ابراهیم اصغر‌زاده Ú¯Ùت بازرگان با امام لج می‌کرد ØŒ مهدوی‌کنی از اشغال سÙارت آمریکا بر‌آشÙته شد ØŒ قرار بود Û´Û¸ ساعت در سÙارت بمانیم
مهندس ابراهیم اصغر‌زاده در Ú¯Ùت‌وگو با سایت خبری تØلیلی جماران، پذیرش شاه از سوی امریکا را باعث تØقیر انقلاب در آن زمان می‌خواند، اتÙاقی Ú©Ù‡ به اعتقاد او دولت موقت در واکنش به آن نرم‌خویی کرد، Ùˆ همین باعث شد جنبش دانشجویی دست به یک Øرکت دانشجویی کوتاه مدت بزنند، اما با Øمایت Øکومت Ùˆ Øضرت امام خمینی، تسخیر ادامه یاÙت. اختلاÙ‌نظر بین پنج عضو دÙتر تØکیم ÙˆØدت بر سر تسخیر سÙارتخانه‌های امریکا Ùˆ روسیه باعث شده بود Ú©Ù‡ ابراهیم اصغر‌زاده، Ù…Øسن میردامادی Ùˆ Øبیب‌الله بی‌طر٠به همراه Øامیان نظر اول، دانشجویان مسلمان پیرو خط امام را بنیان بگذارند Ùˆ لانه جاسوسی امریکا در تهران را تسخیر کنند. امروز پس از Û³Û² سال اصغر‌زاده می‌گوید: این طور نیست Ú©Ù‡ ما خودمان را با چین Ùˆ روسیه یکدست بدانیم Ùˆ دارای مناÙع Û±Û°Û° درصد مشترک ولی در مقابل تمام Øرکات امریکا را تهدید برای خودمان تلقی کنیم، به همین دلیل من معتقدم Ú©Ù‡ ما هم باید دارای استراتژی امنیت ملی باشیم. متن کامل این Ú¯Ùت‌وگو در Ù¾ÛŒ می‌آید. Ùارغ از موضوع تسخیر سÙارت امریکا، آن ارزشی Ú©Ù‡ زیر سوال رÙته بود Ùˆ منجر به اشغال سÙارت Ùˆ مورد Øمایت امام خمینی قرار گرÙت Ú†Ù‡ بود؟ مساله امنیت کشور Ùˆ بقای انقلاب برای ما مهم بود. انقلاب باید به هر قیمتی ØÙظ می‌شد. یعنی مهم‌ترین اولویت برای ما این بود Ú©Ù‡ انقلابی Ú©Ù‡ با زØمت به دست آمده از ک٠نرود بنابراین در اولویت‌بندی تهدیدات انقلاب از نخستین قدم‌ها با رÙقای سنتی‌مان دچار اختلا٠شدیم ما می‌گÙتیم امریکا تهدید شماره یک است ولی دوستان سنتی‌مان می‌گÙتند شوروی اولویت نخست است. منظورتان آقای اØمدی‌نژاد Ùˆ آقای سیدنژاد است؟ نمی‌خواهم اسم ببرم ولی خیلی از دیگران هم همین اعتقاد را داشتند، مثل انجمن Øجتیه. ولایتی‌ها Ùˆ بعضی از نیرو‌هایی Ú©Ù‡ Øتی به نوعی به Øزب جمهوری نزدیک شده بودند. مساله ØÙظ انقلاب Ùˆ اولویت‌بندی دشمنان انقلاب صÙ‌هایمان را جدا می‌کرد؛ تا اینکه به نظرمان تهدیدات خیلی جدی می‌شود Ùˆ آن شرایط چیزی Øدود Ù‡Ùت- هشت ماه بعد از انقلاب بود. خبر پذیرÙتن شاه در امریکا برای ما یک خبر ساده بشر‌دوستانه برای پذیرش بیمار نبود، امریکا ابر‌قدرتی بود Ú©Ù‡ Ùوق‌العاده مورد Ù†Ùرت مردم بود، او از دیکتاتوری‌های نظامی دÙاع Ùˆ در سراسر جهان جنگ‌اÙروزی می‌کرد. ملت ایران به خاطر داشت Ú©Ù‡ امریکا با کودتا علیه دولت ملی دکتر مصدق سرنوشت اجتماعی Ùˆ سیاسی ملت را به مدت Û²Ûµ سال به گروگان گرÙته بود. با طراØÛŒ ساواک Ùˆ اعزام مستشاران نظامی Ú©Ù‡ تعدادشان بالغ بر ÛµÛ° هزار Ù†Ùر می‌شد، رژیم شاه را به یک هم‌پیمان نظامی Ùˆ ژاندارم منطقه‌ای خودش تبدیل کرده بود. زمانی هم Ú©Ù‡ آقای کار‌تر رییس‌جمهور امریکا شد Ú©Ù‡ مصاد٠بود با تØولات Ùˆ اعتراضات مردمی در داخل کشور، ایشان بدون هر گونه پرده‌پوشی علنا از اقدامات نظامی Ùˆ سرکوب مردم توسط شاه Øمایت می‌کرد. Øمایت‌های کار‌تر Ùˆ رابطه امریکا با شاه Ú©Ù‡ از او یک هم‌پیمان استراتژیک ساخته بود باعث شد Ú©Ù‡ پذیرÙتن شاه در امریکا را طراØÛŒ Ùˆ ترÙندی بدانیم Ùرا‌تر از یک سÙر سیاØتی یا مثلا پزشکی؛ به همین دلیل انتظار داشتیم Ú©Ù‡ دولت موقت واکنش جدی نشان دهد. مثلا Ú†Ù‡ واکنشی؟ مثلا بیشتر از آش پشت پا پختن یعنی از تمام ظرÙیت‌های ممکن جهت ترساندن امریکایی‌ها از هرگونه بازی با کارت شاه. واکنشی Ùرا‌تر از آن چیزی Ú©Ù‡ آن زمان Ù…Ø·Ø±Ø Ø¨ÙˆØ¯ØŒ اعتراض‌های رسمی Ùˆ جدی بکند Ùˆ شکایت کند به سازمان ملل. ساده‌انگاری دولت موقت را ما نمی‌توانستیم بپذیریم. با این Øال من همین جا ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¨Ø¯Ù‡Ù… Ú©Ù‡ خیلی‌ها می‌خواهند تصر٠سÙارت امریکا را مخالÙت نیرو‌های خط امامی با نیرو‌های لیبرال Ùˆ دولت موقت بدانند. دولت موقت چندین بار خودش استعÙا داده بود. من با شخصیت اجتماعی Ùˆ مذهبی ایشان از قبل از انقلاب آشنا بودم؛ او از روشنÙکران مذهبی بود. تÙسیر روز‌پسند Ùˆ جوان‌پسند Ùˆ نسبتا علمی از اسلام ارائه می‌داد. جنبه‌های سیاسی Ùˆ مبارزاتی ایشان در ذهنمان نبود، بیشتر جنبه‌های تاثیرگذارش در Ùضای مذهبی دانشگاه‌ها بود Ú©Ù‡ برایش اØترام قائل بودیم. روز‌های اول انقلاب ما‌ها با آقای مهندس بازرگان رÙت Ùˆ آمد داشتیم. آقای مهندس بازرگان را شخصیت راستگو، راست‌کردار می‌دانستیم Ú©Ù‡ نظیر خیلی از سیاست‌مداران نان به نرخ روز خور نیست Ùˆ منØصر‌به‌Ùرد است اما سر موضوعاتی با امام لج می‌کرد. اعتبار ملی ایشان برخاسته از امام Ùˆ انقلاب بود. بار‌ها در جلسات می‌گÙت Ú©Ù‡ من Ùولکس‌ واگن Ùˆ امام بولدوزر است! یا می‌گÙت ما باران می‌خواستیم سیل آمد! بخشی از دلسردی‌ها تقصیر ساده‌اندیشی ایشان بود. آقای مهندس بازرگان اگر در مقابل امام لج‌ نمی‌کرد Ùˆ خود را در مقابل انتظارات Ùˆ خواسته‌های توده‌ مردم پاسخگو می‌دانست Ùˆ قوی‌تر عمل می‌کرد مسیر انقلاب تغییر می‌کرد. دولت موقت در خیلی از مسائل از انتظار انقلابیون Ùˆ مردم عقب‌اÙتاده بود، اصلا وزیر کشاورزی ایشان یک Ùئودال Ùˆ زمین دار کله‌گنده بود. دولتش از یک طبقه تØصیل‌کرده Ú©Ù‡ در خارج از کشور تØصیل‌کرده تشکیل می‌شد Ú©Ù‡ بیشتر به دنبال تØکیم Ùˆ ØÙظ قدرت Ùˆ مناÙع طبقه متدین ممتاز Ùˆ بالای جامعه بودند. هنوز هم به اØترام او کلاه از سر برمی‌دارم ولی در مورد رÙتار سیاسی Ùˆ منش سیاسی او برایم قابل هضم نبود. انتخاب بنی‌‌صدر به ریاست جمهوری Ú©Ù‡ خودش مظهر لیبرالیسم اقتصادی Ùˆ سیاسی بود Ø·ÛŒ ماه‌های بعد از ماجرای سÙارت مدعای تصÙیه Øساب با لیبرال‌های مذهبی را ابطال می‌کند. امام از این Øرکت Øمایت کردند، علت این Øمایت Ú†Ù‡ بود؟ به علت Øمایت دانشجویان Ùˆ اکثریت مردم یا به دلیل اینکه خود امام آن Øرکت را درست می‌دانستند یا به هر دو دلیل؟ راستش نمی‌توانم یک جواب صریØÛŒ به این پرسش بدهم به خاطر اینکه امام برای رای مردم Ùˆ نظر مردم ارزش قائل بود، Ùضای داخل کشور هم به شدت Ùضای ضد‌امریکایی Ùˆ رادیکال بود. از طرÙÛŒ امام از Û±Ûµ خرداد سال Û´Û² بعد از قضیه کاپیتولاسیون دائما معادله شاه مساوی امریکا را اظهار می‌کردند. ورود ژنرال‌ هایزر به ایران برای ابقاء شاه انقلابیون Ùˆ امام را خیلی ناراØت می‌کرد. بعد از انقلاب برای امام راØت بود Ú©Ù‡ با یک اشاره به دولت موقت بگوید درب سÙارت را ببندید ولی اصلا این کار صورت نگرÙت رابطه قطع نشد تا Û±Û¸ Ùروردین سال ÛµÛ¹ Ú©Ù‡ امریکا ابتدا رابطه را قطع کرد. روز بعد هم Øضرت امام ابتکار عمل را بدست گرÙتند Ùˆ Ú¯Ùتند Ú©Ù‡ من این قطع رابطه را به Ùال نیک می‌گیرم. اما اگر بگوییم امام به علت اقدام دانشجویان مجبور به ضدیت با امریکا شدند را دور از واقعیت می‌دانم. به نظر من در چارچوب تØلیل تاریخی امام از مسیر تØولات جامعه میزان نقش Ùˆ جایگاه امریکا روشن Ùˆ معین بود. خبردار شدیم‌ در‌‌ همان ساعت‌های اولیه اشغال سÙارت اÙراد زیادی به عنوان نگرانی یا اعتراض به دÙتر امام زنگ زدند Ùˆ Øتی به خود ما زنگ زدند از جمله آیت‌الله مهدوی‌کنی Ú©Ù‡ رییس کمیته‌های انقلاب بود، خیلی بر‌آشÙته شده بودند Ú©Ù‡ شما به Ú†Ù‡ ØÙ‚ رÙته‌اید Ùˆ سÙارت امریکا را گرÙته‌اید؟! یا دولتمردان Ú©Ù‡ طبیعتا این کار را خلا٠عر٠دیپلماتیک Ùˆ Ù…ØµØ§Ù„Ø Ø¯ÙˆÙ„Øª می‌دانستند. یکی از دلایلی Ú©Ù‡ پیش‌بینی Øضور آقای موسوی‌ خویینی‌ها را در طراØÛŒ کرده بودیم همین Ùشارهای روانی Ùˆ لزوم اعتمادسازی نزد Øضرت امام بود. Ø·Ø±Ø Ù…Ø§ اصلا یک Ø·Ø±Ø Ø§Ø¹ØªØ±Ø§Ø¶ÛŒ دانشجویی بود، آن هم برای مدت Û´Û¸ ساعت Ùˆ نه بیشتر. قرار بود در سÙارت امریکا بست بنشینیم برای اینکه بتوانیم در این Û´Û¸ ساعت دوام بیاوریم باید یک رابط با امام می‌داشتیم. از طرÙÛŒ Øساسیت دانشجویان به انقلاب طراØÛŒ اولیه را زیر سوال می‌برد Ùˆ انسجام ما را هد٠قرار می‌داد مگر اینکه از‌‌ همان ابتدا خودمان Ùˆ اجرای طرØمان را به نوعی به امام منتسب می‌کردیم. یا باید می‌رÙتیم Ùˆ رسما از ایشان اجازه می‌گرÙتیم. در مورد اجازه گرÙتن از امام وقتی با آقای موسوی‌خوئینی‌ها موضوع را در میان گذاشتیم با پیشنهاد Ùوق‌العاده هوشمندانه ایشان تصمیم بر این شد Ú©Ù‡ از امام سوال نکنیم بدین سبب Ú©Ù‡ امام را در Ù…Øذورات اخلاقی در مقابل دولت منتصب خودش قرار ندهیم، از طرÙÛŒ آقای موسوی‌خویینی‌ها دوست Øاج‌ اØمد آقا بود Ùˆ مورد اعتماد امام. خیلی سریع ایشان را انتخاب کردیم Ùˆ با ایشان مشورت کردیم Øضورشان خیلی موثر بود. مثلا در‌‌ همان ساعت‌های اول تصر٠سÙارت Ú©Ù‡ با Øاج‌ اØمد‌ آقا در قم تماس گرÙتند ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ø§Ø¯Ù‡ بودند Ú©Ù‡ من این دانشجویان را می‌شناسم Ùˆ امام هم از طریق Øاج اØمد آقا به ایشان Ú¯Ùته بودند Ú©Ù‡ به بچه‌ها بگویید Ú©Ù‡ جایی را Ú©Ù‡ گرÙته‌اند جای بسیار خوبی است. روز بعد امام شروع کرد به Øمایت کردن علنی از دانشجویان Ùˆ مردم از سراسر کشور به سمت سÙارت امریکا هجوم آوردند Ùˆ اطرا٠سÙارت را قرق کردند Ùˆ در Øقیقت دانشجویان Ùˆ سÙارت را Ù…Øاصره کردند، دیگر آن Ø·Ø±Ø Ø§ÙˆÙ„ÛŒÙ‡ Û´Û¸ ساعته ما عوض ‌شد. ما ناچار شدیم طراØÛŒ Ùˆ سازماندهی خود را تغییر دهیم. اصلا سازماندهی‌مان موقت بود، Øتی آمادگی برای پذیرایی Ùˆ استراØت Û´Û°Û° دانشجو Ùˆ هیچ ابزار دÙاعی از خودمان نداشتیم جز چند عدد پلاکارد Ùˆ بلند‌گو. به دلیل Øمایت Øضرت امام طبعا مساله پیچیده‌تر Ùˆ تبدیل به یک خیزش ملی شد. در آنجا دیگر آقای موسوی ‌خویینی‌ها هم نقشش پر رنگ‌تر شد Ùˆ نوعی نظارت استصوابی یاÙت. اØساس می‌کردیم دیگر ماموریتمان یک مأموریت جدی‌تری است، دیگر در قالب یک جنبش دانشجویی نمی‌توانیم Øر٠بزنیم؛ طبعا باید مسائل Ú©Ù„ کشور Ùˆ سیاست‌های کلان کشور را هم در نظر بگیریم. یکی از دلایلی Ú©Ù‡ پیش‌بینی Øضور آقای موسوی‌خویینی‌ها را در طراØÛŒ کرده بودیم همین Ùشارهای روانی Ùˆ لزوم اعتمادسازی نزد Øضرت امام بود. Ø·Ø±Ø Ù…Ø§ اصلا یک Ø·Ø±Ø Ø§Ø¹ØªØ±Ø§Ø¶ÛŒ دانشجویی بود، آن هم برای مدت Û´Û¸ ساعت Ùˆ نه بیشتر. قرار بود در سÙارت امریکا بست بنشینیم برای اینکه بتوانیم در این Û´Û¸ ساعت دوام بیاوریم باید یک رابط با امام می‌داشتیم. از طرÙÛŒ Øساسیت دانشجویان به انقلاب طراØÛŒ اولیه را زیر سوال می‌برد Ùˆ انسجام ما را هد٠قرار می‌داد مگر اینکه از‌‌ همان ابتدا خودمان Ùˆ اجرای طرØمان را به نوعی به امام منتسب می‌کردیم. یا باید می‌رÙتیم Ùˆ رسما از ایشان اجازه می‌گرÙتیم. در مورد اجازه گرÙتن از امام وقتی با آقای موسوی‌خویینی‌ها موضوع را در میان گذاشتیم با پیشنهاد Ùوق‌العاده هوشمندانه ایشان تصمیم بر این شد Ú©Ù‡ از امام سوال نکنیم بدین سبب Ú©Ù‡ امام را در Ù…Øذورات اخلاقی در مقابل دولت منتصب خودش قرار ندهیم، از طرÙÛŒ آقای موسوی‌خویینی‌ها دوست Øاج‌ اØمد آقا بود Ùˆ مورد اعتماد امام. خیلی سریع ایشان را انتخاب کردیم Ùˆ با ایشان مشورت کردیم Øضورشان خیلی موثر بود به نظر شما چرا امریکا هنوز انقلاب را به رسمیت نشناخته است؛‌‌ همان مساله‌ای Ú©Ù‡ در آن زمان نیز مورد انتقاد شما بود. الان مساله به رسمیت شناختن موضوعیت ندارد. قرارداد الجزایر مهم‌ترین دستاوردش عدم مداخله امریکا در امور ایران بود Ú©Ù‡ معنای Øقوقی‌اش به رسمیت شناختن طر٠مقابل است. امریکا بار‌ها بر نیاز به رابطه با ایران صØÙ‡ گذاشته است. Ùˆ برخی از مقامات امریکایی نظیر خانم آلبرایت وزیر خارجه سابق امریکا Ùˆ دولت آقای کلینتون رسما در بیاناتشان به اشتباه امریکا مبنی بر دخالت در کودتای Û²Û¸ مرداد اعترا٠کرده‌اند. وجود جنگ سرد Ø·ÛŒ سال‌های بعد از جنگ جهانی Ùˆ پیدایش سیستم دو قطبی متصلب در نظام بین‌المللی بین شوروی Ùˆ امریکا شرایطی را ایجاد کرده بود Ú©Ù‡ طرÙین جدا شدن کشورهای اقماری از مدار جاذبه خود را به رسمیت نمی‌شناختند. ولی استقلال Ùˆ جدایی قطعی ایران از Øوزه مغناطیس اردوگاه امریکا با ماجرای تصر٠سÙارت تثبیت شد موقعیت Ùˆ ارزش ایران هم با تغییر نظام دو قطبی Ùˆ Ùروپاشی شوروی در چشم‌انداز مناÙع امریکا متØول شد. ماجرای Ù…Ú© Ùارلین نشان داد Ú©Ù‡ امریکایی‌ها تمایل دارند با ایران رابطه داشته باشند. در ماجرای «کنترا گیت» آقای مک‌Ùارلین با یک انجیل، کیک Ùˆ یک Ú©Ùلت Ùˆ مقدار معتنابهی Ø³Ù„Ø§Ø Ø¨Ù‡ Ùرودگاه مهر‌آباد تهران آمد Ùˆ با ایرانی‌ها مذاکره کرد. در مسائل منطقه‌ای Ú©Ù‡ به نوعی بین ایران Ùˆ امریکا یک Øوزه‌های مشترکی در مناÙع تعری٠می‌‌شود مثل Øذ٠صدام Ùˆ یا القاعده یا امنیت خلیج Ùارس باب Ú¯Ùت‌وگو باز بوده است. بعد از Ùروپاشی شوروی اساسا امریکا استراتژی امنیت ملی خودش را بر اساس ترتیبات متÙاوتی با دوره قبل چیدمان کرد. قبلا شوروی Ùˆ گسترش کمونیسم Ùˆ وجود پیمان ورشو به عنوان دشمن شماره یک تلقی می‌شد الان شوروی در کار نبود بنابراین دنبال دشمن می‌گشت. تا اینکه Øادثه جنایت بار Û±Û± سپتامبر به وقوع پیوست، امریکا برای اولین بار پس از Øمله ژاپن به پرل‌هاربر در خاک خودش مورد تجاوز قرار می‌گرÙت Ùˆ Øریم پایتختش یعنی واشنگتن نیز Ú©Ù‡ در سال Û±Û¸Û±Û² توسط انگلیسی‌ها به آتش کشیده شده بود اینک نقض شد. استراتژی امنیت ملی امریکا بازنویسی شد Ùˆ مزیت‌های عاطل Ùˆ باطل مانده قدرت نظامی امریکا بکار مبارزه با تروریسم آن هم به صورت پیش‌دستانه در مبدا Ùˆ منابع تدارکاتی آن گرÙته شد. چین Ùˆ روسیه‌ هم دیگر دشمنان سابق نبودند بلکه دوستانی Ú©Ù‡ خود قربانی تروریسم‌اند. ماموریتی تØت عنوان مداخله پیش‌گیرانه Ùˆ یا مداخله بشر دوستانه برای ناتو طراØÛŒ شد، بعد هم آقای بوش سه کشور را به عنوان Ù…Øور شرارت معرÙÛŒ کرد. بعد از به قدرت رسیدن اصلاØ‌طلبان Ùˆ آقای خاتمی Ùˆ Ø·Ø±Ø Ø´Ø¹Ø§Ø±â€ŒÙ‡Ø§ÛŒ مبنی بر تشنج‌زدایی در روابط خارجی، Ùرصت‌ خوبی جهت سامان سیاست خارجی ایران Ùراهم گشت. این Ùرصت‌ها متاسÙانه به خاطر بعضی از مقاومت‌ها در داخل کشور از دست رÙت Ùˆ جنگ سرد Ù„Ùظی تمام عیاری بر مناسبات Ùیمابین Øاکم شد. امریکا در ابتدای انقلاب به دنبال مداخله در انقلاب بود Ùˆ همین یکی از اصلی‌ترین دلایلی بود Ú©Ù‡ باعث تسخیر لانه شد. امروز هم امریکا تمایلی به دخالت در امور ایران نشان می‌دهد. لطÙا این دو مقطع را از این منظر مقایسه کنید. اÙکار عمومی در امریکا نقش مهمی در انزواطلبی یا مداخله جویی‌ها ایÙا می‌کند. اÙکار عمومی امریکا بعد از Û±Û± سپتامبر تغییر کرد. برای نخستین بار مردم این کشور Øاضر شدند هزینه تهاجم Ùˆ جنگ علیه تروریسم را از جمله مرگ سربازانشان را بپردازند. ولی اخیرا وضع Ùرق کرده Ùˆ به خاطر Ùشار اÙکار عمومی، امریکا مجبور است از روش‌های دیگری استÙاده کند. مثل مداخله از طریق ناتو یا استÙاده از هواپیمای بدون سرنشین Ùˆ Øمله‌های کور. امریکا ابر‌قدرتی است Ú©Ù‡ سرمایه‌داری بین‌المللی را نمایندگی می‌کند Ùˆ خصلت هژمونیک دارد، یعنی تولید صنعت Ùرهنگی Ùˆ کنترل رسانه‌ای Ùˆ بالطبع قدرت جهت دهی اÙکار عمومی را دارد. ارزش‌های خودش را جهانی می‌کند Ùˆ جهانی شدن را‌‌ همان امریکایی شدن تعری٠می‌کند. بدون اینکه مداخله نظامی یا قصدی مبنی بر دخالت آشکار داشته باشد Ùˆ تولید نا‌خالص داخلی Û±Ûµ هزار میلیارد دلاریش به او امکان مانور زیادی می‌دهد. الان در همین کشور‌های آسیای میانه علاقه به روش‌های زندگی Ùˆ نرم‌های اجتماعی امریکایی را می‌بینیم. به این می‌گویم هژمونیک زیرا Ú©Ù‡ ناشی از سلطه رضایتمندانه است. یعنی مردم یک کشور اØساس می‌کنند Ú©Ù‡ آن قدرت بر‌تر دارای یک امتیازات Ùˆ ویژگی‌های خاصی است Ùˆ آن را می‌پذیرند. متاسÙانه هنوز این Øس قدرت Ùˆ هژمونی طلبی امریکا در دنیا وجود دارد Ùˆ به این Ù„Øاظ Ùرقی بین آقای اوباما Ùˆ بوش واقعا وجود ندارد ولی این طور هم نیست Ú©Ù‡ این ساختار آسیب‌پذیر نباشد می‌توان از شکاÙ‌های اجتماعی داخل جامعه امریکا یا جامعه سرمایه‌داری بهره گرÙت. بالاخره دنیای سرمایه‌داری دارای بØران‌های متناوب دوره‌ای است، اخیرا همین «جنبش وال‌استریت» یا «جنبش ما Û¹Û¹ درصد هستیم» نشان می‌دهد Ú©Ù‡ داخل جامعه سرمایه‌داری غربی دائما این بØران‌ها باز تولید می‌شود. البته من اصلا نمی‌گویم این بØران‌ها سرمایه‌داری را از پا در می‌آورند ولی برای ضعیÙ‌تر‌ها Ùرصت‌های جدیدی Ùراهم می‌کنند. درباره سیاست ایران در برابر مداخله‌جویی امریکا از ابتدای انقلاب تاکنون تغییری را اØساس می‌کنید؟ من Ùکر می‌کنم Ú©Ù‡ برخورد ابتدای انقلاب با امریکا نوعی همدلی در اÙکار عمومی جهان ایجاد کرد، یعنی مردم دنیا انقلاب ایران را یک انقلاب مثبت ارز‌یابی ‌کردند، یک انقلابی Ú©Ù‡ دارای ویژگی‌های مردم‌گرایانه اسلامی Ùˆ ضد دیکتاتوری است Ùˆ به همین دلیل در ماه‌های اول انقلاب Ùˆ Ú†Ù‡ Øتی در روز‌های اول تسخیر سÙارت امریکا ما با واکنش مثبت از طر٠اÙکار عمومی Ùˆ Øتی نخبگان دنیا Ùˆ گروه‌های سیاسی جنبش‌های اجتماعی Ùˆ دانشجویی مواجه شدیم. ولی بعدا به مرور این Øس همدلی Ùˆ سمپاتیک دچار نقصان شد Ùˆ این یا به دلیل اینکه ما ناتوان از ارائه صØÛŒØ Ø§Ù‡Ø¯Ø§Ùمان بودیم، مثلا با Ú¯Ùتن بعضی از ØرÙ‌ها غیر ضروری در Ùضای بین‌المللی بی‌خودی Ùرصت‌ها را تبدیل به تهدید برای خودمان می‌کردیم؛ مثلا سÙر‌های آقای اØمدی‌نژاد به سازمان ملل متØد Ùˆ Ùرمایشات ایشان در آنجا Ú©Ù‡ دستاورد‌های زیادی برای ما نداشت بماند، Ùرصت‌هایی را از ما گرÙت Ùˆ اÙکار عمومی کشور‌های منطقه را بیشتر به نوعی ایران‌هراسی سوق داد Ùˆ بازار Ùروش اسلØÙ‡ امریکا را داغ کرد. مثلا Ùرضیه‌هایی Ú©Ù‡ ایشان در مورد Û±Û± سپتامبر دارد شاید بهتر بود در Ù…ØاÙÙ„ خصوصی Ùˆ Ù…Øیط‌های تØقیقاتی Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒØ´Ø¯ تا تریبون سازمان ملل یا قضیه هلوکاست Ùˆ نظایر آنکه تهدیدات جدیدی برای مناÙع ملی ما خلق کرد در Øالی Ú©Ù‡ با ارائه اسناد دخالت امریکا در امور داخلی ایران Ùˆ منطقه Ùˆ بویژه شهادت دانشمندان هسته‌ای ایران می‌توانست همدلی جهانی را بر انگیزاند. دنیا یک‌جانبه‌گرایی Ùˆ نظام تک قطبی را نمی‌پذیرد. قطعا دنیا به سمت چند‌قطبی پیش می‌رود Ùˆ شرایط را Ùراهم می‌کند Ú©Ù‡ کشور‌های مستقل از وضعیت موجود استÙاده بیشتری بکنند Ùˆ بنابراین در آینده شاهد تØولات بیشتری خواهیم بود، به خصوص با توجه به Øوادث اجتماعی Ú©Ù‡ الان در Øال رخ دادن در اروپا Ùˆ امریکاست من می‌گویم این‌ها Ùرصت‌هایی است برای ما ولی این Ùرصت‌ها را نمی‌توانیم ساده‌اندیشانه مصادره کنیم ولی می‌توان با درک صØÛŒØ Ø§Ø² شرایط برای بهبود زندگی Ùˆ رÙاه مردم کشورمان از این Ùرصت‌ها بهره برداری کرد. در آن زمان شما به نظرتان آمد Ú©Ù‡ با اشغال سÙارت جلوی یک تهدیدی را بگیرید، امروز اگر می‌خواستید جلوی تهدیدات را بگیرید Ú†Ù‡ می‌کردید؟ مهم‌ترین راه مقابله با تهدیدات اصلی یک کشور کاهش شکا٠دولت Ùˆ ملت است راه علاج گپ‌ها Ùˆ شکاÙ‌ها هم کنترل قدرت Øاکم از طریق مجاری دموکراتیک است. روش‌های دموکراتیک منظورم این است Ú©Ù‡ Øکومت‌ها Ùˆ نظام‌های سیاسی ناچار باشند دائما مشروعیت خودشان را باز‌سازی کنند. میراث Ùˆ میزان گران‌قدر امام یعنی «میزان رای ملت است» را از معنا تهی نسازیم. وقتی پای رای مردم در میان باشد، مردم با عوض کردن نماینده‌ها در نهاد‌های انتخابی تجدید میثاق می‌کنند Ùˆ اعتماد خودشان را دوباره به آن‌ها باز تولید می‌کنند ولی نهاد‌های غیر انتخابی همواره در معرض سلب مشروعیت قرار دارند Ùˆ باید با مکانیزم‌های مناسبی Øمایت گردند. ما باید بدانیم Ú©Ù‡ جامعه متØول ایران Ùˆ به ویژه نسل جوان نسبت به ساختار سیاسی پرسش‌گری‌های زیادی دارند Ùˆ مسائلی Ú©Ù‡ الان در جامعه ایران Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒâ€ŒØ´ÙˆØ¯ مسائلی متÙاوتی با مسائل اول انقلاب است. الان خطراتی Ú©Ù‡ امنیت ملی کشور را تهدید می‌کند بیش از اینکه یک خطر خارجی باشد داخلی است، خلل در انسجام ملی Ùˆ بØران در ÙˆØدت جمعی موضوع مهمی است. اگر به صورت منطقی این مشروعیت باز تولید شود Ùˆ قدرت خود ترمیمی داشته باشد اØتیاجی به اسلØÙ‡ Ùˆ زور Ùˆ کنترل پادگانی نیست Ùˆ به نظر می‌رسد تهدیدات اصلی رÙع خواهند شد. Ø·ÛŒ سال‌های گذشته انتخابات در نظام سیاسی ایران جا اÙتاده، مردم به آن اعتماد کرده‌اند Ùˆ الان هم تردید‌هایی Ú©Ù‡ به وجود آمده باید رÙع شود Ùˆ این تردید‌ها رÙع شدنش Ú©Ù… هزینه‌ترین راه برای باز‌سازی اعتماد مردم Ùˆ Øکومت است. برای بازدارندگی در قبال تهدید امنیت ملی؟ بازدارنگی در مقابل تهدیدات خارجی مولÙه‌های مختلÙÛŒ دارد، Ùقط سخت‌اÙزار نظامی نیست. شوروی قوی‌ترین کشور دارای بمب‌های اتم Ùˆ یک ساختار نظامی پیچیده بود اما مثل بر٠در مقابل مشکلات اقتصادی داخلی‌اش Ùرو‌پاشید. یک موضوعی Ú©Ù‡ به تازگی اوج گرÙته، تهدیدهای امریکاست. به نظر می‌رسد به مسائل داخلی ایران در دو سال گذشته، بی‌ارتباط نباشد. از جمله نوع مصاØبه اخیر هیلاری کلینتون با دو رسانه Ùارسی‌زبان. امروز را با دیروزی مقایسه کنید Ú©Ù‡ پذیرش شاه آن Øس Ù†Ùرت را به وجود آورده بود. شبیه هم نیست، اساسا الان امریکا در مسائل داخلی ایران دارای Ù†Ùوذ نیست Ùˆ نمی‌تواند تاثیر‌گذار باشد. در انتخابات سال Û¸Û¸ Ú©Ù‡ کاندیدا‌های طرÙین Ú†Ù‡ اصلاØ‌طلبان Ùˆ Ú†Ù‡ اصولگرایان در سیاست خارجیشان مشابه هم بودند، مشارکت بسیار بالایی در جامعه ایجاد کرد. هیچ‌کدام از کاندیدا‌های سال Û¸Û¸ شعار از برقراری رابطه با امریکا Ùˆ یا مسائل شبیه این را ندادند. Ùکر می‌کنم Ú©Ù‡ بهترین کار برای امریکا همان طور Ú©Ù‡ شما Ú¯Ùتید Øرکت در راستای شناسایی انقلاب Ùˆ Øقوق ملت ایران است Ùˆ در مورد داخل ایران هم بهترین Øرکت مقامات این است Ú©Ù‡ با کسب رضایت Ùˆ رای مردم، دائما نهاد‌های انتخابی را باز‌سازی کنند اینکه من می‌گویم نهاد‌های انتخابی بازسازی شوند یعنی به گونه‌ای Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø´ÙˆÙ†Ø¯ Ú©Ù‡ ظرÙیت‌های جدیدی خلق شود Ùˆ قدرت انتخاب مردم بالا رود. در انتخابات دور سوم من به خاطر دارم Ú©Ù‡ شورای نگهبان می‌خواست انتخابات تهران را ابطال کند Ùˆ Øضرت امام اجازه این کار را ندادند Ùˆ آقای Ù…Øمد‌علی انصاری را به عنوان نماینده خودشان انتخاب کردند Ú©Ù‡ بین وزارت کشور Ùˆ شورای نگهبان ØÙŽÚ©ÙŽÙ… شود Ùˆ به هیچ وجه اجازه تضعی٠اعتبار رای مردم را ندادند یا در مورد رد صلاØیت تعدادی از کاندیدا‌های مجلس دوم امام واکنش نشان دادند. Øضرت امام اعتقاد عمیقی به اصالت رای مردم داشتند. بعدا در مقابل تÙکرات امام عده‌ای پیدا شدند Ú©Ù‡ می‌گÙتند «رای مردم تزیینی است، اصلا جمهوری اسلامی دوره گذار به Øکومت یا خلاÙت اسلامی است Ùˆ اØتیاج به رای مردم تنها جهت مقبولیت Ùˆ کارآمدی نظام است». من Ùکر می‌کنم خطری Ú©Ù‡ الان جامعه را تهدید می‌کند عده‌ای در قالب دÙاع از تÙکرات دینی Ùˆ سنت بخواهند نهاد‌های انتخابی ما را از اثر‌گذاری بیندازند Ùˆ عقیم کنند. باید تاثیر‌گذاری مردم در صندوق رای دیده شود. من صندوق رای را بت نمی‌دانم Ùˆ معتقد هستم قبل از اینکه صندوق رای ملاک تشخیص دموکراسی‌خواهی یک نظام باشد مقدمات واجبی لازم دارد. مساله انتخابات ربط وثیقی با وجود اØزاب، نهاد‌های مدنی Ùˆ مطبوعات آزاد دارد Ùˆ این‌ها چیز‌هایی نیست Ú©Ù‡ بشود با شوخی از آن گذشت من این را یک خطر برای نظام انتخاباتی Û³Û° ساله خودمان می‌دانم. جنبش دانشجویی در آن زمان سÙارت را تسخیر کرد، عملی Ú©Ù‡ مورد Øمایت ملت قرار گرÙت. به نظر شما چرا در Øال Øاضر Ùاقد جنبش دانشجویی توانمند هستیم؟ ما یک زمانی دÙتر تØکیم ÙˆØدت در سال Û¶Û² در انتخابات مجلس را در قالب یک Øزب تمام‌عیار در مقابل جامعه روØانیت مبارز به صØنه سیاسی آوردیم یک طر٠نیرو‌های سنتی بودند Ú©Ù‡ نمایندگان Øزبی Ùˆ رسمی آن‌ها جامعه روØانیت مبارز، جامعه مدرسین، جمعیت موتلÙÙ‡ Ùˆ Øزب جمهوری اسلامی بود، ولی در طر٠ما Øزب Ùراگیری وجود نداشت نیروهای سیاسی صنÙÛŒ در قالب برخی گروه‌ها ساماندهی می‌شدند مثل مجاهدین انقلاب اسلامی، انجمن معلمان Ùˆ مهندسان خانه کارگر Ùˆ دÙتر تØکیم ÙˆØدت. ما از Ùضای آن زمان استÙاده کردیم Ùˆ از Ùرمایشات Øضرت امام Ú©Ù‡ Ùرمودند باید دانشجویان در Ùعالیت‌های سیاسی مشارکت داشته باشند. دÙتر تØکیم را به صØنه آوردیم Ùˆ یک رقابت پایاپایی با Ø¬Ù†Ø§Ø Ø±Ø§Ø³Øª داشتیم، با اینکه چندان توÙیقی نصیبمان نشد ولی خودمان را تثبیت کردیم. آن زمان ما خیلی راضی بودیم از اینکه دÙتر تØکیم جایگزین یک Øزب سیاسی شده اما واقعیت این است Ú©Ù‡ الان تردید دارم Ú©Ù‡ آن اقدام ما اقدام صØÛŒØÛŒ بوده باشد. آیا می‌شود کمبود‌های سیاسی یک کشور را به دلیل نبود اØزاب رسمی، روی شانه‌های جنبش دانشجویی قرار داد؟ بعدا آسیب نمی‌رساند به جنبش دانشجویی؟ جنش دانشجویی نمی‌تواند در قد Ùˆ قامت یک Øزب سیاسی بیاید برای Ùضای سیاسی کشور تعیین Ùˆ تکلی٠کند. به همین دلیل هم معتقد به دوری جنبش دانشجویی از بخش رسمی قدرت هستم Ùˆ Ùکر می‌کنم Ú©Ù‡ Ù…Ùهوم‌بندی جنبش دانشجویی Ùˆ تعری٠قلمرو مداخله برای دانشجویان کشور بسیار مهم است Ùˆ نباید انتظار داشت این‌ها در قد ‌و قامت یک Øزب سیاسی بیایند. ولی در اینکه جنبش دانشجویی اساسا یک جنبش مساوات‌طلبانه است Ùˆ می‌تواند از مناÙع لایØه‌های پایین Ùˆ گروه‌های پایین‌دستی دÙاع کند این را منطقی Ùˆ طبیعی می‌دانم Ùˆ به همین دلیل هم جنبش دانشجویی در سراسر دنیا خصلت‌های Ú†Ù¾ دارد. کمتر می‌توانیم جایی را سراغ کنیم Ú©Ù‡ جنبش دانشجویی از لیبرالیسم اقتصادی یا لزوم Ù†Ùوذ طبقات بالای جامعه یا سرمایه‌داران دÙاع کند، همین الان هم جنبش دانشجویی در همه جا در خیابان Ùˆ Ú©ÙˆÚ†Ù‡ در کنار بهار عربی یا در کنار جنبش ضد وال‌استریت یا در کنار اعتراضات مردمی علیه دیکتاتوری‌ها قرار دارد. در ایران هم جنبش دانشجویی باید از ارزش‌های مردم‌مدارانه دÙاع کند ولی آنجایی Ú©Ù‡ پای سهم‌خواهی در قدرت Ùˆ ثروت Ùˆ امتیازات شغلی Ùˆ گزینشی باز می‌شود، قلب ماهیت می‌شود. جنبش دانشجویی اساسا یک جنبش اجتماعی متعلق به یک گروه دارای مواهب اقتصادی نیست، متعلق به یک طایÙه‌ای از مردم در سن خاص جوانی است Ú©Ù‡ به صورت موقت یک زندگی جمعی را در Ù…Øیط علمی Ùˆ با کنجکاوی Ùˆ پرسشگری سر می‌کنند بنابراین مطالباتشان ویژگی خاص خودش را خواهد داشت. اگر مطالبات ØرÙه‌ای دراز‌مدت را بار جنبش دانشجویی بکنیم دچار خطا می‌شویم Ùˆ این ØرÙÛŒ است Ú©Ù‡ در مورد ماجرای سÙارت هم به شدت تاکید داشتیم Ú©Ù‡ ما عده‌ای دانشجو هستیم Ùˆ برای مدت موقتی این کار را می‌خواهیم بکنیم، بعد از اینکه Øکومت از ما انتظار نگهداری طولانی مدت ان‌ها را داشت دیگر ما جنبش دانشجویی نبودیم.
منبع: سایت خبری تØلیلی جماران