سوليوان: رÙتار كارتر Ùˆ برژینسكي دليل گروگانگيري بود
در اوائل سال 1983 كتابي تØت عنوان «قدرت Ùˆ اصول» ‌توسط برژینسكي مشاور امنيتي كارتر منتشر شد. اين كتاب در برگيرنده خاطرات برژينسكي در چهار سال زمامداري دولت كارتر بر ايالات متØده آمريكا، Ùˆ مسائل گوناگوني است كه طي اين دوره، در صØنه سياسي آمريكا رخ داده است. برژینسكي يكي از نزديكترين ياران جيمي كارتر رئيس جمهور سابق امريكا Ùˆ مشاور امنيتي او بوده،‌ Ùˆ بدين خاطر بديهي است كه بيش از ساير دست‌اندركاران صØنه سياسي ايالات متØده قادر به بازگويي دقيق جريانات Ùˆ ماجراهائي است كه در چهار سال رياست كارتر بر كاخ سÙيد، در رابطه با مسائل گوناگون جهان Ùˆ سياست خارجي امريكا در قبال مسائل خاورميانه، ايران Ùˆ شرق دور Ùˆ ساير نقاط دنيا رخ داده است. اهميت برداشتها Ùˆ نظريات برژينسكي نه تنها بدين خاطر است كه او مشاورت امنيتي كارتر را از 1976 تا 1980 به عهده داشت، بلكه از اين جهت است كه او يكي از بزرگترين طراØان Ùˆ نظريه‌پردازان ساست امپرياليستي ايالات متØده امريكا است،‌ Ùˆ بدين خاطر اÙكار Ùˆ انديشه‌هاي او راجع به مسائل گوناگون، براي دست‌اندركاران سياست امريكا از اهميت Ùˆ توجه خاصي برخوردار است. در واقع، با نگاهي سريع به جهت‌گيري سياست خارجي ايالات متØده امريكا، در عرض چهار سال Ùوق، پي مي‌بريم كه نظريات Ùˆ انديشه‌هاي برژينسكي در شكل‌گيري اين سياست، نقش عمده‌اي داشته، Ùˆ بسياري از Øركتهاي سياست خارجي امريكا، به تشويق Ùˆ توصيه او صورت مي‌گرÙته است. طي سالهائي كه از سقوط نظام شاهنشاهي در ايران مي‌گذرد، Ùˆ بخصوص پس از ماجراي گروگانگيري اعضاي سÙارت امريكا در ايران، دهها كتاب گوناگون توسط سياستمداران ايالات متØده امريكا Ùˆ تاريخ‌نگاران امريكايي Ùˆ ساير نقاط جهان پيرامون ابعاد مختل٠جريانات ايران به رشته تØرير در‌آمده است. نويسندگان اين كتابها، هر يك گوشه‌اي از Øوادث سالهاي اخير كشورمان را از ديدگاه خود مورد تجزيه Ùˆ تØليل قرار داده Ùˆ برداشتها Ùˆ خاطرات خود را از اين Øوادث، به اÙكار عمومي ارائه داده‌اند. بديهي است كه اين نويسندگان به شيوه Ùˆ سليقه خود، پيرامون يكي از رويدادهاي چند سال اخير بطور جزئي،‌ Ùˆ يا پيرامون تمامي Øركت انقلابي مردم ايران Ùˆ سالهاي Øكومت شاه Ùˆ بعد از آن بطور كلي، بØØ« Ùˆ اظهار نظر كرده‌اند. در ميان تمام اين كتابها، آثاري كه توسط مقامات بلند‌پايه Øكومت امريكا نوشته ‌شده، از ويژگي ‌و اهميت خاصي برخوردار مي‌باشد. آنها نه تنها مي‌توانند بهتر از هر كسي نظريات رسمي دولت امريكا را پيرامون مسائل ايران بيان كنند، بلكه بدليل اينكه خود دست‌اندركار طرØ‌ريزي سياستهاي امريكا در قبال انقلاب اسلامي ايران Ùˆ سقوط شاه بوده‌اند، Ùˆ گذشته از اين از نزديك بر شكل‌گيري سياستهاي ايالات متØده،‌ Ùˆ رويدادهاي واقع شده، نظارت داشته‌اند، بيشتر از ساير نويسندگاني كه در مورد ايران مي‌نويسند، قدرت بازگويي ذكر دقيق جريانات Ùˆ Øوادث پشت‌ پرده را دارند. در ميان معروÙترين نوشته‌هائي كه تاكنون توسط مقامات بلند‌پايه سياست امريكا، پيرامون مسائل ايران نوشته شده،‌ Ùˆ در ايران نيز به Ùارسي برگردانده شده است، مي‌توان به خاطرات جيمي كارتر رئيس جمهور ايالات متØده، كتاب ويليام سوليوان سÙير سابق امريكا در ايران Ùˆ اثر هاميلتون جردن پيرامون مسأله تسخير سÙارت امريكا Ùˆ گروگانگيري‌ امريكايي‌ها اشاره كرد. اثر برژينسكي در اين سلسله كتابها، جديدترين Ùˆ يكي از بهترين آثار مي‌باشد. چرا كه برژينسكي از كساني است كه برداشتها، نظريات Ùˆ رهنمودهاي او پيرامون انقلاب ايران، بيش از ساير كسان توجه جيمي كارتر رئيس جمهور سابق امريكا را به خود جلب مي‌كرد، Ùˆ اين موضوع را مي‌توان از لابه‌لاي آثار Ùˆ نوشته‌هاي Ùوق، Ùˆ نيز خط‌مشي‌‌هاي اتخاذ شده امريكا در قبال ايران بخوبي اثبات كرد. برژينسكي در خاطرات خود، Øوادث Ùˆ ماجراهاي ايران Ùˆ نيز برداشت مقامات Øكومت امريكا از اين Øوادث را از درون كاخ سÙيد، مورد بØØ« Ùˆ بررسي قرار مي‌دهد. در اين زمينه او بيش از هر كس ديگري قادر است از مسائل پشت پرده‌اي كه در كاخ سÙيد پيرامون انقلاب ايران Ùˆ موضع‌گيري امريكا در قبال Øكومت شاه در طي بØران رخ داد، سخن به ميان آورد. او به تÙصيل در اين موارد سخن مي‌گويد. نوشته برژينسكي همچنين بازگو‌كننده تضادهاي موجود در كاخ سÙيد پيرامون Øوادث ايران مي‌باشد،‌ Ùˆ ارائه‌دهنده آن نوع طرز تÙكري است كه خواهان ØÙ„ مسائل از طريق خشونت Ùˆ توسل به سركوب نظامي است. برژينسكي در نوشته‌هاي خويش بارها ار اين مسائل شكايت مي‌كند كه چرا دست‌اندركاران بلندپايه كاخ سÙيد بجاي دادن امتيازات بيشر به مخالÙان شاه،‌ با يك كودتاي نظامي كار را يكسره نكردند. او در Ú¯Ùتگوها Ùˆ ملاقات‌هاي خود با كارتر، مسأله Øمايت بي‌چون Ùˆ چرا از شاه، Ùˆ تشويق او بدست زدن به اقدام قاطعانه عليه مخالÙان، را مورد تأكيد قرار مي‌دهد. چنانكه از Ú¯Ùته‌هاي خود برژينسكي بر‌مي‌آيد، Ùˆ Øوادث تاريخي نيز نشان مي‌دهند، توصيه‌هاي او در سمت‌گيري سياست خارجي امريكا در قبال ايران، تأثير عمده‌اي داشته است. برژينسكي در ميان مقامات كاخ سÙيد، در رأس جناØÙŠ قرار داشت كه معتقد بودند، مي‌بايست مسائل ايران را از طريق توسل به قوه قهريه Ùˆ دست زدن به سركوب شديد نظامي ØÙ„ Ùˆ Ùصل كرد. از ديگر طرÙداران اين خط، مي‌توان از هارولد براون وزير دÙاع امريكا نام برد. Ø¬Ù†Ø§Ø Ù…Ù‚Ø§Ø¨Ù„ اين خط را مقامات وزارت خارجه آمريكا، Ùˆ عده‌اي ديگر از شخصيتهاي كاخ سÙيد تشكيل مي‌دادند، كه ويليام سوليوان يكي از برجسته‌ترين چهره‌هاي آن به شمار مي‌رÙت. برژينسكي Ùˆ ويليام سوليوان در نوشته‌‌هاي خود پيرامون مسائل ايران بارها يكديگر را مورد انتقاد Ùˆ گاه‌گاه Øملات تند قرار مي‌دهند. برژینسكي سوليوان را بدست زدن به اقدامات خود سرانه در رابطه با تماس با مخالÙان Ùˆ اظهاراتش خطاب به شاه متهم مي‌كند، Ùˆ سوليوان،‌ برژينسكي را به عدم درك واقعيات ايران، سوليوان در پايان كتاب مأموريت در ايران مي‌گويد: «روش سست Ùˆ بي‌بنياد Øكومت كارتر در سیاست خارجي Ùˆ اقدامات نامعقول برژينسكي، كه هنوز قادر به درك واقعيت مسائل ايران نبود،‌ در نوامبر 1979 به گروگانگيري اعضاء سÙارت آمريكا در تهران منجر گرديد».
منبع: اسرار سقوط شاه، برژينسكي، ترجمه Øميد اØمدي، انتشارات جامي، بخش مقدمه.