بسمه تعالی
به گزارش خبرگزاری ایسنا به نقل از روزنامه السفیر، چاپ لبنان، «نورمان باتیز» یکی از مقامات بلندپایه آمریکا در وزارت اطلاع‌رسانی این کشور با تأیید این خبر اظهار داشت: این شبکه آمریکایی که به زبان عربی است در ماه سپتامبر آینده و پس از ماه رمضان کار خود را آغاز خواهد کرد. باتیز مدعی شد: این شبکه خبری به مهم‌ترین شبکه خبری در خاورمیانه تبدیل خواهد شد.[۱]
پیشینه
تأسیس شبکه تلویزیونی برای جهان عرب، طرحی است که آمریکایی‌ها از سال‌ها پیش تدوین کرده‌اند، اما در واقع جنگ با عراق و مسائل و مشکلات پس از آن، مهم‌ترین انگیزه آمریکا برای عملی کردن این طرح محسوب می‌شود.
«نورمان باتیز» که در خبر منتشره از سوی السفیر به‌عنوان یکی از مقامات بلندپایه آمریکا در وزارت اطلاع‌رسانی آن کشور، از او نام برده شده است، در واقع یکی از پرنفوذترین مدیران رسانه‌های خبر آمریکا است. براساس گزارشی که شورای روابط اسلامی آمریکا «کر» منتشر کرده، «باتیز» مسئول تغییر وجهه آمریکا و خنثی کردن برنامه‌های ضدآمریکایی رسانه‌های کشورهای عرب شده است.
به گزارش «کر» باتیز با تأیید کنگره آمریکا و با در دست داشتن بیش از ۳۰ میلیون دلار بودجه از دولت این کشور، به همراه تیمی متشکل از کارشناسان و متخصصان وسایل ارتباط جمعی، به مقابله با شبکه‌های خبری و تلویزیونی کشورهای اسلامی خواهد پرداخت. باتیز که ریاست شبکه رادیویی «وست وودیک» را برعهده دارد و یکی از اعضای هیأت مدیره برنامه‌های رادیو و تلویزیونی دولت آمریکا به‌شمار می‌رود، امیدوار است که برنامه شبکه تلویزیونی خاورمیانه را تا اواخر سال جاری (۲۰۰۴) راهاندازی کند.
هدف از تأسیس شبکه ماهواره‌ای مذکور که به‌طور ۲۴ ساعته از آمریکا برنامه‌های خبری و سرگرم‌کننده برای مردم کشورهای عرب پخش خواهد کرد، جلب بینندگان و تماشاگران عرب است که در زمان حاضر شبکه الجزیره و شبکه‌های تلویزیونی دیگر عرب زبان منطقه خاورمیانه (همچون العربیه، ابوظبی، المنار و العالم) را تماشا می‌کنند.
گزارش «کر» می‌افزاید: به‌دنبال پخش صحنه‌های جنگ عراق توسط تلویزیون الجزیره و شبکه‌های خبری دیگر در کشورهای عرب از قربانیان جنگی و وسعت خرابی‌هایی که بمباران آمریکا به‌دنبال داشته است، وجهه دولت آمریکا در کشورهای اسلامی به‌شدت مخدوش شده است.[۲]
پیش‌تر از این، خبر داده شده بود که ایالات متحده آمریکا قصد دارد یک شبکه تلویزیونی به زبان‌های رایج در منطقه خلیج‌فارس راهاندازی کند. این شبکه به زبان‌های «عربی»، «فارسی» و «اردو» برنامه پخش خواهد کرد. زمان شروع فعالیت این شبکه نیز شهریور ۱۳۸۲ مقارن با سالگرد ۱۱ سپتامبر اعلام شده بود. براساس گزارش‌ها، این شبکه بسیار شبیه شبکه رادیویی آزادی "Liberty" خواهد بود که ابتدا برای اطلاع‌رسانی در بلوک شرق و کشورهای کمونیستی به راه افتاد.[۳]
به‌طور قطع «عراق» یکی از دغدغه‌های اصلی آمریکا محسوب می‌شود. موفقیت کامل در زمینه اشغال عراق و تثبیت آرامش در این کشور می‌تواند الگویی برای کشورهای دیگر عربی باشد، رسانه‌ها و به خصوص تلویزیون در راستای فرهنگ‌سازی، اطلاع‌رسانی و همسو کردن افکار عمومی با نیات و اهداف دولت آمریکا نقش بارزی ایفا می‌کنند.
به همین جهت از همان روزهای اول حمله به عراق، هجوم رسانه‌ای آمریکا به مردم عراق نیز آغاز شد، بلافاصله پس از سقوط بغداد، شبکه بی‌بی‌سی خبر داد که قرار است آمریکا و بریتانیا با استفاده از کانال تلویزیونی عراق برای مردم این کشور برنامه پخش کنند. این برنامه جدید «تلویزیون به سوی آزادی» نامیده شد و کار خود را با ۵ ساعت در روز آغاز کرد که یک ساعت آن بر عهده بریتانیا بود. فرستنده این برنامه، همان هواپیمای باری بود که با تغییر کاربری به ایستگاه رادیویی تبدیل شده و برای عراق، برنامه رادیویی پخش می‌کرد. در آغاز کار این برنامه تلویزیونی، رئیس‌جمهور آمریکا و نخست‌وزیر بریتانیا در پیام‌های جداگانه‌ای به مردم عراق قول دادند که دولتی برپا کنند که نماینده همه مردم باشد. یک مقام بریتانیایی گفت: «این برنامه اولین جانشین برای برنامه‌های دولتی تلویزیون عراق بعد از چند دهه است و شامل گزارش‌هایی از کمک‌های بشردوستانه بوده و تیمی از مشاوران عراقی در تهیه آن همکاری می‌کنند».
همزمان با این رویداد، شبکه تلویزیونی مستقلی به نام «الوحده» در شهر کربلا آغاز به کار کرد. حیدر مسعودی عضو دفتر سیاسی سازمان عمل اسلامی گفت: این شبکه زیر نظر حوزه علمیه کربلا بوده و قرار است به زودی روزنامه یا هفته‌نامه‌ای از سوی این حوزه منتشر شود. سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز با انتشار گزارشی درباره شروع به کار شبکه تلویزیونی الوحده در کربلا گفت: تجهیزات ساده این فرستنده تلویزیونی توسط صدا و سیمای ایران اهدا شده است.[۴]
دیدگاه‌ها
راهاندازی تلویزیون برای کشورهای اسلامی یا جوامع و اقلیت‌های مسلمان در کشورهای غربی، به‌طور جدی از سوی غرب دنبال می‌شود. این رویکرد را می‌توان به نوعی، از جمله پیامدها و تأثیرات حوادث ۱۱ سپتامبر تلقی کرد. چنین ارزیابی می‌شود که اولاً شناخت غرب از جوامع اسلامی بسیار ضعیف است ثانیاً میزان تأثیرگذاری غرب بر افکار عمومی مسلمانان بسیار اندک است. این مهم‌ترین انگیزه برای سرمایه‌گذاری در زمینه تأسیس و راهاندازی رسانه‌های ویژه از جمله رادیو و تلویزیون است.
بر این مبنا حتی گروهی از تجار مسلمان در تلاش برای ایجاد یک شبکه تلویزیونی انگلیسی زبان در شمال آمریکا هستند. مؤسس این شرکت می‌گوید: امیدوار است این شبکه تا سال ۲۰۰۴ فعالیتش را آغاز کند. «موزامیل حسن» بانکدار نیویورکی و مؤسس این شرکت می‌گوید: «تلویزیون بریج» (Bridges T.V) اغلب برنامه‌های خبری، ورزشی، کمدی، آگهی، برنامه کودک و فیلم‌هایی در رابطه با مسلمانان آمریکا پخش خواهد کرد. حسن می‌گوید: نزدیک ۸ میلیون مسلمان در آمریکا و یک میلیون مسلمان در کانادا زندگی می‌کنند که برای دیدن برنامه‌های تلویزیونی خارجی و شبکه‌هایی نظیر: الجزیره، آرت، پی‌تی‌وی و Z.T.V به زبان عربی، اردو و هندی مجبور به پرداخت بهای بیشتری هستند. حسن، هدف تلویزیون بریج را ایجاد رابطه دوستی میان مسلمانان آمریکا و دیگر مردم این کشور عنوان کرده و گفت: این شبکه از تابستان ۲۰۰۴ شروع به‌کار می‌کند.
عمر امانت مدیر این شبکه نیز گفت: برای راهاندازی و اداره این شبکه یک میلیون دلار پول لازم است و در صورتی‌که حدود ۱۰ هزار نفر از مسلمانان آمریکا، ماهی ۱۰ دلار به این شبکه اختصاص دهند، امکان راهاندازی آن فراهم می‌شود. کریم عرفان، رئیس کنسولگری مسلمانان شیکاگو نیز درباره راهاندازی شبکه Bridges T.V گفت: حتماً به ایجاد چنین شبکه‌ای نیاز است، چرا که از این طریق نه تنها جامعه مسلمانان آمریکا بیدار می‌شوند؛ بلکه مهم‌تر از آن راهاندازی Bridges T.V تجربه بالا و منحصر به فرد مسلمانان را نشان می‌دهد.[۵]
در همین حال، خبر می‌رسد که اولین کانال ماهواره‌ای اسلامی ۲۴ ساعته به زبان انگلیسی به‌وسیله «مرکز فرهنگ اسلامی» که در لندن مستقر است، تأسیس شده و از ماه رمضان سال ۲۰۰۴ رسماً برنامه‌های اسلامی به زبان انگلیسی پخش می‌کند. این کانال توسط «الشرق الاوسط» و «شبکه اطلاعات اسلامی» در آمریکا پشتیبانی می‌شود. «عبدالسلام داوود» مسئول اطلاعات مرکز فرهنگ اسلامی اعلام کرده است که این برنامه ۲۴ ساعته به زبان انگلیسی خواهد بود. وی افزود: غرض از تأسیس این کانال نشان دادن تصویری درست از اسلام به جهان و دنیای غرب است و علاوه بر غیرمسلمانان، نوجوانان مسلمانی را که در غرب زندگی می‌کنند، هدف قرار داده است.[۶]
فرانسه نیز شبکه مخصوصی برای مسلمانان این کشور تأسیس کرده است. در ماه مارس ۲۰۰۳ در فرانسه کانال تلویزیونی بور Beur برای مسلمانان آغاز به کار کرد. برنامه‌های این کانال را می‌توان از طریق ماهواره در اروپا و شمال آفریقا دید.
به گزارش ایسنا به نقل از شبکه خبری دویچه وله، حدود ۴ تا ۵ میلیون مسلمان در فرانسه زندگی می‌کنند و گویا دیگر وقت آن رسیده بود که مسلمانان فرانسه نیز کانالی برای خود داشته باشند. برنامه‌های این کانال اکثراً به زبان فرانسوی است، اما برخی برنامه‌ها نیز به زبان‌های بربر و عربی پخش می‌شوند. برنامه‌ها بسیار متنوعند، از موسیقی و فیلم گرفته تا برنامه ورزشی. مخاطبان برنامه‌ها نه تنها مسلمانان فرانسه، بلکه مسلمانان مستعمره‌های سابق فرانسه (مسلمانان الجزایر، تونس و مراکش) در شمال آفریقا هستند. فرانسه در گذشته کانال‌های تلویزیونی دیگری نیز برای مسلمانان داشته است. یکی از کانال‌ها توسط عربستان سعودی و دیگری توسط الجزایر تأسیس شده بود. اما تلویزیون Beur، تلویزیون مستقلی است. این تلویزیون که بودجه‌ای بالغ بر ۵ میلیون یورو دارد، بودجه خود را تنها از طریق تبلیغات تأمین می‌کند. کسانی‌که هم‌اکنون با این تلویزیون آغاز به کار کرده‌اند، امیدوارند که این تلویزیون بتواند همانند رادیو Beur که در دهه ۸۰ تأسیس و تبدیل به رادیویی موفق شده، کانالی پربیننده و موفق شود.[۷]
از سوی دیگر، ایالات متحده آمریکا پخش برنامه خبری تلویزیونی به زبان فارسی را از پانزدهم تیرماه سال جاری آغاز کرد. این برنامه تلویزیونی که از طریق ماهواره برای فارسی‌زبانان منطقه خاورمیانه (ایران، افغانستان و تاجیکستان) پخش می‌شود "News and Views" اخبار و نگاه‌ها نام دارد. به گزارش روزنامه استاندارد چاپ آلمان، کنت تاملینسن، رئیس هیأت امنای بنگاه سخن‌پراکنی آمریکا گفت: این شبکه تلویزیونی هر روز به مدت نیم‌ساعت اخبار جهان و ایران را به زبان فارسی پخش می‌کند و می‌توان از این شبکه وقایع موجود در ایران را مشاهده کرد.[۸]
و اما عراق! چه اولویتی بالاتر از کنترل رادیو و تلویزیون عراق برای هدایت افکار عمومی این کشور کانونی و تحت اشغال آمریکا، وجود دارد. اولین اقدام آمریکا در این راستا، انتصاب یک مدیر برای تلویزیون عراق بود. بدین منظور «احمد الرکابی» کارمند سابق بخش عربی رادیو بین‌المللی سوئد و پس از آن رادیو آزاد عراق در لندن از طرف مقامات آمریکایی مسئول راهاندازی تلویزیون عراق شد. شاغل بودن وی در رادیو سوئد ـ که از وجهه بالای بین‌المللی در دموکراتیک بودن برخوردار است ـ این امید را به‌وجود آورد که تلویزیون عراق بتواند به رسانه‌ای دموکراتیک در منطقه تبدیل شود. احمد الرکابی خود در این زمینه می‌گوید: اگرچه راهاندازی یک تلویزیون مستقل با چنین کارفرمایی (اشاره به آمریکا) بعید به‌نظر می‌رسد، اما غیرممکن نیست. در هر صورت این تنها آلترناتیو است، اما ما اجازه نمی‌دهیم هیچ‌کس کار ما را تحت تأثیر قرار دهد. الرکابی در سال‌های نوجوانی به سوئد آمد و در سال ۱۹۹۲ در رادیو سوئد مشغول به کار شد. او در سال‌های ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸ مجری برنامه مهاجرین «موزائیک» در تلویزیون سراسری سوئد بود، ولی زود آن را رها کرد و به مدت ۵ سال در لندن از طریق رادیو آزادی برای عراق برنامه فرستاد. او دلیل رها کردن برنامه تلویزیونی موزائیک در سوئد را چنین بیان کرد: می‌خواستم کاری بیشتر از قانع کردن مردم درخصوص این نظر که یک مهاجر نیز به اندازه یک سوئدی آدم کامل است، انجام دهم. الرکابی در مورد اولین عملکردش در تلویزیون عراق گفت که: همه اعضای حزب بعث را می‌شناسد و همه آنها را از تلویزیون عراق بیرون خواهد انداخت. او گفت: بیرون انداختن این افراد از تلویزیون عراق که سال‌ها کارمندان تلویزیون را مورد تعقیب، آزار و حتی شکنجه قرار داده‌اند، از افتخارات او خواهد بود و آنان باید خوشحال باشند که تنها مجازاتشان برکناری از کار است.[۹]
بر این مبنا تلویزیون عراق با نام «شبکه الاعلام العراقی» از روز اول تیرماه ۱۳۸۲ فعالیت آزمایشی خود را آغاز کرد. تلویزیون دولتی عراق از زمان سقوط دولت صدام برنامه‌هایش قطع شده بود. تلویزیون عراق در برنامه آزمایشی خود «اخبار، گزارش سیاسی و اجتماعی، آوازهای عربی و نمایش» پخش کرد. برنامه تلویزیون عراق روی کانال سابق تلویزیون عراق تحت حاکمیت دولت صدام حسین پخش می‌شود و تصاویر آن در غرب ایران قابل مشاهده است.[۱۰]
اما شروع آزمایشی این تلویزیون، با چالش‌هایی مواجه شد. روزنامه یواس‌تودی نوشت: پخش اولین برنامه زنده از تلویزیون عراق پس از سقوط صدام به خاطر مخالفت آمریکا با قرائت آیاتی از قرآن مجید در آغاز برنامه به تعویق افتاد. این روزنامه در گزارش کوتاهی از بغداد نوشت: شبکه رسانه‌ای عراق که تحت نظارت آمریکا است، به خاطر اختلاف بین دست‌اندرکاران آمریکایی و عراقی این شبکه بر سر محتوای یک برنامه نیم ساعته، پخش اولین برنامه خود را به تعویق انداخت. مقامات آمریکایی مستقر در عراق از هرگونه اظهارنظر در این مورد خودداری کردند.[۱۱]
همین نوع عملکرد منجر به اعتراض مردم عراق شد به طوری‌که خبر سانسور در تلویزیون عراق و به خصوص جلوگیری از پخش قرآن مجید در شروع برنامه‌ها، باعث شد تا به مردم بگویند: واشنگتن نمی‌خواهد آزادی مناسب برای ایجاد یک کشور دموکراتیک به آنها بدهد. رویتر گزارش داد که مردم عراق در اولین لحظه پخش برنامه تلویزیون این کشور شاهد تصویر پرچم عراق بودند.[۱۲]
در ادامه همین اعتراض‌ها، احمد الرکابی در نیمه مردادماه ۱۳۸۲، رسماً از مدیریت شبکه تلویزیونی عراق کناره‌گیری کرد. او در مصاحبه‌ای انتقادی که روزنامه الریاض چاپ عربستان آن‌را منتشر کرد، گفت: آمریکا در جنگ تبلیغاتی و روانی خود علیه ایران و حتی صدام شکست خورده است. او افزود: آمریکا در تلاش خود برای استیلا بر شبکه‌های تلویزیونی در رسانه‌های عراق، ناکام مانده و شبکه‌های تلویزیونی چون شبکه تلویزیونی «العالم» (ایران) و شبکه تلویزیونی الجزیره در میان مردم عراق از اعتماد و محبوبیت بیشتری برخوردارند. او اذعان کرد: من از خواب‌های رویایی خود بیدار شده‌ام و با کناره‌گیری از این سمت برای استقرار در لندن راهی انگلستان خواهم شد. الرکابی اظهار داشت: واشنگتن به جای این‌که در قسمت اطلاع‌رسانی و شبکه‌های تبلیغاتی جهت جلب‌نظر و حمایت مردم عراق کار کند، باید سعی کند به خواسته‌های مردم این کشور گوش فرا دهد.[۱۳]
اظهارات احمد الرکابی در مورد شکست برنامه رسانه‌ای آمریکا در عراق و موفقیت العالم و الجزیره، می‌تواند دلیل خوبی برای پیگیری پروژه «شبکه عربی برای جهان عرب» از سوی آمریکا باشد. جنگ میان رسانه‌های تحت سلطه آمریکا در منطقه با تلویزیون‌های مستقل عربی هنوز پایان نیافته، کما این‌که حتی در ایام جنگ آمریکا با عراق نیز، بارها تلویزیون الجزیره متهم به همدستی با صدام حسین شد و حتی اتهاماتی نظیر «نفوذ مأموران صدام به تار و پود الجزیره» (از جمله حضور ۳ مأمور استخبارات صدام در شبکه الجزیره) و حتی اتهامات مالی به آن وارد شد، این شبکه حتی مورد انتقاد گروه منافقین قرار گرفت، سایت اینترنتی الجزیره بارها مورد هجوم هکرها و خرابکاران اینترنتی قرار گرفت، خبرنگاران و دفاتر الجزیره در بغداد مورد هجوم موشکی آمریکا قرار گرفتند (همانند افغانستان) و سرانجام این‌که خبر رسید تلویزیون اطلاع‌رسانی عراق به نقل از یک عضو شورای دولت انتقالی اعلام کرده: دولت امارات متحده عربی تجهیزات و سیستم کامل یک شبکه تلویزیونی ماهواره‌ای به عراق اهدا کرده است. سیمر شاکر گفت: برای تحویل گرفتن این تجهیزات ماهواره‌ای عازم امارات می‌شود. او ادعا کرد با راهاندازی تلویزیون ماهواره‌ای عراق در آینده‌ای نزدیک، بغداد فریب‌کاری‌ها و دروغ‌پردازی‌های برخی شبکه‌های ماهواره‌ای جهان را برملا می‌کند به اعتقاد او برخی رسانه‌های ماهواره‌ای بدون توجه به شرایط دشوار مردم عراق، فضای این کشور را در اذهان جهان همچنان بحران‌زده نشان می‌دهند.[۱۴]
اما این، همه ماجرا نیست چرا که یک منبع نزدیک به شورای حکومتی انتقالی عراق اعلام کرد: پل برمر حاکم آمریکایی عراق با صدور دستوری تأسیس هرگونه ایستگاه تلویزیونی یا شبکه ماهواره‌ای در عراق را ممنوع کرده است. پایگاه اینترنتی «ایلاف» گزارش داد: پل برمر این دستور را با هدف ممانعت از ایجاد هرگونه فرصتی برای گروه‌های مذهبی و دینی عراق در جهت دستیابی به شبکه‌های تلویزیونی صادر کرده است. این منبع افزود: در حال حاضر درخواست‌هایی از سوی برخی گروه‌ها و شخصیت‌های عراقی به‌منظور تأسیس ایستگاه تلویزیونی در عراق به دفتر پل برمر تحویل داده شده است.[۱۵]
در خصوص عملکرد شبکه‌های تلویزیونی جدیدی که از سوی آمریکا برای کشورهای خاورمیانه و مسلمان راهاندازی شده، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. شبکه خبری دویچه وله آلمان با اشاره به آغاز کار شبکه تلویزیونی صدای آمریکا آورده است: فرستنده تلویزیونی نوبنیاد صدای آمریکا نام دارد. همچون رادیویی که هم‌اکنون به همین نام موجود است و از آمریکا پخش می‌شود. برنامه این فرستنده از طریق ماهواره از واشنگتن پخش خواهد شد تا پارازیت‌هایی را که مانع دریافت برنامه‌های رادیو صدای آمریکا در ایران می‌شود، گرفته شود. برنامه این فرستنده تلویزیونی شامل خبر، گزارش و میزگرد خواهد بود و از ساعت ۹/۳۰ تا ۱۰ شب به وقت تهران برنامه پخش می‌کند. تهیه کنندگان این برنامه کسانی هستند که در لس‌آنجلس زندگی می‌کنند (ایرانیان مقیم لس‌آنجلس). آنها می‌گویند که وظیفه‌شان خبررسانی است و نه چیزی دیگر، اما روزنامه واشنگتن پست می‌نویسد که قصد آنان تشویق به شرکت در ناآرامی‌های تهران و دیگر شهرهای ایران است. در مورد نقش و هدف دولت آمریکا در تأسیس این فرستنده برخی مقامات آمریکایی می‌گویند که دولت آمریکا نقشی در این برنامه ندارد. اما برخی مقامات وزارت دفاع آمریکا «پنتاگون» همچنین افراد دیگری که در دستگاه دولت آمریکا هستند، می‌گویند: خواهان آن هستند که دولت آمریکا برای سرنگونی نظام ایران تلاش بیشتری کند. برنامه فارسی بخشی از برنامه‌ای وسیع و تاکنون ناموفقی است که قرار است به کمک رسانه‌ها چهره‌ای مثبت از آمریکا در خاورمیانه عرصه کند. در چارچوب همین برنامه قرار است که از پایان سال جاری میلادی (۲۰۰۳) یک تلویزیون عربی ۲۴ ساعته نیز در آمریکا آغاز به کار کند.[۱۶]
تأسیس شبکه‌های رادیو تلویزیونی متعدد در منطقه خاورمیانه، حتی در میان وبلاگ‌های فارسی در اینترنت مورد توجه قرار گرفته است، وبلاگ "Akhbar 30" در این زمینه می‌نویسد: «در روزهای اخیر شبکه‌های تلویزیونی جدیدی در عراق مثل قارچ روییده است. شبکه تلویزیونی «نحو التحریر» که شبکه‌ای انگلیسی است از لندن برای مردم برنامه پخش می‌کند و آمریکا نیز یک شبکه ماهواره‌ای جدید به نام «دیجیتال گریس» راه انداخته است که به زبان عربی برنامه پخش می‌کند. گفتنی است رئیس این شبکه یک میلیونر حامی رژیم صهیونیستی است (خانم شرلی ریگان، بنیادگرای مسیحی که سال گذشته با تلاش فراوان کنترل سرویس خبری فدرال را برعهده گرفت). در این میان ایران نیز برای شکستن انحصار خبری در عراق با دو شبکه العالم و الاستقامه برای مردم عراق برنامه پخش می‌کند که گویا شبکه العالم در بین مردم عراق طرفداران زیادی نیز پیدا کرده است. آمریکا و انگلیس قبل از آغاز حمله به عراق با تسلط به بسیاری از رسانه‌های خبری یک جنگ رسانه‌ای راه انداخت و در همان دقایق اول حمله به بغداد، با آگاهی از اهمیت جنگ رسانه‌ای در کنار جنگ نظامی رادیو عراق را به دست خود گرفت.[۱۷]
رادیو بی‌بی‌سی نیز در گزارشی با اشاره به شبکه العالم که از سوی صدا و سیمای ایران راهاندازی شده، ضمن توصیف عملکرد العالم در طول جنگ و محبوبیت این شبکه در میان مردم عراق می‌گوید: یک تحلیلگر بی‌بی‌سی در بخش نظارت به رسانه‌ها متوجه شباهت‌هایی میان کانال العالم و شبکه الجزیره شده است. این کانال از آرمی مشابه الجزیره استفاده می‌کند و از جمله به هنگام پخش گزارش از خبرنگاران خود، از تیتر «انحصاری العالم» استفاده می‌کند. حسن بهشتی‌پور مدیرعامل شبکه العالم گفته است که هدف از راهاندازی این شبکه ارائه دیدگاه‌های جهان اسلام و مقابله با انحصارگرایی کانال‌های خبری کشورهای غربی است، این شبکه قصد دارد خلا موجود در توزیع اخبار جهان امروز را پر کند.[۱۸]
سرانجام این‌که محمد صحفی معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در واکنش به تصمیم آمریکا برای استفاده از کانال تلویزیونی عراق برای تولید و پخش برنامه هشدار داد. وی این اقدام نیروهای متجاوز را ضربه‌ای فرهنگی به کشور اسلامی عراق ارزیابی کرد و گفت: هیچ فرد عراقی سیمای متجاوزین را که برای ماندگار شدن خود به صورتی رسوا، دست به تهاجمی فرهنگی زده‌اند به رسمیت نمی‌شناسد. آنها که ادعا می‌کنند ما فاتح عراق نیستیم بلکه دوستان و آزادکنندگان عراق هستیم چه نیازی به بسترسازی فرهنگی برای حضور طولانی‌مدت در این سرزمین غصب شده دارند؟
صحفی با تبهکارانه خواندن این اقدام که با هدف سهل‌الوصول کردن غارت مادی و معنوی کشور مظلوم عراق و تهی کردن مردم آن از هویت اسلامی صورت می‌گیرد، آن‌را تقبیح کرد و خواستار برخورد مجامع بین‌المللی به‌ویژه سازمان علمی ـ فرهنگی ملل متحد (یونسکو) با این قضیه شد.[۱۹]
ارزیابی
آمریکا تمرکز رسانه‌ای خود را بر روی کشورهای اسلامی گسترش داده است. تأسیس شبکه تلویزیونی عربی با هدف تأثیرگذاری بر افکار عمومی کشورهای جهان عرب در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و حتی برای اقلیت‌های مسلمان صورت گرفته است. تأسیس شبکه‌های تلویزیونی به زبان‌های دیگری همچون فارسی و اردو نیز در همین راستا قابل ارزیابی است. از نظر آمریکایی‌ها، کشورهای اسلامی، مهد تولد و پرورش تروریسم و بنیادگرایی محسوب می‌شوند. تحولات پس از ۱۱ سپتامبر، جنگ افغانستان و جنگ عراق، ضرورت حضور بیشتر آمریکایی‌ها را در منطقه خاورمیانه، تشدید کرده است. تأسیس چند شبکه پرقدرت تلویزیونی به زبان عربی در منطقه از المنار گرفته تا الجزیره در قطر و ابوظبی در امارات و العالم در ایران باعث شده است تا مردم جهان عرب عمدتا از این تلویزیون‌ها متأثر باشند، تلویزیون‌هایی که عمدتاً برخلاف منافع آمریکایی‌ها عمل کرده و اهداف موردنظر آنان را تأمین نمی‌کنند. حضور درازمدت در منطقه نیازمند بسترسازی است، در طول جنگ به‌خصوص یک ماه اول آن، به دلیل حضور گسترده شبکه خبرنگاران همراه (Embedded Reporters) در منطقه عراق و پوشش لحظه به لحظه رویدادها مطابق خواست واشنگتن، خلایی احساس نمی‌شد، اما به محض بازگشت خبرنگاران همراه، رسانه‌های جهان با یک خلاء خبری در مورد عراق مواجه شدند و در جهان عرب، این خلا را تلویزیون‌های عربی پر کردند. اکنون آمریکا درصدد است با بودجه ۳۰ میلیون دلاری مصوب کنگره و با راهاندازی یک شبکه تلویزیونی عربی نه تنها عراق، بلکه کل کشورهای عرب زبان را تحت پوشش قرار دهد. این‌که این شبکه، مروج چه دیدگاه‌هایی خواهد بود؟ آیا برخلاف منافع شیوخ عرب است؟ آیا باعث تزلزل پایه‌های حکومت‌های عربی نخواهد شد؟ آیا با فرهنگ‌ها و هنجارهای کشورهای عربی اصطکاک پیدا نخواهد کرد؟ و آیا با توجه به این‌که شبکه مذکور از واشنگتن اداره می‌شود، خواهد توانست با شبکه‌های منطقه‌ای که در خود خاورمیانه اداره می‌شود، رقابت کند؟ پاسخ این سؤال بستگی زیادی به نحوه عملکرد و سیاستگذاری این شبکه دارد.
در یک جمع‌بندی نهایی می‌توان اهداف این شبکه تلویزیونی عربی را به شرح زیر برشمرد:
ـ تغییر وجهه آمریکا نزد ملت‌های عرب و مسلمان
ـ خنثی کردن برنامه‌های ضدآمریکایی تلویزیون‌های عربی منطقه
ـ تثبت موقعیت آمریکا در عراق
ـ بسترسازی فرهنگی برای حضور درازمدت آمریکا در منطقه
ـ ترویج الگوها و هنجارهای غربی در میان کشورهای اسلامی و عربی
ـ کنترل بنیادگرایی و مقابله فرهنگی و خبری با تروریسم
ـ تأثیر بر اقلیت‌های مسلمان و عرب ساکن در کشورهای غربی
ـ ایجاد زمینه برای تغییرات احتمالی در رژیم‌های منطقه
ـ ترویج (به اصطلاح) ارزش‌های دموکراسی و مقابله با جنبش‌های اسلامی و پان عربی
ـ کاهش روحیه اسرائیل‌ستیزی در میان ملل مسلمان و عرب
ـ سرگرم‌سازی و کنترل احساسات مذهبی و دینی
ـ انتقال دیدگاه‌های رسمی کاخ سفید به کشورهای منطقه
ـ بهره‌برداری در مواقع ضروری برای تحریک افکار عمومی، تهییج و ترغیب به شورش، خرابکاری و اغتشاش.
پی‌نوشت‌ها
1. ایسنا، ۱۳۸۲/۷/۴
http://www.isna.ir/news
2. سایت ایران امروز
3. سایت رسانه
4. تلکس مطبوعاتی خبرگزاری جمهوری اسلامی، ایرنا و سایت بازتاب
http://www.baztab.com
5. ایسنا، ۱۳۸۲/۱۲/۱۷
http://www.isna.ir/news
همچنین نگاه کنید به ایسنا ۱۳۸۲/۲/۱۳
http://www.isna.ir/news
6. http://www.jabolsa.com
7. http://www.isna.ir/news
8. http://www.isna.ir/news
9. http://www.deedgah.org
10. ایرنا، اول تیرماه ۱۳۸۲، برابر با ۲۲ ژوئن ۲۰۰۳
11. ایرنا اول دی ماه ۱۳۸۱
12. http://www.isna.ir/news
13. ایسنا، ۸۲/۵/۱۵
http://www.isna.ir/news
14. ایرنا، سوم مهر ۱۳۸۲ برابر با ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۳
15. ایسنا، ۱۳۸۲/۶/۲۶
http://www.isna.ir/news
16. ایسنا، ۱۳۸۲/۴/۱۴
http://www.isna.ir/news
17. http://akhbar30.persianblog.com/1382-2-13-akhbar30-archive.html
18. http://www.bbc.co.uk/persian/iran/030404-a-si-iran-iraq-tv.shtml
19. ایسنا، ۱۳۸۲/۱/۲۳
http://www.isna.ir/news
بررسی اهداف آمریکا از راهاندازی شبکه تلویزیونی عربی
چاپ 
ارسال براي دوست