کلاف سر در گم گروگان‌های سفارت آمریکا در تهران تا شروع دوره اول مجلس شورای اسلامی ادامه یافت و نمایندگان اولین دوره، بلافاصله بعد از شروع کار درگیر حل این معضل شدند. کمیسیون سیاست خارجی مجلس در این زمینه جلسات متعددی تشکیل داد. نتیجه این رایزنی‌ها، قطعنامه‌ای چهارماده‌ای بود که ازسوی این کمیسیون صادر شد و همان قطعنامه نیز زیربنای کار هیات ایرانی عازم به الجزایر برای مذاکره با آمریکاییان شد و بدین ترتیب داستان ۴۴۴ روز گروگانگیری به سرانجام رسید.
با توجه به اینکه این رویداد از اهمیت ویژه‌ای در تاریخ معاصر ایران برخوردار است و دیدگاه‌های متفاوتی در مورد آن وجود دارد، آشنایی با نظرات افراد از جریانات مختلف سیاسی آن روز ایران برای شناخت واقعیات این رویداد اهمیت بسیار دارد. از این رو نظرات ده نفر از نمایندگان مجلس اول شورای اسلامی که در مورد نحوه برخورد با گروگان‌های آمریکایی منتشر شده است را بدون هیچ پیش‌داوری می‌آوریم.
****
احمد صدر حاج سید جوادی: در مورد گروگان‌ها باید دولت آمریکا به خواست مردم توجه کند و تا خواست مردم برآورده نشود قضیه گروگان‌ها حل نخواهد شد. خواست مردم هم باید کلاسه و درجه‌بندی شود که اولین آنها استرداد شاه است.
صادق خلخالی: این مساله در مجلس شورای اسلامی حل خواهد شد و یک امر ساده‌ای نیست که مجلس به سادگی از کنار آن بگذرد.‌ آنهایی که تقصیرات جزئی دارند شاید مورد عفو امام قرار گیرند، لیکن بقیه گروگان‌ها احتمالاً محاکمه خواهند شد.
حسن آیت: در مورد گروگان‌ها همانطور که امام فرموده‌اند این مجلس است که باید تصمیم بگیرد و تصمیم مجلس نیز بستگی کامل به اعمال گذشته و حال امپریالیسم آمریکا دارد. اگر آمریکا شاه و اموالش را به ایران تحویل دهد و دست از توطئه‌هایش که هم اکنون نیز ادامه دارد بردارد، مساله گروگان‌ها حل خواهد شد. در غیر این صورت باید جاسوس‌ها محاکمه و مجازات شوند.
مهدی بازرگان: این مسائل، چون در شورای انقلاب نیز مطرح می شود، و شورای انقلاب نیز سخنگو دارد و بنده هم بطور کلی تصمیم بر همان بوده که مصاحبه ای نکنم، نظری ندارم. هر وقت به مجلس رفتیم حرفهایمان را می زنیم.
اکبر هاشمی رفسنجانی: در مورد گروگان‌ها من حالا نمی‌توانم اظهار نظری بکنم که در مجلس چه تصمیمی خواهیم گرفت. من اصولاً معتقدم که آمریکا دارد بی‌جهت لجاجت می‌کند و شاه را پس نمی‌دهد. آمریکا باید این واقعیت را بپذیرد که شاه مجرم بزرگ است و خود آمریکا هم شریک جرم است و باید این مجرم را تحویل دهد تا این مساله حل شود، به هر حال باید ببینیم شرایط چه خواهد بود.
محمد مهدی جعفری: گروگان‌ها به عنوان یک وسیله سیاسی در اختیار ملت است. نفس عمل حقانیت موضع ضد امپریالیستی ملت ایران و انقلاب اسلامی ایران و ماهیت ضد مردمی و امپریالیستی آمریکا را به جهانیان ثابت می‌کند. ملت ایران بر سر گروگان‌ها به هیچ سازش و معامله‌ای حاضر نیست و در برابر آمریکا دو راه بیشتر وجود ندارد: بازگرداندن شاه مخلوع و ثروت ملت ایران که به وسیله او و خانواده‌اش به غارت رفته و در بانک‌های آمریکا سپرده شده است و یا محاکمه گروگان‌ها به عنوان جاسوسانی که جرم جاسوسی آنان مسلم شده است. در مورد شق اول لازم به توضیح است که ملت ایران میان واشنگتن، قاهره و تل آویو فرقی قائل نیست و همه آن را در اختیار آمریکا می‌داند و معتقد است که اگر آمریکا بخواهد می تواند شاه را تحویل دهد.
رضا اصفهانی: گروگان‌ها بهرحال باید محاکمه شوند و این محاکمه باید در دادگاه مردمی انجام شود اگر واقعاً در محکمه ملت، گروگان‌ها مجرم شناخته شدند، باید مجازات شوند و اگر مجرم نبودند، آزاد شوند. بنظر من، محاکمه قطعی به نظر می‌رسد، حتی اگر شاه را آمریکا تحویل دهد باید ملت تصمیم بگیرد و اگر خواست، تخفیفی قائل شود گروگان‌ها را آزاد کند. والا، کسانی که در داخل مملکت ما بطور مستقیم یا غیر‌مستقیم به کار جاسوسی مشغول بودند، مرتکب گناه بزرگی شدند که باید در دادگاه ملت محاکمه شوند.
سید علی خامنه‌ای: در مقابل مساله گروگان‌ها تصمیم یکپارچه مردم که به وسیله مجلس شورای اسلامی گرفته می شود، اعلام خواهد شد. مساله گروگان‌ها و این تصمیمی که از طرف مردم، به وسیله نمایندگان مردم گرفته شود، سرنوشت ساز است. در این مساله هیچ عامل دیگری نمی‌تواند سرنوشت‌ساز باشد ، لذا امام بارها این را تکرار کرده‌اند که سرنوشت گروگان‌ها، به دست مردم و مجلس مبعوث مردم است، تصمیم ملت در مورد گروگان‌ها آشکار نیست.آن روزی که مجلس شورای اسلامی تشکیل شود، آن وقت مبعوثان ملت و آن کسانی که نشان دهنده و منعکس کننده رای ملت و نظر واقعی مردم هستند آنها بایستی بنشینند و تصمیم بگیرند، با گروگان‌ها چگونه باید عمل شود.
علی اکبر معین فر: صرفنظر از اینکه اساساً گروگانگیری عملی صحیح است یا خیر باید توجه داشت که این عمل واکنش طبیعی عده‌ای از جوانان پور شور این مملکت بوده است که در برابر سال‌های تجاوز و مداخله امپریالیزم آمریکا در ایران انجام شده است. حتی شخص کارتر هم در پیام خود به امام اشاره به این عکس‌العمل می‌کند و اظهار داشته که چنین واکنشی را درک کرده که طبیعی است. آمريكا نه تنها در تمام مدت سلطنت محمد رضای مخلوع در امور داخلي ايران دخالت داشت بلکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران هم باز ادامه اینگونه مداخلات را در سر می‌‌پرورانید و از توطئه‌چینی غافل نبود تا آنجا که کثیف‌ترین فرد را با تمام جنایاتی که انجام داده بود به کشور خود پناه داد. بنابراین هیچ کس نمی‌تواند در طبیعی بودن عملي که انجام شده تردید کند . ولی بحث در این است که آیا این جریان می‌تواند تا ابد ادامه یابد؟ راه حلی که امام امت ارائه دادند و موضوع را در اختیار نمایندگان مردم قرار دادند این مشکل را حل می‌کند. البته تا تشکیل مجلس و رسمیت یافتن آن مدتی طول می‌کشد و تا آن موقع روش آینده آمریکا بهتر روشن خواهد شد که آیا این همان آمریکایی است که با زور و تهدید و ارعاب می‌خواهد با ما طرف شود و یا سرش به سنگ خورده و درسی را که باید بیاموزد آموخته است. اگر همینطور که الان گاهی با ارعاب و تهدید و زمانی ملتمسانه با موضوع برخورد می‌کند، یعنی در حقیقت می‌خواهد سیاست سالوسی و ارعاب را باز هم ادامه دهد راهی باقی نگذارد معلوم مي شود که مایل است این مهمانی باز هم ادامه یابد ولی چنانچه برای پذیرفتن خواست‌های ملت ایران آمادگی دارد طریق دیگری است که مجلس تکلیف را روشن خواهد ساخت. ما ملت غارت شده‌ای هستیم که سالها هستی‌مان را چپاول کرده‌اند. وضع ما مشابه کشوری است که جنگی به آن تحمیل و در پایان جنگ مغلوب شده است. اینک که دشمن مغلوب شده است آیا نباید غرامت ایام جنگ را بپردازد؟ این سوالی است که مجلس باید به آن پاسخ دهد . بنابر این باید منتظر بود تا مجلس ایران تشکیل شود و تکلیف نهایی گروگان‌ها را مشخص سازد ولی در شرایط حاضر باید هم اطمینان حاصل کرد و هم اطمینان داد که با گروگان‌ها معامله انسانی انجام می‌شود و تحت مراقبت کامل بهداشتی هستند و از این بابت هیچ‌گونه عملی که موجب شکنجه روحی و يا ناراحتی آنان شود انجام نمی گیرد. همچنین باید ترتیبی داده شود که معلوم شود اختیار کامل گروگان‌ها در دست مرجع تصمیم‌گیری که در آتیه نزدیک، مجلس خواهد بود می‌باشد و هر چه مجلس تصمیم بگیرد بی‌چون و چرا اجرا خواهد شد.