تسخير سÙارت آمريكا پیروزی بود یا شکست؟
اقدام دانشجویان در تصر٠سÙارت آمریکا در تهران تاکنون از زوایای مختل٠مورد ارزیابی قرار گرÙته است. عده ای آن را پیروزی Ùˆ دیگران آن را زمینه ساز یک شکست دانسته اند. در نوشتار Øاضر نویسنده کوشیده است تا بعد از گذشت یک ربع قرن نگاهی متÙاوت به زمینه ها Ùˆ پیامدهای آن داشته باشد روز Û±Û³ آبان Û±Û³ÛµÛ¸ جمعی از دانشجویان دانشگاه های تهران Ú©Ù‡ بعداً خود را دانشجویان پیرو خط امام نامیدند سÙارت آمریکا در تهران را به تصر٠خود درآوردند. بهانه عمده دانشجویان تصر٠کننده سÙارت، استقبال دولت آمریکا از شاه Ùراری ایران برای ورود به آمریکا بود Ùˆ دولت آمریکا به این جهت مورد Øمله قرار Ù…ÛŒ گرÙت Ú©Ù‡ به جای تلاش در استرداد شاه ایران برای Ù…Øاکمه در داخل کشور، از هیچ کوششی به منظور Øمایت از شاه Ùروگذار نکرده بود Ùˆ این در اÙکار عمومی ایران دلیل موجهی برای اثبات کینه توزی Ùˆ رویه خصمانه دولت آمریکا به Øساب Ù…ÛŒ آمد Ùˆ البته خدشه ای به آن وارد نبود. گرچه تصر٠سÙارت آمریکا در روزهای نخست، پدیده ای Ù„Øظه ای Ùˆ موقتی به Øساب Ù…ÛŒ آمد Ùˆ تصور Ù…ÛŒ رÙت Ú©Ù‡ Øداکثر چند روزی به طول انجامد Ùˆ به سان پدیده های مشابه یعنی اشغال سÙارت کشورهای خارجی در دیگر نقاط جهان دیری نپاید اما علی رغم این خوشبینی اولیه Û´Û´Û´ روز به طول انجامید، به بØرانی منطقه ای Ùˆ بین المللی تبدیل شد، بازتاب های آن روابط Ùˆ مواضع کشورها را در قبال جمهوری اسلامی ایران Ùˆ آمریکا به شدت تØت تأثیر قرار داد Ùˆ بعد از سال Û±Û³ÛµÛ¸ تØولات مهمی را در منطقه باعث گردید. همچنین این پدیده واکنش های مختلÙÛŒ را در داخل کشور برانگیخت. به طور طبیعی اÙکار عمومی ملت ایران از اقدام دانشجویان پیرو خط امام Øمایت Ù…ÛŒ کرد. چون تصر٠سÙارت ماهیتی ضد امپریالیستی داشت Ùˆ اراده دÙاعی ملت ایران را به ابرقدرت غرب Ú©Ù‡ از سال Û±Û³Û³Û² تا Û±Û³ÛµÛ¸ Øتی Ù„Øظه ای از دخالت پیدا Ùˆ پنهان در امور داخلی ایران Ùروگذار نکرده بود، به خوبی نشان Ù…ÛŒ داد. این Øرکت، همچنین گروه های هوادار ابرقدرت شرق را ذوق زده کرد Ùˆ آنان گمان کردند Ú©Ù‡ انقلابیون مسلمان آماده در غلتیدن به دامن بلوک شرق اند. دانشجویان با اقدام خود بزرگترین ضربه را به Øیثیت جهانی امپریالیسم غرب وارد کرده بودند Ùˆ این موÙقیتی بزرگ برای انقلابیون مسلمان بود زیرا شوروی Ùˆ اقمارش چنين باوري نداشتند Ú©Ù‡ روزی ابرقدرت رقیب آنها بهت زده در مقابل تعدادی دانشجو از هرگونه اقدامی درمانده گردد Ùˆ Ùریاد عجز Ùˆ لابه اش به گوش جهانیان برسد. اما تØولات بعدی ایران Ú©Ù‡ این بار ماهیتی ضد سوسیالیستی Ùˆ ضد مارکسیستی داشت Ùˆ در قضیه اشغال اÙغانستان توسط نیروهای ارتش سرخ شوروی سابق Ùˆ انØلال Ùˆ دستگیری اعضای Øزب توده Ú©Ù‡ در طراØÛŒ کودتا علیه نظام جمهوری اسلامی شرکت داشتند به اوج خود رسید، نشان داد Ú©Ù‡ زعم Ùˆ گمان طرÙداران بلوک شرق نیز قریب به صØت نبوده است. علاوه بر این جریان های سیاسی اعم از لیبرال ها Ùˆ التقاطی های راستگرا به دلیل تعلقی Ú©Ù‡ به غرب داشتند Ùˆ از آن رو Ú©Ù‡ هرگونه اقدام علیه غرب را گناه نابخشودنی Ù…ÛŒ پنداشتند، نمی توانستند چنین اقدامی را برتابند. در نتیجه با «پیرو خط شیطان» نامیدن دانشجویان تصر٠کننده سÙارت Ùˆ Ù…Øکوم کردن اقدام آنان نارضایتی خود را از این عمل نشان دادند. در عین Øال بخشی از طی٠تندرو Ùˆ اصطلاØاً متمایل به Ú†Ù¾ نیروهای مذهبی Ú©Ù‡ این اقدام را انجام داد Ùˆ در آن زمان Øامی جدی آن بود، به گونه ای عمل نمود Ú©Ù‡ جامعه چنین برداشت کرد Ú©Ù‡ این اقدام با هماهنگی قبلی رهبر Ùقید انقلاب اسلامی صورت گرÙته است. همین عده از متصرÙان سÙارت در سال های بعد تلاش کردند Ú©Ù„ قضیه سÙارت را منØصراً به خود اختصاص دهند به گونه ای Ú©Ù‡ امروزه مشکل Ù…ÛŒ توان پذیرÙت یا قبولاند Ú©Ù‡ در میان تصر٠کنندگان سÙارت دانشجویانی از دیگر خطوط سیاسی نیز Øضور داشته اند. اکنون سه دهه از این واقعه Ù…ÛŒ گذرد اما این Øادثه همچنان تأثیرات خود را خصوصاً بر روابط ایران Ùˆ آمریکا Ùˆ اقدامات آمریکا در قبال ایران داراست Ùˆ تصویر آن همچنان در بایگانی ذهن اÙکار عمومی غرب باقی مانده است. Ø·ÛŒ سال های اخیر Ùˆ خصوصاً از سال ،۱۳۷۷ تا Øال Øاضر طی٠چپ گرای تصر٠کنندگان سÙارت Ú©Ù‡ اتÙاقاً از ایدئولوگ های دولت Ùˆ مجلس دوم خردادی نیز بودند تصر٠سÙارت را اشتباه خوانده Ùˆ ندامت خود را از این اقدام به زبان های مختل٠اعلام کردند Ùˆ تلاش نمودند با نزدیکی هرچه بیشتر Ùکری Ùˆ عملی به غرب Ùˆ پذیرش Ùˆ وارد کردن ارزش های غربی به داخل جامعه ایرانی، از اقدامات قبلی خود Ùاصله بگیرند. در این مسیر توجیه «مطلوبیت تغییر بر مبنای زمان Ùˆ مکان» به تدریج عمومیت یاÙت Ùˆ جالب این Ú©Ù‡ موضع ثانوی این طی٠که پس از دو دهه اعلام Ù…ÛŒ شد، به طور خودآگاه یا ناخودآگاه یادآور موضع قدیمی Ùˆ همیشگی لیبرال ها بود Ú©Ù‡ در سال Û±Û³ÛµÛ¸ Ùˆ بعد از آن اقدام دانشجویان را ØªÙ‚Ø¨ÛŒØ Ú©Ø±Ø¯Ù‡ بودند. در این میان واقع بینانه ترین گام را رهبر Ùقید انقلاب اسلامی برداشتند. ایشان پس از تأملی در موضوع، اقدام دانشجویان را انقلابی بزرگتر از انقلاب اول Ùˆ انقلاب دوم نامیدند Ùˆ بر Øمایت خود از تسخیر سÙارت اصرار ورزیدند. در ادامه نیز این بØران را تا پایان اداره کرده Ùˆ در موقع مقتضی توسط مجلس تازه تأسیس شورای اسلامی بدان پایان دادند. برخی سیاسیون قدیمی Ùˆ وابسته به طی٠های لیبرال یا لیبرال مذهبی به ختم بØران اصرار داشتند Ùˆ معتقد بودند Ú©Ù‡ این بØران اگر Ú†Ù‡ در ابتدا آمریکا را بهت زده کرد Ùˆ آن کشور را در موضع ضع٠قرار داد اما در نهایت به زیان کشور ما پایان یاÙت . Ù…ÛŒ توان Ú¯Ùت Ú©Ù‡ در سال های اخیر چنان بر این موضع اصرار شده Ú©Ù‡ به تدریج به باوری عام تبدیل گردیده است. این در Øالی است Ú©Ù‡ واقعیت به صورتی دیگر بود. انقلاب اسلامی ایران اهداÙÛŒ داشت Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ بایست به آنها دست یابد. یکی از اهدا٠مهم انقلاب اسلامی ایران استکبار ستیزی بود Ùˆ مبارزه با ابرقدرتی زورگو Ùˆ عصیان گر مانند آمریکا Ùˆ تلاش برای تØقیر Ùˆ تخریب هیبت چنین قدرت هایی در Ø³Ø·Ø Ù…Ù†Ø·Ù‚Ù‡ Ùˆ جهان، از مصادیق این استکبار ستیزی بود Ùˆ گروگان گیری این Ùرصت طلایی را در اختیار جمهوری اسلامی قرار داد تا یکی از برنامه های خود را عملی سازد . بديهي است هر اقدامی هزینه ای هم دارد. Øضرت امام (ره) توانست با مدیریت بØران گروگان گیری، آمریکا را در Ø³Ø·Ø Ù…Ù†Ø·Ù‚Ù‡ ای Ùˆ بین المللی تØقیر نماید، هیبت ترسناک این کشور را بشکند Ùˆ به ملت ها Ùˆ دولت ها جرأت دهد Ú©Ù‡ اØساس شخصیت کرده Ùˆ در سال های بعد بتوانند علیه آمریکا اقدام نمایند. این دستاورد Ú©ÙˆÚ†Ú© Ùˆ اندکی نیست Ùˆ شاید نتوان ارزش مادی برای آن در نظر گرÙت یا هماوردی مادی برای آن جست. طرÙÙ‡ این Ú©Ù‡ تمامی مقامات صاØب نظر آمریکایی درگیر در بØران هم به این نکته اعترا٠کرده Ùˆ معتقد شده اند Ú©Ù‡ گرچه توانسته اند از رهگذر اقدامات بعدی برخی خسارات مالی Ùˆ جانی را بر ایران وارد کنند اما پرستیژ بین المللی خود را به تدریج Ùˆ در Ù¾ÛŒ این واقعه در مخاطره دیده اند Ùˆ این در Øالی است Ú©Ù‡ آمریکا با استراتژی «ایجاد ترس توسط هیبت بین المللی خود» سال ها بر جهان Øکومت کرده بود Ùˆ شکستن این هیبت به عنوان نتیجه تسخیر سÙارت آمریکا به دست دانشجویان، دستاورد بزرگی برای انقلاب اسلامی ایران بود.
منبع: سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی