مصاØبه مركز اسناد انقلاب اسلامي با دكتر Ù…Øمد صادق كوشكي
*سوال: لطÙا به عنوان نخستین سؤال بÙرمایید Ú©Ù‡ اصولا یک جنبش Ùˆ یا یک انقلاب چگونه Ùˆ با Ø·ÛŒ Ú†Ù‡ مقدماتی Ø´Ú©Ù„ می‌گیرد؟
یعنی به دلائلی کنار هم جمع شده‌اند Ùˆ خود را یک جامعه انسانی می‌دانند . این اتÙاق وقتی بیاÙتد آنگاه آنها می‌توانند یک هویت مشترک داشته باشند هویتی Ú©Ù‡ می‌گوید شما Ú©Ù‡ هستید Ùˆ Ú†Ù‡ تÙاوتی با دیگران Ú©Ù‡ بیگانه هستند دارید. سعادت شما چیست ،‌ هد٠از زندگی شما چیست ،‌ Ú†Ù‡ مسیری را باید Ø·ÛŒ کنید ،‌ ØÙ‚ چیست Ùˆ باطل چیست . به تعبیر ساده این می‌شود Ú©Ù‡ وقتی Ú©Ù‡ عده‌ای کنار هم باشند Ùˆ یک هویت جدید بدست بیاورند یا هویت قبلی آنها اØیا شود ،‌ زنده شود Ùˆ یا هویت خود را بازشناسی کنند،‌ نسبت به هویتی Ú©Ù‡ تا امروز مغÙول بوده Øالا بینش پیدا کنند یا عمق پیدا کنند آنوقت یک تعری٠جدید، یک تعری٠اØیا شده ،‌یک تعری٠عمیقتر شده بدست می‌آید. اینکه ما Ú©Ù‡ هستیم Ùˆ این ما Ú©Ù‡ هستیم قسمت بعدی را روشن می‌کند . نیازهای ما چیست Ùˆ روشن می‌کند Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ توانمندیهایی داریم وقتی نیازها Ùˆ توانمندیها روشن شد تکلی٠Øرکت روشن می‌شود . اینکه باید Ú†Ù‡ کنیم تا نیازهایمان برطر٠شود. وقتی صØبت از نیاز می‌کنیم مقصود نیازهایی است Ú©Ù‡ این هویت برای ما مشخص کرده است . ممکن است نیازها را صرÙا اقتصادی Ùˆ یا تلÙیقی از سیاست Ùˆ معنویت Ùˆ Ùرهنگ Ùˆ هر چیزی Ú©Ù‡ تعری٠کند . Øرکت معنا دار Ùˆ نه Øرکت آنومیک بی‌نظم ،‌ Øرکت معنا داری Ú©Ù‡ منجر به یک هد٠می‌شود Ùˆ موÙÙ‚ می‌شود وقتی مشروع می‌شود Ú©Ù‡ برپایه یک هویت مشترک ،‌ اØساس نیاز مشترک Ùˆ امکانات مشترک Ø´Ú©Ù„ گرÙته باشد
*سوال: اگر ممکن است به صورت مصداقی تسخیر لانه جاسوسی را با این تØلیل تطبیق دهید.
*کوشکی: سیزده آبان پنجاه Ùˆ هشت به عنوان مثال یک یک Øرکت جمعی Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª . چون Ùقط Øرکت چهارصد تا دانشجو نیست این Øرکت Ú©Ù„ÛŒ جامعه ایرانی است. در آن مقطع خاص Ú©Ù‡ به عنوان سرانگشتان اجرایی آن ،‌ چهارصد دانشجو Ù…Ø·Ø±Ø Ù‡Ø³ØªÙ†Ø¯. والا امام به آن نمی‌گÙتند انقلاب دوم ،‌ انقلاب دوم Ú©Ù‡ نمی‌شود Ø´Ú©Ù„ گرÙته به دست چهارصد Ù†Ùر باشد . جامعه ایرانی در این مقطع Ùˆ در آن Ùصل مشخص از Øیات خودش پس از انقلاب اسلامی اØساس هویت جدیدی در پرتو انقلاب کرده . هویت دینی‌اش عمقتر شده ،‌اØیاشده ØŒ آن هویتی Ú©Ù‡ داشته Ùˆ نسبت به آن غاÙÙ„ بوده دوباره متوجه آن شده Ùˆ به آن بینش یاÙته به همین خاطر یک نیازهای جدیدی را می‌شناسد . نیاز به بیگانه ستیزی نیاز به مبارزه با ظلم Ùˆ نیاز به ممانعت از دخالت بیگانگان در امور خودش آن وقت به سراغ امکانات خود می‌رود Ú©Ù‡ ببیند Ú†Ù‡ چیزی دارد. بر اساس آن هویت اولیه‌اش می‌گوید من اعتقاد دارم ،‌نیروی جوان با انگیزه دارم . امکانات طبیعی Ùˆ مادی متنوع دارم Ùˆ می‌توانم نیاز به استقلال ،‌ نیاز به ظلم ستیزی Ùˆ اینها را پاسخ گویم . Øالا آن تعری٠اولیه بینشی به این جمع می‌دهد Ú©Ù‡ خب شما می‌خواهید این نیازها را برطر٠کنید ،‌Øرکت اول شما باید قطع دست مداخله‌گر بیگانه در جامعه ایران باشد Ùˆ این دست مداخله‌گر در آن مقطع آمریکا است Ùˆ سÙارت آمریکا . اینجا نقطه اول Øرکت است یعنی شروع جمعی به اینجا می‌رسد Ú©Ù‡ اکنون سرانگشتان دخالت آمریکا قطع شود Ùˆ اکنون اراده جمعی ایرانیان Ú©Ù‡ به خاطر آن هویت مشترک پس از انقلاب Ùˆ در پرتو آن ایجاد شده منجر به Øرکت سیزده آبان پنجاه Ùˆ هشت می‌شود.
*سوال:در این میان رهبری Øضرت امام Ú†Ù‡ جایگاهی دارد؟ چون یقینا نمی‌توان Ú¯Ùت Ú©Ù‡ امام در این قضیه Ùقط بر موج سوار شدند!
*کوشکی: امام کسی است Ú©Ù‡ در زنده شدن آن هویت Ùˆ اØیای آن هویت Ùˆ اصلا تعری٠دقیقتر آن ،‌ تعری٠عمیقتر آن Ùˆ ارائه‌اش به مرد نقش اساسی داشتند. از قبل سال چهل Ùˆ دو تا پنجاه Ùˆ Ù‡Ùت Ùˆ Øتی یا یک روز قبل از سیزده آبان پنجاه Ùˆ هشت یعنی در دوازده آبان پنجاه Ùˆ هشت امام به مناسبت کشتار دانش‌آموزان در سال پنجاه Ùˆ Ù‡Ùت پیام می‌دهند.
یعنی اØیای هویت اسلامی Ùˆ اعتقادی مردم ایران ،‌ آن هویت دینی ،‌ هویت شیعی استارت آن از سال چهل زده شده است . مقصودی اØیای آن هویت بازنری به آن هویت _عمیقتر شدن نسبت به آن هویت است _ تا روز قبل از تسخیر لانه جاسوسی Ùˆ Øتی در روز سیزده آبان پنجاه هشت هم این هویت بخشی ادامه دارد. اینکه چرا دانشجویانی Ú©Ù‡ قصد داشتند سه ساعت سÙارت را بگیرند،‌ آن هم تنها برای اینکه رسانه‌ها توجهشان به آنها جلب شود Ùˆ مصاØبه علیه شاه Ùˆ پناه دادن آمریکا به شاه انجام شود Ùˆ بعد ،‌ از سÙارت بیرون بیاند،‌ اما چهارصد Ùˆ چهل Ùˆ چهار روز سÙارت را می‌گیرند. Ùˆ به هیچ عنوان راضی نشوند؟ این سه ساعت تبدیل می‌شود به چهارصد Ùˆ چهل Ùˆ چهار روز آن هم با ایستادگی اصرار به اینکه ما درست رÙتار کرده‌ایم . این هویت همینطور دارد توسط رهبر، امام خمینی (‌ره) عمیقتر Ùˆ دقیقتر ارائه می‌شود Ùˆ اینها همه را می‌گیرند . وقتی می‌گیرند می‌Ùهمند Ú©Ù‡ کارشان چقدر مهم است Ùˆ چقدر درست است . Ùˆ آنوقت انگیزشان برای این Øرکت عمیقتر می‌شود Ùˆ اصلا تعریÙشان از این Øرکت عوض می‌شود یعنی گرÙتن سه ساعت سÙارت برای جلب اÙکار عمومی جهان تبدیل Ù…ÛŒ شود به اقامت چهارصد Ùˆ چهل Ùˆ چهار روزه .
*سوال: و این دقیقا می‌تواند مصداق رهبری پویا باشد.
*کوشکی: بلی
*سوال:یعنی تائید می‌Ùرمائید Ú©Ù‡ طول کشیدن تسخیر بخاطر ادامه ارائه بینش Ùˆ اØیای هویت توسط رهبری می‌باشد؟
*کوشکی: بلی این همان رهبری پویا است . این نیست Ú©Ù‡ صرÙا چهارصد Ùˆ اندی یا پانصد دانشجو کنار هم جمع شوند Ùˆ بگویید. بچه‌ها برویم بگیریم Ùˆ بروند بگیرند . نه! از Ùردای روزیکه تسخیر شروع می‌شود این مردم هستند Ú©Ù‡ از تسخیر Øمایت می‌کنند . این نخبگان Ùکری Ùˆ سیاسی جامعه هستند Ú©Ù‡ Øمایت می‌کنند. Ú©Ù‡ اگر نبود Øمایت آن نخبگان ،‌ نخبگان وقتی می‌گوئیم مقصودم کسانی چون شهید بهشتی است، اگر نبود Øمایت آنان Ùˆ مردم به هیچ عنوان مسائلی چون سقوط دولت موقت Ùˆ پیامدهای عجیب Ùˆ غریب اشغال سÙارت اصلا قابل تØمل نبود. این خیلی غلط است Ú©Ù‡ کسی Ùکر کند Ú©Ù‡ ماجرا را این چهار صد Ù†Ùر خلق کردند Ùˆ تداوم دادند نه ! این خلق ملت ایران است Ùˆ دانشجویان هم سر انگشتان Ùˆ عوامل اجرایی آن هستند. تقریبا تا پس از ماهها تسخیر لانه جاسوسی ما هر روز شاهد تجمع مردم جلوی سÙارت Ùˆ Øمایت مردم هستیم . این باعث می‌شود Ú©Ù‡ آن تهدیدهای ÙˆØشتناکی Ú©Ù‡ کارتر Ùˆ آمریکا می‌کنند. بی‌اثر شود. این چهارصد دانشجو به مدد همکاری یک علت‌اند Ú©Ù‡ به آمریکا نه می‌گویند ،‌ پرچم آمریکا را آتش می‌زنند Ùˆ آنرا به زباله دانی تبدیل می‌کنند . Ùˆ تصاویر آنر مخابره می‌کنند به همه جای دنیا Ùˆ Øالا اقدامات دیگری Ú©Ù‡ انجام می‌دهند Ùˆ باعث می‌شود Ú©Ù‡ این انقلاب دوم باشد. انقلابی عظیم‌تر از انقلاب اول . پاسخ سؤال شما اینست Ú©Ù‡ نقش رهبری تعمیق روزآمد آن هویت دینی Ùˆ تÙهیم Ùˆ اØیای عمیقتر آن است Ùˆ پس از آن شاهد جاری شدن این هویت در اذهان مردم Ùˆ دانشجویان هستیم. Ùˆ اینکه هویت Ùˆ اÙزایش Ùهم هویتی باعث می‌شود Ú©Ù‡ معرÙت به نیاز بیشتر شود ØŒ معرÙت به امکانات بیشتر شود Ùˆ این مجموعه معرÙت منجر به اراده Øرکت شود.
*سوال:سؤال بعدی من درخصوص این مسئله است Ú©Ù‡ جنبش Û±Û³ آبان بدون امر رهبر بوجود آمد. در علوم سیاسی برای تبیین یکی جبنش Ùˆ یا انقلاب نقش بسیار مهمی برای رهبر در نظر گرÙته می‌شود . Øال در این سیستم Ú†Ù‡ Ùرآیندی Ø·ÛŒ می‌شود Ú©Ù‡ رهبر Øداقل مستقیما امری ندارد؟
*کوشکی: اصلا جنبشی Ú©Ù‡ به امر یک رهبر Øرکت کند جنبش نیست . جنبشی Ú©Ù‡ به امر Øرکت کند جنبش نیست یک Øرکت در واقع میکانیکی است. یک مثال تاریخی عرض می‌کنم . مردم مدینه تØت کدام امر بدنبال پیامبر صلی الله علیه Ùˆ آله را اÙتادند Ùˆ Ú¯Ùتند بیا Ùˆ در شهر ما Øکومت Ú©Ù† . خودشان به این نتیجه رسیدند. به این نتیجه رسیدند Ú©Ù‡ باید رهبری برویم سراغ کسی . کسی به مردم مدینه امر نکرده Ú©Ù‡ بروید Ùˆ رهبر انتخاب کنید.
در انقلاب اسلامی ایران ما می‌بینیم Ú©Ù‡ امام در هیچ مقطعی به مردم امر نمی‌کنند Ùˆ اگر امر می‌کردند Ùˆ انقلاب تØت آمریت امام به پیروزی می‌رسید اصلا ارزشی نداشت. امام (‌ره)‌تعار٠ندارد وقتی می‌گوید انقلاب را مردم انجام دادند. Øالا امام اینجا نقشش چیست ؟‌ امام نقشش این است Ú©Ù‡ وقتی یک انسان هویتش برایش بازشناسی شود،‌ دقیق شود Ùˆ ارائه شود،‌ نیازهایش را بر اساس آن هویت می‌شناسد Ùˆ امکاناتش را هم می‌شناسد Ùˆ بعد Øرکت می‌کند تا آن نیازها را برطر٠کند. مقدمه هر Øرکتی اØساس نیاز است. Øالا نیاز به معنویت ،‌ به استقلال Ùˆ یا نه به معاش Ùرقی نمی‌کند Ú©Ù‡ سخی٠باشد یا نه . ساده باشد Ùˆ یا پیچیده Ùˆ با ارزش Ùرقی نمی‌کند. هر Øرکتی مقدمه‌اش نیاز است Ùˆ اØساس نیاز صورت نمی‌گیرد مگر اینکه هویت داشته باشی Ùˆ بتوانی خودت را درست تعری٠کنید Ú©Ù‡ “کی †هستم Ùˆ Ú†Ù‡ نیازهایی دارم نقش امام این وسط آمریت نیست نقش امام این است Ú©Ù‡ آن هویت را ارائه می‌دهد . هر روز ابعاد جدید‌تری از آنرا ارائه می‌دهد ،‌ آنرا عمیق تر Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ø¯ØŒ مخاطب آنرا می‌Ùهمد وقتی Ùهمید آن وقت اØساس به نیازهای تازه‌تری Ù…ÛŒ کند. چیزی را Ú©Ù‡ تا دیروز به آن Ùکر نمی‌کرد امروز به آن Ùکر می‌کند. وقتی به آن نیازهای جدید Ùکر کردØرکتهای تازه‌تری را انجام می‌دهد جنبشهای انسانی _ مردمی Ùˆ بویژه جنبشهای Ú©Ù‡ مذهبی Ùˆ دینی‌اند ،‌در Øوزه اندیشه تشیع ØŒ جنبشهایی اند Ú©Ù‡ به آنها می‌شود Ú¯Ùت جنبشهای خودجوش . جنبشهایی هستن Ú©Ù‡ تصمیم آنرا خود مردم می‌گیرند تØت آمریت Ùˆ یا دستور Ø´Ú©Ù„ نمی‌گیرند . بÙرموده نیستند . جنبشهایی درونزا هستند Ùˆ Ùقط به تبع اØساس نیاز عمومی Ø´Ú©Ù„ می‌گیرند Ùˆ چون به این صورت هستند زنده هستند . البته ممکن است اشتباه باشند. بلی ممکن است جنبشهای اشتباه بکنند ولی زنده‌اند Ùˆ می‌تواند Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ú©Ù†Ù†Ø¯ ولی اگر جنبشی بÙرموده باشد یعنی تØت آمریت باشد میکانیکی می‌شود. مثل Øرکت میکانیکی است Ú©Ù‡ آن قسمت رهبری دستور دهد Øرکت Ù…ÛŒ کند Ùˆ اگر نباشد هم تبدیل به یک Øزب Ùˆ Ùرقه سیاسی می‌شود Ùˆ در واقع آلت دست می‌شود .
*سوال: ببینید مصداق اصلی بØØ« Ú©Ù‡ جنبش سیزده آبان است Ú©Ù‡ تØت تربیت اسلام ناب Ùˆ رهبری مقدس امام خمینی (ره) Ø´Ú©Ù„ میگیرد. مثال دیگری هم Ú©Ù‡ ذکر کردید مثال مردم دیندار Ú©Ù‡ اصلا تربیت شده خود پیامبر کرم صلی الله علیه Ùˆ آله بودند . این ویژگیهایی Ú©Ù‡ در خصوص جبنش Ùرمودید Ú©Ù‡ به عنوان مثال نباید بÙرموده باشند Ùˆ خودجوش هستند آیا در جنبش بما هو جنبش وجود دارد Ùˆ یا در جنبشهایی وجود دارد Ú©Ù‡ نشأت گرÙته از یک تربیت اسلامی است؛ آیا در غیر دنیای اسلام مصداق خارجی در ذهن دارید Ú©Ù‡ Øالا نه صرÙا دانشجو هر کسی …
*کوشکی: یک عده‌ای که چنین کاری بکنند…
*سوال: بله
*کوشکی: بله ببینید هر جنبشی اگر می‌خواهد زنده باشد Ùˆ پویا باشد Ùˆ بر مبنای انسانیت آدمها Ùˆ Ùطرت آدمها Ø´Ú©Ù„ بگیرد می‌تواند اینگونه باشد . ما در دنیا جنبشهای عدالتخوانه Ú©Ù‡ نداشته‌ایم Ú©Ù‡ در دنیا توانسته اند موÙÙ‚ هم باشند مثلا بر مبنای عدالتخواهی Ùˆ یا بر منبای Ùقر ستیزی مثلا جنبش مسیØیت بعد از Øضرت عیسی خوب یک جنبش خودجوش است. باعث می‌شود با استقامت Ùˆ پایمردی مسیØیان آن مقطع خاص امپراوری روم تسلیم بشود در مقابل مسیØیت Ùˆ آیین مسیØیت را بپذیرد خوب اینها Ú©Ù‡ Ùرمانده نداشتند عین مثال دیگری Ú©Ù‡ خدمتتان عرض کردم. مردم مدینه Ùرمانده نداشتند Ú©Ù‡ به آنها بگویید این کار را بکنید خودشان دست به کار شدند یا در طور تاریخ همینطور Ú©Ù‡ به جلو می‌آییم می‌بینیم در هر کجای دنیا Ú©Ù‡ ما Øرکت مثبت Ùˆ سازنده‌ای اتÙاق اÙتاده جنبش مردمی Ø´Ú©Ù„ گرÙته است. Øالا بنده عرضم این است Ú©Ù‡ انسانها وقتی Ú©Ù‡ بر مبنای Ùطرت خدادادی Øرکت کنند،‌ هرچه این Øرکت Ùˆ هویت در واقع _ قبل از Øرکت _ با آن Ùطرت هم خوانی بیشتری داشته باشد ابعاد انسانی بیشتری پیدا می‌کند. ابعاد انسانی در جنبش به این معناست Ú©Ù‡ انسانیت انسانها Ùˆ قوه تعقل انسانها هر چقدر هم Ú©Ù‡ باشد نادیده گرÙته نمی‌شود. هیچ کس در مقام امربری Ùˆ Ùرماندهی نیست. Ú©Ù„Ú©Ù… راع Ùˆ Ú©Ù„Ú©Ù… مسئول می‌شوند . Øالا این نگاه دینی ماست . ما داشتیم جنبشهای انسانی Ùˆ بشری غیر اسلامی هم Ú©Ù‡ با Ù„Øاظ بعضی از شاخصه های Ùطری موÙÙ‚ بودند مثلا جنبش استقلال هند Øتی آن جنبش ضد استعماری Ú©Ù‡ در کوبا Ø´Ú©Ù„ گرÙت Ùˆ با انگیزه‌های ضد استعماری Ùˆ عدالتخواهانه Ùˆ استقلال طلبانه موÙÙ‚ شد. Ùˆ یک مدت به نسبت Ù…Øدود کوبا را مستقل کند Ùˆ پارامترهای مد نظر خود را در مورد عدالت اجتماعی برقرار کند.
*سوال: در یکی دو سال اخیر شاهد این بوده‌ایم Ú©Ù‡ ملتهای کشورهای آمریکای لاتین دست به دست هم داده Ùˆ همگی با نتیجه‌ای Ú©Ù‡ در انتخاباتشان رقم زدند آمریکا را منزوی ساختند البته قطعا از نظر علمی اینها مصداق جنبش نیستند ولی اگر ممکن است مقایسه‌ای بین اینها Ùˆ مثال ذکر شده بÙرمائید.
*کوشکی: ببینید اینها هنوز جنبشهای مردمی نیستند درکوبا جنبش مردمی است Ùراگیر است آن Øرکتی Ú©Ù‡ در ونزوئلا Ùˆ یا بولویی اتÙاق می‌اÙتد تبدیل به جنبش هنوز نشده چون Øرکت مردمی Ùقط این است Ú©Ù‡ مردم رأی می‌دهند Ùˆ می‌روند. کاملا ساختارهای رایج Ùˆ دموکراتیک ØÙظ Ù…ÛŒ شود. Øال ما Ù…ÛŒ گوییم در جنبش Øرکت مردم مشهود است اگر مثلا Ùرض کنید Ú©Ù‡ پنجاه درصد مردم بولیوی Øاضر نشده بر سر صندوق باشند Ùˆ تنها پنجاه درصد در انتخابات شرکت کرده باشند . Øال در این پنجاه درصد اگر بیست Ùˆ شش درصد مردم به مورالس رأی می‌دهند ÙˆÛŒ رئیس جمهور می‌شود ولی اگر در کوبای زمان انقلاب کاسترو پنجاه درصد مردم مخال٠بودند Ùˆ یا همراهی نمی‌کردند کاسترو هیچ‌گاه پیروز نمی‌شد. جنبش بودن یعنی اکثریت جامعه دارد Øرکت می‌کردند در استقلال هند با بیست Ùˆ شش درصد Ú©Ù‡ گاندی نمی‌تواند موÙÙ‚ شود باید Øداقل هشتاد درصد جامعه هند همراه گاندی باشند تا موÙÙ‚ شود. مثلا آقای چاوز با بیست Ùˆ شش در صد Ùˆ یا نه اصلا ممکن است در صد شرکت کنندگان واجدین شرایط در ونزوئلا Û³Û° درصد باشند آقای چاوز می‌تواند با شانزده درصد رئیس جمهور شود. به همین خاطر این موارد را Ú©Ù‡ در آمریکای لاتین رخ داده است را ما جنبش Øساب نمی‌کنیم ولی آن مواردی را Ú©Ù‡ یقین داریم جنبش است را مثال زدم
*سوال: به جنبش سیزدهم آبان پنجاه Ùˆ هشت باز گردیم. ذهن دانشجوی پیرو خط امام Ú©Ù‡ به Ú¯Ùته شما سر انگشتان یک ملت بودند ،‌ در گیر دو مقوله بود یکی مسأله آمریکا Ú©Ù‡ تØلیل Ùرمودید Ú©Ù‡ هویت بخشی امام به ملت به آنها Ùهماند Ú©Ù‡ دست آمریکا _Ú©Ù‡ در آن موقع سÙارتخانه بود_ باید قطع شود. اما مسأله دیگر ،‌ دولت موقت بود. انقلابی Ú©Ù‡ با آرمانهای ناب اسلامی Ùˆ با دادن دهها هزار شهید به پیروزی شگر٠خود دست یاÙته بود با مشکل Ù†Ùوذ لیبرالها مواجه می‌شود. به نظر شما کدامیک از دو مورد استعمار Ùˆ Ù†Ùوذ آمریکا Ùˆ بر سر کار بودن درست موقت Ùˆ قدرت داشتن لیبرالها بیشتر از دیگری بر تØریک دانشجویان به تسخیر تأثیر گذار بود.
Ùضایی را در سال ÛµÛ¸ مجسم کنیم Ú©Ù‡ اصلا لیبرالی Ùˆ دولت موقتی وجود ندارد آنگاه به نظر شما اصلا Øادثه تسخر روی می‌داد ؟‌
*کوشکی: بلی ما می‌توانیم Ùرض کنیم Ú©Ù‡ اصلا دولتی موقتی وجود نداشت ،‌ بازرگانی وجود نداشت Ùˆ دولت هم اسلامی Ù…ÛŒ بود. اصلا شهید رجایی بر سر کار بود. خب ! به اØتمال زیاد باز هم این Øرکت صورت میگرÙت البته این بار دولت هم Øمایت می‌کرد یا این Øرکت توسط دولت صورت می‌گرÙت. یعنی بجای اینکه چهارصد تا دانشجو این کار را بکند ،‌ وزارت خارجه این کار را می‌کرد . وزارت خارجه‌ای Ú©Ù‡ در رأس آن چهره‌ای انقلابی قرار دارد. او این کار را می‌کرد یعنی در سÙارتخانه آمریکا را می‌بست Ùˆ امام این دیپلمات‌های جاسوس را اخراج Ù…ÛŒ کرد البته خب شاید هم باز بوسیله دانشجویان این هد٠مØقق میشد ولی این کار صورت Ù…ÛŒ گرÙت یعنی قصد قطع دستان مداخله گر آمریکاست Øال یا با بستن سÙارت Ùˆ اخراج جاسوسان توسط دولت یا با مثلا گروگانگیری توسط دانشجویان
*سوال:چرا اینگونه Ùکر می‌کنید؟
*کوشکی: به خاطر اینکه ببینید عرض کردم وقتی Ú©Ù‡ یک هویت تازه ایجاد می‌شود، اØیا می‌شود Ùˆ عمیق می‌شود بر اساس آن یک نیازهای جدیدی Ø´Ú©Ù„ می‌گیرد . در آن مقطع آن هویتی Ú©Ù‡ امام (ره) به مردم به عنوان ایرانی مسلمان پس از انقلاب اØیا Ùˆ تعمیق می‌کنند ،‌ آن هم بر اساس اسلام ناب Ùˆ تÙکر شیعی ØŒ آن اØساس هویت ،‌اØساس نیاز به استقلال را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ کند. اØساس نیاز به ظلم ستیزی را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ù†Ø¯ Ùˆ اینکه می‌گوید Ú©Ù‡ اگر با ظلم مبارزه Ù†Ú©Ù†ÛŒ خودت جزء جریان ظالم هستی اگر تو به یاری مظلومان نشتابی خودت جزء جریان ظالمی Ùˆ اگر تو به یاری مظلومان نشتابی خودت جزء جریان ظالمی Ùˆ اگر تو تکلیÙت را انجام ندهی خودت هم جزء جریان منÙÛŒ Øساب می‌شوی . به همین خاطر این Øرکت باید انجام شود. Øالا Ø´Ú©Ù„ انجام آن اگر لیبرالها نبودند شاید Ùرق می‌کرد.
*سوال:‌به دنبال این هستم که کدام وزنه سنگیتر بود. لیبرالها یا آمریکا؟‌
*کوشکی: ببینید لیبرالها Ú©Ù‡ اصلا ا ین وسط وزنه‌ای نیستند اینها Ùقط یک در واقع در Øد یک مانع Ú©ÙˆÚ†Ú© بودند Ú©Ù‡ سرعت انجام Øرکت Ùˆ Ø´Ú©Ù„ انجام آنرا تغییر دادند مانع از این Øرکت نتوانستند بشوند تنها Ø´Ú©Ù„ آن را تغییر دادن. عرض کردم اگر این دولت وجود نداشت Ùˆ یا قدرتش بیشتر بود یا کمتر بود این Øرکت شکلش Ùرق می‌کرد اما نقش Øرکت قطع دست آمریکا اتÙاق می‌اÙتاد Ùˆ رابطه با آمریکا قطع می‌شد. منتها هر Øرکتی با توجه به ظرو٠زمانی خودش ،‌ سرعتش Ùˆ Ø´Ú©Ù„ خود را تغییر می‌دهد یعنی ممکن است برودت بالا باشد Ùˆ آن مایع به Ø´Ú©Ù„ یخ در بیاید. یک موقع Ùˆ ما معمولی باشد Ùˆ مایع بماند Ùˆ یک موقع ما بالا باشد Ùˆ بخار شود آب بودن وجه مشترک است Ú©Ù‡ همواره بر وجود دارد.
Øالا بسته به اینکه موانع در مقابلش Ú†Ù‡ چیزهایی باشند Ùˆ Ú†Ù‡ قدرتی داشته باشند،‌ Ø´Ú©Ù„ تÙاوت می‌کند . مثلا اگر دولت بازرگان قاطعیت بیشتری داشت شاید جنبش شهید هم می‌داد یعنی خشونت آمیز جلوه کند. مثل اتÙاقی Ú©Ù‡ می‌بینیم در کردستان می‌اÙتد دولت موقت در کردستان با ضد انقلاب مماشات می‌کند پاسخ نیروهای انقلاب در کردستان به همان میزان شدیدتر Ùˆ جدی تر است. Øالا در بØØ« تسخیر سÙارت ،‌ دولت موقت نمی‌تواند مانع کار بشود ،‌ نیروهای انقلاب با دولت اصلا درگیر هم نمی‌شوند Ùˆ به دولت بی‌اعتنایی می‌کنند.
*سوال:از سویی تØلیل کسانی چون مرØوم Øاج سید اØمد خمینی چیز دیگری است از ایشان می‌پرسند چرا انقلاب دوم بود ایشان در پاسخ می‌گوید Ú©Ù‡ چون Ú©Ù‡ سÙارت آمریکا Ú©Ù‡ رابطه بین لیبرالها Ùˆ آمریکا بود قطع شد یعنی به عبارتی لیبرالها یتیم می‌شوند . ایشان سپس یکسری مطالبی می‌Ùرمایند Ú©Ù‡ باز هم با Ù…Øور لیبرالهاست Ùˆ برداشت من از صØبتهای ایشان این است Ú©Ù‡ آنها را وزنه می‌دانست. به نظر من هم خیلی نمی‌توان به سادگی از مسأله لیبرالها گذشت.
*کوشکی: اگر لیبرالها با آمریکا رابطه نداشتند مشکلشان چه بود.
*سوال:خب در بØØ« ما مهمترین مشکل همین بود.
*کوشکی: ما Ú¯Ùتیم انگیزه در این میان انگیزه استقلال خواهی است. اگر لیبرالها کسانی بودند Ú©Ù‡ بر اساس آموزه‌های خودشان وارد عمل می‌شدند Ùˆ مستقل بودند آیا کسی با آنها کاری داشت؟
*سوال:اینطور هم نبود . مشکل این بود که انقلابی نبودند.
*کوشکی: ما داشتیم کسانی را Ú©Ù‡ انقلابی نبودند ولی مستقل بودند هیچ کس هم به آنها لیبرال Ù†Ú¯Ùت . هیچ کس به اÙراد مستقل لیبرال Ù†Ú¯Ùت.
*سوال:Ú¯Ùته‌های Øاج سید اØمد خمینی را در راستای تØلیل خود می‌دانید یا خیر ؟‌
*کوشکی: بلی اتÙاقا تعبیر Øاج اØمد آقای خمینی دقیقا در راستای ØرÙÛŒ است Ú©Ù‡ بنده می‌زنم . می‌گÙتم Ú©Ù‡ نیل به استقلال خواهی Ùˆ قطع دخالت آمریکا در ایران. Øالا به قول Øاج اØمد آقا دخالت آمریکا در آن وقت از طریق Ú†Ù‡ مکانیسمی بود؟ از طریق لیبرالها دخالت خودش را اعمال می‌کرده . ممکن است بگوییم Ú©Ù‡ نه از طریق بنی‌صدر هم بوده . ممکن است کسی بگوید نه از طریق گروهکها هم اعمال می‌کرده Ùˆ یا ضد انقلابها Ùˆ … بلی از طرق مختلÙÛŒ امکان پذیر بود ولی ما چرا لیبرالها را مانع Ùˆ منÙÛŒ Ùˆ بد می‌دانیم؟ اگر اینها بر اساس سلیقه خودشان رÙتار می‌کردند ما هیچ ممانعتی نمی‌دیدیم. امام می‌Ùرماید Ú©Ù‡ اگر کمونیستها آلت دست کسی نباشند Ùˆ به Ù†Ùع بیگانگان توطئه نکنند در این مملکت آزادند Ú©Ù‡ کار کنند اگر امام کمونیستها را به صر٠استقلال Ùکر Ùˆ عمل آزاد بداند آیا لیبرالها را آزاد نخواهد دانست قطعا چرا امام می‌Ùرماید. ما به این خاطر با Øزب توده مشکل داریم Ú©Ù‡ آنها آلت دست Ùˆ جاسوس شوروی شده‌اند . مجری سیاست شوروی است.به این دلیل من٠انقلابی با بازرگان مشکل پیدا می‌کنم Ú©Ù‡ مجری سیاستهای آمریکا می‌بینم . والا اگر واقعا بازرگان موجودی مستقل بودو با Ùکر Ùˆ اندیشه خودش Øتی با انقلاب مخالÙت می‌کرد ،‌ رÙتاری Ú©Ù‡ انقلاب با ÙˆÛŒ کرد با آنچه شد قطعا Ùرق می‌کرد . امام می‌گوید من به هر مخال٠اسلامی Ú©Ù‡ خودش باشد Ùˆ مستقل باشد ØÙ‚ Ùعالیت می‌دهم Ùˆ به رسمیت می‌شناسم . ممنوعیتی برایش قائل نمی‌شوم . من می‌خواهم مثال بزنم برای اینکه ببینیم در آن مقطع واقعا لیبرالها بدتر بودند یا Øزب توده؟ Øزب توده دو سال بعد Ù…Øرز می‌شود Ú©Ù‡ وابسته به شوروی است تا وقتی Ú©Ù‡ وابستگی Ùˆ جاسوسی‌اش اثبات شده بود ،‌ با این Øال Ú©Ù‡ Øزب توده به شدت با اØساس دینی Ùˆ مذهبی مردم تناقض داشت ولی با آن برخورد ØØ°ÙÛŒ صورت نمی‌گیرد.
*سوال: یکی از زوایای قابل توجهی که تسخیر لانه جاسوسی دارد وضعیت لیبرالها در مقایسه با وضعیت آنها در انقلابهای مشروطه و انقلاب اسلامی است….
*کوشکی: برخلا٠آنچه مشروطه یک Øرکت سیاسی منصÙÙ‡ Ùˆ منØÙ‡ بود. یعنی نه مردم بود Ùˆ نه نخبگی . یک چیز التقاطی بود یک Øرکت است Ú©Ù‡ نیمه استقلال یاÙته Ùˆ نیمه بیرونی است. . یعنی مقداری درونی بود Ùˆ مقداری هم تØت تأثیر Ù…Øرکات بیرونی است. یعنی مقداری درونی بود Ùˆ مقداری هم تØت تأثیر Ù…Øرکات بیرونی بود. به همین خطار نه هد٠شÙاÙÛŒ داشت Ùˆ نه به دستاورد Ø´ÙاÙÛŒ رسید نه شکست آن قابل ارزیابی است Ùˆ نه پیروزی آن . هیچ کس نمی‌تواند بگوید مشروطه شکست خورد یا پیروز شد. هیچ کس نمی‌تواند بگوید اینها اصلا Ú†Ù‡ می‌خواستند . ببینید خواسته‌های مشروطه‌خواهان اینهاست یک :‌برداشتن اصغر گاریچی از سر راه قم ؛دو تأسیس عدالتخوانه؛ سه ،‌کم شدن تومانی ده شاهی از قیمت قند؛ این انقلاب است این نهضت است این جنبش است؟!! Øتی Ù†Ú¯Ùته ارزان شدن قند . Ù†Ú¯Ùته بهبود وضعیت اقتصادی Ú¯Ùته Ú©Ù… شدن تومانی ده شاهی از قیمت قند . نتیجه کارشان هم اصلا قابل ارزیابی نیست . چون هم انگلیسها در سÙارتشان برای آنها دیگ پلو داشتند یعنی انگلیس آنها را هل داد. هم اینکه تعدادی از مردم با Ùتوای برخی علما بیرون آمدند . همه مردم در آن بودند Ùˆ هم نخبه Ùˆ شاهزاده . هم قجر در آن بود Ùˆ هم خان بختیاری اصلا معلوم نیست Ú†Ù‡ بود. یک Øرکت آشÙته بی‌هد٠مشوشی بود Ú©Ù‡ قابل ارزیابی هم نیست .
*سوال: یکی از ابعادی Ú©Ù‡ می‌توان Û±Û³ آبان را با مشروطه Ùˆ انقلاب اسلامی مقایسه کرد بØØ« سرنوشت لیبرالها وکلا روشنÙکران غیر مذهبی پس از این Øوادث است . مشروطه Ú©Ù‡ به ÙˆØ¶ÙˆØ Ø¨Ù‡ دست غیر مذهبی‌ها ،‌ منØر٠می‌شود . در انقلاب اسلامی هم لیبرالها بر سر کار می‌آیند اما یکی از شاهکارهای تسخیر لانه جاسوسی _ Ú©Ù‡ شاید هم به همین دلیل امام آنرا بزرگتر از انقلاب اول می‌داند یکسره کردن تکلی٠لیبرالهاست . تØلیل خود را درخصوص این مسأله بیان Ùرمایید.
*کوشکی: بله البته پس از انقلاب دولت موقت بر سر کار می‌آید اما هیچ قدرتی ندارد. بازیگران هم از این بی‌قدرتی بسیار شاکی است .
*سوال: بلی . سخنرانی‌های بازرگان را مطالعه کرده‌ام Ùˆ کمتر سخنرانی وجود دارد Ú©Ù‡ ÙˆÛŒ خواه به بØØ« ÙˆÛŒ ربط داشته باشد Ùˆ یا نه از کمیته‌ها Ùˆ نهادهای انقلابی Ùˆ اینکه اجازه Øرکت به ÙˆÛŒ نمی‌دهند گلایه نداشته باشد.
*کوشکی: این می‌رساند Ú©Ù‡ انقلاب به دست این نیروها Ù†ÛŒÙتاد . لیبرالها دولت در دستشان بود. اما هیچ قدرتی ندارند.
*سوال: تأکید من هم دقیقا بر سر همین بدست گرÙتن دولت است! اسما یا رسما قدرت گرÙتند Ùˆ این نقطه مقابل Û±Û³ آبان است Ú©Ù‡ طومار لیبرالها را به هم می‌پیچید لطÙا چرایی Ùˆ چگونگی این نتیجه بزرگ تسخیر را بیان Ùرمایید.
*کوشکی: بلی. نقش لیبرالها در قبل از انقلاب ،‌ پیروزی انقلاب Ùˆ بعد از انقلاب ،‌ همیشه دکور بوده است. لیبرالها خودشان هم نمی‌توانند ادعا کنند Ú©Ù‡ در برانگیختن مردم برای انقلاب نقش داشتند Ùˆ ادعا نیز نکردند. یعنی هیچ لیبرال پژوهشگر نمی‌تواند بگوید مثلا پانزده خرداد Ù…Øصول من بود یا Ù‡Ùده خرداد سال پنجاه Ùˆ چهار قم Ù…Øصول من بود . نوزده دی قم Ù…Øصول من بود بیست Ùˆ نه بهمن تبریز Ù…Øصول من بود Ùˆ یا Ù‡Ùده شهریور Ù…Øصول من بود نمی‌توانند بگویند Ùˆ Ù†Ú¯Ùتند . هیچ کدامشان نمی‌توانند بگویند بیست Ùˆ دو بهمن Ù…Øصول من بود Ø´Ú©ÛŒ نیست Ú©Ù‡ هیچ کدام از آنها نمی توانند بگویند Ú©Ù‡ مرد شعارهای من را تکرار می‌کردند تاکید Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ مردم ØŒ بلی ممکن است در مقطعی برخی از تشکلهای دانشجویی شعارهای جبهه ملی را تکرار کرده باشد. ممکن است چهار تا نشریه روشنÙکری شعارهای بازرگان را تکرار کرده باشد ولی مردم تکرار نکردند. اینها دکور بودند دکوری Ú©Ù‡ زینت بخش روزنامه‌های داخلی Ùˆ خارجی بودند آقای سØابی مصاØبه می‌کرد. آقای بازرگان مصاØبه می‌کرد ولی کار اصلی را کس دیگر می‌کرد . Øالا در جریان پیروزی چطور ؟‌در جریان پس از پیروزی چطور؟ پس از پیروزی آقای بازرگان یک تیم می‌آورد Ùˆ دولت تشکیل Ù…ÛŒ دهد. Ùˆ آن ‌دولت دولتی تعطیل Ùˆ Ùشل است . یعنی وزارت کشاورزی در آن سالها چکار می‌کند؟ وزارت Ù†Ùت چکار می‌کند با وزارت Øسن نزیه Ø› دادگستری دارد چکار می‌کند ؟‌ هیچکدام ! پس کار مردم را Ú†Ù‡ کسی راه می‌انداخت ؟‌ جهاد ،‌ سپاه Ùˆ کمیته ها . در آن مقطع سپاه هم نان مردم را توزیع می‌کند ،‌هم شکر را Ùˆ هم سیگار مردم را توزیع می‌کند هم امنیت مردم را برقرار می‌کند Ùˆ هم دعوای خانوادگی را ØÙ„ Ù…ÛŒ کند !‌کلاس Ùیلم می‌گذارد مسابقه نمایشنامه نویسی برگزار می‌کند. هم کتاب چاپ می‌کند ،‌ هم اوقات Ùراغت مرد مرا پر می‌کند ،‌هم دزدها را می‌گیرد Ùˆ هم عرق خور را شلاق می‌زند . دولت Ú†Ù‡ می‌کند ØŸ هیچ ! بازرگان خودش هم می‌دانست Ú©Ù‡ سر کار است به همین خاطر است Ú©Ù‡ تا قبل از Û±Û³ آبان اینها چند بار استعÙا داده بودند . Ùهمیده بود اصلا قدرتی ندارند . پس اصلا این تعبیر درست نیست Ú©Ù‡ تا پیش از سیزده آبان انقلاب به دست لیبرال‌ اÙتاده بود غلط است . من می‌گویم در یک مقطع تÙکر لیبرالی آمد Ùˆ با Ùریب Ùˆ Ù†Ùاق قصد مصادره انقلاب را داشت . در کجا زمان بنی‌صدر خودش را همگام با انقلاب جلوه می‌داد Ùˆ مردم ÙˆÛŒ را خودی Ùرض کردند Ùˆ بعد تلاش کرد Ú©Ù‡ تÙکرات لیبرالی را پوشش اسلامی بدهد Ú©Ù‡ موÙÙ‚ نشد
ما در تÙسیر بنی‌صدر Ùˆ در جنگ ما از تÙکر لیبرالی بنی‌صدر ضربه Ù…ÛŒ خوریم . یعنی تÙکر لیبرالی در قالب یک Ù†Ùر Ùˆ نه کسی دیگر می‌آید Ùˆ آنها هم با Ù†Ùاق اما بازرگان صادقانه Ùˆ از همان اول Ú¯Ùت من لیبرال هستم . خودش هم می‌دانست Øنایش رنگی ندارد Ùˆ Ùهمید سرکار است Ùˆ از سیاست کنار کشید والا اگر بازرگان Ùˆ لیبرالها سهم جدی داشتند کسی نمی‌توانست آنها را Øذ٠کند. اما Øذ٠بازرگان هزینه‌ای نداشت.
*سوال: بلی ملت قابل Øذ٠شدن از معادلات نیستند Ùˆ Øذ٠لیبرالها واضØ‌ترین دلیل برای بدون پشتوانه بودن آنهاست .
*کوشکی: بلی. Ùرض کنید یک جریانی مثل شریعتمداری اگر Ù…ÛŒ خواست Øذ٠شود سخت بود چون مقداری پشتوانه مردمی داشت Ùلذا ØØ°Ù ÙˆÛŒ هزینه داشت پاک شدن هزینه‌ای به نام شریعتمداری خیلی هزینه‌اش بیشتر از پاک شدن بازرگان است چون می‌توانند ادعا کنند ده هزار میلیشیا داشتند Ùˆ واقعا هم داشتند . جدا کردن آنها از بدنه انقلاب خرج داشت ولی شریعتمداری ده هزار تا میلیشیا نداشت. بازرگان هیچ پس از زمینه‌ای نداشت خرجی هم نداشت . خودش هم استعÙا کرده Ùˆ رÙت .
به هر Øال لیبرالها با انقلاب دکور می‌‌شوند اما تکلی٠آنها پس از سیزده آبان یک سره می‌شود. یعنی انقلاب از این نظر تکلیÙØ´ مشخص می‌شود Ùˆ نه اینکه مشخص نبود بلکه توهمی در بین لیبرالها وجود داشت Ú©Ù‡ این را مصادره کنند . البته نمی‌گÙتند Ú©Ù‡ انقلاب مال ماست بلکه توهم داشتند Ú©Ù‡ می‌تواند با Øمایت خارجی Ú©Ù… Ú©Ù… انقلاب را مال خودشان کنند Ú©Ù‡ این توده در سیزده آبان پنجاه Ùˆ هشت برای همیشه از بین رÙت اما اینکه کسی بگوید لیبرالها خیلی خطرناک بودند Ùˆ غده سرطانی بودند Ú©Ù‡ سیزده آبان آن را برطر٠کرد این را قبول ندارم . این در واقع برآورد درست قدرت مردم Ùˆ انقلاب اسلامی Ùˆ هویت دینی این را نشان می‌دهد . بلی جریان بنی‌صدر چون Ù†Ùاق داشت Ùرق میکرد ولی لیبرالهای صادق اصلا خطری نبودند . شما در اندیشه‌های امام نمی‌بینید Ú©Ù‡ آنها را خطری جدی Ùرض کرده باشند . امام خطر جدی را دخالت بیگانه می‌داند . چون بیگانه در آن مقطع از چند کانال می‌خواهده Ù†Ùوذ کند . Ú©Ù‡ یکی از آنها لیبرالها بودند Ùˆ بخشی چون بنی‌صدر Ù†Ùاق هم داشتند . ما می‌دانیم Ú©Ù‡ اسناد استخدام بنی‌صدر به عنوان جاسوس سیا جزء اسناد لانه جاسوسی بود Ùˆ اÙشا شد . Ù†Ùوذ آمریکا از طریق سلطنت طلبان، کودتای نوژه Ù†Ùوذ آمریکا از طریق گروههای جدایی طلب ،‌ کردستان . Ù†Ùوذ آمریکا از طریق گروههای تجزیه طلب خلق عرب Ùˆ کرد Ùˆ … آمریکا از راههای متعدد قصد Ù†Ùوذ داشت Ú©Ù‡ یکی از این راهها لیبرالها بودند. به همین خاطر است Ú©Ù‡ ما خطر اصلی را Ù†Ùوذ بیگانه Ùˆ به خصوص آمریکا می‌داند Ùˆ بر استقلال میهن دست میگذارد . واقعا لیبرالها در آن مقطع عددی نبودند Ú©Ù‡ بخواهند ضربه‌ای به انقلاب باشند اگر هم خطری از جانب آنها باشد خطر Ù†Ùوذ بیگانه از طریق Ùˆ مجرای لیبرالها است Ùˆ این عروسک به خودی خود خطرناک نیست بلکه انگشتانی Ú©Ù‡ این عروسک را میگردانند خطرناک است
*سوال:اما باز هم جریان لیبرال ادامه Øیات می‌دهد.
*کوشکی: چون اینها یک تÙکر بودند . تÙکر Ú©Ù‡ نمی‌میرد . تÙکر می‌تواند در مقطعی خیلی ضعی٠و Ú©Ù… قدرت باشد اما یک تÙکر است یک نگاه به زندگی است. تÙکر ممکن است اشتباه باشد Ùˆ ادامه Øیات دهد. خوارج را شما ببینید . از سال Û´Û² هجری آمدند Ùˆ تا قرن Û³ هجری وجود داشتند چرا؟‌ این نشان دهنده این است Ú©Ù‡ وقتی Ùکر غلط هم باشد می‌تواند ادامه Øیات دهد.
*سوال:در سیزدهم آبان ما شاهد روی کار آمدن جوانان در انقلاب هستیم…
*کوشکی: نه من این را قبول ندارم چون انقلاب را جوانان ایجاد می‌کنند Ùˆ در آن مقطع هم نهادهای انقلابی بدست جوانان اداره می‌شد Ùˆ در آن مقطع Øاکمیت انقلاب از طریق نهادهای انقلابی اجرا می‌شد.
*سوال: اما به هر Øال با تسخیر لانه Ùضای انقلاب جوانتر شد.
*کوشکی: ببینید سیزدهم آبان باعث شد Ú©Ù‡ آن دولت Ùˆ کابینه Ú©Ù‡ دکوری متشکل از پیرمردهای جبهه ملی Ùˆ نهضت آزادی بود مجبور شد عضو شود . یعنی در واقع در تغییر Ø´Ú©Ù„ نظام سرعت ایجاد کرد. نظام داشت Ø´Ú©Ù„ می‌گرÙت Øادثه سیزده آبان باعث شد Ú©Ù‡ شکل‌گیری نهایی شود Ùˆ به عبارتی سیزده آبان باعث شد Ú©Ù‡ انقلاب کاملا Ø´Ú©Ù„ بودن به خود بگیرد . از کابینه شهید رجایی گرÙته تا میرØسین Ùˆ … یعنی عملا اداره به دست Ùرزندانش Ùˆ با نیایش Ú©Ù‡ جوان بودند ،‌ این Øالت سرعت بیشتری پیدا کرد. والا اینکه بگوییم انقلاب اول به دست پیرها بود Ùˆ بعد از تسخیر دست جوانان اÙتاد اصلا چنین چیزی نیست. هم از Û±Ûµ خرداد تا Û²Û² بهمن سال پنجاه Ùˆ Ù‡Ùت Ùˆ هم از Û²Û² بهمن تا سیزده آبان پنجاه Ùˆ هشت Ùˆ هم بعد از آن تا جنگ اکثریت بار انقلاب دست رزمندگان است . اگر ما جنگ را Øساب کنیم میانگین رزمندگان بیست Ùˆ پنج سال است. در انقلاب ما تقریبا شصت هزار شهید دانستیم Ú©Ù‡ تقریبا از پانزده خرداد شروع می‌شود تا بیست Ùˆ دو بهمن Ú©Ù‡ میانگین سنی آنها زیر سی سال است به طور مورودی هم اگر بررسی کنیم مثلا در Ù‡Ùده شهریور میانگین سن شهدا زیر چهل سال است . بلی ،‌ موتور Ù…Øرکه انقلاب در هم Øالات جوانان بوده‌اند Ùˆ با تسخیر چهره Øاکمیت تقریبا یکدست را شود.
*سوال: سؤال بعدی بنده نیز درخصوص جوان است . چرا امام اینقدر بر جوانان تاکید داشتند اصلا جوان کیست Ùˆ Ú†Ù‡ تÙاوتهایی با غیر جوان دارد؟
*کوشکی: تÙاوتهای جوان اینهاست :‌یک ،‌ آرمان خواه است ،‌تسلیم وضع موجود نیست راضی به وضع موجود نیست . به دنبال بهتر شدن است . کسی Ú©Ù‡ این خصوصیات را داشته باشد جوان است سنش اصلا مهم نیست . نسبت به اطراÙØ´ Øسایت دارد Ùˆ اØساس تعلق Ú©Ù…ÛŒ دارد Ùˆ به همین خاطر سرعت عمل دارد . دست Ùˆ پایش بسته نیست . تعلق ندارد. خب کسی Ú©Ù‡ آرمان خواه است Ùˆ تعلق Ú©Ù…ÛŒ داشته باشد یا تعلق نداشته باشد این باعث می‌شود Ú©Ù‡ در عمل تشنه علم باشد در عدالت تشنه عدالت باشد ،‌ از Ùقر بیشتر Øالش Ú¯Ùته شود Ùˆ دائم به دنبال بهتر شدن وضع موجود باشد این خصوصیات در هر کسی جمع شود جوان است. به همین خاطر پیامبر اکرم صلی‌الله علیه Ùˆ اله قطعا از این Ù„Øاظ جوانی است Ú©Ù‡ Øضرت امیر علیه‌السلام می‌Ùرماید Ú©Ù‡ در جنگ وقتی کارم سخت می‌شد می‌رÙتم Ùˆ پشت رسول الله پنهان می‌شدم Ùˆ به ایشان پناه می‌بردم Øضرت رسول (ص) در جنگ اØد از Ù„Øاظ سنی اصلا جوان نیست اما علی ابن ابیطالب بیست Ùˆ شش Ù‡Ùت ساله به ایشان پناه می‌برد . قاعدتا Øضرت علی باید جوانتر باشد ولی می‌بینیم Ú©Ù‡ نه پیامبر جوانتر است یعنی انگیزه Ùˆ تØرک ÙˆÛŒ بیشتر است.
ما می‌بینیم عدالتخواهی امیرالمؤمنین پنجاه Ùˆ چهارساله خیلی بیشتر از جوانان نسل سومی Ú©ÙˆÙÙ‡ است . جوانان نسل سوم Ú©ÙˆÙÙ‡ جوانان هجده نوزده ساله هستند . اما علی‌بن ابیطالب از همه آنها جوانتر است یعنی عدالتخواه تر ،‌ آرمانخواهتر Ùˆ از وضع موجود ناراضی تر است . امام Øسین در کربلا بیش از پنجاه سال دارد ولی می‌بینیم Ú©Ù‡ ایشان از همه Øماسی تر است Ùˆ Øتی از Ùرزندشان Øضرت علی‌اکبر (ع) نیز جوانتر است Ùˆ Øماسه سازتر است شما Ùکر می‌کنید Ú©Ù‡ شهدای ما در جنگ به خاطر سنشان جوان بودند یا بخاطر آرمانخواهی Ùˆ داشن دوستی Ùˆ بی‌تعلقی Ùˆ … کدام یک؟ چرا می‌گویند اهل بهشت همه جوانتر این معنا دارد در Ùرهنگ دینی هر کس Ú©Ù‡ به Ùطرت نزدیک تر باشد جوانتر است. Øالا سنش نود سال باشد Ùˆ یا پانزده سال
*سوال: Ùراتر از بØØ« تسخیر در Ú©Ù„ جوان_‌نه به آن معنایی Ú©Ù‡ Ø´Ø±Ø Ø¯Ø§Ø¯ÛŒØ¯ بلکه جوان به معنای عرÙÛŒ آن در جامعه _ Ú†Ù‡ رابطه اندیشه‌ای Ùˆ هویتی با امام داشتند ØŸ
*کوشکی: امام کسی است Ú©Ù‡ به جوانانی Ú©Ù‡ بدنبال هویت می‌گشتند Ú†Ù† یک نسلی Ú©Ù‡ به دنبال هویت می‌گشتند ،‌یک هویت دینی می‌بخشد این هویت را برایشان زنده می‌کند Ùˆ هر روز ابعاد تازه‌تری از آن را برای آنها ارائه می‌کند Ùˆ این جوانها در این Ùرایند Ú¯Ù… شده خود را پیدا می‌کنند Ùˆ اØساس می‌کند اگر هر Ú†Ù‡ دقیقتر بخواهند هویت خود را هر Ú†Ù‡ بیشتر بشناسند باید چشمها Ùˆ گوششان با امام باشد. امام به جوانان دستور نمی‌دهد بلکه تعری٠ارائه می‌دهد Ùˆ آنرا تعمیق می‌کند . خود این جوانان هستند Ú©Ù‡ تصمیم Ù…ÛŒ گیرند. در پرتو آن پیامها،‌ می‌Ùهمند Ùˆ تصمیم می‌گیرند Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ بکنند . Ùˆ به همین خاطر است Ú©Ù‡ امام Øرکت سیزده آبان را تقدیر Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ از کسی دستور نداشت جز از هویت اسلامی Ùˆ انقلابی خود آن جوانها
*سوال: چرا اصولا در این گونه مقولات _ با Ù…Øوریت جریان تسخیر _ در بین جوانان دانشجویان وضعیت کسانی دارند Ú©Ù‡ به قول شما †سرانگشتان †ملت هستند. بدین معنا Ú©Ù‡ در بین مردم ،‌ جوانان _ در مقولات مورد بØØ« ما _ قشر ممتاز Ùˆ پرتØرکی هستند Ú©Ù‡ خب در مورد آن بØØ« کردیم اما در بین جوانان نیز دانشجویان Øتی دانشجویی Ú©Ù‡ تازه وارد دانشگاه می‌شود همین وضعیت را دارد
*کوشکی: طبیعی است Ú©Ù‡ در آن مقطع دانشجو بودن با امروز خیلی متÙاوت بود امروز دانشجو بودن یک مقطع ناگزیر از زندگی یک ایرانی شده است. هر ایرانی به هر سرنوشتی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ خواهد برسد از این کانال رد بشود. یک عادت روتین شده است ولی در آن مقطع Ú©Ù‡ هر دیپلمه‌ای می‌توانست کارمند دولت باشد، دانشجو بودن در واقع جدی بود . یعنی کسانی Ú©Ù‡ واقعا اهل کند Ùˆ کاو Ùˆ پرسشگری Ùˆ تÙکر بودند دانشجو می‌شدند به همین خاطر قشر دانشجوی مملکت خیلی نسبت به بازشناسی هویتی خود Øساستر بود. Ùلذا می‌بینیم Ú©Ù‡ آنها هستند Ú©Ù‡ ایÙای این نقش را به نمایندگی مردم ایران بر عهده می‌گیرند Ùˆ مجری Øادثه سیزده آبان می‌شوند . کما اینکه همین جوانها هم هستند Ú©Ù‡ جنگ راه اداره می‌کنند ،‌ انقلاب را اداره می‌کنند Ùˆ موارد دیگر .
*سوال: یکی از هنرهای ارزشمند Øضرت امام (ره) تربیت جوانانی بود Ú©Ù‡ از دو ویژگی بسیار مهم Ùˆ سرنوشت ساز بهره‌مند بودند. جوانان انقلاب از سویی مرد عمل بودند Ùˆ از سویی دیگر از بصیرتی بلند برخوردار بودند. Ú©Ù‡ یکی از نتایج تلاقی این دو Øماسه سیزده آبان است.
پیش از اینکه به آسیب شناسی Ùضای Øاکم بر امروز کشور بپردازیم لطÙا امروز موÙقیت مذکور را بیان کنید.
*کوشکی: ببینید ،‌ من باز هم به مباØØ« قبل باز میکردم . هر انسانی اگر بخواهیم از او انتظار Øرکتی داشته باشیم باید اØساس نیازی در ÙˆÛŒ وجود داشته باشد Ùˆ اØساس نیاز وقتی وجود دارد Ú©Ù‡ هویتی وجود داشته باشد.
رخوت Ùˆ بی‌Øرکتی Ùˆ رکود وجود Ùˆ سکون می‌بینید یعنی مشکل Ùˆ بØران هویت وجود دارد کسی Ú©Ù‡ خود را Ùˆ نیازها خود را بشناسد دیگر نمی‌تواند ساکت بنشیند چون اØساس نیاز موجب Øرکت می‌شود. کسی Ú©Ù‡ اØساس نیاز به معنویت کند می‌رود به دنبال این کسی Ú©Ù‡ اØساس نیاز به خدا کند می‌رود سراغ خداشناسی کس Ú©Ù‡ اØساس نیاز به پول کند میرود به دنبال پول . ولی کسی Ú©Ù‡ تعری٠دقیق از خود ندارد. هویت مشخصی ندارد اصلا نمی‌داند به دنبال Ú†Ù‡ باید برود Ùˆ Ú†Ù‡ چیزی Ú©Ù… دارد . هر روز به دنبال چیزی می‌رود . مثل ک٠روی آب Ùˆ مثل کاغذ دستخوش طوÙان می‌شود این طر٠و آن طر٠می‌رود.
اجمالا می‌داند یک چیزی Ú©Ù… دارد ولی نمی‌داند Ú†Ù‡ چیزی همیشه غر می‌زند Ùˆ ناراضی است . هیچ کار Ù…Ùیدی هم نمی‌تواند انجام دهد چون نمی‌داند Ú†Ù‡ چیزی لازم دارد به د نبال آن برود . انگیزه هم ندارد تبدیل می‌شود. به یک موجود ساکن جامد غرغروی بی‌خاصیت
*سوال: Ú©Ù…ÛŒ مصداقی‌تر بØØ« کنیم . متأسÙانه در این دو بعد پس از جنگ ،‌ گذر زمان،‌ خلا٠انتظار ارمغان مطلوبی را برای جوانان ما به همراه نیاورد. در ابتدا همان گونه Ú©Ù‡ بØØ« شد جوانان ما هم مرد اراده بودندو هم صاØبان بصیرت اما پس از جنگ تا سالها هنوز Øس Ùˆ Øال عمل باقی مانده بود اما بی‌بصیرتی‌ها Ùˆ اÙراط Ùˆ تÙریطها مشاهد می‌شد اما امروز ظاهرا از همان تØرکات نیز خبری نیست Ùˆ رکود مانده است Ùˆ رکود .
*کوشکی: در مورد آن اÙراط Ùˆ تÙریطها باید بگویم Ú©Ù‡ به هر Øال آنهم ناشی از یک بصیرتی است. آدم تا معرÙت نداشته باشد Ú©Ù‡ کار بیخود نمی‌کند…
*سوال: مقصود من بصیرت به معنای Øقیقی آن است یعنی بصیرت نسبت به Øقیقت …
*کوشکی: ببینید در مقطعی به عنوان مثال جوانان اØساس می‌کردند Ú©Ù‡ اخلاقیات در جامعه شان رعایت نمی‌شد Ùˆ باید درست شود.
*سوال: صر٠اØساس کردن Ú©Ù‡ مهم نیست…
*کوشکی: خب من هم Ù…ÛŒ گویم Ú©Ù‡ اØساس می‌کردند اگر این اØساس با معرÙت توأم باشد Ú†Ù‡ می‌شود؟ ولی می‌Ùهماند تو میتوانی نهی از منکر لسانی Ú©Ù†ÛŒ ولی کتک نمی‌توانی بزنی . کتک زدن وظیÙÙ‡ Øکومت است . چرا سال Û¶Û´ جوان می‌آید یک بی‌Øجابی را مثلا کتک می‌زند یا مویش را قیچی می‌کند Ùˆ رنگ می‌کند ØŸ چون اØساس می‌کند اØساسی Ú©Ù‡ معرÙت پشتش نیست. اگر معرÙت باشد امر نهی از منکر لسانی می‌کند ولی با اسپری کسی را رنگ نمی‌کند چون می‌داند این کار شرعا درست نیست . صØبت از همین است بلی،‌ پس خیلی Ùˆ تنها اØساس موجب اراده می‌شود ولی اراده به عملی منجر می‌شود Ú©Ù‡ آنرا غیر عقلانی می‌دانیم .
رمز موÙقیت امام در تربیت جوانانی Ú©Ù‡ هم اراده داشتند Ùˆ هم بصیرت این است Ú©Ù‡ امام اØساس هویت طلبی جوانان را درک کرد Ùˆ به آن پاسخ Ú¯Ùت یعنی امام درک کرد Ú©Ù‡ جوان آن روز به دنبال هویت می‌گردد. امام از دین هویت مورد نیاز جوانها را استخراج کرد Ùˆ به جوانان عرضه کرد . امام درک کرد Ú©Ù‡ اگر جوانها گیج هستند Ùˆ به سراغ مارکسیسم می‌روند ؛‌ به سراغ مجاهدین خلق می‌روند Ùˆ اگرهای دیگر به دلیل است Ú©Ù‡ هویت می‌خواهند .
امام نیز به آنها هویتی برخواسته از دین دارد Ú©Ù‡ نیاز جوانهای سال پنجاه Ùˆ پنج Ùˆ پنجاه Ùˆ شش را ارضاء می‌کرد . این هویت Ú©Ù‡ داده شد بصیرت یاÙت سپس اØساس نیاز کرد Ùˆ آن مقدمه‌ای برای Øرکت شد . هر زمانی Ú©Ù‡ این مکانیسم باشد همین نتیجه گرÙته می‌شود Ùˆ گرنه انØرا٠ایجاد می‌شود امروز را ببینید جوانها Ú©Ù‡ اØساس نیاز مشترک نمی‌کنند اتÙاقا اراده جدی در برخی جوانان وجود دارد Ú©Ù‡ هنجار Ø´Ú©Ù†ÛŒ کنند. اینکه برخی اینگونه بدØجاب در خیابانها ظاهر می‌شوند اراده می‌خواهد . Ù…Ùاسد اخلاقی را ترویج دادن اراده می‌خواهد
*سوال:Øتی Øاضر شد هزینه‌های سنگین آنرا هم بدهند …
*کوشکی: بلی خیلی وقتها Øاضرند هزینه جسمی ،‌ مالی Ùˆ وقتی بدهند . طر٠می‌نشیند در شبکه اینترنت Ùˆ وبلاگ منØر٠کننده ایجاد میکند را در پول Ùˆ وقت خود را می‌گذارد . الان اراده Ú©Ù… نداریم بلکه آن هویتی Ú©Ù‡ جوان به آن نیاز دارد وجود ندارد. به همین خاطر است Ú©Ù‡ می‌رود Ùˆ این هویت را از جاهای دیگر گدایی میکند. یک هویت جعلی‌ می‌تراشد. مثلا همان جوان Øزب‌اللهی Ú©Ù‡ صرÙا Ùˆ صرÙا در هیأتها گدایی می‌کند Ùˆ الگویش می‌شود Ù…Ø¯Ø§Ø Ùˆ تعریÙØ´ از دین به اندازه یک روضه خوان بیشتر نیست یا آن کسی Ú©Ù‡ می‌رود Ùˆ هویت را از ماهواره Ùˆ وشو گدایی می‌کند Ùˆ Ùلان خواننده شوو را الگو قرار می‌دهد . یا کسی Ú©Ù‡ در استادیوم آزادی هویت را از بازیکن Ùوتبال گدایی می‌کند. اینکه کسی از دو روز قبل از بازی استقلال Ùˆ پیروزی از دورترین شهرستانها به استادیوم آزادی می‌آید واقعا اراده می‌طلبد . هزاران Ù†Ùر پول خرج می‌کنند. Ùˆ از راه دور Ùˆ در سرما Ùˆ گرما می‌ایند Ùˆ پشت در استادیوم می‌خوابند تا دوساعت مسابقه را ببینند Ùˆ بروند واقعا اراده دارد. سختی می‌کشدولی این آدم به جای اینکه اÙÙ‚ هویتش عدالتخواهی برای بشریت باشد،‌ اÙÙ‚ هویتش Ùˆ به رو Ú©Ù… Ú©Ù†ÛŒ تیم مقابل Ù…Øدود می‌شود چرا اینجوری می‌شود چون نظام به تیم قرمز Ùˆ آبی Ùˆ هویت سازی توسط قرمز Ùˆ آبی خیلی بیشتر اهمیت می‌دهد تا ارائه هویت انقلابی از طریق رسانه‌ها به جوانها. الان از طریق رسانه‌ها ما چقدر به جوانان هویت انقلاب می‌دهیم ؟‌ هیچ ! به آنها هویت سینمایی Ùˆ هویت Ùوتبال Ùˆ هویت مداØÛŒ می‌دهیم همین ها را هم برداشت می‌کنیم. جوانان ما هنوز هم اهل عمل‌اند!! جوانی Ú©Ù‡ با هزینه زیاد Ùˆ پذیرش خطر می‌رود Ùˆ بینی اش را عمل می‌کند دارد زØمت می‌کشد ولی هویتش اینگونه تعری٠شده است خوشگلی Ùˆ زیبایی ظاهری اگر ما به جوانمان هویت دینی بدهیم آن هم بر اساس نیازهای روز Ùˆ می‌توانیم شاهد اراده‌ای باشیم Ú©Ù‡ در سیزده آبان پنجاه Ùˆ هشت دنیا را تکان داد.
*سوال: به عنوان آخرین مطلب اگر مواÙÙ‚ باشید گستره بØØ« را Ù…Øدودتر کنیم . راجع به وضعیت جوانان Ùˆ Øرکت کردن Ùˆ Ùریاد نکردن آنان مطالب Ù…Ùیدی Ùرمودید اکنون از جوانان به دانشجویان Ùˆ از دانشجویان به دانشجویان Øزب اللهی Ùˆ جنبش دانشجویی آنان Ù…Øدود شویم به عنوان آخرین پرسش لطÙا وضعیت کنونی Øاکم بر این جنبشها را _ اگر جنبشی وجود دارد _ ارزیابی کنید.
*کوشکی: بنده با یقین عرض می‌کنم Ú©Ù‡ امروز ما جنبش دانشجویی نداریم طبق تعریÙÛŒ Ú©Ù‡ بنده از جنبش دارم Ùعلا چنین جنبشی وجود ندارد البته Ú©Ù… Ú©Ù… رگه‌هایی از آن دارد Ø´Ú©Ù„ می‌گیرد ولی Ùعلا نداربم تا الان نداشتیم یعنی از سال شصت Ùˆ نه به این طر٠نداشته‌ایم بدن تعار٠کم Ú©Ù… رگه‌های ضعی٠و Øامی از آن دارد Ø´Ú©Ù„ می‌گیرد Ú©Ù‡ اگر مسیر واقعی خود را Ø·ÛŒ می‌کند . در آینده Ù…ÛŒ توانیم شاهد جنبش دانشجویی به معنی صØÛŒØ Ùˆ انقلابی آن باشیم . یعنی همان Øرکتهای بی‌بصیرت یا Ú©Ù… بصیرت در قالب بسیج دانشجویی ØŒ انجمن اسلامی ،‌ دÙتر تØکیم Ùˆ … دارد اتÙاق می‌‌دهد. هیچ کدامشان با پشتوانه بصیرتی هویتی عمیق نیستند . به همین خاطر است Ú©Ù‡ نه کار بسیج دانشجویی تأثیری داد،‌ نه کار جامعه اسلامی ،‌ نه انجمن اسلامی نه دÙتر تØکیم ÙˆØدت Ùˆ نه شاخه دانشجویی جبهه مشارکت هیچ کدامشان تأثیر جدی نمی‌تواند بگذارد.
*سوال: راهکار‌
*کوشکی: بلی . اگر قرار است Ú©Ù‡ ما معجزاتی بالاتر از آنچه در سیزده آبان Ùˆ جنگ به دست جوانان رخ داد را شاهد باشیم Ú©Ù‡ شدنی هم هست باید همان هویتی Ú©Ù‡ امام به جوانان ارائه کردند امروز به جوانان بدهیم . اگراین کار صورت بگیرد می‌توانیم از جوانان معجزاتی را شاهد باشیم Ú©Ù‡ دنیای Ú©Ùر Ùˆ استکبار را دوباره بلرزاند . ما یک سنجش Ú©ÙˆÚ†Ú© از هویت دینی را به جوانان لبنانی دادیم Ùˆ نتیجه آنرا امروز داریم مشاهده می‌کنیم یک مقدار از هویت انقلابی به Ùلسطین رÙت Ùˆ تبدیل شده به انتÙاضه به لبنان رÙت Ùˆ شد Øزب الله خب اگر این هویت امروز در ایران اØیا شود تبدیل می‌شود به انقلابی شاید بزرگتر از انقلاب دوم.به امید آن روز