واكاوي ماجراي طبس، معجزه صØرا
شايد از همين رو هم باشد كه خاطره پنجم ارديبهشت سال Û±Û³ÛµÛ¹ براي مردم ايران Ùراموش نشدني Ùˆ به ياد ماندني است. Û²Û´ سال پيش در چنين روزي Øمله نظامي آمريكا به صØراي طبس، با دخالت عوامل غير انساني به شكست آنان منتهي شد Ùˆ اهميت اين روز براي مردم ايران همين مسأله نابودي Ùˆ ناكامي يكي از پيچيده ترين عملياتهاي نظامي آمريكا است كه علت شكست آن Øادثه اي بود كه هرگز كسي آنرا پيش بيني نمي كرد.در اين عمليات نيروهاي آموزش ديده آمريكايي با Û±Û³Û² تÙنگدار، هشت بالگرد Ùˆ شش هواپيماي باري به صØراي طبس وارد شدند. آمريكايي ها در ظاهر به بهانه آزادسازي Ùˆ نجات گروگان هاي خود به كشورمان آمده بودندو تنها چيزي كه پيش بيني نكرده بودند طوÙان شني بود كه گريبان آنها را گرÙت Ùˆ آنها در وسيع ترين بيابان ايران زمين گير كرد. عمليات طبس در بالاترين Ø³Ø·Ø Ùˆ با استÙاده از زبده ترين كارشناسان Ùˆ متخصصان جنگي آمريكا طراØÙŠ شده بود Ùˆ به استناد مدارك قرار بود اين عمليات به عنوان ضرب شستي به انقلابيون جوان براي آزاد سازي گروگان ها به كار آيد Ùˆ بهانه اي باشد براي گسترش نا آرامي هاي داخلي، Øركت هاي تجزيه طلبانه در داخل كشور Ùˆ Øتي بسياري از تØليل گران معتقدند كه هد٠اصلي ماجرايي كه منجر به Øادثه طبس شد اقدام به كودتا Ùˆ باز گرداندن قدرت به خاندان پهلوي بود. اين در Øالي بود كه نيروهاي جمهوري اسلامي ايران درخصوص اين عمليات هيچگونه آمادگي Ùˆ اطلاعي نداشتند Ùˆ تا پس از Ùاجعه از جريان بي اطلاع بودند. با اين Øال طوÙان شن در كوير ايران به عنوان مخÙÙŠ ترين Ø³Ù„Ø§Ø Ø·Ø¨ÙŠØ¹ÙŠ كه از چشم كارشناسان آمريكايي پنهان مانده بود كار خودش را كرد Ùˆ چريكي ترين عمليات نظامي ارتش آمريكا در خاك ايران را خنثي كرد Ùˆ Øكومت نوپاي جمهوري اسلامي با كمترين تلÙات Ùˆ تنها با دادن يك كشته - شهيد Ù…Øمد منتظر قائم - شكست تلخي را براي خبرگان نظامي آمريكا رقم زد. طبس كجاست ØŸ طبس با ۳‎/Û´ ميليون هكتار عرصه هاي بياباني پهناورترين شهرستان بياباني كشور است. ده درصد اراضي بياباني كشور در طبس قرار داردو اين بيابان مرموزدر شمال شرقي مركز استان يزد واقع شده است. در بيابان طبس شرايط ويژه اي وجود دارد كه با ساير مناطق بياباني ايران قابل مقايسه نيست. غلظت Ø§Ù…Ù„Ø§Ø Ùˆ نمك هاي موجود در خاك، وجود شترهاي سرگردان، شدت گرماي هوا Ùˆ وجود ضع٠هاي اقتصادي Ùˆ پراكندگي سكونت گاه هاي انساني در منطقه، كار در عرصه هاي بياباني طبس را با دشواري مضاعÙÙŠ مواجه ساخته است. از طر٠ديگر وزش بادهاي غالب همراه با ذرات شن Ùˆ ماسه همواره مشكلات Ùراواني را براي اراضي كشاورزي، مناطق مسكوني، تأسيسات اقتصادي Ùˆ راه هاي مواصلاتي به وجود مي آورد Ùˆ بسياري از آبادي ها در دل همين بيابان به كوير تبديل شده اند. با اين همه طبس را بيابان نشين اطرا٠آن قطره زلال كوير مي نامند. طبس، دهمين شهرستان استان يزد Ù…Øسوب مي شود Ùˆ منطقه اي است Ù…Øدود در دل دشتهاي كوير مركزي Ùˆ لوت با وسعتي Øدود ÛµÛµ هزار كيلومتر مربع كه از دير باز Øضور Ùˆ مقبوليتي براي يزد Ùˆ يزديان داشته است. سبك معماري، Øضور Ùرهنگي Ùˆ Ù…Øورهاي خوب رÙتاري مردم اين دومنطقه ÙˆØدت Ùˆ همپارچگي ريشه اي بين آنان را Øكايت مي كند. «طبس » روي نقشه اين شهرستان از شمال Ùˆ شرق به استان خراسان، از شمال غرب به استان سمنان، از غرب به استان اصÙهان Ùˆ از جنوب به استان كرمان Ù…Øدود مي شود. «طبس» در ۵۵درجه Ùˆ ۲۰دقيقه تا ۵۸درجه Ùˆ ۱۵دقيقه طول شرقي Ùˆ ۲۹درجه Ùˆ ۶دقيقه تا ۳۵درجه Ùˆ Û¸ دقيقه عرض جغراÙيايي واقع شده است. متوسط ارتÙاع آن از Ø³Ø·Ø Ø¯Ø±ÙŠØ§ ۶۹۰متر واز مهمترين ارتÙاعات آن ارتÙاعات «شتري» است كه در مشرق شهرستان امتداد ياÙته است. بلندترين قله اين ارتÙاعات ۲۹۰۰متر ارتÙاع دارد. وسعت اين شهرستان ۵۵هزار ÙˆÛ´Û¶Û³ كيلومترمربع است كه ۹۵درصد از كل مساØت شهرستان، شامل عرصه هاي منابع طبيعي است. آب وهواي اين شهرستان، گرم وخشك Ùˆ كويري Ùˆ در بعضي نقاط كوهستاني Ùˆ سرد است. طبس، Øدود ۶۰هزار Ù†Ùر جمعيت دارد. دركتاب نزهة القلوب درباره طبس نوشته شده: «طبس گيلكي شهري است كوچك Ùˆ از اقليم سيم است، در Ù‡Ùت روزه راه يزد است Ùˆ هوايش گرم است به غايت Ùˆ خرما Ùˆ ترنج بسيار است Ùˆ در خراسان غير از آن جاي ديگر نيست Ùˆ آبش از چشمه است مقدار دو آسيا گردان آب باشد، Øصاري Ù…Øكم دارد Ùˆ در جوار آن عل٠نيست Ùˆ چند پاره ديه از توابع آن است. » طبس، قطره زلال كوير، باقدمتي سرزده به Û²Û°Û°Û° سال، Øوادث تاريخي بسياري به خود ديده است. طبس، در زمان عمربن خطاب، توسط سربازان اسلام، به ØµÙ„Ø Ú¯Ø´ÙˆØ¯Ù‡ شد. اين شهر، زماني، در آغاز جهانگيري تركان سلجوقي، مطيع سلطان سنجر مي شود Ùˆ زماني در اواخر دوره تيموريان Ùˆ نيز دوره صÙويه موردØمله مكرر ازبك ها قرار مي گيرد. در زمان قاجار Ùˆ رضاشاه به صورت Øاكم نشيني اداره مي شود Ùˆ قلمرو آن گاه تا Ùراتر از كرمان را شامل مي شود. اين شهر، درسال ÛµÛ· به دست قهر طبيعت با زلزله اي به ويراني كشيده مي شود Ùˆ با ماجراي سقوط هلي كوپترهاي آمريكايي در سال Û±Û³ÛµÛ¹ اين شهر به عنوان يكي از تاريخي ترين شهرهاي ايران در دوران معاصر نام خود را در ذهن انقلابيون جاودانه مي كند. انگيزه هاي آمريكايي در Û²Û° Ùروردين، Û±Û³ÛµÛ¹ آمريكا رابطه سياسي خود با ايران را قطع كرد. اين اقدام در شرايطي صورت مي گرÙت كه لغو Ø·Ø±Ø ÙƒØ§Ù¾ÙŠØªÙˆÙ„Ø§Ø³ÙŠÙˆÙ† در Û²Û³ ارديبهشت ÛµÛ¸ به سال ها قدرت نامØدود آمريكا در ايران پايان داده بود. تسخير سÙارت آمريكا در Û±Û³ آبان ÛµÛ¸ Ùˆ به دنبال آن اÙشاي اسناد دخالت هاي بيش از اندازه آمريكا در امور داخلي ايران Ùˆ تلاش هاي اين كشور براي شكست دادن انقلاب اسلامي نوپا نيز بر خشم انقلابيون عليه آمريكا اÙزوده بود Ùˆ ديگر عملاً Øضور اين كشور در ايران منطقي Ù…Øسوب نمي شد. قطع رابطه سياسي آمريكا با ايران، بر خلا٠انتظار اين كشور، مورد استقبال ايران واقع شد. بدين ترتيب بود كه آمريكا تصميم گرÙت براي آزاد سازي گروگان هاي خود به جاي Ùشار سياسي، دست به Øمله نظامي مستقيم بزند. اين اقدام Ùوق سري آمريكا هم در Ûµ ارديبهشت ÛµÛ¹ با طوÙان شن در صØراي طبس Ùˆ از بين رÙتن تجهيزات نظامي اين كشور Ùˆ بر جاي گذاشتن چند كشته ناكام ماند. براي واكاوي علت Øضور كماندوهاي آمريكايي در كويري ترين صØراي ايران بايد به تأثيرات به شدت منÙÙŠ ماجراي اشغال سÙارت آمريكا Ùˆ گروگان گرÙتن كاركنان اين سÙارت در سال Û±Û³ÛµÛ¸ بازگشت Ùˆ اوضاع وخيمي كه كارتر رئيس جمهور وقت آمريكا براي شركت در انتخابات رياست جمهوري دچارش شده بود را مد نظر قرار داد. ناتواني دولت كارتر در پايان دادن به ماجراي گروگانگيري باعث شده بود تا او تمام راه ها را براي بازگرداندن گروگانها Ùˆ بالابردن شانس خود براي پيروزي در انتخابات در نظر بگيرد. در واقع عامل اصلي اين ماجرا شكست كوشش هاي ديپلماتيك Ùˆ Ø·Ø±Ø Ù‡Ø§ÙŠ آمريكا جهت آزادسازي گروگان هاي خود بود. آنچه آمريكايي ها را به پيروزي Ùˆ موÙقيت نقشه شان اميدوار مي كرد اوضاع نا آرام داخلي به دليل درگيري هاي پس از انقلاب ميان نيروهاي انقلابي Ùˆ ماجراي آشوب Ùˆ بØران هاي ناشي از اين موضوع بود. ضمن آنكه آتش اÙروزي هاي رژيم بعث عراق در مرزهاي خود با ايران Ùˆ غائله كردستان نيز مزيد بر علت شده بود تا آمريكايي ها خود را برنده انجام يك عمليات كماندويي توسط نيروهاي موسوم به دلتا Ùورس بدانند Ùˆ در واقع هم اگر نبود طوÙان غاÙلگير كننده صØراي طبس معلوم نبود پايان اين عمليات كاملاً سري به كجا ختم شود. جالب اينجاست كه دولت كارتربراي انجام موÙقيت آميز چنين مأموريتي متجاوز از Ûµ ماه تمام در صØراهاي آريزونا (جايي كه تقريباً شرايط كوير ايران را داراست) تعليمات پيچيده Ùˆ Ùشرده اي را به كماندوهاي خود داده بود Ùˆ از پيچيده ترين تكنيك هاي نظامي اعم از تسليØات نظامي Ùˆ دÙاعي تا صنايع مدرن هواپيمايي استÙاده كرده Ùˆ بودجه نامØدودي را براي اين عمليات اختصاص داده بود. همچنين سازمان هواشناسي آمريكا وضع جوي ايران بخصوص منطقه Ùرود در صØراي طبس را كاملاً مورد پيش بيني علمي قرار داده بود Ùˆ به علت اين كه هواي آن شب مهتابي بود، ورود هر نوع هواي غير مطلوب Ùˆ وقوع طوÙان بعيد به نظر مي رسيده است. نكات برجسته ديگري كه دراين ماجرا قابل ذكرند عبارتند از : Û±- آمريكا در واقعه طبس از آخرين امكانات نظامي Ùˆ تكنيك هاي جنگي استÙاده كرد، به طوري كه براي يك چنين عملياتي از طر٠كنگره آمريكا بودجه هنگÙتي در نظر گرÙته شده بود. Û²- بالگردهايي كه براي آزادي گروگان هاي آمريكايي در نظر گرÙته شده بودند، طبق ارزيابي متخصصان آمريكايي از بهترين نوع هلي كوپترها Ùˆ از آخرين مدل آنهابود. بنابراين، مسأله از كار اÙتادن آنها در جريان عمليات، كاملاً دور از انتظار بوده است. Û³- شبي كه عمليات نجات درآن به وقوع پيوست مهتابي بود Ùˆ معمولاً دراين شبها ازطوÙان Ùˆ بادهاي تند خبري نيست، علاوه بر اين، بر اساس پيش بيني هاي علمي اداره هواشناسي آمريكا، در شب عمليات، هواي كوير طوÙاني نبوده است. Û´- بر اساس ارزيابي كارشناسان، اØتمال پيروزي اين Ø·Ø±Ø Ø§Ø² نود درصد به بالا پيش بيني شده بود. Ûµ- تهيه كننده وسايل نقليه اي كه مي بايد آمريكايي ها را از اطرا٠تهران به لانه جاسوسي جابه جا كند، Ùردي بود به نام علي اسلامي وابسته به Øزب منØله خلق مسلمان. Û¶- با توجه به Øساسيت شوروي سابق درباره تØركات آمريكايي ها Ùˆ زير نظرداشتن دائم آنها،بعيد نيست كه اين عمليات با تواÙÙ‚ Ùˆ هماهنگي شوروي سابق انجام شده باشد. Û·- جهت Ùرود اضطراري بالگردها Ùˆ هواپيماهاي Û±Û³Û° - CØŒ Û±Û´ منطقه در تهران Ùˆ Øوالي آن در نظر گرÙته شده بود. Û¸- در شب Øادثه طبس، چراغهاي ورزشگاه شهيد شيرودي روشن بوده است. Û¹- علي اسلامي تهيه كننده اصلي كاميون ها براي Øمل آمريكايي ها به تهران، قبل از اشغال لانه جاسوسي در خصوص به راه اندازي تظاهرات عليه امام (ره) وانقلاب اسلامي با سÙارت آمريكا همكاري نزديك داشته است. Û±Û°- بنا به اسناد به دست آمده جاسوسان زبده اسرائيلي (موساد) در جريان طراØÙŠ Øمله به طبس نقش بسيار Ùعالي داشته اند؛ به طوري كه از تجربيات طراØان نقشه Øمله به Ùرودگاه «انتبه» در اوگاندا از جمله «شيمون پرز»، استÙاده Ùراواني شده بود. با اين همه شكست بدون جنگ در ايران براي كشوري كه همواره بر اقتدار ناشي از تجهيزات نظامي Ùˆ توان اطلاعاتي خود مي باليد، قابل تØمل نبود. به همين دليل در نخستين روز خرداد ،۵۹ آمريكا Ùˆ بازار مشترك اروپا ايران را مورد تØريم اقتصادي قرار دادند. اقدامي كه با مسدود كردن دارايي هاي ايران در Û±Û´ تير ÛµÛ¹ ادامه ياÙت. يك Ù‡Ùته بعد Ùˆ در Û²Û± تير، كودتاي نوژه كش٠و يك روز قبل از اجرا، خنثي شد. در اين كودتا قرار بود تعدادي از خلبانان نيروي هوايي ارتش در Øركتي هماهنگ اقدام به بمباران چند منطقه استراتژيك تهران بكنند Ùˆ بلاÙاصله برخي ديگر از سران ارتش با در دست گرÙتن Øكومت، انقلاب اسلامي را در آغاز راه خود نابود كنند. يكي از مهمترين اهدا٠اين كودتاي آمريكايي، بمباران جماران بود كه امام خميني (ره) Û² ماه قبل (Û²Û¸ ارديبهشت) از قم به آنجا نقل مكان كرده بود. شكست كودتاي نوژه هم پايان اقدامات آمريكا عليه ايران نبود. Û² ماه پس از اين واقعه Ùˆ در آخرين روز از شهريور، ÛµÛ¹ عراق به ايران Øمله كرد Ùˆ جنگي Û¸ ساله را بنا نهاد. جنگي كه سال ها بعد از آن بر همگان معلوم شد كه ادعاي ايران در مورد Øمايت مستقيم آمريكا از آن Øقيقت داشته است. Û¸ سال Øمايت آمريكا از عراق در جنگ، به كسي اجازه نمي داد كه صØبت از برقراري رابطه مجدد با آمريكا بكند.
منبع: روزنامه ایران