جهانی سازی ارزش های لیبرال دموکراسی Ùˆ آمریکایی آیا لیبرال دموکراسی در صدد جهانی کردن ارزش های خود میباشد؟ جنگ های استقلال در ایالات متØده ÛŒ آمریکا از سال 1776 تا 1783 مطابق با 1155 تا1162(Ù‡ Ø´) تداوم یاÙت Ú©Ù‡ در آنها مردم آمریکا با Øمایت دولت Ùرانسه، اسپانیا وهلند علیه انگلستان برای دستیابی به استقلال مبارزه کردند Ú©Ù‡ سرانجام با شکست انگلستان Ùˆ پیروزی نیرو های استقلال طلب پایان یاÙت(1)
ارزش ها و آرمان های لیبرالی
آمریکا پس از استقلال از انگلستان، ماهیت ایدئولوژیک Ùرهنگی Ùˆ تمدنی خویش را با تدوین اعلامیه ÛŒ استقلال وقانون اساسی، تدوین کرد. آنها با الهام از آراء ÙیلسوÙان روشنگری از جمله جان لاک، سه ØÙ‚ «Øیات، آزادی ومالکیت»را اساس Ùˆ مظهر هیبت وقدرت آمریکای جدید قلمداد کردند. اجماع پیرامون سیاست ÙˆØکومت وسیاست خارجی، در قرن هیجدهم وهنگام«ملت سازی»Øاصل شده است. این اجماع موقع تعری٠از ملیت، ارتباط آن با ملت های دیگر Ùˆ جایگاه آن کشور در جوامع بین الملل Ø´Ú©Ù„ گرÙت. Ùرایندی Ú©Ù‡ آمریکایی ها در Ù¾ÛŒ تعری٠خود Ùˆ جایگاهشان در جهان بودند یک کار ایدئولوژیک بود. در این مقطع آنها در صدد تدوین ایده ÛŒ ملت، توسط Ø´Ú©Ù„ دهی نهادهی مدنی، اسطوره های تاریخی Ùˆ ارزش های ملی بر آمدند. ملت سازی در قالب تاریخ به ویژه چهل سال اول، Øیات آمریکای آزاد شناخته میشود. آنها در عصری اعلامیه ÛŒ استقلال Ùˆ Øکومت جمهوری را صادر کردند Ú©Ù‡ جهان اسیرتوتالیتاریسم(دیکتاتوری) بود(2)
رهبران آمریکا با تعری٠Øقوق اساسی، معتقد بودند Ú©Ù‡ این ارزشها جهانی هستند Ùˆ Ùارغ از ظر٠جغراÙیایی Ùˆ نظام سیاسی آمریکا تعری٠شده اند. از طر٠دیگر آنها معتقد بودند Ú©Ù‡ این ارزشها Ú©Ù‡ آمریکا برای اولین بار به آنها دسترسی پیدا کرده است، باید به طور جاوید وابدی ØÙظ Ùˆ نهادینه شوند؛ اما Ú†Ù‡ باید کرد ØŸ باید کاری کرد Ú©Ù‡ ارزشهای آمریکا Ùˆ دموکراسی لیبرال Ùˆ نظام ارزشها، جهانی شده Ùˆ دنیا آمریکایی شود(3)
جهانی سازی
گلوبالیزاسیون به معنای متعدی آن یعنی جهانی سازی، یک پروسه ÛŒ طبیعی نیست، یک پروژه ÛŒ برنامه ریزی شده است. این توسعه طلبی استعماری، هژمونی لیبرال سرمایه داری غرب، برای تسلط بر جهان است. جهانی سازی به این Ù…Ùهوم، سلطه ÛŒ غرب است بر جهان وبه خصوص بر جهان اسلام؛ ودر هر سه Øوزه ÛŒ اقتصاد، سیاست Ùˆ Ùرهنگ تعقیب میشود.
در Øوزه ÛŒ اقتصاد، جهانی سازی به Ù…Ùهوم سلطه ÛŒ کمپانی های سرمایه داری غرب بر منابع خام جهان است Ùˆ به Ù…Ùهوم سلطه ÛŒ این کمپانی هاست بر بازار جهانی Ùˆ تغییر ذائقه ÛŒ مصرÙÛŒ مردم.
جهانی سازی در Øوزه ÛŒ سیاست بدین Ù…Ùهوم است: جهانی سازی سلطه ÛŒ سیاسی بر کشور های دنیا.
در Øوزه ÛŒ Ùرهنگ، جهانی سازی Ùرهنگ سازی برای رشد مصر٠گرایی، تنوع طلبی Ùˆ لذت طلبی است. جهانی سازی در سومین Øوزه به نام گسترش Ùرهنگ مذرنیته، روش زندگی آمریکا را در تمام دنیا ترویج میدهد. جهانی سازی Ùرهنگی به این معنی یعنی، غربی سازی آمریکایی.
Ùرهنگ Ùˆ ارزش های آمریکایی Ú©Ù‡ قرار است با پوشش جهانی سازی بر دنیا تØمیل شود Ú†Ù‡ مشخصاتی دارد؟
یکی از مشخصاتش اخلاق زدایی Ùˆ تئوریزه کردن ÙØشا است. ÙØشا ÙˆÙساد اخلاقی، همیشه در تاریخ بشر بوده است؛ اما همیشه مخÙÛŒ Ù…ÛŒ شده است. برای اولین بار در دوره ÛŒ جدید است Ú©Ù‡ ÙØشا ÙˆÙساد – مثل همجنس گرایی- علنی Ùˆ تئوریزه Ù…ÛŒ شود Ùˆ به آن اÙتخار Ù…ÛŒ کنند Ùˆ گروه های صنÙÛŒ تشکیل Ù…ÛŒ دهند.
مشخصه ÛŒ دوم، گسترش گسترش Ùرهنگ سرمایه داری است Ú©Ù‡ مبتنی بر اسرا٠و تبذیر Ùˆ ربا Ù…ÛŒ باشد. آنها Ù…ÛŒ گویند: جهانی سازی Ùرهنگی عبارت است از گسترش اجباری، وبه عبارت دیگر، گسترش اجتناب ناپذیر Ùرهنگ مدرنیته. آنها میگویند: یا مائیم Ú©Ù‡ جلوداریم، یا بقیه Ú©Ù‡ در دوره ÛŒ گذار از سنت به مدرنیته هستند. Ù…Ùهومش این است Ú©Ù‡ این، یک جاده ÛŒ یک طرÙÙ‡ است، تونلی است Ú©Ù‡ همه ÛŒ بشریت باید به دنبال ما بیایند؛ بعضی دیرتر بعضی زودتر. (4)
جهانی سازی غربی Ú†Ù‡ هدÙÛŒ را دنبال میکند؟
در جهانی سازی غربی هم گسترش دادن لیبرال دموکراسی Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª وهم جریان پست مدرن Ú©Ù‡ هنوز سیطره پیدا نکرده است. اما در Øال Øاضر این لیبرال دموکراسی غرب Ùˆ سرمایه داری غربی است Ú©Ù‡ جهان را در سیطره ÛŒ خود قرار داده است Ùˆ به Ù„Øاظ Ùکری عقاید خود را ترویج میدهد. (5)
ناگزیر باید توضیØاتی Ú©Ù„ÛŒ Ùˆ مختصر درباره ÛŒ سیاست خارجی آمریکا داده شود Ùˆ اهدا٠کلی در قالبی خرد Ù…Ø·Ø±Ø Ú¯Ø±Ø¯Ø¯. چرا Ú©Ù‡ این اهدا٠مهم باید به وسیله ÛŒ دستگاه سیاست خارجه Ù…Øقق گردد.
پس از اختلا٠نظرهای Ùراوان، در نهایت، تØقیقات مقایسه ای سیاست خارجی کشور های گوناگون در تاریخ معاصر، پژوهشگران را به این نتیجه رساند Ú©Ù‡ تمام کشور های جهان Ùˆ تمام دولت ها صر٠نظر از بزرگی، کوچکی، توان نظامی، ظرÙیت تولید صنعتی Ùˆ... اهدا٠سیاست خارجی خود را در چهار اصل: 1- ØÙظ تمامیت ارضی کشور2- ØÙظ وتأمین صلØ3- اÙزایش رÙاه عمومی Ùˆ توسعه ÛŒ اقتصادی 4- اÙزایش قدرت Ùˆ Ù†Ùوذ خارجی Ùˆ هژمونی طلبی خلاصه Ù…ÛŒ کنند. (6)
دست اندر کاران Ùˆ مجریان سیاست خارجی ایالات متØده برای تØقق اهدا٠و تأمین مناÙع آن کشور در صØنه ÛŒ بین الملل از ابزارها، تکنیک ها Ùˆ Øربه های گوناگونی بهره میگیرند. تنوع، پیچیدگی Ùˆ همچنین استÙاده ÛŒ صØÛŒØ Ø¯Ø± میزان موÙقیت سیاست خارجی این کشور اهمیت بسزایی دارد. به گونه ای Ú©Ù‡ در بسیاری از موارد، جهت گیری سیاست خارجی دولت آمریکا بر اساس نوع Ùˆ Ú©ÛŒÙیت ابزارهی استÙاده سده، مورد ارزیابی قرار میگیرد. مهمترین Øربه ها Ùˆ ابزار هایی Ú©Ù‡ در سیاست خارجی این کشور به کار گرÙته میشود، 1- دیپلماسی، 2- تبلیغات، 3- اقتصاد Ùˆ 4- ابزارنظامی میباشد(7)
راهبرد های سیاست خارجی ایالات متØده ÛŒ آمریکا در پیشبرد اهدا٠جهانی سازیهد٠ایدئولوژیک ناظر بر جاوید کردن ارزشها Ùˆ Øقوق سه گانه بشری، با جهانی کردن آنها، بدون پرداختن به قدرت، میسر نمیشد. به همین دلیل با القائات «همیلتن»، رئالیست Ùˆ بد بین Ùˆ جانشینان ÙˆÛŒ «قدرت Ùˆ مناÙع ملی»به عنوان یکی از ارزشهای ایدئولوژی [دین زمینی وبشر ساز] وبخشی از آن، مورد تأکید قرار گرÙت Ùˆ به دلیل Ùقدان قدرت، این کشور به لاک انزوا رÙت. در Øقیقت ایده های خود را از روی مصلØت سانسور کردرند. ( 8)
ایالات متØده ÛŒ آمریکا در قرن نوزدهم در رقابت ها Ùˆ تنازعات کشور های اروپائی با یکدیگر بر سر گسترش دامنه ÛŒ سلطه ونÙوذ بر سایر مناطق جهان، دخالتی نداشت Ùˆ سیاستی کاملا انزواطلبانه اتخاذ کرده بود. ( 9)
در اواخر قرن نوزدهم این اجماع Øاصل شد که، دموکراتیزه کردن دنیا بدون پرداختن به توسعه ÛŒ سرزمینی ممکن نیست. اولا توسعه ÛŒ سرزمینی Ùˆ امپریالیسم Ù…ÛŒ توانست موجب Ùربه شدن دموکراسی آمریکایی وتامین مناÙع وقدرت در داخل مرزهای ملی شود Ùˆ دوم اینکه موجب گسترش آزادی در Ø³Ø·Ø Ø¬Ù‡Ø§Ù† میشود. به این طریق استعمار Ùˆ امریالیسم به عنوان هدÙÛŒ ایدئولوژیک در دستور کار سیاست خارجی آمریکا قرار گرÙت. (0 1)
نظرهای مختل٠برخی از سیاستمداران آمریکائی در مورد لیبرال امپریالیسم به عنوان یکی از ابزارهای جهانی سازی
نظر «نیل Ùرگوسن»، مورخ Ùˆ نظریه پرداز از گروه Ù…ØاÙظه کاران Øاکم بر Øزب جمهوری خواه ایالات متØده، در باب«لیبرال امپیالیسم»، به عنوان یکی از ابزارهای جهانی سازی، Ú©Ù‡ اندکی پس از اشغال عراق، در جمع گروهی از شخصیت های آمریکا وانگلیس Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯: «لیبرال امپریالیسم اگرچه سربازان خود را برای تصر٠مناطق جهان گسیل Ù…ÛŒ کند، اما همواره با این سربازان، جریانی از سرمایه Ùˆ Ù…Øصولات همراه Ù…ÛŒ کند تا از طریق آنها به کشور های Ùقیر یاری رسانده Ùˆ آنها را به سوی پیشرÙت سوق دهد. لیبرال امپریالیسم Ù…ÛŒ تواند ایدئولوژی تشکیل یک امپراطوری باشد Ú©Ù‡ برای جهان، صلØØŒ امنیت Ùˆ رÙاه را به ارمغان Ù…ÛŒ آورد.»
دویست سال قبل از Ø·Ø±Ø Ù†Ø¸Ø± «نیل Ùرگوسن»، در آغاز سده ÛŒ نوزدهم، «توماس جÙرسون»، سومین رئیس جمهوری ایالات متØده آمریکا Ùˆ از رهبران Øزب جمهوری خواه، استراتژی ضمیمه کردن سرزمین های دیگر به ایالات متØده را استراتژی تاسیس «امپراطوری آزاد» نامید Ùˆ هد٠از تشکیل این امپراتوری را ایجاد صلØØŒ آزادی Ùˆ امنیت دانست. اندیشه ÛŒ جÙرسون، اندیشه بنیادین Øزب جمهوری خواه در آمریکا است. اندیشه ای Ú©Ù‡ سیاست خارجی آمریکا را در دویست سال گذشته هدایت کرده است. این اندیشه را «دبلیو ای ویلیامز»، نویسنده ÛŒ کتاب «امپراطوری به مثابه ÛŒ روش زندگی»، خصلت همه گیر در Ùرهنگ آمریکایی به شمار Ù…ÛŒ آورد Ùˆ آن را نه تنها از آرزوهای استراتژیست های Øزب جمهوری خواه، بلکه از آرزوهای تمام سیاستمداران آمریکایی به Øساب Ù…ÛŒ آورد Ùˆ Ù…ÛŒ نویسد: «امپراطوری خصلت ذاتی آن چیزی است Ú©Ù‡ ما آن را روش زندگی آمریکایی Ù…ÛŒ نامیم».
این مطلب را «إریک هابزبام»، نویسنده ÛŒ کتاب مشهور «صنعت Ùˆ امپراطوری»، در در مقاله ای Ú©Ù‡ در 1998 به چاپ رسید، چنین ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ø§Ø¯Ù‡ است: «امپراطوری آمریکا در آرزوی تبدیل عالم بدان صورت است Ú©Ù‡ در تمایلات Ùˆ تخیلاتش Ù…ÛŒ بیند؛ سوپرمنی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ گوید من برای آزادی Ùˆ عدالت، یعنی روش زندگی آمریکایی مبارزه Ù…ÛŒ کنم.» چنین وضعیتی را «ریچارد Ùالک»، عضو معترض شورای روابط خارجی آمریکا، «جهانی سازی شکارگر»، Ù…ÛŒ نامد. از دیدگاه Ùالک، «پروژه ای Ú©Ù‡ اینک به عنوان جهانی سازی دنبال مشود، باز سازی مجدد نظام امپراطوری است. یک امپراطوری آمریکایی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ کوشد در Ùضای سیاسی پس از جنگ سرد، سلطه ÛŒ سیاسی، Ùرهنگی Ùˆ اقتصادی خود را بر تمامی جهان تØقق بخشد.»(11)
به نظر میرسد Ú©Ù‡ سیاست خارجی باید ایدئولوژی سیاسی آمریکارا جهانی کند Ùˆ این عملکرد، رسالتی ایدئولوژیک است. این شیوه به ملت آمریکا Ù„ØÙ†ÛŒ هزاره گرایانه اعطا میکند Ú©Ù‡ در قبال تمام بشریت، اØساس مسئولیت کنند. (12)
ایالات متØده ÛŒ آمریکا Ú©Ù‡ تا اواخر قرن نوزدهم بر سیاست انزوا طلبانه Ùˆ نظریه ÛŒ «مونروئه» تأکید داشت ÙˆÙقط آمریکای لاتین را Øوزه ÛŒ Ù†Ùوذ وسلطه ÛŒ خود قلمداد Ù…ÛŒ کرد، از اوایل قرن بیستم به جمع سایر قدرت های سلطه گر جهانی پیوست وتمایل بیشتری برای تسط بر سایر نقاط جهان نشان داد. (13)
در قرن نوزدهم Ú©Ù‡ ایالات متØده سیاست ØÙظ وضع موجود «انزوا طلبی»را اتخاذ کرده بود، به تدریج Øوزه ÛŒ اقتدار Ùˆ نظارت ملی این کشور اÙزایش پیدا نمود؛ به گونه ای Ú©Ù‡ در سال 1845 از طریق قطعنامه ÛŒ مشترک کنگره ÛŒ ایالات متØده، اراضی تگزاس به ایالات متØده ملØÙ‚ گردید. مسئله ÛŒ منطقه ÛŒ «اورگن oregon»نیز Ú©Ù‡ مورد اختلا٠با انگلستان بود در سال 1846 ØÙ„ Ùˆ Ùصل گردید. این روند تا دهه ÛŒ 1870 ادامه پیدا نمود. جنگ های داخلی آمریکا، روند Ùوق را برای مدتی متوق٠نمود، اما بعد از پایان این دوران (جنگ های داخلی) تلاش آمریکا برای ادامه ÛŒ سیاست قدرت در نظام بین الملل به گونه ای مضاع٠ادامه یاÙت تا اینکه در اواخر قرن نوزدهم، نقطه ÛŒ عط٠جدیدی در سیاست خارجی آمریکا پدیدار گردید Ú©Ù‡ در راستای آن، جهت گیری سیاسی Ùˆ نقش ملی ایالات متØده دگرگون شده Ùˆ آمریکا Ú©Ù… Ú©Ù… به کشوری امپریالیستی Ùˆ سلطه گر تبدیل گشت. (14)
نظم نوین جهانی
نظام بین الملل در دوران بعد از جنگ دوم جهانی، بر اساس ساختار «دو قطبی» Ùˆ «پارادایم جنگ سرد» مورد توجه قرار گرÙت. در این سیستم بین المللی، جهان به دو قطب کاملا متضاد تقسیم گردیده بود. ایالات متØده Ùˆ اتØاد جماهیر شوروی، رهبری نظام جهانی را عهده دار بودند. از آنجایی Ú©Ù‡ اهدا٠و الگو های رÙتاری آنان با یکدیگر متÙاوت به نظر میرسید، از این رو رقابت برای توسعه ÛŒ Øوزه ÛŒ Ù†Ùوذ بر اساس Ø³Ø·Ø Ù‚Ø¯Ø±Øª هر یک از بازیگران Ùˆ قواعد بازی در ساختار دوقطبی به انجام میرسید. در این دوران ابزار های مختلÙÛŒ برای توسعه ÛŒ اهدا٠سیاست خارجی به کار گرÙته Ù…ÛŒ شد، اما مبنای هژمونی (سلطه) ابر قدرت ها را باید بر اساس ابزار های نظامی Ùˆ ترتیبات امنیت منطقه ای مورد توجه قرار داد.
شاخص های نظام دوقطبی را Ù…ÛŒ توان بر اساس رقابت دو ابر قدرت، تلاش آنها برای توسعه ÛŒ Øوزه ÛŒ Ù†Ùوذ Ùˆ باز دارندگی متقابل مورد توجه قرار داد. رÙتار هر یک از بازیگران در ساختار دو قطبی، در راستای برقراری ثبات Ùˆ ØµÙ„Ø Ø¨ÛŒÙ† المللی توجیه Ù…ÛŒ گردید. بر این اساس نوعی ستیزش Ùˆ کشمکش دائمی بین دو قدرت بزرگ در Øوزه های ایدئولوژیک، امنیتی، سیاست خارجی، الگوهای اقتصادی Ùˆ شاخص های Ùرهنگی- اجتماعی به چشم Ù…ÛŒ خورد. ساختار نظام دو قطبی در سال های 91 - 1988 به تدریج دگر گون گردید. جنگ دوم خلیج Ùارس را میتوان تØولی در رابطه با ساختار نظام جهانی دانست.
در این رابطه ایالات متØده نه تنها رهبری کشور های اروپائی Ùˆ واØد های سرمایه داری در شرق آسیا را عهده دار گردید، بلکه در شورای امنیت سازمان ملل نیز قادر شد تا تواÙÙ‚ اعضای دائمی رابرای صدور قطنامه بر علیه عراق به کار گیرد. در این راستا، ایالات متØده از دیپلماسی دو Ùˆ چند جانبه بهره گرÙته ودیگر واØد های قدرتمند در نظام بین الملل را در چارچوب اهدا٠خود، متقاعد نمود.
در راستای تØولات Ùوق بود Ú©Ù‡ تئوری «نظم نوین جهانی» Ø´Ú©Ù„ گرÙت Ùˆ جورج بوش، رئیس جمهور ایالات متØده تأکید داشت Ú©Ù‡ جهان یک قرن آمریکایی را پیش رو دارد Ùˆ در راستای آن، نظم نوین جهانی وابسته به رهبری، قدرت Ùˆ ارزش های آمریکا خواهد بود.
البته اروپائیان بر این امر اعتقاد داشتند که، رهبری آمریکا نمی تواند به معنای اعمال الگوهای یکجانبه گرایی در نظام بین الملل باشد زیرا کشور های غربی از جنگی بیرون Ù…ÛŒ آمدند Ú©Ù‡ یک مغلوب (اتØاد جماهیر شوروی) Ùˆ چند ÙØ§ØªØ Ø¯Ø§Ø´Ù‡ است. از این رو کشورهای اروپائی برای خود اقتدار Ùˆ جایگاهی برابر با ایالات متØده مورد جست Ùˆ جو قرار داده Ùˆ به این ترتیب، ساختار سلسله مراتبی، امنیت تک قطبی Ùˆ یک جانبه گرائی را به چالش Ùرا خواندند Ú©Ù‡ این امر مشکلات ایالات متØده در برخورد با Øوادث Ùˆ رویدادهای نظام بین الملل را اÙزایش داد.
از آنجائی Ú©Ù‡ ایالات متØده ÛŒ آمریکا برای خود جایگاه بین المللی Ùˆ نقش تعیین کننده ای قائل بود، از این رو تلاش همه جانبه ای را به انجام رساند Ú©Ù‡ با بسیاری از چالش ها Ùˆ تعارضات (درون ساختاری !) مقابله نماید (اقدامات آن کشور در سومالی، هایتی Ùˆ بوسنی). Ø³Ø·Ø Ù…Ø£Ù…ÙˆØ±ÛŒØª نیروهای آمریکایی به گونه ÛŒ قابل توجهی اÙزایش نشان Ù…ÛŒ داد. علاوه بر واØدهای نظامی، Ù…ÛŒ توان گسترش Ùعالیت دیپلمات ها Ùˆ شرکت های بازرگانی آمریکا را در مناطق مختل٠مورد توجه قرار داد. (15)
اصل مداخله گری
بعد از Ùروپاشی ساختار دوقطبی نظام بین الملل ودر نتیجه آن، ایالات متØده نقش Ùˆ کارکرد جهانی پیدا نمود. در این دوران به دلیل گسترش نقش ملی آمریکا Ùˆ بسط Øوزه ÛŒ مناÙع Øیاتی آن کشور به مناطق Ùراگیرتری از نظام بین الملل، کارکرد سیاست خارجی Ùˆ نقش ملی ایالات متØده در قالب «ژاندارم جهانی»شکل گرÙته است. در این راستا Ùˆ در قالب نقش ملی «پلیس جهانی»، هد٠ایالات متØده تأثیر گذاری بر واØدهای دیگر Ùˆ وادارکردن آنها به انجام رویه ÛŒ رÙتاری ای است Ú©Ù‡ با اهدا٠و الگوهای ایالات متØده هماهنگی داشته باشد. [اصل مداخله گری]
قدرت های سلطه گر در اوائل قرن بیستم به رغم رقابت های شدید استعماری، در اصولی چند تواÙÙ‚ داشتند ودر اجرای این اصول نوعی هماهنگی Ùˆ همبستگی میان آنان دیده Ù…ÛŒ شد. آن اصول عبارت اند از:
1- تدوین قوانین برای Øمایت از سرمایه گزاری های خارجی Ùˆ بین المللی کردن آنها 2- همکاری در زمینه ÛŒ مناÙع مشترک مانند استقرار صهیونیست ها در سرزمین Ùلسطین 3- ایجاد دولت های وابسته با گرایش به سیاست های استعمار نو Ùˆ... 4- ایجاد اقتصاد تک Ù…Øصولی در کشور های زیر سلطه 5- مقابله با Ùرهنگ های بومی به ویژه Ùرهنگ اسلامی درجهان اسلام 6- برنامه ÛŒ مشترک در سرکوب جنبش های آزادی بخش Ùˆ... 7- اشاعه Ùˆ ترویج وسیع Ùرهنگ غربی در کشور های زیر سلطه.
آمریکا از اوائل قرن بیستم به تدریج در صØنه ÛŒ بین الملل Øضوری Ùعال پیدا کرد Ùˆ با شروع جنگ جهانی اول Ùˆ مخصوصا بعد از جنگ جهانی دوم قدرت بلا منازع نظام سلطه ÛŒ جهانی شد. (17)
نظام سلطه (آمریکا) برای اینکه بتواند جمهوری اسلامی ایران را Ú©Ù‡ به عنوان تهدیدی برای آرمان های لیبرال دموکراسی Ù…Øسوب Ù…ÛŒ شود از مقابل بردارد، راهبردهای ستیزه جویانه اش را در دو Ù…Øور:
الÙ: مبارزه ومقابله با دین مبین اسلام به عنوان نرم اÙزار تمدن انقلابی Ùˆ ضد سلطه ب: مقابله با نظام Øکومتی Ùˆ سیاسی جمهوری اسلامی طراØÛŒ Ùˆ عملیاتی کرده است.
نمود رÙتاری دستگاه سیاست خارجی ایالات متØده در قبال نظام جمهوری اسلامی
در مطالب گذشته از اهدا٠وآرمان های ایدئولوژیک سیاست خارجی آمریکا Ùˆ همچنین سیر تبدیل این کشور از کشوری انزواطلب به قدرتی سلطه گر Ùˆ مداخله جو سخن Ú¯Ùتیم. Øال باید رÙتار دستگاه سیاست خارجی این کشور را نسبت به جمهوری اسلامی ایران، مورد برسی قرار دهیم.
رقتار دستگاه سیاست خارجی آمریکا در برابر جمهوری اسلامی ایران در قالب متنوع ترین Ùˆ پیچیده ترین Øربه ها Ùˆ تاکتیک های اجرائی نظیر مهره سازی، جاسوسی، عملیات تروریستی، خرابکاری، عملیات مداخله جویانه ÛŒ نظامی، Ù…Øاصره ÛŒ نظامی، براندازی وکودتا، دیپلماسی Ùشار، جنگ تبلیغاتی Ùˆ... جلوه گر شده است Ú©Ù‡ میتوان این اقدامات را در سه عنوان Ú©Ù„ÛŒ ارائه داد:
1- جهت گیری انØراÙ: اقدامات مخÙیانه برای انØرا٠انقلاب Ùˆ نظام نوپای جمهوری اسلامی از Ù…Øتوا ومسیر اصلی آن.
2- جهت گیری براندازی کوتاه مدت: طراØÛŒ Ùˆ اجرای تاکتیک های مقطعی نظیر Ù…Øاصره ÛŒ اقتصادی، توقی٠دارائی ها، کودتای نوژه Ùˆ...
3- جهت گیری بر اندازی دراز مدت (18)
Ùˆ طراØان سیاست های استکباری برای تضعی٠اسلام، سیاست های زیر را اعمال میکنند:
1- تهاجم Ùرهنگی
2- ترویج و اشاعه ی سکولاریزم در راستای جدائی دین از سیاست
3- تبلیغ غرب زدگی
4- اÙزایش Øرص به دنیا Ùˆ طمع به پول با هد٠دنیا پرستی(19)
ایالات متØده آمریکا در راستای سیاست های خصمانه اش بر علیه جمهوری اسلامی ایران Ùˆ تخریب چهره ÛŒ این قدرت منطقه ای از هیچ اقدامی رویگردان نبوده Ùˆ نیست. اقداماتی از قبیل: متهم کردن جمهوری اسلامی ایران به Øمایت از تروریسم، تلاش برای دست یابی به Ø³Ù„Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ کشتار جمعی، هسته ای، دخالت در امور داخلی سایر کشور ها، متشنج جلوه دادن مستمر اوضاع داخلی ایران برای اÙکار عمومی جهانیان، تبلیغ ناکار آمدی جمهوری اسلامی ایران Ùˆ پاسخگو نبودن نظریه ÛŒ Øکومت دینی برای ØÙ„ معضلات نوین، معرÙÛŒ اسلام Ùˆ نظریه ÛŒ Øکومت اسلامی به عنوان تÙکری قرون وسطائی Ùˆ Ùناتیک Ú©Ù‡ در تجربیات گذشته شکست خورده است وبسیاری از شیطنت های دیگر را Ù…ÛŒ توان در این راستا مورد توجه قرار داد. (20)
جمهوری اسلامی ایران چالشی برای لیبرال دموکراسی؟
چرا ایالات متØده آمریکا انقلاب اسلامی را چالشی برای جهانی سازی ارزش های لیبرال دموکراسی Ù…ÛŒ بیند؟
ایالات متØده پس از پیروزی انقلاب اسلامی Ùˆ Øاکم شدن اراده ÛŒ مردم ایران، با بهره گیری از ÙˆØشیانه ترین روش های استعماری Ùˆ سیاست های سلطه گرانه، با نقض تمام قوانین Øقوقی Ùˆ موازین شناخته شده ÛŒ بین المللی، علیه جمهوری اسلامی ایران اقدام کرد Ùˆ با استÙاده از انواع خط مشی های بر اندازانه نظیر کودتای نوژه، Ù…Øاصره ÛŒ اقتصادی، Øمایت از تجزیه طلبان داخلی، راه اندازی جنگ تØمیلی Ùˆ... به دنبال مقابله با اراده ÛŒ ملت ایران Ùˆ شکست جمهوری اسلامی ایران بوده است. چرا این همه خصومت Ùˆ دشمنی پایانی ندارد ØŸ(21) آیا جز این است Ú©Ù‡ به ایران به چشم چالشی قدرتمند مینگرد ØŸ...
جمهوری اسلامی ایران از جنه های مختلÙÛŒ Ù…ÛŒ تواند برای جهانی سازی چالش به شمار آید.
الÙ: تضاد ایدئولوژیکی انقلاب اسلامی با آرمان های لیبرال دموکراسی.
غرب پس از رنسانس، سعادت را در Ù†ÙÛŒ خداوند از زندگی اجتماعی Ùˆ عدم Øاکمیت قوانین الهی منبعث از ÙˆØÛŒ در قوانین Øکومتی دانست. در Øالی Ú©Ù‡ در Øکومت اسلامی، راه سعادت Ùردی Ùˆ اجتماعی مبتنی بر Øاکمیت قوانین الهی Ùˆ ÙˆØÛŒ در جامعه است، به عبارت دیگر Øکومت های بر خواسته از ÙلسÙÙ‡ ÛŒ اومانیستی غرب Ùˆ Øکومت اسلامی مبتنی بر ÙˆØی، دو ÙلسÙÙ‡ ÛŒ Øکومتی هستند Ú©Ù‡ موÙقیت هر یک به معنی Ù†ÙÛŒ دیگری است. زیرا Ú©Ù‡ یکی Ù†ÙÛŒ قوانین الهی Ùˆ ÙˆØÛŒ را از Øکومت Ùˆ زندگی اجتماعی، تنها راه سعادت Ù…Øسوب Ù…ÛŒ کند Ùˆ دیگری Øاکمیت قوانین الهی را. بنا بر این استراتژی نظام سلطه ÛŒ جهانی برای استØاله ÛŒ نظام جمهوری اسلامی Ùˆ شکست تئوری Øکومت دینی، امری ریشه ای Ùˆ زیر بنائی است زیرا Ú©Ù‡ موÙقیت نظام Øکومتی مبتنی بر ÙˆØÛŒ Ùˆ قوانین الهی زمینه های Ùروپاشی نظام های مبتنی برا اومانیسم Ùˆ اصالت انسان را Ùراهم Ù…ÛŒ آورد. Øکومت های غربی به دلیل ارائه ÛŒ تعری٠تک بعدی از انسان Ùˆ نادیده گرÙتن بعد دیگر او یعنی مععنویت؛ Ùˆ پایه گذاری Øکومت مبتنی بر اومانیسم، از نظر زیربنائی با Øکومت اسلامی در تضاد Ùˆ تعارض به سر Ù…ÛŒ برد. به همین دلیل سرمایه گذاری های عظیم نظام سلطه ÛŒ جهانی Ùˆ کار Ø´Ú©Ù†ÛŒ های مستمر Ùˆ Ù¾ÛŒ در Ù¾ÛŒ علیه جمهوری اسلامی ایران از همان بدو انقلاب اسلامی آغاز شد Ùˆ تاکنون نیز بی وقÙÙ‡ ادامه دارد. استراتژیست های غربی مکررا اعلام کرده اند Ú©Ù‡ بقاء Ùˆ موÙقیت جمهوری اسلامی ایران بزرگترین چالش Ùرهنگی برای کشورهای غربی است Ùˆ موÙقیت تئوری Øکومت اسلامی به Ù…Ùهوم اضمØلال پایه های Ùکری غرب خواهد بود. به همین دلیل نیویورک تایمز نوشت: «ایران با آیت الله خمینی، Ù…Ø³ÛŒØ ÙˆØ§Ø± Ùریاد رهائی از یوغ سلطه ÛŒ خارجی را سر داده Ùˆ داعیه ÛŒ تشکیل یک Øکومت گسترده مبتنی بر اصول اسلامی را دارد. این مسئله غرب را در عرصه ÛŒ ایدئولوژیک وسیاسی با بØران مواجه خواهد ساخت.» بعد از Ùروپاشی کمونیسم، تئوری Øکومت اسلامی چالش اصلی برای تÙکر اومانیستی Ùˆ لیبرال دموکراسی غرب به شمار Ù…ÛŒ رود. در سراسر دنیا هیچ تئوری دیگری لیبرال دموکراسی غرب را به چالش نخوانده است. مخالÙت شدید Ùˆ سرمایه گذاری های وسیع نظام سلطه ÛŒ جهانی برای ایجاد بØران های مختل٠در ایران Ùˆ سازماندهی Ùشار های خارجی Ùˆ داخلی برای Ùلج ساختن اقتصاد ایران Ùˆ ایجاد نارضایتی عمومی باهد٠نÙÛŒ تئوری Øکومت اسلامی از طریق اثبات ناکارآمدی جمهوری اسلامی ایران به مرØله ÛŒ اجرا در Ù…ÛŒ آید. (22) Øضرت امام خمینی (ره) درباره ÛŒ ریشه ÛŒ خصومت آمریکا با کشور های اسلامی را اینگونه بیان Ù…ÛŒ کنند: «دیروز ممالک اسلامی به چتگال انگلیس Ùˆ عمال آن مبتلا بودند Ùˆ امروز به چنگال آمریکا Ùˆ عمال آن. آمریکاست Ú©Ù‡ از اسرائیل Ùˆ هواداران آن Øمایت میکند... آمریکاست Ú©Ù‡ اسلام Ùˆ قرآن مجید را به Øال خود مضر Ù…ÛŒ داند Ùˆ میخواهد آن را از جلو خود بردارد. آمریکاست Ú©Ù‡ روØانیون را خار راه استعمار Ù…ÛŒ داند Ùˆ باید آنها را به Øبس Ùˆ زجر Ùˆ اهانت بکشد.»(23) Øضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب در این باره Ù…ÛŒ Ùرمایند: «اگر آمریکا Ùˆ قدرتمندان Ùˆ قلدران عالم، با جمهوری اسلامی دشمن نمی شدند Ùˆ بغض ملت ایران را در دل نمی گرÙتند جای تعجب بود. اگر طراØان سیاست های موزیانه Ùˆ امنیتی Ùˆ تبلیغاتی صهیونیسم در سرتاسر عالم، شب Ùˆ روز علیه جمهوری اسلامی توطئه نمی کردند مایه ÛŒ تعجب Ùˆ Ø´Ú¯Ùتی بود. راه اسلام، راه مقابله ÛŒ با این هاست این ها از اسلام Ù…ÛŒ ترسند این ها از اسلام سیلی خورده اند. این ها از اسلام Ùˆ مسلمانان مؤمن Ùˆ مخلص Ùˆ مبارز، درذهن خودشان خاطره ÛŒ تلخ دارند.»(24) تقابل گرایان Ú©Ù‡ گروهی از روشنÙکران Ùˆ اÙکار سازان درباره ÛŒ سیاست اسلامی در آمریکا هستند Ùˆ غالبا همه ÛŒ اسلامگرایان Ùعال را در قالب بنیادگرایان اسلامی طبقه بندی میکنند، مدعی هستند Ú©Ù‡ اسلام Ùˆ دموکراسی در عمل با یکدیگر در تضاد هستند. تقابل گرایان معتقدند Ú©Ù‡ بنیاد گرایان اسلامی همانند تمامیت خواهان کمونیست، ذاتا ضد دموکراتیک Ùˆ عمیقا ضد غربی هستند Ùˆ بی تردید غرب را هد٠قرار میدهند. گیلز کپل Ùˆ لوئیس معتقدند Ú©Ù‡ لیبرال دموکراسی، نه با اسلام Ùˆ نه با بنیادگرائی اسلامی، سازگار نیست. ساموئل هانتینگتون از دانشگاه هاروارد معتقد است Ú©Ù‡ سنت های Ùرهنگی ریشه دار مانع توسعه ÛŒ دموکراتیک است. هانتینگتن Ù…ÛŒ اÙزاید: اسلام ذاتا غیر دموکراتیک است «تنها کشور عرب Ú©Ù‡ گونه ای دموکراسی را Ø·ÛŒ دو دهه ÛŒ نسبتا طولانی تجربه کرده، لبنان مسیØÛŒ بود. با این Øال وقتی مسلمانان اکثریت پیدا کردند، دموکراسی لبنانی Ùرو پاشید» تقابل گرایان معتقدند Ú©Ù‡ مبارزه ÛŒ میان اسلام Ùˆ غرب صرÙا بر سر مناÙع سیاسی Ùˆ مادی نیست Ø› بلکه برخورد Ùرهنگ ها Ùˆ تمدن ها است. از منظر این گروه، اسلام به عنوان یک تهدید راهبردی عمده در دوره ÛŒ پس از جنگ سرد جانشین کمونیسم شده است: تهدید جدید به اندازه ÛŒ امپراطوری اهریمنی شوروی، شرور است»دانیل پایپز بر این نکته تأکید Ù…ÛŒ ورزد Ú©Ù‡ کمونیست ها صرÙا با سیاست های ما مخال٠بودند Ùˆ نه با Ú©Ù„ جهان بینی، شیوه ÛŒ لباس پوشیدن، شیوه ÛŒ عبادت Ùˆ شیوه ÛŒ همسر گزینی ما. پایپز در برخی نوشته هایش تمایز روشنی میان اسلام به عنوان یک مذهب Ùˆ اسلام سیاسی به عنوان یک ایدئولوژی قائل نمی شود، هر چند Ú©Ù‡ ÙˆÛŒ به چنین تمایزی معتقد است. از نظر او اسلام ذاتا با غرب مخال٠است: آمریکایی ها به اسلام به عنوان یک دشمن Ù…ÛŒ نگرند Ùˆ همانند کمونیسم دوران جنگ سرد، اسلام را تهدیدی علیه غرب Ù…ÛŒ دانند»(25)
بنیادگرائی اسلامی
در اینجا لازم است تعریÙÛŒ از بنیادگرائی اسلامی ارائه داده شود. بنیادگرائی اسلامی نهضتی است Ú©Ù‡ به ارزش های اولیه ÛŒ اسلامی Ùˆ پیروزی Ùˆ بهروزی کشور های اسلامی را در بازگشت به آن ارزش ها Ù…ÛŒ داند Ùˆ نه از الگوهای کشورهای غربی پیروی Ù…ÛŒ کند Ùˆ نه از الگوی کشورهای شرقی. این واژه معمولا از سوی رسانه های غرب برای اشاره به جنبش های اسلامی، اØیاگری اسلامی، اصولگرائی اسلامی، رستاخیز اسلامی Ùˆ یا بیداری اسلامی به کار رÙته است. اØیاگری اسلامی به معنی بازگشت به اصول بی آلایش اسلامی، بازگشت به قرآن وسنت نبوی در Ø³Ø·ÙˆØ Ù…Ø®ØªÙ„Ù Ùردی Ùˆ جمعی است. ویژگی های آن عبارت اند از: پایگاه مردمی Ùˆ سرعت انتشار آن در جوامع اسلامی Ùˆ Øتی در جوامع غیر اسلامی دور Ùˆ نزدیک، ویژگی انقلابی گری Ú©Ù‡ از آن به عنوان جهاد یاد میشود، جهانشمولی اسلامی، گستردگی بین طبقات مختلÙ. (26) البته غربی ها به بنیادگرایان به دیده ÛŒ تØقیرآمیزی مینگرند Ùˆ آنها را گروهی عقب مانده، سلÙی، تØجر گرا، مقاوم در برابر Øقیقت Ùˆ Ú©Ù… Ùهم Ù…ÛŒ نامند. بری بوزان «Barry Buzan» در جولای 1991در Ø·ÛŒ مقاله ای سعی کرد تا تصویر الگوی جدید روابط امنیتی جهان را Ú©Ù‡ پس از نقل Ùˆ انتقالات بزرگ سال های 90- 1989ظاهر شد ترسیم کند. او در این مقاله از تغییراتی کلیدی در کشور های صنعتی سخن Ú¯Ùت Ø› Ú©Ù‡ این تغییرات نتائج مستقیم Ùˆ غیر مستقیمی برای امنیت اجتماعی، اقتصادی، نظامی Ùˆ سیاسی کشور های Øاشیه(غیر صنعتی) در Ù¾ÛŒ خواهد داشت. ما در اینجا به نتیجه ای خواهیم پرداخت Ú©Ù‡ بوزان آن را «برخورد هویت های تمدنی رقیب»می نامد Ú©Ù‡ او آن را ØµØ±ÛŒØ ØªØ±ÛŒÙ† رابطه بین غرب Ùˆ اسلام میبیند... این موضوع، بخشی به خاطر تقابل ارزش های مذهبی Ùˆ سکولار، بخشی به خاطر رقابت تاریخی بین اسلام Ùˆ مسیØیت، بخشی به خاطر Øسادت قدرت غربی Ùˆ بخشی به خاطر تلخی Ùˆ تØقیر ناشی از مقایسه ÛŒ منزجر کننده بین دستاورد های تمدن غرب Ùˆ تمدن اسلامی در طول دو قرن Ù…ÛŒ باشد. بر اساس نظر بوزان «در مورد اسلام این تهدید به قرابت جغراÙیائی Ùˆ خصومت تاریخی نیز به طور آشکار با نقش سیاسی ای Ú©Ù‡ اسلام در زندگی طرÙدارانش بازی Ù…ÛŒ کند، ترکیب Ù…ÛŒ شود. رقابت با غرب، با این Øقیقت Ú©Ù‡ اسلام هنوز هویت جمعی گسترده Ùˆ قوی Ù…ÛŒ باشد شدیدتر Ùˆ قوی تر شده است» این نظریات بود Ú©Ù‡ دو سال بعد در قالب نظریه ی«برخورد تمدن ها»از سوی ساموئل هانتینگتن Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯. (27)
ب - مخالÙت با نظم نوین جهانی به رهبری آمریکا Ùˆ نظام تک قطبی
جمهوری اسلامی ایران به دلیل عدم وابستگی به نظام سلطه ÛŒ جهانی، اولین منتقد Ùˆ اÙشاء کننده ÛŒ سیاست های سلطه گرانه ÛŒ Øکومت های غربی به ویژه آمریکا Ùˆ Øکومت صهیونیستی است. اولین کشوری Ú©Ù‡ در جهان پرچم مخالÙت با نظم نوین Ùˆ نظام تک قطبی به رهبری آمریکا را بر اÙراشت جمهوری اسلامی ایران بود. سیاست های تبعیض آمیز آمریکا Ùˆ ناعادلانه بودن عملکرد این دولت Ùˆ عدم صلاØیت آن برای رهبری جهان همواره توسط جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی مورد تأکید قرارگرÙته ست. طبعا این امر برای نظام سلطه ÛŒ جهانی Ùˆ Ùرعون های زمان خوشایند نیست. جمهوری اسلامی ایران اعلام Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ Øکومت جهانی واØد Ù…ÛŒ خواهد Ø› اما نه به رهبری آمریکا، بلکه به رهبری منجی عالم بشریت Ùˆ Øامی مظلومان Ùˆ در هم کوبنده ÛŒ ستمگران، Øضرت ولی عصر (عجل الله Ùرجه الشریÙ). طبیعتا جهان خواران Ùˆ نظام سلطه ÛŒ جهانی Ú©Ù‡ ماهیت دیکتاتوری واستبداد منش خود را در پشت شعارهای Ùریبنده ای چون آزادی Ùˆ دموکراسی پنهان کرده اند، نمی توانند Øکومتی ØÙ‚ Ú¯Ùˆ Ùˆ اÙشاء کننده ÛŒ سیاست های استعماری را تØمل کنند Ø› بنابر این یکی دیگر از ریشه های خصومت نظام سلطه با جمهوری اسلامی ایران، عدم پذیرش رهبری آنها بر جهان Ùˆ اÙشای سیاست ها Ùˆ نیات استعماری شان است. (28) Ùوکویاما جهان اسلام را از عوامل تهدید کننده ÛŒ نظم نوین جهانی Ù…ÛŒ داند ودر این میان، جمهوری اسلامی را از عوامل مشکل Ø¢Ùرین بر سر راه خواسته های نظام تک قطبی Ù…ÛŒ شمارد. ÙˆÛŒ اذعان دارد Ú©Ù‡ اگر کشوری وجود داشته باشد Ú©Ù‡ بتواند جهان اسلام را برای خروج از مخمصه ÛŒ Ùعلی هدایت کند، ایران است Ùˆ اسلام Øاکم بر ایران کنونی، اسلامی تندرو است Ú©Ù‡ تروریسم تولید Ù…ÛŒ کند. این اسلام با تساهل مذهبی Ùˆ Øکومت سکولار کنار نمی آید Ø› بنابراین باید تلاش کرد یک شاخصه ÛŒ میانه رو تر از اسلام به دلیل منطق تاریخی نهÙته در سکولاریسم روی کار آید. این امید وجود دارد Ú©Ù‡ مردم ایران با روی آوردن به اسلام میانه رو، زمینه را برای Øاکمیت لیبرال دموکراسی Ùراهم آورند.» منظور ÙˆÛŒ از اسلام میانه رو، نگرشی معرÙتی است Ú©Ù‡ به مثابه ÛŒ هویتی بی خاصیت، اسیر دست معرÙت مدرن است Ùˆ به Ù†ØÙˆÛŒ لجام گسیخته، مطابق با واقعیت ها تغییر Ù…ÛŒ یابد. Ùوکویاما Ùˆ همراهانش در نامه ÛŒ روشنÙکران به جورج بوش، هر گونه نظام سازی اسلامی را ذاتا با تروریسم Ù…ÛŒ دانند آنها اعلام Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ با مسلمانان مشکلی ندارند ولی با اسلامگرائی مشکل دارند. اسلامگرائی، Ùکر دینی وسیاست دینی همسان با تروریسم قلمداد Ù…ÛŒ شود. (29)
ج - انقلاب اسلامی، انقلابی متÙاوت
تجربه ÛŒ انقلاب اسلامی ایران، اندیشه ÛŒ ایالات متØده درباره ÛŒ ماهیت رادیکال Ùˆ ضد آمریکائی اسلام بنیادگرا را به گونه ای اÙراطی تقویت کرد» Øکومت ایالات متØده هرگز پیش از این درمعرض اینگونه رویاروئی سازش ناپذیر قرار نگرÙته بود Ø› بر این اساس کارتر مذاکرات خود با روØانیون ایرانی را اینگونه توضی٠می کند: «ما با یک گروه عجیب مواجه هستیم» (30) انقلاب اسلامی با شعار Ù…Øوری Ù†ÙÛŒ سلطه Ùˆ سلطه پذیری بر اساس عدم وابستگی به قدرت های مسلط جهانی Ùˆ بر مبنای ØÙ‚ تعیین سرنوشت ملت ها به دست خودشان، پدید آمد Ùˆ صراØتا اعلام نمود Ú©Ù‡ با اتکاء به خداوند متعال Ùˆ ÙˆØدت ملی، هر ملتی Ù…ÛŒ تواند روی پای خود بأیستد Ùˆ استقلال Ùˆ تمامیت ارضی خود را ØÙظ کند وراه سعادت را بپیماید. طبعا موÙقیت ایران در تØقق این شعارها، زمینه را برای الگو ساختن انقلاب اسلامی Ùˆ پیمودن راه Ùˆ روش ملت ایران توسط سایر ملت ها Ùراهم Ù…ÛŒ سازد Ùˆ این امر به Ù…Ùهوم شکست امپراطوری استعمارگران غربی Ùˆ نظام سلطه ÛŒ جهانی است. ریچارد نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا در کتاب پیروزی بدون جنگ Ù…ÛŒ نویسد: «در جهان اسلام از مغرب (مراکش) تا اندونزی در شرق بنیادگرائی اسلامی جای کمونیسم را به عنوان وسیله ÛŒ اصلی دگرگون سازی قهرآمیزگرÙته است. تغییر در جهان سوم آغاز شده است Ùˆ بادهای آن به مرØله ÛŒ طوÙان رسیده است. ما قادر نیستیم آن را متوق٠کنیم. نظریه پردازان غربی معتقدند Ú©Ù‡ آرام ساختن طوÙان اسلامی تنها در سایه ÛŒ استØاله جمهوری اسلامی ایران یا شکست انقلاب اسلامی میسر است». چرا Ú©Ù‡ انقلاب اسلامی ایران به گونه ای اعجاب انگیز اÙکار Ùˆ آرمان های بیدار گرانه اش را به تمامی جهان صادر میکند. ریچارد نیکسن، هنری کسینجر، زیبگینیو برژنسکی، Ùرانسوا میتران رئیس جمهور Ùرانسه، جورج شولتز، واین برگر، اسØاق رابین، جیمی کارتر، دونالد ریگان، مارگارت تاچر Ùˆ برخی دیگر به عنوان رهبران ایدئولوژیک دنیای غرب از کسانی بودند Ú©Ù‡ زنگ خطر را برای غرب به صدا در آوردند Ùˆ صراØتا اعلام کردند Ú©Ù‡: اگر انقلاب اسلامی ایران بتواند بدون مشکل آرمان های خود را Ù…Øقق سازد، طوÙانی در جهان اسلام برپا خواهد ساخت Ú©Ù‡ مناÙع غرب را در تمام آسیا، Ø¢Ùریقا Ùˆ Øتی بخش هایی از اروپا با مخاطرات جدی مواجه خواهد کرد Ùˆ Øتی جمهوری های آسیای میانه را هم در بر خواهد گرÙت. همین امر باعث شد Ú©Ù‡ برای اولین بار در تمام دوران جنگ سرد اردوگاه های غرب Ùˆ شرق علیه انقلاب اسلامی موضعی واØد داشته باشند Ùˆ در جریان جنگ تØمیلی، یکپارچه از عراق Øمایت کنند. (31) به اعتقاد برخی تقابل گرایان نظریه ÛŒ «اØدی الØسنیین» (پیروزی یا مرگ )ØŒ توانست بیدارگران اسلامی را به یک جنبش انقلابی تبدیل کند Ú©Ù‡ قادر است مرزها را درنوردد Ùˆ به یک امت بزرگتر دست یابد. جوناتان پری معتقد است Ú©Ù‡: «یک رهبر کاریزماتیک، مسلمانان را در قالب یک ارتش شکست ناپذیر متØد خواهد کرد Ú©Ù‡ آماده ÛŒ مبارزه با غرب است.»(32)
گزیده ای از آراء برخی از مستشرقین مشهور جهان درباره ی انقلاب اسلامی
پروÙسور برنارد لوئیس، سرشناس ترین خاور شناس انگلیسی- آمریکایی، Ú©Ù‡ آثارش به 23زبان ترجمه شده است، در کتاب «زبان سیاسی اسلام» مینویسد: «در سال 1979 در ایران سلسله Øوادثی روی داد Ú©Ù‡ نه تنها تغییراتی بنیادین Ùˆ عمیق در نظام سیاسی، بلکه در Ú©Ù„ جامعه ÛŒ ایران پدید آورد Ùˆ اثرگذاری های این تØولات، از مرزهای ایران نیز Ùراتر رÙت. کسانی Ú©Ù‡ چنین تØولات را رهبری نمودند به این مجموعه از رویداد ها عنوان انقلاب را دادند Ùˆ اغلب کسانی Ú©Ù‡ در بیرون قرار داشتند علی رغم مقاومت های اولیه، سرانجام این انقلاب را تصدیق کردند. انقلابها به شیوه های متÙاوتی خود را معرÙÛŒ میکنند. هر انقلابی انتقاد خویش به گذشته Ùˆ انتظارات خود از آینده را به شیوه ÛŒ ویژه ÛŒ خویش بیان میکند. انقلاب Ùرانسه Ú©Ù‡ زمینه ÛŒ ایدئولوژیک آن بر جنبش روشنÙکری سده ÛŒ هجدهم قرار داشت، آرمان خود را به صورت Ùورمول آزادی، مساوات Ùˆ برادری بیان کرد. انقلاب روسیه با زمینه ای Ú©Ù‡ از سوسیالیزم سده ÛŒ نوزده داشت، آینده ÛŒ خود را به وسیله ÛŒ Ù…Ùاهیمی مربوط به یک جامعه ÛŒ بدون طبقه Ú©Ù‡ از طریق دیکتاتوری پرولتاریا قابل دستیابی بود، Ø·Ø±Ø Ù†Ù…ÙˆØ¯. ولی انقلاب ایران خود را در چارچوب اسلام قرار داد Ùˆ این بدین Ù…Ùهوم است Ú©Ù‡ انقلاب ایران خود را به عنوان یک جنبش دینی با یک رهبری دینی با یک شیوه ÛŒ انتقاد از نظم کهن به زبان دینی Ùˆ Ø·Ø±Ø Ù‡Ø§ÛŒÛŒ برای آینده Ú©Ù‡ بر مبنای براهین دینی قرار دارند، Ù…ÛŒ شناسد.... انقلابیون مسلمان ظهور اسلام را به عنوان الگوی خویش Ù…ÛŒ شناختند آنان خود را برانگیخته Ù…ÛŒ دانستند تا علیه Ú©Ùر Ùˆ ظلم مبارزه کنند Ùˆ به Øاکمیت برسند تا نظم واقعی اسلامی را مستقر سازند یا آن را بار دیگر ایجاد نمایند» پروÙسور لوئیس Ú©Ù‡ معمولا مواضعی بسیار منÙÛŒ نسبت به اسلام Ùˆ انقلاب اسلامی دارد، در بخش دیگر همین بØØ« خود در زمینه ÛŒ گستره ÛŒ جغراÙیایی پذیرش پیام انقلاب اسلامی از دلباختگی قشرهای جوان مسلمان به انقلاب اسلامی در نقاط مختل٠گیتی به ویژه در جنوب شرق آسی، غرب Ø¢Ùریقا Ùˆ در میان ملت های مسلمان یوگوسلاوی سابق، تأکید Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡: «انقلاب ایران در کلیه ÛŒ مناطق جهان اثرگذاری نیرومندی داشت Ú©Ù‡ با یک Ùرهنگ عمومی Ùˆ Ùرهنگ سیاسی توأم بود. این Ùرهنگ به وسیله اسلام قابل تعری٠و تبیین است.»(33) پروÙسور«لودیگ هاگه من» استاد کرسی «علم کلام مسیØی»دردانشگاه ورستبورگ آلمان، Ø·ÛŒ مقاله ای در یکی از روزنامه های کثیرالإنتشار چاپ سوئیس، ضمن تØلیل تاریخی نهضت های اسلامی سده های 19Ùˆ20 سه اصل اØیای تÙکر دینی اسلامی را به عنوان رنسانس بر Ù…ÛŒ شمارد:
1- اسلام باید بار دیگر با ویژگی ÙˆØدت دیانت Ùˆ سیاست Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯.
2- اسلام باید بار دیگر بدون استثناء کلیه ÛŒ بخش های Øیات انسان را در بر گیرد.
3- Øکومت دینی اسلامی بار دیگر عنصر تعیین کننده ÛŒ Ø´Ú©Ù„ دولت باشد.
ÙˆÛŒ سپس درباره ÛŒ نقش انقلاب اسلامی در این زمینه Ù…ÛŒ نویسد: «ایجاد نظام جمهوری اسلامی در ایران توسط آیت الله خمینی برای تØقق این آرمان یگانه، مثالی برازنده Ùˆ روشن است. رهبران انقلاب اسلامی در ایران علی رغم اینکه شیعه هستند Ùˆ شیعیان صرÙا 15درصد جمعیت مسلمانان جهان را تشکیل میدهند، هیچ گاه جای تردیدی باقی نگذاشتند Ú©Ù‡ انقلاب آنان نه یک انقلاب شیعی Ùˆ نه یک انقلاب ایرانی است، بلکه انقلاب امت اسلام Ù…ÛŒ باشد. اصولگرائی اسلامی به طور Ú©Ù„ÛŒ اعم از تشیع Ùˆ تسنن، یک Øرکت ÙˆØدت امت اسلامی است». پروÙسور هاگه من در مورد پیوند امام Ùˆ امت Ù…ÛŒ نویسد: «توده های عظیم مردم ایران لقب عالی امام را به مسیØا Ù†Ùسی دادند Ú©Ù‡ رهبر آینده ÛŒ آنان هنوز در Øال تبعید در Ùرانسه به سر Ù…ÛŒ برد.»(34) هلموت ال مولر از نویسندگان برجسته ÛŒ اتریشی در یکی از شماره های روزنامه ÛŒ «سالز برگرنختریشتن»درباره ÛŒ انقلاب اسلامی نوشت: «نهضت موÙقیت آمیز (امام) خمینی بر ضد رژیم شاه در ذات خود یک انقلاب Ùرهنگی جامع Ùˆ Ùراگیر علیه غرب Ùˆ ارزش های آن Ù…ÛŒ باشد. مثال ایران مجددا نشان داد Ú©Ù‡ تصورات غرب مبنی بر اینکه Ùرهنگ های خارج از جغراÙیای اروپا Ùˆ آمریکا با ماشین، تکنیک Ùˆ آسمان خراش ارزش های غربی را نیز خواهند پذیرÙت Ø› باطل Ùˆ گمراه کننده بود. آیت الله خمینی با نوشته های خویش سنگ بنای نظری جمهوری اسلامی ایران را گذاشت. بر مبنای آن، اصل (نه شرقی نه غرب)جمهوری اسلامی ایران مناسبات با سایر جهان را دست Ú©Ù… تا سال 91- 1989 Ú©Ù‡ پایان مخاصمات شرق Ùˆ غرب بود، برقرار ساخت. این مناسبات عالیترین هد٠سیاست خارجی ایران را تشکیل میدهد.» ÙˆÛŒ در بخش دیگر مقاله ÛŒ خود تأکید Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ دولت جمهوری اسلامی ایران «از سال 1979 نه تنها Øیات جامعه را با قرار دادن اØکام شریعت اسلامی در Øیطه ÛŒ تØولات خویش به سوی اسلام بازگرداند، بلکه اتØاد امت اسلام را نیز در دستور کار خود قرار داد.»(35)
د - ایران قدرتی تأثیرگذار در منطقه
اهمیت خاورمیانه خاورمیانه در زمره ÛŒ نقاط Øساس Ùˆ استراتژیک دنیا است Ú©Ù‡ به Ù„Øاظ موقعیت Øساس جغراÙیائی Ùˆ اهمیت سوق الجیشی، تجاری Ùˆ بخصوص به واسطه برخورداری از ذخائر عظیم Ù†Ùت Ùˆ گاز Ùˆ در نتیجه جهانی بودن بازتاب Øوادث آن، از اهمیت Ùˆ نقش Ùوق العاده ای در روابط بین الملل برخوردار است. منطقه ÛŒ خاورمیانه در مرکز تقاطع سه قاره ÛŒ آسیا، Ø¢Ùریقا Ùˆ اروپا واقع شده Ùˆ از نظر استراتژیکی بر این سه قاره مسلط ودر جائی واقع است Ú©Ù‡ شاخه های متعددی از اقیانوس ها Ùˆ دریاها به داخل خشکی Ù†Ùوذ کرده Ùˆ کوتاهترین ومناسب ترین راه های هوائی ودریائی بین سه قاره ÛŒ مذکور نیز از آن Ù…ÛŒ گذرد. علاوه بر این قرار گرÙتن خلیج Ùارس در این منطقه Ú©Ù‡ به سیله ÛŒ گذرگاه آبی تنگه ÛŒ استراتژیک هرمز از دریای عمان جدا Ù…ÛŒ شود Ùˆ کالاهای تجاری زیادی از جمله Ù…Øموله های Ù†Ùتی از آن میگذرد، جایگاه ویژه ای را برای خاور میانه در نزد بازیگران Ùرامنطقه ای Ùˆ منطقه اختصاص داده است. خاورمیانه همچنین مهد سه دین بزرگ اسلام، یهود ومسیØیت Ùˆ Ù…ØÙ„ نزول آیات رØمانی از جانب ذات اقدس الهی بر قلب پاک برگزیدگان یعنی پیامبرانی Ú©Ù‡ برای هدایت بشریت گمراه به راه سعادت مبعوث گردیدند، Ù…ÛŒ باشد. این منطقه از این Øیث منØصر به Ùرد است Ø› زیرا Ú©Ù‡ سه تن از پیامبران اولی العظم Ùˆ صاØب شریعت در این منطقه از جهان به رسالت مبعوث گردیده اند Ùˆ اماکن متبرکه ÛŒ این سه دین نیز در این منطقه قرار دارد Ú©Ù‡ برخی از این اماکن نظیر بیت المقدس همواره مورد اØترام ادیان Ùوق بوده است. همین امر یکی از متغیر های اساسی در بØران خاورمیانه به شمار Ù…ÛŒ آید. خاورمیانه به دلیل موقعیت Øساس Ùˆ استراتژیک خود در طول تاریخ نقش تعیین کننده ای در امور بین المللی ایÙا کرده Ùˆ مرکز ثقل Øوادث Ùˆ تØولات مهم سیاسی در صØنه ÛŒ روابط بین الملل Ùˆ نظام جهانی بوده است. در دوران معاصر Ùˆ به طور مشخص پس از جنگ جهانی دوم از یک سو به خاطر اهمیت سیاسی، اقتصادی Ùˆ مذهبی Ùˆ از سوی دیگر موقعیت استراتژیکی آن سبب شد تا قدرت های بزرگ جهانی در طراØÛŒ هد٠های استراتژیک خود این منطقه را در مرکز توجه سیاست های خارجی خود قرار داده Ùˆ مناÙع Øیاتی خود را با جدیت در منطقه دنبال نمایند. (36)
اهمیت و نقش ایران در خاور میانه
با تبیین اهمیت استراتژیکی، اقتصادی، سیاسی ومذهبی منطقه ÛŒ خاورمیانه اهمیت جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به موقعیت بØری (خلیج Ùارس)ØŒ گذرگاهی (تنگه ÛŒ هرمز) Ùˆ برّی (اوراسیا Ùˆ همسایگی با ترکیه Ùˆ جمهوری های شوروی سابق)آشکار Ù…ÛŒ شود. جمهوری اسلامی ایران با توجه به استقلال سیاست خارجی، ضدیت با اسرائیل Ùˆ Øمایت از جنبش های اسلامگرا به چالشی مقتدر برای نظام سلطه Ùˆ اهدا٠منطقه ای آن در خاور میانه تبدیل شده است. (37)
د- 1: استقلال در سیاست خارجی
با سقوط رژیم پهلوی در بهمن ماه 1357 Ù‡. Ø´ Ùˆ پیروزی انقلاب اسلامی، نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران جهت گیری اعتراضی خود را به همراه تز سیاسی «نه شرقی نه غربی» جایگزین سیاست انطباق رضایت آمیز در سیاست خارجی ساخت. این واقعه ضمن بر هم زدن توازن قوا در منطقه ÛŒ خلیج Ùارس بدون گرایش به بلوک شرق Ùˆ غرب به سان قطب سومی در برابر این دو قطب ظاهر شد. استقلال در سیاستگزاری خارجی تØت لوای سیاست اعتراضی «نه شرقی نه غربی» برگرÙته از عقائد اسلامی Ùˆ نیز عبرت آموزی از مداخلات قدرت های جهانی در تاریخ سیاسی- اجتماعی معاصر بود Ú©Ù‡ ریشه ÛŒ مشکلات داخلی ایران را در اعمال Ù†Ùوذ خارجی به ویژه ایالات متØده آمریکا جست Ùˆ جو Ù…ÛŒ کرد. ایالات متØده در زمره ÛŒ نخستین کشور هائی بود Ú©Ù‡ پس از پیروزی انقلاب اسلامی دولت جدید جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت با این وجود اجرای سیاست اعتراضی پیامدهای زیانباری برای این کشور در Ù¾ÛŒ داشت. اهمیت این مطلب زمانی آشکار Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ توجه داشته باشیم قبل از انقلاب کشور ایران مهم ترین پایگاه آمریکا در منطقه بوده است. (38)
د- 2: ضدیت با اسرائیل
یکی از نقاط اصطکاک Ùˆ برخورد ایالات متØده با جمهوری اسلامی ایران در راستای مناسبات منطقه ای، اختلا٠نگرش Ùˆ دیدگاه این دو کشور راجع به رژیم صهیونیستی Ù…ÛŒ باشد. بر خلا٠نظر واشنگتن سران جمهوری اسلامی ایران از ابتدای نهضت در سال 1342 Ù‡. Ø´ با Øمایت از ملیون ها آواره ÛŒ Ùلسطینی Ùˆ Ù…Øکومیت اشغال این سرزمین موضع انقلابی خود را به نمایش گذاشتند. چنانکه یکی از Ù…Øکومیت های سه گانه ÛŒ اعلام شده از طر٠رژیم پهلوی برای امام خمینی (ره) عدم موضع گیری مخال٠در قبال اسرائیل بود. اعلام آخرین جمعه ÛŒ ماه مبارک رمضان هر سال از سوی معمار انقلاب اسلامی به عنوان روز قدس نیز در همین راستا بوده است. (ضدیت با اسرائیل) مهمترین پایه ÛŒ استدلالی Ùˆ توجیه منطقی Øمایت مسئولین جمهوری اسلامی از مردم آواره ÛŒ Ùلسطین Ùˆ مخالÙت آن ها با دولت اسرائیل نگرش ایدئولوژیکی Ùˆ متأثر از اعتقادات مذهبی است. رهبر Ùرزانه انقلاب اسلامی در دیدار با شیخ اØمد یاسین ابراز داشت: «Ùلسطین خط مقدم مبارزه ÛŒ اسلام با Ú©Ùر Ùˆ ØÙ‚ با باطل است»(39)
د- 3: Ù…Øرک Øرکت های اسلامگرا Ùˆ جنبش های آزادی بخش
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران Ùˆ به تبع آن امواج بیداری اسلامی در خاورمیانه Ùˆ شمال Ø¢Ùریقا جو سیاسی منطقه را دگرگون ساخت. بیشتر Ù…Øققان مسائل اسلام، خاورمیانه Ùˆ جهان عرب معتقدند Ú©Ù‡ انقلاب اسلامی ایران بزرگترین Ù…Øرک جنبش های سیاسی اسلام Ùˆ بیداری Ùˆ خیزش اسلامی Ù…ÛŒ باشد. به اعتقاد بسیاری از تØلیلگران Ùˆ متخصصان امور خاورمیانه گروه ها Ùˆ Øرکت های اسلامگرا در کشور های این منطقه به دو صورت مستقیم Ùˆ غیر مستقیم تØت تأثیر انقلاب اسلامی قرار گرÙته اند. تأثیر مستقیم گروه هایی را شامل Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ در اثر ارتباط مستقیم با ایران Ùˆ گاه نیز به تشویق Ùˆ تأیید جمهوری اسلامی ایران به وجود آمده اند. Øرکت های اسلامگرای کشورهای لبنان، عراق، عربستان سعودی، کشورهای Øاشیه ÛŒ خلیج Ùارس، Ùلسطین اشغالی Ùˆ گروه هایی از گشورهای واقع در شمال Ø¢Ùریقا مستقیما تØت تأثیر انقلاب اسلامی ایران بوده اند. اما تأثیرپذیری غیر مستقیم جنبش های اسلامی بدین صورت Ú©Ù‡ وقوع انقلاب اسلامی Ùˆ اهمیت آن باعث شده تا جنبش های اسلامی جدیدی به طور مستقل به وجود آیند Ùˆ در Ù¾ÛŒ رسیدن به جامعه ÛŒ سیاسی اسلام باشند. بر این اساس برخی گروه ها Ùˆ Øرکت های اسلامی واقع در مصر Ùˆ سوریه تØت تأثیر غیر مستقیم انقلاب اسلامی ایران به وجود آمده اند. علاوه بر این نباید این نکته ÛŒ مهم را از نظر دور Ù†Ú¯Ù‡ داشت Ú©Ù‡ علاوه بر گروه های نوظهور مسلمان، انقلاب اسلامی بر جنبش های سابقه دار جهان عرب نظیر «اخوان المسلمین» Ùˆ انشعابات آن نیز Ú©Ù‡ سابقه ÛŒ آنها به قبل از وقوع انقلاب اسلامی برمی گردد تأثیرگزار بوده است. با عنایت به این تأثیرگزاری ایالات متØده از این جهت خواهان Ùروکش کردن موج اسلامگرائی است زیرا اسلامگرایان خواستار تنظیم سیایت، اقتصاد، Ùرهنگ، قانون Ùˆ آداب اجتماعی جوامع اسلامی بر Ù…Øور تعالیم اسلام ناب Ù…ÛŒ باشند Ú©Ù‡ همین امر رهائی جهان اسلام از جنبه های تقلیدی خارجی Ùˆ به ویژه ارزش ها والگو های غربی را در Ù¾ÛŒ دارد. (40)
نتیجه گیری
از آنجا Ú©Ù‡ جمهوری اسلامی از Øیثیت های مختلÙÛŒ از جمله تعارض ایدوئولیژیکی در مبانی Ùˆ اÙکار با ایالات متØده، انقلابی بودن ایران با انقلابی متÙاوت Ùˆ صدور یابنده، مخالÙت ایران با یکجانبه گرائی آمریکا در نظام بین الملل Ùˆ تأثیرگزاری مقتدرانه ÛŒ ایران در منطقه Ø› چالشی مهم در برابر جهانی سازی Ù…Øسوب Ù…ÛŒ شود Ø› زمینه های خصومت ایالات متØده با جمهوری اسلامی ایران Ùراهم شده است.
پانویس ها:
Û±-Øسن واعظی، ایران Ùˆ آمریکا، تهران، سروش، 1379ØŒ ص 3 Û²-نعمت الله مظÙرپور، «Ùوکویاما، میراثدار ایدوئولوژی سیاست خارجی آمریکا»، سایت باشگاه اندیشه Û³-همان Û´-Øسن رØیم پور ازغدی، «جهانی شدن Ùˆ مسلمان معاصر»، خبر گزاری Ùارس، متن سخنرانی Ûµ-غلامرضا بهروزلک، «جهانی شدن Ùˆ Øکومت جهانی Øضرت ولی عصر (عج)»، خبرگزاری آینده ÛŒ روشن، متن Ú¯Ùتگو Û¶-صادق سلیمی بنی، ارمغان دموکراسی، قم، دÙتر نشر معارÙØŒ 1385ØŒ ص 27- 38 Û·-همان، ص 39 Û¸-نعمت الله مظÙرپور، پیشین. Û¹-Øسن واعظی، پیشین، ص 6 Û±Û°-نعمت الله مظÙرپور، پیشین Û±Û±-مسعود ترقی جاه، «لیبرال امپریالیسم، واپسین انگاره، آخرین امپراطوری»، سایت باشگاه اندیشه Û±Û²-نعمت الله مظÙرپور، پیشین Û±Û³-Øسن واعظی، پیشین، ص 7 Û±Û´-ابراهیم متقی، تØولات سیاست خارجی آمریکا، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1376ØŒ ص 23 Û±Ûµ-همان، ص 11 Û±Û¶-همان، ص 185 Û±Û·-Øسن واعظی، پیشین، ص8 Û±Û¸-صادق سلیمی بنی، پیشین، ص ص 217- 218- 219 Û±Û¹-Øسن واعظی، پیشین، ص326 Û²Û°-همان، ص 139 Û²Û±-همان، ص310- 311 Û²Û²-همان، ص 313- 314... Û²Û³-مرکز تØقیقات اسلامی سپاه، آمریکا از دیدگاه امام (ره)ØŒ تهران، ستاد نمایندگی ولی Ùقیه در سپاه، تابستان 78ØŒ ص 18 Û²Û´-منوچهر Ù…Øمدی، آمریکا در نگاه مقام معظم رهبری، تهران، دÙتر نشر Ùرهنگ اسلامی، تابستان 1385ØŒ ص 127 Û²Ûµ-Ùواز ای جرجیس، آمریکا Ùˆ اسلام سیاسی، ترجمه سید Ù…Øمد کمال سروریان، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، زمستان 1382ØŒ ص53-56 Û²Û¶-علی آقا بخشی، Ùرهنگ علوم سیاسی، تهران، چاپار، 1383ØŒ ص 347 Û²Û·-Ù…Øمد عابد الجبری، «بر خورد تمدنها - آینده روابط»، ماهنامه اسلام Ùˆ غرب، شماره 21ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه Û²Û¸-Øسن واعظی، پیشین، ص 320 – 321 Û²Û¹-نعمت الله مظÙرپور، پیشین Û³Û°-Ùواز ای جرجیس، پیشین، ص88 Û³Û±-Øسن واعظی، پیشین، ص 316 - 318 Û³Û²-Ùواز ای جرجیس، پیشین، ص 86 – 88 Û³Û³-میر Ù…Øمد Øسین هدی، «سنخ شناسی آراء خاورشناسان در باره ÛŒ انقلاب اسلامی»، ماهنامه اسلام Ùˆ غرب، شماره 30 -31ØŒ اسÙند 78ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه Û³Û´-همان. Û³Ûµ-همان. Û³Û¶-صادق سلیمی بنی، پیشین، ص86- 88 Û³Û·-همان، ص 127... Û³Û¸-همان، ص 146 Û³Û¹-همان، ص 154 Û´Û°-همان، ص158
منابع و مآخذ:
- آقا بخشی، علی Ùˆ اÙشاری راد، مینو، Ùرهنگ علوم سیاسی، تهران، چاپار، 1383
- ابوالقاسمی، Ù…Øمد جواد، ریشه های ستیز در رÙتار آمریکا، تهران، معاونت Ùرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، 1377
- اØتشامی، انوشیروان، «بنیادگرایی اسلامی»، سایت باشگاه اندیشه
- بهروز Ù„Ú©ØŒ غلامرضا، «جهانی شدن Ùˆ Øکومت جهانی Øضرت ولی عصر (عج)»، خبرگزاری آینده روشن
-بهروز Ù„Ú©ØŒ غلامرضا، «درنگی در Ù…Ùهوم شناسی بنیاد گرایی اسلامی»، سایت پرس Ùˆ جو
- بیل، جیمز، «سیاست استیلا جویی؛ ایالات متØده Ùˆ ایران»، با ترجمه عباس ایران پور، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 175 – 176ØŒ ص 48ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه
- ترقی جاه، مسعود، «لیبرال امپریالیسم، واپسین انگاره آخرین امپراطوری»، سایت باشگاه اندیشه
- جرجیس، Ùواز ای، آمریکا واسلام سیاسی، با ترجمه سید Ù…Øمد کمال سروریان، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، زمستان1382
- دبیری مهر، امیر، «اسلام سیاسی»، سایت باشگاه اندیشه
- راست بین، علی، «سیاست آمریکا در خاور میانه»، با ترجمه مریم کوثری، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 219- 220ØŒ ص28ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه
-رØیم پور ازغدی، Øسن، «جهانی شدن Ùˆ مسلمان معاصر»، خبرگزاری Ùارس
- رشتوانی، سولت، «اسلام Ùˆ غرب، برخورد تمدنها، رویارویی مذاهب؟»، با ترجمه جعÙر اکرمی ابر قوئی، ماهنامه اسلام Ùˆ غرب، شماره 22ØŒ خرداد 78ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه
- سلیمی بنی، صادق، ارمغان دموکراسی، قم، دÙتر نشر معارÙØŒ 1385
- عابد الجبری، Ù…Øمد، «برخورد تمدن ها
- آینده روابط»، ماهنامه اسلام Ùˆ غرب، شماره 21ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه
- کاتم، ریچارد، «واکنشهای آمریکا واتØاد شوروی Ùˆ ستیزه جویی های اسلام»، با ترجمه ابراهیم متقی، نه شرقی
- نه غربی، مجموعه مقالات، چاپ اول، تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1379
- کرامت خان، «علل هراس غرب از اسلام»، با ترجمه بهمن اØمدی، ماهنامه اسلام Ùˆ غرب، شماره 25ØŒ شهریور 78ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه
- متقی، ابراهیم، تØولات سیاست خارجی آمریکا، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1376
- Ù…Øمدی، منوچهر، آمریکا در نگاه مقام معظم رهبری، تهران، دÙتر نشر Ùرهنگ اسلامی، تابستان 1385
- مرکز تØقیقات اسلامی سپاه، آمریکا از دیدگاه امام (ره)ØŒ تهران، ستاد نمایندگی ولی Ùقیه در سپاه، تابساتان 78
- مظÙر پور، نعمت الله، «Ùوکویاما میراثدار ایدئولوژی سیاست خارجی آمریکا»، سایت باشگاه اندیشه
- نقیب زاده، اØمد، تØولات روابط بین الملل، ششم، تهران، نشر قومس، 1378
- واعظی، Øسن، ایران Ùˆ آمریکا، تهران، سروش، 1379
- هدی، میر Ù…Øمد Øسین، «سنخ شناسی آراء خاور شناسان در باره انقلاب اسلامی»، ماهنامه اسلام Ùˆ غرب، شماره ÛŒ 30 Ùˆ31 اسÙند 78ØŒ کتابخانه دیجیتالی مدرسه علمیه بناب، پایگاه Øوزه