Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ: Ù…Øمدرضا نظری
Û² روز پس از سخنان اطمینان بخش کارتر در Û±Û´ Ùوریه به دنبال Øمله به سÙارت آمریکا اتباع آمریکایی ایران را ترک Ù…ÛŒ کنند Ùˆ تعداد آمریکایی ها در ایران به کارکنان سÙارت Ùˆ اعضای مستشاران Ù…Øدود Ù…ÛŒ شود. در Û² اسÙند Û±Û³ÛµÛ· سولیوان سÙیر آمریکا در تهران به دیدار بازرگان Ù…ÛŒ رود تا شرایط را برای گسترش ارتباط بین دو کشور Ùراهم کند Ùˆ کارتر Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ خواهد روابط دوستانه با ایران ØÙظ شود از صدور اجازه ورود شاه به آمریکا خودداری Ù…ÛŒ کند. به دنبال اعدام مقامات شاهنشاهی، آمریکایی ها متهم به تلا Ø´ برای نجات سردمداران رژیم گذشته Ù…ÛŒ شوند ودر Û±Û· مه Û±Û¹Û·Û¹ سنای آمریکا Ø·ÛŒ قطعنامه ای Ù…Øاکمه سردمداران رژیم سابق را Ù…Øکوم Ù…ÛŒ کند. ایران به عنوان واکنش از پذیرÙتن «والترکاتلو» سÙیر جدید آمریکا در ایران خودداری Ù…ÛŒ کند. در اعتراض به قطعنامه سنای آمریکا اولین تظاهرات بزرگ بر ضد آمریکا در بهار Û±Û³ÛµÛ¸ با شعار مرگ بر آمریکا Ùˆ مرگ بر کارتر برگزار Ù…ÛŒ شود. درØالی Ú©Ù‡ در ایران Øس بی اعتمادی نسبت به آمریکا رو به اÙزایش بود در Ù¾ÛŒ اعلام یک گزارش پزشکی Ú©Ù‡ نشان Ù…ÛŒ داد معالجات شاه در مکزیک بی Ùایده است، کارتر با مساÙرت شاه به آمریکا در اول آبان ماه مواÙقت Ù…ÛŒ کند. در شرایطی Ú©Ù‡ تظاهرات اعتراض آمیز نسبت به Øضور شاه در آمریکا آغاز شده بود مهندس بازرگان Ùˆ دکتر یزدی در جشن سالگرد انقلا ب الجزایر با برژینسکی مشاور امنیت ملی آمریکا در Û±Û° آبان Û±Û³ÛµÛ¸ ملا قات Ù…ÛŒ کنند تا زمینه برای دور تازه ای از همکاری ایران Ùˆ آمریکا Ùراهم شود ولی در تهرانشعارهای ضدآمریکایی، را هد٠می گیرد . روز سیزدهم آبان Û±Û³ÛµÛ¸ در Øالی Ú©Ù‡ مردم Ùˆ دانشجویان آماده تظاهرات علیه پذیرÙته شدن شاه در آمریکا Ù…ÛŒ شوند ساعت Û±Û° ØµØ¨Ø Ø³Ùارت آمریکا توسط یک گروه ازدانشجویان Ú©Ù‡ از قبل برنامه ریزی کرده بودند تصر٠می شود Ùˆ موÙÙ‚ Ù…ÛŒ شوند تا اعضای سÙارت را به گروگان بگیرند. مدت زمانی طول نمی کشد تا دولت موقت سقوط کند. دولت کارتر Ú©Ù‡ غاÙلگیر شده بود راه های گوناگونی را برای رهایی گروگان ها مورد بررسی قرار داد. از جمله تصر٠جزیره خارک Ùˆ قطع درآمد Ù†Ùت ایران ولی درنهایت یک رشته اقدامات سیاسی Ùˆ اقتصادی را برگزید. دولت آمریکا ضمن اقدام به ضبط موجودی Ùˆ سپرده های ایران در بانک های آمریکایی با مراجعه به شورای امنیت سازمان ملل خواستار تØریم های اقتصادی علیه ایران شد ولی با مقاومت کشورهای اروپای غربی Ùˆ ژاپن Ú©Ù‡ طر٠های تجاری ایران بودند آمریکا در این گام ناکام ماند. با اÙزایش تنش در رابطه سیاسی دو کشور در Û²Û° Ùروردین Û±Û³ÛµÛ¹ روابط دو کشور قطع شد. کارتر Ú©Ù‡ برای نجات آمریکایی ها درایران عملیات چنگال عقاب را در پنجم اردیبهشت Û±Û³ÛµÛ¹ آغاز نمود در همان مراØÙ„ ابتدایی در صØرای طبس شکست خورد. با مرگ شاه در Ûµ مرداد Û±Û³ÛµÛ¹ نیز تغییری در سیاست ایران در قبال آمریکا ایجاد نشد. پس از مدتی مسئله گروگان ها در زیر سایه Øمله عراق به ایران قرار گرÙت Ùˆ دولت کارتر Ú©Ù‡ در پایان نتوانست گروگان ها را آزاد کند در نوامبر Û±Û¹Û¸Û° در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شکست سختی خورد. با میانجیگری کشور الجزایر Ùˆ تلا Ø´ های بین المللی برای پایان یاÙتن مسئله گروگان ها بیانیه ای موسوم به «بیانیه الجزایر» به تایید نمایندگان ایران Ùˆ آمریکا رسید تا در قبال عدم مداخله آمریکا در امور ایران Ùˆ استرداد دارایی ها Ùˆ لغو تØریم های تجاری ایران، گروگان ها آزاد شوند. پس از گذشت Û´Û´Û´ روز در Û²Û° ژانویه Û±Û¹Û¸Û± در Øالی Ú©Ù‡ رونالدریگان آماده سوگند ریاست جمهوری در مقابل کنگره ایالا ت متØده Ù…ÛŒ شد گروگان های آمریکایی با یک هواپیمای الجزایری باند Ùرودگاه مهرآباد را ترک کردند.
با این Ú©Ù‡ نزدیک به سه دهه از اشغال سÙارت ایالات متØده آمریکا Ù…ÛŒ گذرد Ùˆ هرساله به این مناسبت برنامه های گوناگونی برگزار Ù…ÛŒ شود ولی Øجم اطلاعات ارائه شده به مراتب کمتر از وقایعی است Ú©Ù‡ رخ داده است. به منظور بازشناسی وقایع Û±Û³ آبان Û±Û³ÛµÛ¸ Ùˆ بررسی تØولا تی Ú©Ù‡ دانشجویان در عرصه داخلی Ùˆ بین المللی رقم زدند با معصومه ابتکار به Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ نشسته ایم.
معصومه ابتکار Û´Û¸ ساله اکنون در Øالی بر کرسی شورای شهر تهران تکیه زده است Ú©Ù‡ در دولت اصلا Øات به عنوان مشاور رئیس جمهور، ریاست سازمان ØÙاظت از Ù…Øیط زیست را بر عهده داشت. او Ú©Ù‡ از سه سالگی در آمریکا زندگی کرده است پس از برگشت به ایران راهی مدرسه بین المللی Ù…ÛŒ شود تا تسلط به زبان انگلیسی را به عنوان نقطه اتکای خود را ØÙظ کند. پس از تسخیر سÙارت آمریکا در Û±Û³ آبان، ابتکار جوان Ú©Ù‡ دانشجوی سال دوم شیمی بود برای ترجمه سخنان دانشجویان پرشور به درون سÙارت دعوت Ù…ÛŒ شود Ùˆ به عنوان سخنگوی دانشجویان با نام مستعار خواهر «مری» موÙÙ‚ Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ بیش از Û³Û°Û° مصاØبه مطبوعاتی – تلویزیونی انجام دهد. او Ú©Ù‡ همسرش را از میان همان جوانان انقلا بی برگزیده است، این روایت مکتوب از درون سÙارت تسخیر شده آمریکا در تهران را در سال Û±Û³Û·Û± به زبان انگلیسی برای مخاطبان خارجی وارد بازار نشر Ù…ÛŒ کند Ùˆ انتظار مخاطب ایرانی برای نسخه Ùارسی کتاب «تسخیر» Û¸ سال به طول Ù…ÛŒ انجامد. پس از گذشت Û²Û¸ سال از آن دوران هیجان Ùˆ Ø´Ú¯Ùتی در یکی از مراکز خیریه شمال شهر تهران Ú©Ù‡ با مشارکت همسرش اداره Ù…ÛŒ کند با او در Øالی به Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ پرداخته ایم Ú©Ù‡ خود را آماده مصاØبه دیگری با خبرنگار ایرانی – آمریکایی شبکه CNN Ù…ÛŒ کند.
________________________________________
Û±Û° ØµØ¨Ø Û±Û³ آبان یک ساعت پس از Øمله به سÙارت آمریکا در تهران به غیر از ساختمان مرکزی بقیه ساختمان ها تصر٠می شوند. این در Øالی است Ú©Ù‡ برژینسکی Ùˆ ونس در کتاب خاطرات خود ضمن اشاره به شرایط ویژه در ایران پس از ورود شاه به آمریکا، امکان تسخیر سÙارت را پیش بینی کرده بودند Ùˆ Øتی این موضوع در دولت آقای کارتر Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ شود. با توجه به Øمله ناموÙÙ‚ چریک های Ùدایی به سÙارت به طور Øتم مقامات آمریکایی منتظر Øمله Ùˆ تسخیر سÙارت بودند . در چنین شرایطی چگونه تعدادی دانشجو توانستند به راØتی سÙارت آمریکا را تسخیر کنند؟
درباره تØلیل شرایط موجود Ùˆ اتخاذ سیاست ها بین آنها اختلا ٠نظر وجود داشت Ùˆ اتÙاق نظر روی Øمله به سÙارت نداشتند. تØلیل درباره Øمله به سÙارت بیشتر از سوی اعضای سÙارت آمریکا Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ شد ولی وزارت خارجه آمریکا اعتقادی به این شرایط نداشت. سیاست آنها این بود Ú©Ù‡ اعضای سÙارت به هر Ø´Ú©Ù„ در ایران باقی بمانند Ùˆ به Ùعالیت خود ادامه دهند. البته دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (ره) Ú©Ù‡ تصمیم بر این کار گرÙتند هیچ سابقه Ùˆ تجربه ای نداشتند. سن Ùˆ سال آنها نیز اجازه نمی داد تا چنین تجربه هایی داشته باشند. در واقع این آمریکایی ها بودند Ú©Ù‡ غاÙلگیر شدند Ùˆ به هیچ وجه Ùکر نمی کردند Ú©Ù‡ گروهی با این سرعت Ùˆ بدون اسلØÙ‡ Ùˆ عدم درگیری خیلی خشن Ùˆ تهدیدآمیز، بخش های عمده سÙارت به تسخیر دانشجویان دربیاید Ùˆ به تبع آن در یک غاÙلگیری کامل دانشجویان توانستند ساختمان مرکزی Ùˆ به ویژه مرکز اسناد را تسخیر کنند. به طور Øتم اگر آمریکایی ها از Øمله به سÙارت اطلا ع داشتند تدابیری Ù…ÛŒ اندیشیدند تا دانشجویان نتوانند وارد سÙارت شوند Ùˆ Øتی نتوانند بخش هایی را در ابتدا بگیرند تا بقیه مجبور باشند تسلیم شوند.
کرت Ù„ÛŒ Ú©Ù‡ در Û¸ آگوست Û±Û¹Û·Û¹ میلادی راهی ایران شد پس از تسخیر سÙارت توسط یک اسلØÙ‡ کمری به گروگان گرÙته Ù…ÛŒ شود. ÙˆÛŒ در کتاب خاطرات خود به این نکته اشاره Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ با بی سیم به کرت Ù„ÛŒ اطلاع داده بودند Ú©Ù‡ بیشتر از Û²Û° دقیقه مقاومت نکند Ùˆ پس از مدتی خود را تسلیم کند. در خاطرات سایر اÙراد نیز دستوری برای مقاومت مشاهده نمی شود. این در Øالی است Ú©Ù‡ دکتر ابراهیم یزدی Ø·ÛŒ اظهاراتی بر این موضوع تاکید داشت Ú©Ù‡ دانشجویان در یک Ùرآیند از پیش تعیین شده وارد شده اند. نظر شما درباره این تØلیل چیست؟
چنین چیزی امکان ندارد Ùˆ آقای یزدی Ù…ÛŒ توانند دیدگاه های خاص خودشان را داشته باشند ولی چنین Ùرضی امکان ندارد. به این دلیل Ú©Ù‡ دانشجویان از کسی خط نمی گرÙتند Ùˆ Ø·Ø±Ø Øمله به سÙارت ایده خود آنها بود Ùˆ تنها از امام(ره) خط Ù…ÛŒ گرÙتند. سÙارت از قبل نیز دستور داشت با مردم درگیر نشود. آنها Ù…ÛŒ دانستند Ú©Ù‡ در شرایطی قرار دارند Ú©Ù‡ برخورد آنها Ù…ÛŒ تواند واکنش خیلی تندی از طر٠مردم به همراه داشته باشد Ùˆ Ùکر برنامه ریزی از سوی آمریکایی ها برای این اتÙاق بسیار ساده لوØانه است . در آن دوران آمریکایی ها امید داشتند تا انقلاب اسلامی را به سمت خودشان منØر٠کنند. Øتی توطئه هایی وجود داشت تا بتوانند انقلاب اسلامی را ریشه Ú©Ù† کنند. البته این مسائل بعدها در اسناد مشخص شد Ú©Ù‡ پس از تسخیر سÙارت، آمریکایی ها تمامی شرایط را برای Ù†Ùوذ در کشور از دست دادند.
پس از تسخیر سÙارت آمریکا چندین روایت از Ù†Øوه Øمایت امام(ره) از دانشجویان Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ است. در روایتی امام(ره) در پاسخ به تماس تلÙÙ†ÛŒ آقای خوئینی ها پیام Ù…ÛŒ Ùرستند Ùˆ از دانشجویان Øمایت Ù…ÛŒ کنند Ùˆ در روایت دیگری ایشان پس از پخش Ùیلم تسخیر سÙارت از تلویزیون Ùˆ Øضور آقای خوئینی ها Ùˆ اØمدآقا از جنبش دانشجویی اعلام Øمایت نمودند. کدام دیدگاه درست است؟
هر دو دیدگاه درست است. امام(ره) اولین بار توسط آقای موسوی خوئینی ها در جریان قرار گرÙتند. اØمدآقا به صورت مستقیم با آقای موسوی خوئینی ها صØبت Ù…ÛŒ کردند Ùˆ Øتی اØمدآقا Ù…ÛŒ گویند Ú©Ù‡ امام(ره) بین دو نماز هستند. شاید الان امام(ره) جواب ندهند ولی امام(ره) جواب Ù…ÛŒ دهند Ùˆ Ù…ÛŒ گویند Ú©Ù‡ خوب جایی را گرÙته اید Ùˆ آنجا را Ù…ØÚ©Ù… Ù†Ú¯Ù‡ دارید. در واقع این Øر٠امام(ره) قوت قلبی برای تمام دانشجویان بود.
شما در کتاب خاطرات خود اشاره Ù…ÛŒ کنید Ú©Ù‡ امام (ره) بعد از یک روز Ùˆ نیم از دانشجویان Øمایت کردند.
بله Øمایت علنی ایشان این موقع بود ولی Øمایت تلÙÙ†ÛŒ امام(ره) همان ظهر از سوی آقای خوئینی ها منتقل Ùˆ بین بچه ها منتشر شد.
به نظر شما Ú†Ù‡ عواملی باعث وقÙÙ‡ در Øمایت علنی امام(ره) از دانشجویان شد؟
این بستگی به شرایط خود امام(ره) داشت. ایشان باید تصمیم Ù…ÛŒ گرÙتند. زمان سخنرانی یا مصاØبه همگی به نظر شخص ایشان بستگی داشت.
در Øالی Ú©Ù‡ آقای بهشتی به عنوان عضوی از شورای انقلاب Ùˆ یکی از اÙراد نزدیک به امام(ره) ارتباط نزدیکی با دانشجویان داشتند چرا دانشجویان ایشان یا سایر اعضای شورای انقلاب را در جریان عملیات خود قرار ندادند؟
آقای خوئینی ها از قبل با دانشجویان ارتباط نزدیکی داشتند Ùˆ در کمیته پنج Ù†Ùره ای Ú©Ù‡ از سوی دانشجویان انتخاب شده بود آقای موسوی خوئینی ها Øضور داشتند. دانشجویان Ù…ÛŒ دانستند Ú©Ù‡ ایشان از طریق اØمد آقا با امام(ره) ارتباط مستقیم دارند Ùˆ این ارتباط برای دانشجویان خیلی مهم بود. البته اعتماد متقابلی Ú©Ù‡ بین ایشان Ùˆ دانشجویان وجود داشت خیلی تاثیرگذار بود. ولی نمی توان Ú¯Ùت Ú©Ù‡ دانشجویان به بقیه اعتماد نداشتند. ارتباط دانشجویان به صورت طبیعی بیشتر با کسی بود Ú©Ù‡ با او نشست Ùˆ برخاست داشتند. آقای خوئینی ها هم Ù…ÛŒ دانستند Ú©Ù‡ این اÙراد دانشجویان مسلمانی هستند Ú©Ù‡ به دنبال یک Ùتنه نیستند Ùˆ تابع نظر امام(ره) هستند.
یکی از اتÙاقات عجیب پس از تسخیر سÙارت خروج یک کامیون اسناد از سÙارت است Ú©Ù‡ بعدها دوباره این اسناد به سÙارت برمی گردد. آیا امکان Ù…Ùقود شدن اسنادی در این میان وجود داشت؟
یک تصمیم امنیتی بود Ú©Ù‡ در آن زمان اتخاذ شد Ùˆ به سرعت اسناد دوباره برگردانده شد Ùˆ هیچ اتÙاق خاصی برای اسناد Ù†ÛŒÙتاد. بر خلا ٠تØلیل برخی از آقایان Ú©Ù‡ در این مدت در اسناد دست برده Ùˆ تغییراتی داده شده است ولی چنین اتÙاقی روی نداده است. پس از تسخیر سÙارت دانشجویان تصور Ù…ÛŒ کردند Ú©Ù‡ ممکن است برای این اسناد مشکلی به وجود بیاید Ùˆ برای همین اسناد Ú©Ù… Ùˆ زیاد نشده است Ùˆ در آن زمان با Øجم انبوهی از اسناد، دانشجویان نمی دانستند Ú©Ù‡ اسم Ú†Ù‡ کسانی در اسناد اشاره شده است. مدتی طول کشید تا این اسناد ساماندهی Ùˆ طبقه بندی شود Ùˆ مشخص شد Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ اطلا عاتی در این اسناد وجود دارد.
در Øالی Ú©Ù‡ گاوصندوق ها Ù‚ÙÙ„ بود Ùˆ چند روز طول کشید تا آن ها را باز کنید چگونه در طول چند ساعت این Øجم عظیم از اسناد منتقل شد؟
تعدادی از سندها در گاوصندوق Ùˆ بعضی در کمدها بود وبرخی از اسناد Ú©Ù‡ خیلی سری بود رشته شده بود. میکروÙیلم ها پودر شده بود Ùˆ بخشی Ú©Ù‡ طبقه بندی کمتری داشت درون Ùایل ها موجود بود Ùˆ همگی اسناد موجود در سÙارت Ø·ÛŒ ÛµÛ³ جلسه منتشر شده است Ùˆ Ùکر نمی کنم مطلبی Øذ٠شده است.
در بعضی از اسناد سÙارت Ú©Ù‡ منتشر شده است، اسنادی وجود دارد Ú©Ù‡ اÙراد مورد اشاره در آن اسناد مدعی هستند Ú©Ù‡ اطلا عات اشتباهی درباره آن ها منتشر شده است؟
به این دلیل Ú©Ù‡ اطلا عات مربوط به خود آمریکایی ها بود آن ها در Øد توان خود Øداکثر دقت را انجام Ù…ÛŒ دادند تا اطلا عات دقیق تری را ارائه کنند. ممکن است اطلا عات غلطی هم باشد Ú©Ù‡ مربوط به Ù†Øوه جمع آوری اطلا عات آن ها Ù…ÛŒ شود. البته در باره اÙرادی Ú©Ù‡ اطلا عات اسناد منتشر شده را مخدوش Ù…ÛŒ دانند دو دیدگاه وجود دارد. یکی اینکه بعضی از آقایان مدعی هستند Ú©Ù‡ دانشجویان این اسناد را مخدوش کرده اند Ú©Ù‡ Øر٠بی ربطی است. چون دانشجویان انگیزه Ùˆ توان انجام چنین کاری را نداشتند. درباره مخدوش بودن خود اطلا عات باید Ú¯Ùت Ú©Ù‡ این اطلا عات در خدمت خود آمریکایی ها قرار داشت Ùˆ آن ها این اطلا عات را برای استÙاده خودشان جمع آوری کرده بودند. پس سعی کردند اطلا عات دقیق باشد ولی طبیعی است Ú©Ù‡ در جمع آوری اطلا عات نیز درصدی از اشتباه وجود داشته باشد.
با توجه به این نکته Ú©Ù‡ Øجم وسیعی از اطلا عاتی Ú©Ù‡ توسط ماموران سازمان اطلا عات مرکزی آمریکا درباره ایران تهیه Ù…ÛŒ شود در اختیار مستشاران نظامی Ú©Ù‡ در تهران Ùˆ سایر مراکز Ùعالیت Ù…ÛŒ کردند قرار داشت، آیا این اطلا عات برای بررسی Ùˆ رمز گشایی به داخل سÙارت منتقل شدند؟
پس از گذشت Øدود Û³Û° سال سوال هایی را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ کنید Ú©Ù‡ الا Ù† به درستی آن Øوادث را به یاد ندارم. براساس تعهدی Ú©Ù‡ اØساس Ù…ÛŒ کردم Øدود Û±Û´ سال پیش کتاب خاطرات خود را نوشتم. به این دلیل Ú©Ù‡ خیلی از دوستان علا قه ندارند راجع به این موضوع صØبت کنند یا از Ø·Ø±Ø Ø§ÛŒÙ† مسائل شرم دارند. به هر Øال هر سال Ú©Ù‡ سیزده آبان Ù…ÛŒ شود درباره کتاب خاطراتم Ùˆ مسائل این دوره صØبت Ù…ÛŒ شود ولی درباره جزئیات این رویداد باید از اÙراد متخصص سوال کنید.
در شرایطی Ú©Ù‡ اعضای سÙارت آمریکا تØت اختیار دانشجویان قرار داشتند در سپاه چگونه از دانشجویان Øمایت Ù…ÛŒ کرد؟
سپاه از دانشجویان Ùقط Øمایت لجستیکی Ù…ÛŒ کرد. آن ها غذا میآوردند Ùˆ ØÙاظت را بر عهده داشتند ولی در کارها دخالت نمی کردند. پس از بØØ« طبس Ú©Ù‡ Øادثه خاصی بود سپاه اسناد آن Øادثه را به داخل سÙارت منتقل کرد تا بررسی شود Ùˆ اسناد نیز در کتاب طبس منتشر شد. در آن دوران اسنادی Ú©Ù‡ به بیرون Ù…ÛŒ Ùرستادند بیشتر به قوه قضاییه وزارت اطلا عات Ùˆ جاهای دیگر برای پردازش اطلا عات ارائه Ù…ÛŒ شد.
چرا شما در کتاب خاطرات خودتان یکی از عوامل Øادثه طبس را خرابکاری در هلی کوپترها دانسته بودید؟
بله چنین اتÙاقی امکان پذیر است Ùˆ این مباØØ« در تØلیل های Ù…Ø®ØªÙ„Ù Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ شد. امکان دستکاری یا خرابکاری هم وجود داشت. Øتی برخی از Ùرماندهانی Ú©Ù‡ در این عملیات نقش داشتند مخال٠انجام این Ø·Ø±Ø Ø¨ÙˆØ¯Ù†Ø¯ Ùˆ این Øمله را غیرممکن Ù…ÛŒ دانستند. البته Ùرماندهان مواÙÙ‚ وارد عمل شدند.
در Øالی Ú©Ù‡ اسناد سÙارت آمریکا به مرور در Øال اÙشا شدن بود چرا نوک پیکان این اÙشاگری بیشتر به سمت دولت موقت Ùˆ سخنگوی آن دولت بود؟
تا مدتی اÙشاگری های تلویزیونی ادامه پیدا کرد تا اینکه در یک برنامه تلویزیونی دانشجویان اØساس کردند Ú©Ù‡ زیاده روی شده است Ùˆ به جای اÙشاگری، قضاوت هایی صورت گرÙته است. دانشجویان به مرور تصمیم گرÙتند Ú©Ù‡ اÙشاگری ها کنترل شود Ùˆ تصمیم گرÙته شد تا تعدادی از اسناد به قوه قضائیه ارائه شود Ùˆ بقیه Ú©Ù‡ جمع آوری شده اند آماده چاپ شوند. به این صورت اÙشاگری علنی مهار شد. البته در داخل کشور عده ای روش هایی را دنبال Ù…ÛŒ کردند Ú©Ù‡ شاید مورد توجه آمریکا بود Ùˆ دانشجویان روی این مسئله Øساس بودند ولی Øرکت عمدی برای اÙشاگری وجود نداشت. Øوادث به دنبال هم روی Ù…ÛŒ داد Ùˆ زمان ما Ù…Øدود Ù…ÛŒ شد تا جایی Ú©Ù‡ دانشجویان به این نکته رسیدند Ú©Ù‡ شاید ØµÙ„Ø§Ø Ù†Ø¨Ø§Ø´Ø¯ به این Ø´Ú©Ù„ ادامه دهند Ùˆ Ùقط باید اصل سند Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯.
در Øالی Ú©Ù‡ دولت موقت اولین دولت انقلابی است Ú©Ù‡ پس از پیروزی انقلاب اسلامی روی کارآمده بود چرا دانشجویان برای این دولت ØÙ‚ مذاکره Ùˆ ارتباط با مقامات آمریکایی را قائل نبودند؟
دانشجویان برای بØØ« Ùˆ مذاکره با آمریکایی ها ØÙ‚ قائل بودند ولی نگرانی دانشجویان این بود Ú©Ù‡ آمریکایی ها به سادگی از مناÙع خود در این منطقه نمی گذرند Ùˆ برای تضمین مناÙع ایالات متØده راه های مختلÙÛŒ را امتØان خواهند کرد. یکی از این راه ها Ù…ÛŒ توانست از طریق شخصیت ها یا جریان های موجود باشد تا از آن طریق مناÙع آمریکا را تامین کنند. به نظر من Ù†Ùس مذاکره به خصوص در ماه های اول Ù…ÛŒ توانست روی دهد ولی دولت آمریکا یک برخورد یک سویه را در پیش گرÙت Ùˆ ضمن دشمنی با انقلا ب دربرخوردها، مواضع علنی Ùˆ Øتی رسانه ای خود انقلا ب اسلامی ایران را به رسمیت نمی شناخت. تØلیل دانشجویان این بود Ú©Ù‡ آن ها در داخل کشور به دنبال Ùضایی هستند تا دست به تØرکاتی بزنند Ú©Ù‡ بعدها در اسناد مشخص شد Ú©Ù‡ آن ها به دنبال تغییر شرایط به سمت خودشان بودند Ùˆ Ù†Øوه این Ùعالیت ها در اسناد مشخص شده است.
شما در کتاب خاطرات تسخیر سÙارت اشاره کردید Ú©Ù‡ با چند دلا ر باقی مانده در سÙارت هزینه ایاب Ùˆ ذهاب گروگان ها را Ù…ÛŒ پرداختید Ùˆ از این پول هم توانستید همایش بین المللی جنبش های آزادی بخش را در تهران برگزار کنید. دانشجویان با چند دلا ر این همه Ùعالیت انجام Ù…ÛŒ دادند؟
اجلا س به صورت خیلی ساده برگزار شد Ùˆ به هتلی Ú©Ù‡ اجلا س در آن برگزار Ù…ÛŒ شد پول زیادی پرداخت نشد Ùˆ به یاد دارم یک شب برای شرکت کنندگان در اجلا س، لوبیا تدارک دیده بودیم. یکی از هیات های آزادی بخش Ú©Ù‡ در هتل اقامت داشتند Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ خسته هستند Ùˆ شام به اتاق آن ها Ùرستاده شود. مسوولا Ù† پذیرایی هتل لوبیا را در ظر٠های ملا مین درسینی چیده بودند Ùˆ به اتاق آن ها Ùرستادند. آن ها لوبیا را نخوردند ÙˆÚ¯Ùته بودند Ú©Ù‡ این نزدیکی ها جوجه سوخاری هست Ùˆ ما خودمان بیرون غذا Ù…ÛŒ خوریم. البته در شرایط انقلا بی برای دانشجویان خیلی عجیب بود Ú©Ù‡ یک جنبش آزادی بخش Øاضر نیست لوبیا بخورد.
چرا نیمی از جنبش های آزادی بخش در اجلا س دانشجویان Ú©Ù‡ سÙارت آمریکا را در اختیار داشتند شرکت نکردند؟
پیدا کردن همگی آن ها کار سختی بود Ùˆ ارتباط پیدا کردن با بعضی از آن ها بسیار دشوار بود. البته پس از ورود به ایران خیلی ها از اینکه معرÙÛŒ شوند Ùˆ اسم آن ها برده شود پرهیز داشتند Ùˆ Øتی بعضی ها صورت خودشان را بسته بودند Ùˆ هماهنگ کردن آن ها کار خیلی دشواری بود. در این اجلاس یک خانم از آمریکای لا تین نیز Øضور داشت Ú©Ù‡ از طر٠نهضت های چریکی Ùˆ کلیسا های آزادی بخش آمده بود ولی پس از برگشت ارتباط ما هم قطع شد.
برگزاری همایش جنبش های آزادی بخش به دانشجویانی Ú©Ù‡ اعضای سÙارت آمریکا را به گروگان گرÙته بودند چگونه مرتبط Ù…ÛŒ شد؟
در آن زمان بØØ« مبارزه با امپریالیسم Ù…Ø·Ø±Ø Ø¨ÙˆØ¯ Ùˆ Øس مشترکی به وجود آمده بود. دانشجویان Ø·ÛŒ این دوران Ù†Ùوذ Ùˆ قدرت Ùراوانی داشتند Ùˆ نه تنها در کشور بلکه در مناسبات بین المللی تاثیرگذار بودند.
آیا قدرت Ùˆ Ù†Ùوذ Ùراوان دانشجویان در مسائل داخلی Ùˆ بین المللی کشور آنها را به یک دولت سایه تبدیل نکرده بود؟
نمی توان از دانشجویان به عنوان دولت سایه نام برد. به این دلیل Ú©Ù‡ دانشجویان در یک زمینه کاری Ùˆ آن هم مسائل بین الملل Ùعالیت Ù…ÛŒ کردند. البته دانشجویان در مسائل داخلی نیز خیلی تاثیرگذار Ùˆ تعیین کننده بودند. در Øقیقت یک گروه غیردولتی بودند Ú©Ù‡ بر Øسب تقدیر اÙسار امور را به دست گرÙتند.
در زمانی Ú©Ù‡ همایش جنبش های آزادی بخش برگزار Ù…ÛŒ شد گروه هایی در داخل به دنبال Ù†Ùوذ Ùˆ Øضور در این اجلا س بودند. واکنش دانشجویان به این مسئله Ú†Ù‡ بود؟
گروه هایی مانند مجاهدین خلق تلا Ø´ Ù…ÛŒ کردند Ú©Ù‡ با دانشجویان ارتباط برقرار کنند به این دلیل Ú©Ù‡ دانشجویان Ù…Øبوبیت Ùوق العاده زیادی داشتند. آنها سعی Ù…ÛŒ کردند خودشان را به دانشجویان نزدیک کنند. Øتی Øزب توده برای ارتباط با دانشجویان خیلی Ùعالیت Ù…ÛŒ کرد ولی دانشجویان تلاش Ù…ÛŒ کردند Ú©Ù‡ به گروه ها Ùˆ Ø¬Ù†Ø§Ø Ù‡Ø§ÛŒ مختل٠هیچ گونه امتیازی ندهند Ùˆ برای همین آنها در اجلاس Øضور نداشتند. با این Ú©Ù‡ در بین دانشجویان برخی از تمایلا ت[ نسبت به آنان] وجود داشت ولی خطوط [آنان]به صورت Ø´Ùا٠روشن نبود Ùˆ دانشجویان نمی خواستند این Øرکت Ú©Ù‡ به صورت کامل صا٠و خالصانه به نام امام (ره) Ùˆ دانشجویان مسلمان انجام شده بود قربانی بازی های سیاسی، گروهی Ùˆ اØزاب شود.
دانشجویان پس از برگزاری اجلا س جنبش های آزادی بخش، Øرکت دیگری آغاز کردند تا از طریق جذب توریست های آمریکایی انقلا ب را به آمریکا صادر کنند Ùˆ در این راستا دانشجویان توانستند ÛµÛ° آمریکایی را به ایران بیاورند. تØلیل شما از این ایده Ú†Ù‡ بود؟
به هر Øال خیلی از برنامه هایی Ú©Ù‡ دنبال Ù…ÛŒ کردیم مانند برنامه جنبش های آزادی بخش یا برنامه میهمانان آمریکایی، ایده های خیلی آرمانی بود. در آن دوران تصور Ù…ÛŒ کردیم Ú©Ù‡ از طریق ارتباط با جنبش های آزادی بخش Ù…ÛŒ توانیم تجربه های ضد امپریالیستی را منتشر کنیم. به دنبال این تÙکر بودیم Ú©Ù‡ با جمع آوری تجربه های مبارزاتی Ùˆ شیوه هایی Ú©Ù‡ در پیش گرÙته اند Ùˆ Øتی شکست ها Ùˆ موÙقیت هایی Ú©Ù‡ کسب کرده اند بتوانیم درس هایی از همدیگر بگیریم Ùˆ دانشجویان Ùکر Ù…ÛŒ کردند Ú©Ù‡ این Øرکت Ù…ÛŒ تواند یک راهبری برای جریان های ضدامپریالیستی داشته باشد.
این بØØ« همیشه Ù…Ø·Ø±Ø Ø¨ÙˆØ¯ Ú©Ù‡ آیا به درستی پیام ما برای مردم آمریکا Ù…Ø·Ø±Ø Ø´Ø¯Ù‡ است؟ برای همین منظور خیلی سعی کردیم تا انگیزه های خودمان را به عنوان دانشجویان پیرو خط امام (ره) نه تنها به مردم آمریکا بلکه به اÙکار عمومی جهان منتقل کنیم. Ù…ÛŒ دانستیم Ú©Ù‡ این موضوع در Ø³Ø·Ø Ø¬Ù‡Ø§Ù† واکنش های زیادی را به همراه داشته است Ùˆ Ùضای رسانه ای جهان به صورت کامل علیه ایران است. به این دلیل تلا Ø´ Ù…ÛŒ کردیم تا مسئله را در عرصه بین المللی ØªØ´Ø±ÛŒØ Ú©Ù†ÛŒÙ…. پس از مدتی دانشجویان به این جمع بندی رسیدند Ú©Ù‡ رسانه ها به تنهایی کاÙÛŒ نیستند بلکه باید از بین مردم آمریکا شخصیت ها Ùˆ اÙراد شاخصی را انتخاب کنیم Ú©Ù‡ نماینده گروه های بزرگ جامعه آمریکایی هستند تا در بین جامعه آمریکایی دارای Ù†Ùوذ Ùˆ تاثیرگذاری باشند Ùˆ به تبع آن جنبش های اجتماعی نیز از آنها پشتیبانی کنند. به عنوان رابط از اÙراد Ùعال در انجمن اسلا Ù…ÛŒ Ùˆ دانشجویانی Ú©Ù‡ در آمریکا زندگی Ù…ÛŒ کردند استÙاده Ù…ÛŒ کردیم. آنها اÙراد مورد نظر را شناسایی Ù…ÛŒ کردند Ùˆ از طریق کانال هایی Ú©Ù‡ وجود داشت به ایران دعوت Ù…ÛŒ شدند. در شرایطی Ú©Ù‡ سÙر به ایران ممنوع بود ولی آمریکایی ها استقبال Ù…ÛŒ کردند Ùˆ با علا قه به ایران Ù…ÛŒ آمدند. درباره این Ú©Ù‡ تا Ú†Ù‡ میزان این Øرکت توانست اثرگذار باشد باید Ú¯Ùت Ú©Ù‡ در آن دوران به این مسئله خیلی آرمانی نگاه Ù…ÛŒ کردیم Ùˆ Ùکر Ù…ÛŒ کردیم Ú©Ù‡ این Øرکت Ù…ÛŒ تواند موجی ایجاد کند ولی در واقع به این Ø´Ú©Ù„ نبود. به هر Øال موÙÙ‚ شدیم با اÙرادی Ú©Ù‡ به ایران آمدند ارتباط خوبی برقرار کنیم Ùˆ Øتی با یکی از این اÙراد به نام «رندی گودمن» تا همین اواخر مکاتبه داشتیم. خانم گودمن Ú©Ù‡ در آن موقع خبرنگار بود Ùˆ روزنامه ای منتشر Ù…ÛŒ کرد ویژه نامه ای را درباره ایران به چاپ رسانید Ú©Ù‡ خیلی جالب بود. گودمن Ù…ÛŒ Ú¯Ùت تصویری Ú©Ù‡ از مردم ایران ارائه کردیم بسیار متÙاوت با نگاهی بود Ú©Ù‡ در آمریکا وجود داشت.
جامعه آمریکا خیلی متنوع و متکثر است ولی اخبار بین المللی به صورت کانالیزه شده ارائه می شود.
مگر اینکه توسط شبکه ها Ùˆ گروه های خبری مانند CNN برای تهیه خبر اعزام شود. در آن دوران اخبار ایران با Ù…Øدودیت های Ùراوانی به صورت اخبار کلیشه ای منتشر Ù…ÛŒ شد Ùˆ امیدوار بودیم Ú©Ù‡ هر Ùرد آمریکایی Ú©Ù‡ به ایران میآید درشهر خودش با چند سخنرانی Ùˆ نشست دیدگاه های موجود در داخل ایران را منعکس کند.
اگر اکنون دوباره در همان شرایط تسخیر سÙارت آمریکا قرار Ù…ÛŒ گرÙتید باز همان شرایط رادیکال را موثر Ù…ÛŒ دانستید یا از روش های دیگر هم Ù…ÛŒ توانستید به هد٠نهایی خودتان دست پیدا کنید؟
باید خودمان را در شرایط روزهای ابتدای انقلا ب قرار دهیم تا بتوانیم پاسخ درستی ارائه کنیم. به این دلیل مخاطبی Ú©Ù‡ در شرایط امروز ایران قرار دارد با خود Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ شما خاک یک کشور بیگانه را تصر٠کرده اید، مناسبات ایران Ùˆ آمریکا را بر هم زده اید Ùˆ الا Ù† داریم هزینه آن دوران را Ù…ÛŒ پردازیم. این Ùرد ØÙ‚ دارد چنین تصوری داشته باشد چون واقعیت Ùˆ شرایط آن زمان را نمی داند. چند ماه پس از انقلا ب اسلا می، کشورهیچ سروسامانی به جهت مناسبات ساختاری، ارتش، سپاه، وزارت خارجه Ùˆ وزارت اطلاعات نداشت.
یک به هم ریختگی اساسی در تمام ساختارهای کشور مشهود بود. در Øقیقت وقتی Ú©Ù‡ تعری٠سیاسی انقلاب را مطالعه Ù…ÛŒ کنیم متوجه Ù…ÛŒ شویم Ú©Ù‡ ایران در بهترین Ø´Ú©Ù„ انقلا ب رابه Ù„Øاظ آثار Ùˆ به هم ریختگی تجربه کرده است. به هر Øال در شریط انقلا ب دانشجویان اØساس کردند Ú©Ù‡ برنامه ها Ùˆ توطئه هایی در کار است تا به این انقلا ب نوپا Ùˆ جوانه ضعیÙÛŒ Ú©Ù‡ هنوز پا نگرÙته است صدمه Ùˆ آسیب بزنند. راه های دیپلماتیک Ùˆ عادی برای برخورد با چنین رویدادی جواب نخواهد داد. برنامه ای در Øال انجام شدن بود Ùˆ آمریکا برای ØÙظ مناÙع خود هر کاری انجام Ù…ÛŒ داد Ùˆ Øاضر نبود تا به سادگی ازمناÙع سیاسی، اقتصادی خود دست بکشد. برای دانشجویان تصمیم سختی بود Ú©Ù‡ Ú†Ù‡ روشی را انتخاب کنند. من Ùکر Ù…ÛŒ کنم Ú©Ù‡ در آن شرایط Øرکت دانشجویان رادیکال نبود Ùˆ در Øقیقت موثرترین روش بود. دانشجوها اگر Ù…ÛŒ دانستند Ú©Ù‡ با Ú¯Ùت ÙˆÚ¯Ùˆ Ù…ÛŒ توانند رشته توطئه ها را ببرند Ùˆ شرایط را به Ù†Ùع ایران تغییر دهند به طور Øتم این کار را انجام Ù…ÛŒ دادند. در آن شرایط دانشجویان به این جمع بندی رسیده بودند Ú©Ù‡ تنها روشی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ تواند موجی ایجاد کند تا این رشته ها بریده شود Ùˆ آمریکا از تصمیم خود علیه انقلا ب ایران وارد Ùاز عملیاتی نشود ØŒ تنها یک راه Ù…ØÚ©Ù…ØŒ غیر متعار٠و خارج از همه چارچوب های موجود باید صورت Ù…ÛŒ گرÙت. این راه نبایستی هیچ گونه ارتباط با Øکومت، دولت Ùˆ امام (ره) داشته باشد Ùˆ مردم باید خودشان به صورت خود جوش وارد عرصه شوند Ùˆ تصمیم بگیرند. نیت دانشجویان هم Ùقط همین بود Ùˆ هیچکدام به دنبال قدرت، کسب مقام Ùˆ عنوانی نبودند. آنها Ù…ÛŒ خواستند ضمانتی داشته باشند تا این انقلا ب آزادی Ùˆ استقلا Ù„ خود را ØÙظ کند. در آن شرایط نه تنها این تصمیم رادیکال نبود بلکه تصمیم عقلا Ù†ÛŒ Ùˆ معرÙتی بود.
دانشجویان پس از گذشت Û´Û´Û´ روز بØران Ùˆ ØÙظ گروگان ها در شرایطی Ú©Ù‡ Øوادث گوناگونی را پشت سر گذاشتند Ùˆ هزینه هایی پرداخت کرده اند از معامله ای Ú©Ù‡ در بیانیه الجزایر بر سر آزادی گروگان ها صورت گرÙت اØساس رضایت Ù…ÛŒ کردند؟
دانشجویان از زمانی Ú©Ù‡ امام (ره) موضوع را به مجلس شورای اسلا Ù…ÛŒ Ù…Øول کردند Ù†Ùس راØتی کشیدند Ùˆ از این به بعد وظیÙÙ‡ آنها ØÙاظت از گروگان ها بود Ùˆ دیگر دخالتی در پایان ماجرا نداشتند. دانشجویان از این Ú©Ù‡ گروگان ها به ساختاری Ù…Øول شدند Ú©Ù‡ منتخب مردم است اØساس رضایت Ù…ÛŒ کردند به این دلیل Ú©Ù‡ دانشجویان مسوولیت را تØویل خود مردم داده بودند Ùˆ از این به بعد مردم خود تصمیم گیرنده بودند. البته معتقدم Ú©Ù‡ بهتر شد Ú©Ù‡ دانشجویان مورد طر٠قرار نگرÙتند.
همزمانی پرواز هواپیمای الجزایری از Ùرودگاه مهر آباد با مراسم سوگند ریاست جمهوری در آمریکا Ú†Ù‡ معنایی Ù…ÛŒ دهد؟
همزمانی آزادی گروگان ها Ùˆ مراسم تØلی٠ریاست جمهوری در آمریکا باعث Ø·Ø±Ø Ù…Ø¨Ø§ØØ«ÛŒ شده است ولی شواهد دقیقی درباره توطئه Ùˆ هماهنگی در این رابطه وجود ندارد. البته امام (ره) Ùرموده بودند Ú©Ù‡ هر امتیازی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانیم از آمریکایی ها بگیریم، پس از طر٠ایرانی هیچ مشکلی Ùˆ جرمی اتÙاق Ù†ÛŒÙتاده است ولی از نظر طر٠آمریکایی استÙاده از این شرایط برای به قدرت رسیدن جمهوریخواهان به طور قطع جرم بود.Ù‘