به همین دلیل، رسانه‌ها همچنان دنبال روایتی دست اول از ماجرای تسخیر سÙارت امریکا در ایران می‌گردند تا شاید در این میان نکته ناگÙته یا Ùراموش شده‌ای بازگو شود. ابراهیم اصغرزاده، یکی از هدایت‌کنندگان Øرکت دانشجویی Ú©Ù‡ در سیزدهم آبان سال ÛµÛ¸ منجر به تسخیر سÙارت امریکا در تهران شد، نیز از این قاعده مستثنا نیست، او گرچه از روزهای پرجنب Ùˆ جوش خود، Ú†Ù‡ آن هنگام Ú©Ù‡ نماینده‌ای تاثیرگذار در مجلس بود Ùˆ Ú†Ù‡ زمانی Ú©Ù‡ در جمع دانشجویان نطق‌های آتشین می‌کرد، Ùاصله گرÙته است ولی همچنان جزو معدود منابع معتبر برای بازخوانی Øادثه سیزدهم آبان Ùˆ بازاندیشی درباره «انقلاب دوم» Ù…Øسوب می‌شود. اصغرزاده همواره در کنار روایت‌های دست اولی Ú©Ù‡ از ماجرای تسخیر سÙارت ارایه داده، به تØلیل آن اتÙاق نیز پرداخته است؛ گرچه مضمون اصلی این روایت‌ها Ùˆ تØلیل‌ها تغییر چندانی نمی‌کند، ولی به نظر می‌رسد هر بار در جزییات ماجرا می‌توان نکات تازه‌ای یاÙت.
برای نشان دادن خشمتان از رÙتار دولت امریکا در برابر انقلاب اسلامی، ایستادن جلو دخالت‌های این کشور در نظام نوپای جمهوری اسلامی، پایان دادن به جاسوسی‌های یک سÙارتخانه خارجی یا هر دلیل دیگری Ú©Ù‡ شما را به سمت سÙارت امریکا کشید، آیا راه دیگری جز تسخیر سÙارتخانه Ùˆ گروگان گرÙتن دیپلمات‌ها نبود؟
در مدتی Ú©Ù‡ از پیروزی انقلاب تا تسخیر سÙارت امریکا ‌گذشت، امام خمینی Ùˆ دولت موقت Ùرصت‌های زیادی برای قطع رابطه با امریکا یا کاهش Ø³Ø·Ø Ø±ÙˆØ§Ø¨Ø· دیپلماتیک داشتند، اما بیش از ده ماه از انقلاب گذشته بود Ùˆ اتÙاقی Ù†ÛŒÙتاد Øتی پس از تسخیر سÙارت امریکا این رابطه تا Ùروردین سال بعد ادامه یاÙت Ùˆ سرانجام امریکایی‌ها خودشان تصمیم به قطع رابطه با ایران گرÙتند Ú©Ù‡ البته روز بعدش امام بیانیه دادند Ùˆ از این تصمیم دولت امریکا استقبال کردند. براین اساس می‌توان Ú¯Ùت اراده‌ای مبنی بر قطع رابطه ایران Ùˆ امریکا در میان مسوولان کشور Ùˆ انقلاب وجود نداشت.
از سوی دیگر این تØلیل را هم قبول ندارم Ú©Ù‡ دانشجویان تØت تاثیر گرایش‌های Ú†Ù¾ مارکسیستی Ú©Ù‡ مبارزه با امپریالیسم را جزو اهدا٠خود تعری٠کرده بود، می‌خواستند با امریکا برخورد ایدئولوژیک بکنند. من قبلا هم Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ Øرکت دانشجویان در تسخیر سÙارت امریکا اقدامی کاملا دانشجویی، آماتوری Ùˆ غیر ØرÙه‌ا‌ی بود Ú©Ù‡ نه ربطی به مخالÙت Ùˆ ضدیت با دولت موقت داشت Ùˆ نه براساس طرØÛŒ ایدئولوژیک طراØÛŒ شده بود.
البته می‌پذیرم Ú©Ù‡ دانشجویان در آن زمان در Ú©Ù„ ذهنیتی منÙÛŒ درباره سیاست‌های امریکا داشتند. دÙتر تØکیم ÙˆØدت Ú©Ù‡ تازه تشکل شده بود تا پیش از تسخیر سÙارت در همه نشست‌ها Ùˆ راهپیمایی‌هایی Ú©Ù‡ برگزار می‌کرد موضع ضد امریکایی داشت. خود من از زمانی Ú©Ù‡ در سال ÛµÛ³ وارد دانشگاه صنعتی شری٠شدم همواره یکی از صØنه‌های برجسته‌ای Ú©Ù‡ در ذهنم ØÚ© شده بود تصویر Ùرار سربازان امریکایی از سق٠سÙارت این کشور در سایگون در پایان جنگ ویتنام بود. امریکا آن موقع کشور بسیاری منÙوری بود، از بسیاری از دولت‌های مستبد Ùˆ نظامی Øمایت می‌کرد Ùˆ عامل بسیاری از کودتا‌ها بر ضد نیروهای آزادیخواه به شمار می‌رÙت، اما با وجود همه این‌ها دانشجویان تصمیمی برای تسخیر سÙارت امریکا با انگیزه‌های ایدئولوژیک نداشتند Ùˆ به نظر من اتÙاق کانونی Ú©Ù‡ منجر به آن رویداد شد، چیزی جز پذیرش شاه در امریکا Ùˆ تصمیم این کشور مبنی بر پناهندگی ÙˆÛŒ در خاک خود نبود.
نکته دیگری Ú©Ù‡ باید خاطرنشان کنم این است Ú©Ù‡ من شبیه‌سازی تسخیر سÙارت در ایران با نمونه‌های قبلی برخورد با امریکایی‌ها را تØلیل درستی نمی‌دانم. امریکایی‌ها پیش Ùˆ پس از تسخیر سÙارت در سراسر دنیا با اتÙاقات ناگوار بسیاری در قالب انÙجار، ترور Ùˆ هواپیماربایی روبرو شدند Ú©Ù‡ تلÙات سنگینی نیز به شهروندان این کشور تØمیل کرد، اما اکنون به غیر از Øادثه یازده سپتامبر هیچ‌کدام از آن‌ها در ØاÙظه تاریخی مردم این کشور باقی نمانده است؛ با این Øال می‌بینیم Ú©Ù‡ هنوز تسخیر سÙارتشان در ایران را از یاد نبرده‌اند Ú©Ù‡ همین ویژگی نشان می‌دهد جنس این رویداد با سایر Øرکت‌های ضد امریکایی متÙاوت است. اگر سÙارت امریکا را به جای دانشجویان، نیروهای چریکی تسخیر می‌کردند یا اینکه این رویداد منجر به کشته شدن دیپلمات‌های امریکایی می‌شد، آنگاه در ردی٠دیگر Øرکت‌های تروریستی قرار می‌گرÙت، پس از مدتی به تاریخ می‌پیوست Ùˆ در اذهان باقی نمی‌ماند Ú©Ù‡ در این صورت ارزش بازاندیشی هم نداشت.
همانطور Ú©Ù‡ Ú¯Ùتم با وجود دیدگاه بسیار منÙÛŒ Ú©Ù‡ دانشجویان درباره سیاست‌های دولت امریکا داشتند، اما اگر امریکا شاه را نمی‌پذیرÙت، سÙارت این ‌کشور هم تسخیر نمی‌شد، چون دانشجویان قصدی برای مقابله ایدئولوژیک با امریکا نداشتند. در اثبات این ادعا می‌توان به ØرÙ‌های خود مقامات امریکایی استناد کرد؛ جیمی کار‌تر، رییس‌جمهوری وقت امریکا Ùˆ بهتر از او، سولیوان، سÙیر واشنگتن در تهران، در خاطرات خود می‌گویند Ú©Ù‡ پذیرش شاه «اشتباه مرگ‌آور» بود.
دانشجویان نیز در سال ÛµÛ¸ تØلیلشان این بود Ú©Ù‡ دلیل صدور اجازه ورود شاه به خاک امریکا را نمی‌توان صرÙا به Ùراهم کردن امکان درمان برای یک Ùرد عادی Ù…Øدود دانست. ما آن زمان، این اقدام دولت امریکا را در قالب Ùضایی از توطئه ارزیابی می‌کردیم Ú©Ù‡ در Øال شکل‌گیری بود. سابقه عملکرد امریکا در ایران بویژه اتÙاقات منجر به کودتای بیست Ùˆ هشتم مرداد نیز این تØلیل را تقویت می‌کرد، بنابراین تاکید می‌کنم Ú©Ù‡ Øرکت دانشجویان، خلا٠آنچه برخی تصور کردند Ùˆ می‌کنند، اصلا ربطی به ساقط کردن دولت موقت، برخورد با نهضت آزادی Ùˆ Øذ٠جریان لیبرال از کشور نداشت. ما Ú©Ù‡ با نهضت آزادی پدرکشتگی نداشتیم. دانشجویان همان‌قدر درباره نهضت آزادی Øساس بودند Ú©Ù‡ درباره Øزب جمهوری اسلامی. من همیشه برای مهندس بازرگان اØترام قایل بودم Ùˆ ÙˆÛŒ را شخصی متدین، پاک Ùˆ صادق می‌دانستم، اما معتقدم Ú©Ù‡ نخست‌وزیر دولت موقت به‌‌ همان اندازه Ú©Ù‡ صداقت Ùˆ خلوص داشت، به‌‌ همان اندازه نیز لجباز بود Ùˆ Øاضر نبود بپذیرد Ú©Ù‡ دولت ÙˆÛŒ درباره پذیرش شاه در امریکا ساده‌اندیشی می‌کند. این درØالی بود Ú©Ù‡ دانشجویان می‌گÙتند نباید این اتÙاق یعنی پذیرش شاه را رویدادی ساده بدانیم، بلکه می‌تواند زمینه از دست رÙتن انقلاب را Ùراهم کند، همانطور Ú©Ù‡ شاید اگر دکتر مصدق دچار ساده‌اندیشی درباره روابط خود با دربار Ùˆ امریکا نمی‌شد، کودتای بیست Ùˆ هشتم مرداد پیش نمی‌آمد. برهمین اساس تصمیم دانشجویان برای تسخیر سÙارت امریکا طرØÛŒ موقتی با هد٠اعتراض به اقدامات امریکا در برابر ایران به شمار می‌رÙت Ú©Ù‡ قرار نبود بیش از Û´Û¸ ساعت طول بکشد.
دقیقا، قرار بود ۴۸ ساعت بیشتر طول نکشد، چرا این ۴۸ ساعت ۴۴۴ روز شد؟
من نباید درباره طولانی شدن آن قضیه صØبت کنم.
اما شما عضو کمیته مرکزی تسخیر بودید.
کمیته مرکزی دانشجویان خط امام در طرØÛŒ Ú©Ù‡ ارایه دادند Ú¯Ùتند برای مدت موقتی Ùˆ برای اعتراض کردن به رÙتار امریکا است. نخستین بیانیه هم Ú©Ù‡ به قلم من منتشر شد، نشان می‌دهد Ú©Ù‡ این Øرکت یک رÙتار اعتراضی است. ما اصلا قرار نبود گروگان‌گیری کنیم، برنامه‌ریزی کرده بودیم Ú©Ù‡ مقداری از اسناد را از سÙارت خارج کنیم Ùˆ برای مدتی در آنجا بسط بنشینیم Ùˆ بعد بیرون بیاییم.
یعنی برای گروگان‌گیری برنامه‌ریزی قبلی نداشتید؟
خیر! برنامه ما کاملا دانشجویی Ùˆ موقت بود اما بعد از آن در مقابل کار تØمیلی قرار گرÙتیم. یعنی بلاÙاصله با تایید Øضرت امام (ره) Ú©Ù‡ از جریان مطلع نبودند، این ماجرا به ماجرایی ملی تبدیل شد Ùˆ ایشان درباره آن صØبت Ùˆ از این اقدام دانشجویی Øمایت کردند. سپس مردم اطرا٠سÙارت جمع شدند Ùˆ ما Ù…Øاصره شده بودیم.
یعنی در مقابل کار انجام شده قرار گرÙتید؟
از روز دوم به بعد Ú©Ù‡ دیگر مساله دست ما نبود. اگر بیرون می‌آمدیم به مردم خیانت می‌کردیم چون مردم برای ابراز Øمایت Ùˆ همبستگی از شهرهای دیگر هم آمده بودند. این اقدام دانشجویان نه تنها همبستگی سراسری در بین مردم به وجود آورده بود Ú©Ù‡ منجر به بروز نوعی هیجان هم شده بود. مردم Ùکر می‌کردند اصلی‌ترین مشکلاتشان در گرو مساله امریکا است Ùˆ طبیعی بود Ú©Ù‡ قضیه ملی شد. از آن Ù„Øظه به بعد ما عناصر اصلی نبودیم بلکه کلید ØÙ„ آن قضیه به دست رهبر انقلاب بود Ùˆ اشتباه دولت موقت در اینجا بود Ú©Ù‡ استعÙا داد. اگر دولت مهندس بازرگان استعÙا نمی‌داد خیلی مسائل اینگونه پیش نمی‌رÙت. کما اینکه شاخه جوانان نهضت آزادی بلاÙاصله بیانیه دادند Ùˆ از Øرکت دانشجویان Øمایت کردند. مرØوم مهندس عزت‌الله سØابی هم روØیه می‌داد Ùˆ هم از ما Øمایت کرد. اگر دولت موقت باقی می‌ماند Ùˆ نقطه اتصال جامعه ایران با جامعه بین‌الملل بود، شاید این کلا٠آنقدر هم پیچیده نمی‌شد. به‌هرØال بعدا Ùˆ بویژه پس از Øمله نظامی امریکا به ایران، شرایط بسیار پیچیده شد. به نظر من برای ØÙ„ این ماجرا هنوز Ùرصت بود Ùˆ این Ùرصت زمانی به دست آمد Ú©Ù‡ شاه مرد. مردن شاه در مرداد سال Û±Û³ÛµÛ¹ انگیزه اصلی را از ما گرÙت. چون دلیل اصلی اعتراض ما به سÙارت امریکا مساله شاه بود. با مردن شاه می‌توانست این قضیه خاتمه پیدا کند اما این Ùرصت هم همزمان شد با سپردن ØÙ„ این ماجرا به مجلس از سوی Øضرت امام. از طرÙÛŒ دیگر مجلس تازه تاسیس شده بود Ùˆ باید آیین‌نامه‌های داخلی را تدوین می‌کرد Ùˆ اولویت‌ها را در دستور کار می‌گذاشت Ùˆ این ماجرا ادامه داشت تا شهریور سال ÛµÛ¹ Ú©Ù‡ عراق به ایران Øمله کرد Ùˆ سپس مجلس اولویت را رسیدگی به مسائل جنگ داد Ùˆ پس از سال ÛµÛ¹ هم به مساله تواÙقنامه الجزایر رسید Ùˆ به طول انجامید Ùˆ این قضیه مانند میوه رسیده‌ای Ú©Ù‡ باید سریع‌تر از درخت جدا شود اما جدا نشد Ùˆ طولانی شد Ú©Ù‡ به ضرر ما بود. من‌‌ همان زمان هم نسبت به این قضیه اعتراض داشتم البته بخشی از آن به دلیل معادلاتی بود Ú©Ù‡ در ایران صورت می‌گرÙت Ùˆ بخشی دیگر تقصیر امریکا بود.
پس شما از اوایل تسخیر سÙارت در عمل انجام شده قرار گرÙتید. در طول این Û´Û´Û´ روز امام خمینی (ره) هیچ پیامی مبنی بر اتمام این ماجرا یا Øتی ادامه آن برای شما Ù†Ùرستادند؟
ما همه منتظر ØÙ„ Ùˆ Ùصل این قضیه بودیم. از دید ما ØÙ„ Ùˆ Ùصل این بود Ú©Ù‡ امریکا شاه را یا اخراج کند یا به ایران تØویل دهد. امریکا دنبال این راه نبود Ùˆ می‌خواست روش‌های دیگری را تجربه کند. تØریم اقتصادی، بلوکه کردن پول‌های ایران، Ù…Øدودیت‌های دیپلماتیک برای ایرانی‌ها Ùˆ بعد Øمله نظامی. قطعا اگر امریکا شاه را بلاÙاصله اخراج می‌کرد مساله سÙارت تمام می‌شد. ما تسخیر سÙارت را تداÙعی می‌دانستیم Ùˆ علاقه‌ای به Ù†Ú¯Ù‡ داشتن گروگان‌ها نداشتیم. نه می‌خواستیم آن‌ها را شکنجه Ùˆ Ù…Øاکمه کنیم Ùˆ نه می‌خواستیم اینقدر طولانی شود. مساله اصلی ما شاه بود اما امریکا کاملا چشمش را به این راه‌ØÙ„ بست Ùˆ سراغ راه‌های Ùشار به ایران رÙت. Øضرت امام در اواخر زمستان سال ÛµÛ¸ به مجلس پیام دادند Ú©Ù‡ مساله گروگان‌ها را مجلس ØÙ„ کند. مجلس نیز می‌توانست از روز اول این ماجرا را در دستور کار خود قرار دهد. به نظر من می‌توانستیم هرچه زود‌تر مساله گروگان‌گیری را Ùیصله دهیم.
آقای اصغرزاده، ماجرای اخراجی‌های سÙارت Ú†Ù‡ بود؟ چرا برخی از دانشجویانی Ú©Ù‡ از ابتدا همراه با بقیه وارد سÙارت شدند، از سÙارت اخراج شدند؟ آیا اختلاÙات درون‌گروهی داشتید؟
خیر! از ابتدای انقلاب Ùعالان دانشجویی انجمن اسلامی بر استقلال جنبش دانشجویی از نهادهای سیاسی ØرÙه‌ای بیرون دانشگاه تاکید داشتند. ما به عنوان Ùعالان دانشجویی Ùˆ تØکیم ÙˆØدت، Øساسیت‌هایی روی اØزاب ØرÙه‌ای داشتیم. یکی از این اØزاب با پیشینه‌ای طولانی‌مدت به نام نهضت آزادی Ú©Ù‡ اÙرادی مانند آیت‌الله طالقانی Ùˆ دکتر شریعتی منتسب به آن‌ها بودند Ùˆ زØمت بسیاری کشیده بودند Ùˆ دیگری Øزب جمهوری اسلامی متشکل از روØانیون طراز اول طرÙدار امام بود. ما هم به عنوان Ùعالان دانشجویی شعار «نه شرقی، نه غربی» می‌دادیم، یعنی موازنه منÙÛŒ داشتیم، نه به Øزب جمهوری اسلامی Ùˆ نه به نهضت آزادی اجازه مداخله در کارهای انجمن را نمی‌دادیم. بار‌ها از هر دو Øزب با ما تماس گرÙتند Ùˆ می‌خواستند به ما خط بدهند. در ماجرای آمدن جلود، معاون قذاÙÛŒ به ایران آقای دکتر یزدی به من زنگ زد Ùˆ Ú¯Ùت شما به عنوان جنبش دانشجویی واکنشی نشان بدهید. ما در آن زمان به دلیل روØیه انقلابی Ú©Ù‡ داشتیم، متوجه Øر٠ایشان نشدیم Ùˆ منظور دکتر یزدی را نگرÙتیم Ùˆ Ùکر می‌کردیم به دلیل مساله امام موسی صدر Øساسیت دارد اما بعدا Ú©Ù‡ جلود به ایران آمد Ùˆ دیدم او Ùردی بشدت غیرطبیعی است متوجه منظور دکتر یزدی شدم. به‌هرØال وقتی ما دÙتر تØکیم را تشکیل دادیم اعلام کردیم Ùˆ از اØزاب خواستیم در کارهای دÙتر تØکیم دخالت نکنند اما در دانشگاه‌ها ØÙ‚ داشتند سمپات‌های خود را سازمان‌دهی کنند Ùˆ دÙتر داشته باشند. در ماجرای تسخیر سÙارت هم یکی از Øساسیت‌های ما این بود تا دانشجویانی Ú©Ù‡ در این جریان دخالت دارند Ùˆ بویژه به اسناد دسترسی دارند، Øزبی نباشند Ùˆ از دانشجویانی Ú©Ù‡ سمپات یا عضو اØزاب Ùˆ گروه‌های سیاسی بودند خواهش کردیم از سÙارت بیرون بروند. در آن زمان چند Ù†Ùر Ù†Ùوذی از طر٠مجاهدین خلق (مناÙقین) Ú©Ù‡ اسنادی را به بیرون بردند Ùˆ در نشریه «راه مجاهد» چاپ شد شناسایی کردیم. ما به صورت رسمی از Øزب جمهوری، نهضت آزادی، جنبش مسلمانان مبارز، جاما Ùˆ همه گروه‌های سیاسی خواهش کردیم چون دانشجویان خط امام یک جنبش دانشجویی است، دخالت نکنند Ùˆ به همین دلیل هم برخی از دوستانی Ú©Ù‡ دارای شناسنامه Øزبی بودند از سÙارت بیرون رÙتند.
غیر از سازمان مجاهدین خلق (مناÙقین) از اØزاب دیگر هم در سÙارت بودند؟
ما از وجود اÙراد منتسب به سازمان مجاهدین بی‌اطلاع بودیم Ùˆ آنان به صورت Ù†Ùوذی در بین دانشجویان بودند. اما اÙراد دیگری از اØزاب مختل٠Øضور داشتند.
اسامی آن‌ها را در خاطر دارید؟
اسامی آن‌ها به صورت دقیق در خاطرم نیست اما یکی از اÙرادی Ú©Ù‡ من همیشه شرمنده او می‌شدم Ùˆ الان هم استاد دانشگاه شهید بهشتی است، بسیار Ùرد باسواد Ùˆ باهوشی بود Ùˆ شورای مرکزی دانشجویان خط امام تصمیم گرÙت از کسانی Ú©Ù‡ دارای شناسنامه Øزبی هستند درخواست کند Ú©Ù‡ خارج شوند. ایشان از سÙارت خارج نشد Ùˆ بعضی از دوستان دانشگاه ÙÙ†ÛŒ Ú©Ù‡ رادیکال‌تر بودند به طرز نامناسبی ایشان را بیرون کردند Ùˆ بعد مورد اعتراض من Ú©Ù‡ عضو شورای مرکزی دانشجویان بودم قرار گرÙت. برای ما مهم بود Ú©Ù‡ این Øرکت دانشجویی مورد اعتماد امام (ره) قرار گیرد چون ایشان Ú©Ù‡ ما را نمی‌شناختند Ùˆ ما تنها از کانال آقای موسوی‌خوئینی‌ها، خود را به امام نشان می‌دادیم Ùˆ به نظر ما اگر Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒØ´Ø¯ Ú©Ù‡ این دانشجویان وابسته به Ùلان Øزب Ùˆ گروه هستند اعتماد امام سلب می‌شد.
سوال بعدی من درباره نقش آیت‌الله موسوی‌ خوئینی‌ها در ماجرای تسخیر سÙارت است. بسیاری نقش ایشان را نقش پشت پرده Ùˆ اساسی می‌دانند. شما نقش آقای موسوی ‌خوئینی‌ها را در این قضیه چگونه می‌بینید؟
ببینید Øرکت دانشجویان خط امام یک Øرکت آشکار بود. ما صورتمان را پنهان نکردیم Ùˆ از نخستین Ù„Øظه همه‌چیز را به اÙکار عمومی می‌گÙتیم Ùˆ مردم را در جریان امور قرار می‌دادیم. انتخاب Ùˆ Øضور آقای موسوی ‌خوئینی‌ها بخشی از Ø·Ø±Ø Ù…Ø§ بود. ما وقتی برنامه‌ریزی کردیم بخشی را هم اختصاص به Ùردی روØانی دادیم Ú©Ù‡ رابط بین دانشجویان Ùˆ امام باشد.
چرا آقای موسوی‌ خوئینی‌ها را انتخاب کردید؟
انتخاب Ùˆ رابطه سیاسی ما با ایشان به تابستان سال ÛµÛ¸ برمی‌گردد. همزمان با تشکیل دÙتر تØکیم ÙˆØدت ما شورایی به اسم شورای عالی نظارت یا شورای عالی مشاوره تاسیس کردیم Ú©Ù‡ با امام (ره) هم در میان گذاشتیم Ùˆ Ú¯Ùتیم ما می‌خواهیم چند تن از اÙراد صاØبنظر Ùˆ سیاسی جامعه را به عنوان شورای مشورتی خودمان انتخاب کنیم Ú©Ù‡ امام هم مواÙقت کردند. در دانشگاه‌های مختل٠رای‌گیری کردیم Ùˆ در اوایل تابستان سال ÛµÛ¸ من، آقای میردامادی، بی‌طرÙØŒ سیدنژاد Ùˆ اØمدی‌نژاد به عنوان نمایندگان دانشگاه‌های سراسر کشور Ùˆ شورای مرکزی دÙتر تØکیم ÙˆØدت انتخاب شدیم Ùˆ سپس شورایی دیگر هم به عنوان شورای مشورتی متشکل از آقایان موسوی ‌خوئینی‌ها، بنی‌صدر، Øسن Øبیبی، Ù…Øمد مجتهد شبستری تشکیل دادیم Ùˆ Øاج اØمد آقا هم به نمایندگی از Øضرت امام در بعضی از جلسات Øضور داشتند. در این جلسات مسائلی Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯ برای مثال من بØØ«ÛŒ با عنوان «گÙتمان خط امام» Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù… Ú©Ù‡ هویتی به عنوان جریان خط امام (ره) در مقابل جریانات دیگر انقلابی وجود دارد Ú©Ù‡ این مباØØ« منجر شد صÙ‌بندی Ø´Ú©Ù„ بگیرد. در آن جلسات دیدگاه آقای موسوی خوئینی‌ها به دیدگاه دانشجویان خیلی نزدیک بود. انتخاب ایشان برای ما سهل‌الوصول بود. تنها کسی Ú©Ù‡ می‌دانستیم مورد اعتماد Øضرت امام است Ùˆ با Øاج اØمد آقا هم خیلی رابطه خوبی دارد Ùˆ می‌تواند رابطه ما با امام (ره) را تسریع کند، آیت‌الله موسوی‌ خوئینی‌ها، نماینده امام در صدا Ùˆ سیما بود Ùˆ انتخاب ایشان به همین دلیل صورت گرÙت. در اوایل تسخیر سÙارت امریکا Ùˆ تا زمانی Ú©Ù‡ این Øرکت یک Øرکت دانشجویی بود، ایشان نقشی ارتباطی داشت. اما بعد Ú©Ù‡ ماجرا تبدیل به جریان ملی شد به صورت طبیعی دیگر آقای موسوی خوئینی مشاور Ùˆ Øلقه ارتباطی ما با امام نبود. در آن زمان نقش ایشان برجسته‌تر شد. از آن زمان به بعد آقای موسوی‌ خوئینی‌ها ØÙ‚ وتو داشت Ùˆ ما نمی‌توانستیم تنها به جهت آرای اکثریت دانشجویان خط امام تصمیم‌گیری کنیم. از نظر امام هم این اطمینان ایجاد شده بود Ú©Ù‡ وجود ایشان Ùرا‌تر از مهره مشورتی Øاشیه‌ای است. این موضوع اصلا امری پنهان نبود. اهمیت نقش ایشان در این بود Ú©Ù‡ قبل از تسخیر سÙارت در بین دانشجویان Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯ اگر ما این کار را کنیم امکان دارد اثرات بدی داشته باشد، برای ایجاد مشروعیت خواستیم این موضوع را به Øضرت امام اطلاع بدهیم Ùˆ مجوز بگیریم. اما آقای موسوی ‌خوئینی‌ها Ú¯Ùتند ضرورتی ندارد این کار صورت بگیرد. یا این کار خوب است یا بد. اگر خوب باشد Ú©Ù‡ امام Øمایت می‌کند Ùˆ اگر بد باشد هزینه آن پای نظام Ùˆ امام نمی‌شود. این تیزهوشی ایشان بسیار Ù…Ùید بود Ùˆ امام را دچار Ù…Øذوریت نمی‌کرد اما ما برای اینکه قضیه را برای دانشجویان توجیه کنیم باید کدی را به آن‌ها می‌گÙتیم. موسوی‌ خوئینی‌ها به ما Ú¯Ùت این کار ضرورتی ندارد Ùˆ به دانشجویان بگویید امام در جریان است Ùˆ بعد روز Û±Û° آبان امام در بیانیه‌ای خطاب به دانشجویان Ùˆ طلاب مواردی را درباره مخالÙت به امریکا Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ شدید‌ترین ادبیات را داشت Ùˆ Øتی عبارتی شبیه به این مضمون وجود داشت Ú©Ù‡ «Øملات خود را علیه مناÙع امریکا تشدید کنید». ما این بیانیه را به Ùال نیک گرÙتیم Ùˆ کار را آغاز کردیم. برای اینکه Û´Û°Û° دانشجو را برای تسخیر متØد Ù†Ú¯Ù‡ داریم، اهمیت بسیاری داشت.
استعÙای مرØوم مهندس بازرگان دو روز پس از تسخیر سÙارت امریکا صورت گرÙت. البته ایشان به دلیل برخی دخالت‌های اÙراد غیرسازمانی در وزارتخانه‌ها Ùˆ برخی مسائل دیگر دلخور بودند اما به نظر می‌آید Ú©Ù‡ Øرکت شما انگیزه کاÙÛŒ را برای استعÙا به ایشان داد Ùˆ استعÙای مهندس بازرگان شاید مسیر نظام را تغییر داد. وقتی شما خبر استعÙا را شنیدید Ú†Ù‡ تØلیلی داشتید Ùˆ Ú†Ù‡ دلیلی برای اینکه دولت موقت را تØت Ùشار گذاشتید داشتید؟
ما انتظار داشتیم دولت موقت باقی بماند Ùˆ اگر باقی می‌ماند بسیاری از مشکلات را ØÙ„ می‌کرد.
یعنی شما به قصد تØت Ùشار قرار دادن دولت موقت این Øرکت را انجام ندادید؟
به قصد تشدید Ùشار نبود اما پیشگیری می‌کردیم. ما Ùکر می‌کردیم Ú©Ù‡ امکان دارد دولت در این قضیه استعÙا دهد. استعÙای مهندس بازرگان از Ù„Øاظ سیاسی قابل دÙاع نبود. یعنی نخست‌وزیر یک کشور باید در مقابل بØران‌ها بایستد Ùˆ بØران را ØÙ„ کند اما به Ù„Øاظ روشنÙکری کار آقای بازرگان کاملا پذیرÙته است. ایشان می‌گÙتند من به هر قیمتی در دولت نمی‌مانم. به همین دلیل من سماجت‌های آقای بازرگان را کاملا می‌پسندم. یک روشنÙکر مذهبی نباید به هر قیمتی در قدرت باقی بماند. اما آقای بازرگان بخاطر روشنÙکری مذهبی، نخست‌وزیر نشده بود بلکه بخاطر اینکه سیاستمدار کهنه‌کار است به این مقام رسیده بود. ما بعد از انقلاب با آقای مهندس بازرگان جلساتی هم داشتیم Ùˆ سعی کردیم نقش بیشتری را برای انجمن‌های اسلامی به دست بیاوریم. در راستای همین موضوع جلساتی در دÙتر مهندس بازرگان تشکیل می‌شد Ú©Ù‡ من Ùˆ جمعی از دوستان Øضور داشتیم. در بعضی از این جلسات آقای دکتر ابراهیم یزدی، مهندس چمران، مهندس بنی‌اسدی Ùˆ Ù…Øسن سازگارا هم Øضور داشتند. در این جلسات ما طرØ‌ها Ùˆ دیدگاه‌هایمان را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒÚ©Ø±Ø¯ÛŒÙ…. در آنجا به آقای بازرگان تذکر دادیم مسائلی در استان‌های مرزی رخ می‌دهد Ùˆ بØرانی‌های قومیتی به وجود آمده است Ú©Ù‡ امکان دارد به انقلاب آسیب بزند Ùˆ ما پیشنهاد دادیم دانشجویان به این استان‌ها بروند Ùˆ خدماتی انجام دهند Ùˆ مهندس بازرگان اصرار داشت Ú©Ù‡ این کار را به صورت مشترک با سازمان مجاهدین خلق (مناÙقین) انجام دهیم. اما من می‌گÙتم ما در دانشگاه نمی‌توانیم با آن‌ها کار کنیم Øال چگونه چنین کار مشترکی را با هم انجام دهیم؟ ایشان معتقد بود آن‌ها در دانشگاه دارای پایگاه هستند اما ما به عنوان بچه مذهبی‌ها پایگاه‌مان چند برابر بود. در انتخابات انجمن دانشگاه شری٠من Ù†Ùر اول شدم Ùˆ خانم مریم عضدانلو Ù†Ùر پانزدهم. به هر Øال ایشان دیدگاه‌هایی داشت Ú©Ù‡ ما به آن انتقاد داشتیم بویژه در زمانی Ú©Ù‡ ایشان همراه دکتر یزدی Ùˆ مرØوم چمران در الجزایر با برژینسکی دیدار داشتند Ú©Ù‡ ما اصلا این را نمی‌پسندیدیم. البته بعد‌ها به ما Ú¯Ùتند مرØوم بازرگان به برژینسکی تذکر داده Ùˆ اعتراض خود را بیان کرده است اما ایده ما این بود Ú©Ù‡ ایشان می‌توانست بسیار تند‌تر نسبت به امریکا واکنش نشان دهد اما در Ú©Ù„ این مسائل هیچ کدام Ù†Ùی‌کننده ارزش مهندس بازرگان نیست. ما استعÙا Ùˆ سقوط دولت موقت را پیروزی نمی‌دانستیم. اختلا٠دیدگاه ما سر یکسری مسائلی بود Ú©Ù‡ به تØلیل ما از اوضاع برمی‌گشت. ما امریکا را خیلی جدی می‌دانستیم. اقدام دانشجویان در تسخیر سÙارت امریکا با انگیزه سقوط دولت موقت نبود Ùˆ البته ما انتظار مقاومت بیشتری از مهندس بازرگان داشتیم. در آن زمان اکثریت اÙکار عمومی از Øرکت ما دÙاع کردند البته Ùضای عمومی تØت تاثیر تÙکرات انقلابی بود، یعنی رمانتیسم سیاسی در جریانات اول انقلاب وجود داشت Ú©Ù‡ امری خیالی Ùˆ اØساسی بود.