقش مهمی در بزرگ نمایی خطر توده ای ها نزد اÙکار روØانیت Ùˆ متدینین برای ایجاد شکا٠میان آنها با مصدق داشت. البته در این میان تندروی های برخی مطبوعات Øامی مصدق از جمله نشریه متعلق به مرØوم دکتر Ùاطمی نیز بی اثر نبود Ùˆ بی پروایی های این نشریات به روØانیت، Ùضا را بیش از پیش تیره Ùˆ تار Ù…ÛŒ کرد.بر خلا٠ادعای ری تکیه، بسیاری از مخالÙین مذهبی مصدق از سکولار بودن او نگران نبودند. اگر سکولاریسم را به معنای تÙکیک نهاد دین از دولت Ùˆ سیاست بدانیم، باید توجه داشته باشیم Ú©Ù‡ تنها مداÙع Øکومت اسلامی در آن روزگار، شهید نواب صÙÙˆÛŒ بود Ùˆ کتابچه «راهنمای Øقایق» را به همین منظور منتشر کرد Ùˆ به دلیل پاÙشاری بر اجرای اØکام اسلامی ماه ها زندانی Øکومت مصدق شد. Øتی آیت الله العظمی بروجردی Ùˆ آیت الله کاشانی نیز ادعای Øکومت اسلامی نداشتند Ùˆ از همین رو مورد عتاب گاه Ùˆ بیگاه Ùدائیان بودند. بنا به شهادت دکتر سید Ù…Øمود کاشانی Ùرزند آیت الله کاشانی، پدرش با Øرکت های انقلابی مخال٠بوده Ùˆ خواهان ØÙظ رژیم سلطنتی Ùˆ عمل به قانون اساسی مشروطه بود. همچنین به Ú¯Ùته عبدخدایی (عضو Ùدائیان اسلام Ùˆ عامل ترور ناکام دکتر Ùاطمی)ØŒ نواب صÙÙˆÛŒ به دلیل همین اختلا٠مبنایی، عده ای از Øامیان آیت الله کاشانی را از گروه خود اخراج کرد. بدین ترتیب Ùدائیان در جریان Û²Û¸ امرداد خود را کنار کشیدند Ùˆ تنها بخشی از اطراÙیان مرØوم آیت الله کاشانی همچون شمس قنات آبادی به یاری کودتاچی ها شتاÙتند. مصدق نیز با انØلال Øساب نشده مجلس Ù‡Ùدهم در امرداد داغ Û³Û² Ùˆ درست یک Ù‡Ùته قبل از کودتا، عملا راه Ùرار قانونی پیش پای شاه، ارتش Ùˆ غربی ها گذاشت Ùˆ از همین رو برخی پژوهشگران معتقد بوده اند Ú©Ù‡ اساسا اطلاق صÙت «کودتا» بر قضیه Û²Û¸ امرداد از نظر Øقوقی Ùˆ با توجه به قانون اساسی مشروطه درست نیست. چرا Ú©Ù‡ به Ú¯Ùته امام خمینی در صÙØÙ‡ Û³Û·Û± جلد Û´ صØÛŒÙÙ‡ امام، مصدق با این کار عملا راه قانونی پیش پای شاه گذاشت Ú©Ù‡ در غیاب مجلس، نخست وزیر جدیدی تعیین کند.برای آیت الله کاشانی نیز موضوع استقلال ایران Ùˆ خلع ید اجانب در درجه نخست اولویت بود Ùˆ زمانی Ú©Ù‡ از کامیابی مصدق ناامید شد ضمن سکوت در قبال کودتای Û²Û¸ امرداد، دو روز پس از کودتا زاهدی را به Øضور پذیرÙت Ùˆ درباره ضرورت مقابله با باج خواهی انگلیسی در قضیه Ù†Ùت به ÙˆÛŒ تذکر داد. آیت الله کاشانی همچنین Û´ ماه پس از کودتا Ú©Ù‡ زمزمه های آشتی ایران Ùˆ انگلیس قوت گرÙته بود در یک Ú©Ù†Ùرانس مطبوعاتی به شدت با این امر مخالÙت کرد Ùˆ Ú¯Ùت اگر روابط ایران Ùˆ انگلیس از سر گرÙته شود عزای ملی اعلام خواهد کرد. کاشانی پس از آنکه مطمئن شد Ú©Ù‡ دولت زاهدی قصد اØقاق Øقوق ملت در قضیه Ù†Ùت را ندارد به رویارویی با Øکومت برخاست Ùˆ کارش به بازداشت Ùˆ زندان هم کشید Ùˆ تا مرز اعدام رÙت. شهید نواب صÙÙˆÛŒ نیز پس از قضایای Û²Û¸ امرداد، تصمیم به همکاری با Ø¬Ù†Ø§Ø Ù…ØµØ¯Ù‚ گرÙت Ùˆ در دیداری Ú©Ù‡ با مهندس بازرگان داشت Ùˆ مهندس سØابی آن را روایت کرده است، آمادگی Ùدائیان اسلام را برای ترور زاهدی اعلام کرد Ú©Ù‡ با مخالÙت بازرگان رو به رو شد.بدین ترتیب همانگونه Ú©Ù‡ ری تکیه به درستی اذعان کرده است، بØران اقتصادی ایران در سال Û±Û¹ÛµÛ³ میلادی Ùˆ ناتوانی مصدق Ùˆ در عین Øال لجبازی او منجر به بریدن بخش مهمی از طبقه متوسط جامعه، متدینین، بازاری ها Ùˆ سیاسیون از دولت ملی شد. واقعه تلخ کودتا آشی بود Ú©Ù‡ همه Ø¬Ù†Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ داخلی Ùˆ خارجی در پخت آن مشارکت داشتند Ùˆ بر خلا٠ادعای غیر علمی ری تکیه، نه روØانیت بزرگ ترین مقصر آن بود Ùˆ نه بدون Øمایت غربی ها چنین کودتایی به Ùرجام Ù…ÛŒ رسید.در میان روØانیون نیز تنها چهره شاخصی Ú©Ù‡ آشکارا به Øمایت از کودتا برخاست، مرØوم آیت الله سید Ù…Øمد بهبهانی بود Ú©Ù‡ از آزادیخواهان مؤثر صدر مشروطه Ùˆ Ùرزند آیت الله سید سید عبدالله بهبهانی از رهبران دینی مشروطه بود. مرØوم سید Ù…Øمد بهبهانی در Û²Û¶ تیر Û±Û²Û¸Û¸ در کنار سید Ù…Øمد امام جمعه تهران از معدود روØانیونی بود در قالب کمیسیون عالی مشروطه خواهان، اداره کشور را پس از عزل Ù…Øمد علی شاه بر عهده گرÙت. بهبهانی در طول عمر Û¹Û² ساله خود یک مشروطه خواه تمام عیار بود Ùˆ از همین رو با هرگونه تلاش برای براندازی رژیم مشروطه سلطنتی مبارزه Ù…ÛŒ کرد. Øضور Ùعال او در قضیه Û¹ اسÙند Û±Û³Û³Û± برای خروج شاه از کشور Ùˆ نیز Øمایت بی دریغ ÙˆÛŒ از کودتای Û²Û¸ امرداد را نیز باید در همین راستا تØلیل کرد. اگرچه ترس از تسلط توده ای ها بر کشور نیز در جریان کودتا مزید بر علت شده بود. آنگونه Ú©Ù‡ مرØوم آیت الله دکتر مهدی Øائری یزدی در صÙØÙ‡ Û´Û¸ خاطرات خود روایت کرده، مرØوم بهبهانی تلاش زیادی برای دخالت دادن آیت الله بروجردی در کودتای Û²Û¸ امرداد به عمل آورد Ùˆ روز Û²Û¸ امرداد در ملاقاتی از مرØوم Øائری خواست Ú©Ù‡ برای جلوگیری از Øاکمیت کمونیسم، نامه ای تأییدآمیز از آیت الله العظمی بروجردی بگیرد Ùˆ برکناری مصدق را تسهیل کند Ú©Ù‡ البته با مخالÙت مرØوم Øائری یزدی رو به رو شده بود.اما آنچه Ú©Ù‡ اخیرا بنی صدر به نقل از یک منبع مجهول ادعا کرده Ú©Ù‡ آیت الله بهبهانی، امام خمینی را نیز واسطه کرده تا چنین نامه تأییدآمیزی از مرجع اعلای شیعه در قم بگیرد Ùˆ امام هم مبادرت به این کار کرده Ùˆ البته با پاسخ منÙÛŒ آیت الله بروجردی مواجه شده بود، چندان با واقعیات تاریخی نمی خواند. اگرچه مرØوم Øائری یزدی در صÙØÙ‡ Û¹Û° کتاب خاطرات خود Ú¯Ùته Ú©Ù‡ امام خمینی به عقل سیاسی آقای بهبهانی بیش از آقای کاشانی اعتقاد داشت، ولی دو دلیل Ùˆ قرینه تاریخی وجود دارد Ú©Ù‡ ادعای اخیر بنی صدر را دچار خدشه جدی Ù…ÛŒ کند. نخست آنکه به شهادت بسیاری از روØانیون دهه Û²Û° Ùˆ Û³Û° شمسی، روابط امام با آیت الله بروجردی به جز چند سال نخست مرجعیت ایشان، سرد Ùˆ منقطع بود. مرØوم علی دوانی در صÙØات Û³Û°Û· تا Û³Û±Û° کتابی Ú©Ù‡ پیرامون زندگانی مرØوم آیت الله بروجردی نگاشته است، ØªØµØ±ÛŒØ Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ از سال Û±Û³Û²Û¸ رÙت Ùˆ آمد امام خمینی به بیت آیت الله بروجردی قطع شد Ùˆ Øتی امام در نماز جماعت مرØوم بروجردی شرکت نمی کرد (ص Û³Û±Û² کتاب مرØوم دوانی). این مطلب با ادعای بعدی بنی صدر نیز متضاد است. آنجا Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ گوید:« بعد Ú©Ù‡ آقای خمینی نسبت به آیت الله بروجردی در سال های بعد از کودتا سرد شد Ùˆ کسی واسطه شد برای Ú©Ù‡ این دو تا را با هم دوباره نزدیک کند، مروم بروجردی به آن واسطه Ú¯Ùته بود Ú©Ù‡ این آقا آمده بود از من چنین Ùتوایی بگیرد.» در Øالی Ú©Ù‡ Ú¯Ùته شد روابط آقای بروجردی با امام، Û´ سال پیش از کودتا سرد Ùˆ عملا قطع شده بود. مواضع بعدی امام درباره قضایای جنبش ملی شدن Ù†Ùت نیز چندان همخوانی با ادعای بنی صدر ندارد. در صÙØÙ‡ Û³Û·Û± جلد Û´ صØÛŒÙÙ‡ امام ØªØµØ±ÛŒØ Ø´Ø¯Ù‡ Ú©Ù‡ امام خمینی از تعلل مصدق در منقرض کردن سلطنت پس از خروج شاه از کشور در Û²Ûµ امرداد Û³Û² انتقاد کرده است. آیت الله سید Ù…Øمد بهبهانی از آزادیخواهان صدر مشروطه در اواخر عمر منبع سومی Ú©Ù‡ ادعای آقای بنی صدر را مخدوش Ù…ÛŒ کند روایت مرØوم آیت الله ربانی شیرازی از دیدار مرØوم آیت الله بهبهانی با امام است Ú©Ù‡ ظاهرا در تابستان Û±Û³Û´Û± شمسی Ùˆ چند ماه پیش از اعتراض هماهنگ مرØوم بهبهانی با علمای قم به انقلاب سÙید انجام شده است. در این روایت Ú©Ù‡ بیست سال پیش (خرداد Û±Û³Û¶Û¹) در صÙØÙ‡ Û²Û¹ شماره Û±Û¶Û· ماهنامه شاهد بانوان ( به مدیر مسؤولی مرØوم Øجة الاسلام درچه ای Ùˆ صاØب امتیازی مهدی کروبی رییس وقت بنیاد شهید) منتشر شده است، با اشاره به اینکه امام خمینی تابستان ها مدتی را در تهران Ù…ÛŒ گذراندند، به درخواست آیت الله بهبهانی برای ملاقات با امام اشاره شده Ùˆ آمده است:« آقای بهبهانی رو به امام خمینی کرد Ùˆ اظهار داشت: Ùساد سرتاسر دربار را گرÙته، این بچه اعتنایی به اسلام Ùˆ روØانیت نمی کند. هر Ú†Ù‡ دلش Ù…ÛŒ خواهد انجام Ù…ÛŒ دهد. خواهرهایش آبروی ایران را برده اند. Ú©Ù… Ú©Ù… مقدسات را نادیده گرÙته بهائیت را هم بر مردم مسلمان مسلط Ù…ÛŒ کند.» به روایت آیت الله ربانی شیرازی در این دیدار Ú©Ù‡ جعÙر بهبهانی Ùرزند آیت الله بهبهانی Ùˆ نماینده تهران در ادوار Û±Û¸ Ùˆ Û²Û° مجلس شورای ملی نیز Øضور داشته است، امام خمینی به مرØوم بهبهانی پاسخ Ù…ÛŒ دهد:«تمام Ùرمایشان Øضرت آقا را از اول تا آخر گوش دادم. ولی شما بودید Ú©Ù‡ او را برگرداندید. آقازاده از طر٠Øضرتعالی از این مرد استقبال کرد. در ایام Û²Û¸ امرداد جعÙرآقا با زاهدی ملاقات داشت. شاه رÙته بود Ùˆ شرش از سر این مملکت کوتاه شده بود. ولی اقدامات جعÙرآقا از طر٠جنابعالی Ùˆ سایرین او را برگردانید. Øال Ú©Ù‡ او قدرت گرÙته، امریکا به شدت از او Øمایت Ù…ÛŒ کند، ساواک Ùˆ شهربانی را به جان مردم انداخته Ùˆ ارتش بر اوضاع مسلط شده من Ú†Ù‡ Ù…ÛŒ توانم بکنم؟» آقای بهبهانی Ú©Ù‡ اشک در چشمش Øلقه زده بود، آهی کشید Ùˆ Ú¯Ùت:« خدایا! از سر تقصیراتم بگذر. ما به این پسر میدان دادیم …». آیت الله میرمØمد بهبهانی در آخرین ماه های Øیات Û¹Û² ساله خود به یکی از سران مخالÙین Øکومت بدل شد Ùˆ رÙراندوم Ùرمایشی بهمن Û±Û³Û´Û± را تØریم Ùˆ در تظاهرات معترضین شرکت کرد. امام خمینی Ùˆ آیت الله کاشانی در مراسم چهلم مرØوم آیت الله خوانساری در قم، مهر ماه سال Û±Û³Û³Û± بدین ترتیب ادعای اخیر آقای بنی صدر نیز چندان پشتوانه تاریخی ندارد. البته Ú¯Ùتنی است Ú©Ù‡ امام نسبت به عملکرد مرØوم کاشانی نیز منتقد بود Ùˆ از جمله در Ú¯Ùتگویی Ú©Ù‡ سال Û±Û³ÛµÛ· در پاریس با Ù…Øمد Øسنین هیکل داشت، نسبت به تاکتیک های سیاسی مرØوم کاشانی سخنان معترضانه ای بیان کرد. (صØÛŒÙÙ‡ امام، ج Ûµ ØŒ ص Û²Û¶Û¸) همچنین هیچگاه موضعی له یا علیه شهید نواب صÙÙˆÛŒ در سخنان Ùˆ پیام های خود بیان نکرد. بدین ترتیب Ù…ÛŒ شود Ú¯Ùت Ú©Ù‡ امام انتقاداتی جدی نسبت به رهبران جنبش ملی شدن Ù†Ùت داشته اند Ùˆ طبعا وارد نزاع ها به سود یک طر٠نشدند Ùˆ ادعای تلاش برای گرÙتن Ùتوا از آیت الله بروجردی با توجه به چنین شواهدی، قابل قبول Ùˆ مستند نیست.
منبع: www.tourjan.com