تسخیر لانه جاسوسی و گروگانگیری 444 روزه‌‌ بیش‌ از 50 نفر از کارکنان‌ سفارت‌ امریکا‌‌ ‌از سوی‌ دانشجویان‌ پیرو خط‌ امام(ره)، اقدامی‌ بزرگ‌ و بی‌نظیر، نه‌ فقط‌ در سطح‌ کشور یا منطقه‌، بلکه‌ حرکتی‌ شگرف‌ و غیرقابل‌ پیش‌بینی‌ در سطح‌ جهان‌ بود. این‌حرکت‌، دارای آثار و پیامدهای‌ مثبت داخلی و خارجی بود‌ که ‌نگاهی‌ به‌ آنها نشان‌ می‌دهد که‌ در مجموع‌، این‌ تحولات‌ به‌ سود انقلاب‌ اسلامی‌ و به عنوان نقطه تکاملی آن، موجب‌ حفظ‌، تداوم‌ و تعمیق‌ انقلاب اسلامی گردید و شاید از این رو است که آن را «انقلاب دوم» نامیدند.
حرکت‌ دانشجویان‌ مسلمان‌ پیرو خط‌ امام‌(ره‌) و تسخیر لانه‌‌ جاسوسی‌ از سوی ‌آنان‌، یکی‌ از بزرگ‌ترین‌ حرکت‌های‌ ضداستکباری‌ در تاریخ‌ انقلاب‌های‌ مردمی‌ بود که‌ روح‌ خودباوری‌ و استکبارستیزی‌ را بار دیگر در ملت‌ ایران‌ و دیگر ملت‌های‌ محروم‌، متبلور ساخت‌ و اسطوره‌‌ ابرقدرتی امریکا‌‌ ‌را برای‌ همیشه‌ در هم‌ شکست‌ و فصل‌ جدیدی‌ از تاریخ‌ انقلاب‌ اسلامی‌ را رقم‌ زد و نقطه آغازی بود در جهت صدور این نهضت آزادی‌بخش بی‌شک‌ نقش‌ کلیدی‌ و محوری‌ حضرت‌ امام‌(ره‌) در جریان‌ تسخیر لانه‌ جاسوسی امریکا‌‌ ‌در تهران‌، اولین‌ مسئله‌ای‌ است‌ که‌ باید در جریان‌ بررسی‌ وضعیت‌ و مواضع ‌نیروهای‌ موجود در جریان‌ تسخیر، مورد بررسی‌ قرار گیرد.
موضعگیری‌های‌ امام‌(ره) در مقابل‌ امریکا، صریح‌ و قاطع‌ بود و در تقابل‌ با دیدگاه‌های دولت‌ موقت‌ قرار می‌گرفت‌ چرا که مقامات‌ این‌ دولت‌ طرفدار مماشات‌ و روابط‌ دیپلماتیک‌ حسنه‌ با این‌ کشور بودند. دانشجویان‌ پیرو خط‌ امام(ره) - که‌ از مماشات‌ و عدم‌ موضعگیری‌ انقلابی‌ دولت‌ موقت‌‌نگران‌ بودند- تلاش‌ می‌کردند تا با پیروی‌ ازدیدگاه‌های حضرت‌ امام‌(ره‌)، در تحولات‌ جامعه‌‌ آن‌ روز ایران‌ نقش‌ کلیدی‌ و اساسی ‌را ایفا کنند و آنچه‌ دانشجویان‌ پیرو خط‌ امام‌ را در مورد اشغال‌ یا عدم‌ اشغال‌ لانه‌‌ جاسوسی‌ مردد کرده‌ بود، ناآگاهی‌ از موضع ‌حضرت‌ امام(ره) بود.
البته یک‌ حرکت‌ هوشمندانه‌ دیگر از جانب‌ امام(ره)، باعث‌ شد تا آنان‌ برای‌ انجام‌ این‌ کار مطمئن‌ شوند. حضرت‌ امام(ره) در تاریخ‌ 10‌آبان‌ 1358، پیامی‌ به‌ ملت‌ ایران‌ دادند که‌ سرآغاز حرکتی‌ نوین‌ برای‌ دانشجویان‌ مسلمان‌ شد. امام(ره) در بخشی‌ از آن‌ پیام‌ فرمودند: « بر دانش‌آموزان‌، دانشگاهیان‌ و محصلین‌ علوم‌ دین است‌ که‌ با قدرت‌ تمام‌، حملات‌ خود را علیه امریکا‌‌ ‌و اسرائیل‌ گسترش‌ داده‌ و امریکا‌‌ ‌را وادار به‌ استرداد این‌ شاه‌ مخلوع‌ جنایتکار نمایند و این‌ توطئه‌‌ بزرگ‌ را بار دیگر، شدیداً محکوم‌کنند... ای جوان‌هایی که در مقابل توپ و تانک رفتید و خواهرهایی که جوانان خود را از دست داده‌اید... حفظ کنید خودتان را، نهضت خودتان را حفظ کنید، ننشینید دیگران برای شما کار کنند، اینها برای شما کاری نمی‌کنند.»
پیام‌ امام(ره) که‌ با انتشار خبر ملاقات‌ بازرگان‌ (رئیس‌ دولت‌ موقت‌) با برژینسکی‌ (مشاورامنیت‌ ملی‌ کارتر) در اجلاس الجزایر همزمان‌ شده‌ بود، از جانب‌ نیروهای‌ انقلابی‌ به‌ مانند پیامی‌ آشکار برای‌ انجام‌ کاری‌ انقلابی‌ و قاطع‌ تلقی‌ شد که البته پس از تسخیر لانه جاسوسی حضرت‌ امام‌(ره‌) اصل‌ حرکت‌ را تأیید کرده‌ و با واسطه‌ شدن‌ مرحوم‌ حاج‌ احمدآقا خمینی‌ به‌ دانشجویان‌ می‌گویند که‌: « خوب‌ جایی‌ را گرفته‌اید، محکم‌ نگه‌دارید.»
امام‌ خمینی‌(ره‌)، به‌ عنوان‌ رهبر انقلاب‌، نخستین‌ کسی‌ بود که‌ از اقدام‌ شجاعانه‌ دانشجویان‌ حمایت‌ کرد و عمل‌ آنان‌ را واکنش‌ طبیعی‌ ملت‌ در مقابل‌ جنایات‌ بی‌شمار امریکا‌‌ ‌دانست‌. اما گروه‌های ‌لیبرال‌، چپ‌ و سران‌ دولت‌ موقت‌ از این‌ عمل‌ انقلابی‌ انتقاد کردند و آن‌ را نامناسب‌ با شرایط‌ بین‌المللی‌ دانستند و کار به‌ آنجا رسید که مهندس‌ بازرگان‌، فردای‌ آن‌ روز (تسخیر سفارت‌) از نخست‌وزیری‌ دولت‌ موقت‌ استعفا داد و استعفای‌ ایشان‌، به‌‌رغم‌ وساطت‌ عده‌ای‌ سریعاً از سوی‌امام‌(ره)، مورد قبول‌ قرار گرفت‌ و مسئولیت‌ اداره‌ کشور به‌ شورای‌ انقلاب‌ محول‌ شد‌.
گرچه تصرف سفارت امریکا‌‌ ‌در روزهای نخست، پدیده‌ای لحظه‌ای و موقتی به حساب می‌آمد و تصور می‌رفت که حداکثر چند روزی به طول انجامد و به سان پدیده‌های مشابه یعنی اشغال سفارت کشورهای خارجی در دیگر نقاط جهان دیری نپاید اما به‌‌رغم این خوش‌بینی اولیه 444 روز به طول انجامید، به بحرانی منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شد، بازتاب‌های آن روابط و مواضع کشورها را در قبال جمهوری اسلامی ایران و امریکا‌‌ ‌به شدت تحت تأثیر قرار داد و بعد از سال 1358 تحولات مهمی را در منطقه باعث گردید.
اشغال‌ سفارت‌ امریکا‌‌ ‌از حیث‌ داخلی‌ باعث سقوط‌ دولت ‌موقت‌ و شفاف‌ شدن‌ مواضع‌ تمامی گروه‌ها و نیروها و جریان‌های‌ سیاسی‌ گردید که‌ به‌ ظاهر یا در واقع‌ با انقلاب‌ همراه‌ شده‌ بودند. این رخداد‌، به‌ حاکمیت‌ لیبرال‌ها پایان‌ داد و البته در کنار مسئله سقوط‌ دولت‌ موقت‌ و بی‌اعتباری‌ جریان‌های‌ لیبرال‌، باید به‌ سقوط‌ ارزش‌ گروه‌های چپ‌ نزد مردم‌ و بی‌اعتباری‌ آنها نیز اشاره‌ کرد.
بدین ترتیب، فراگفتمان امام خمینی(ره)، تمامی گفتمان‌های ضد غرب و امریکا‌‌ ‌ستیز دهه 50 را در خود حل کرد.
اکنون در حدود سه دهه از این واقعه می‌گذرد اما این حادثه همچنان تأثیرات خود را خصوصاً بر روابط ایران و امریکا‌‌ ‌و اقدامات امریکا‌‌ ‌در قبال ایران داراست و تصویر آن همچنان در بایگانی ذهن افکار عمومی غرب باقی مانده است. در این میان واقع بینانه‌ترین گام را رهبر فقید انقلاب اسلامی برداشتند. ایشان پس از تأملی در موضوع، اقدام دانشجویان را انقلابی بزرگتر از انقلاب اول و انقلاب دوم نامیدند و بر حمایت خود از تسخیر سفارت اصرار ورزیدند، در ادامه نیز این بحران را تا پایان اداره کرده و در موقع مقتضی توسط مجلس تازه تأسیس شورای اسلامی بدان پایان دادند .
منبع: روزنامه - جوان - تاريخ شمسی نشر 12/8/1389